Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

¿Alkye lepch tiʼj Jehová?

¿Alkye lepch tiʼj Jehová?

«Tenx tchiylal Qman Dios tuj kywitze, oʼkx te che ajbʼene, che lpeʼke oʼkx tiʼj» (DEUT. 10:20).

BʼITZ: 28 EX 32

1, 2. a) ¿Tiquʼn tbʼanel qa ma qo ok lepeʼ tiʼj Jehová? b) ¿Tiʼ qo yolil tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu?

MINTIʼ juntl at mas tipumal, tnabʼil ex tkʼujlabʼil ik tzeʼn te Jehová. Tuʼntzunju, ¿alkye jun qe nya taj tuʼn tten ttxlaj? (Sal. 96:4-6). Maske ikju, ateʼ junjun tmajen Dios o kubʼ kyiʼj toj ambʼil jatumel iltoq tiʼj tuʼn tkubʼ kyyekʼin qa atz tuʼn kyok lepeʼ tiʼj Jehová.

2 Toj xnaqʼtzbʼil lu qo yolil kyiʼj junjun xjal kyqʼama qa lepcheqeʼk tiʼj Jehová, pero toj ax ambʼil kubʼ kybʼinchaʼn junjun nya bʼaʼn. Ateʼ tbʼanel xnaqʼtzbʼil kyoj txʼolbʼabʼil lu ex jaku che onin qiʼj tuʼn kukx qajbʼen te Jehová.

OJTZQIʼN TUʼN JEHOVÁ TIʼ TKUʼX TOJ QANMI

3. ¿Tiquʼn xi tqʼamaʼn Jehová jun kawbʼil te Caín ex tiʼ xi tqʼamaʼn te?

3 Qo xnaqʼtzan tiʼjju ikʼ tiʼj Caín. Mintiʼ kubʼ t-ximen Caín qa in kʼulintoq twitz juntl dios, sino atz in kʼulintoq te Jehová. Pero attoq nya bʼaʼn toj tanmi ex tuʼntzunju mintiʼ xi kʼamoʼn tuʼn Jehová (1 Juan 3:12). Kyjuʼtzun, xi tqʼamaʼn Jehová te qa jaku kubʼ tyekʼin t-xtalbʼil tiʼj qa ma kubʼ tchʼixpuʼn t-ximbʼetz ex qa ma kubʼ tbʼinchaʼn aju bʼaʼn. Ax ikx tqʼama te qa mintiʼ ma kubʼ tchʼixpuʼn tmod, jakutoq kambʼan il tiʼj. Xitzun tqʼamaʼn te: «Pero jaku kubʼ tiʼj tuʼna» (Gén. 4:6, 7). Toj juntl yol, xi tqʼamaʼn Jehová te Caín qa ma tzʼajtz tiʼj tanmi ex qa ma tzʼok lepeʼ tiʼj, ax ikx te kteltoq tukʼil.

4. ¿Tiʼ bʼant tuʼn Caín tej t-xi qʼoʼn ambʼil te tuʼn tok lepeʼ tiʼj Jehová?

4 Oʼkx jakutoq txi kʼamoʼn Caín tuʼn Jehová qa ma kubʼ tchʼixpuʼn t-ximbʼetz. Pero mintiʼ xi tbʼiʼn nabʼil xi tqʼoʼn Jehová te. Kubʼ tbʼinchaʼn Caín nya bʼaʼn kyuʼn qeju nya bʼaʼn t-ximbʼetz ex qeju nya bʼaʼn tajbʼil (Sant. 1:14, 15). ¿Kubʼpe t-ximen Caín toj tkuʼxumal qa kpol jun qʼij jatumel kʼelel tpan tibʼ tiʼj Jehová? Bʼalo mintiʼ. Pero tej tbʼet ambʼil ya mintiʼ ok lepeʼ tiʼj Jehová, mintiʼ bʼin te ex kubʼ tbʼyoʼn titzʼin.

5. ¿Tiquʼn jaku xi qnajsaʼn t-xtalbʼil Jehová?

5 Ik tzeʼn te Caín, jakulo tqʼama jun okslal qa in najbʼen te Jehová, pero ax ik ikx in kubʼ tbʼinchaʼn qe nya bʼaʼn (Jud. 11). Bʼalo nim ambʼil in pakbʼan ex qa in bʼet kyoj kykyaqil chmabʼil, noqtzun tuʼnj, ax ikx in ximen tiʼj yaẍbʼil, in pon tkʼuʼj kyiʼj nim tiʼchaq ex qa ikʼun twitz jun erman tuʼn (1 Juan 2:15-17; 3:15). Jaku kubʼ tbʼinchaʼn il tuʼn jlu. Mintiʼlo ojtzqiʼn kyuʼn txqantl aju in kubʼ qximen moqa aju in bʼant quʼn, pero tok twitz Jehová tiʼj tkyaqilju in bʼant quʼn ex ojtzqiʼn tuʼn qa ax tok qaj tuʼn qok lepeʼ tiʼj moqa miʼn (kjawil uʼjit Jeremías 17:9, 10).

6. ¿Tzeʼn in nonin Jehová qiʼj tuʼn miʼn qkubʼ tuʼn il?

6 Maske ikju, mintiʼ in kubʼ t-ximen Jehová qa ya mintiʼ qajbʼen. Aj tok tqʼoʼn twitz tiʼj qa ya chʼix qel laqʼeʼ tiʼj, in tzaj tqʼoʼn txokbʼil lu qe: «Kyajtz meltzʼaje wukʼile ex jakutzun chin aj meltzʼaje kyukʼile» (Mal. 3:7). Taj Jehová tuʼn tel qikʼun il, mas qa in nok tilil quʼn tuʼn tkubʼ tiʼj jun nya bʼaʼn (Is. 55:7). Qa ma bʼant jlu quʼn, kʼonil qiʼj toj qajbʼebʼil te, tiʼj qximbʼetz ex tzul tqʼoʼn qipumal tuʼn tkubʼ kyiʼj nya bʼaʼn achbʼil quʼn (Gén. 4:7).

MIʼN KUBʼ QSBʼUN QIBʼ

7. ¿Alkye tten xi tnajsaʼn Salomón tamiwbʼil tukʼil Jehová?

7 Jaku tzʼel qiʼn nim xnaqʼtzbʼil tiʼjju bʼaj tiʼj aj kawil Salomón. Tej tzmatoq kuʼxun, jyon onbʼil tukʼil Jehová ex tzaj tqʼoʼn tnabʼil. Ax ikx tqʼama Jehová te Salomón tuʼn tjaw tbʼinchaʼn aju matij tja toj tnam Jerusalén. Noqtzun tuʼnj, xi tnajsaʼn Salomón tamiwbʼil tukʼil Jehová (1 Rey. 3:12; 11:1, 2). In tqʼamaʼntoq Ley qa mintiʼ qʼoʼn ambʼil kye aj kawil aj Hebreo tuʼn tten nim kyxuʼjil tuʼntzun miʼn tel tzpet kyanmi (Deut. 17:17). Pero mintiʼ xi tbʼiʼn Salomón jlu ex tej tbʼet ambʼil kubʼ mojeʼ kyukʼil 700 xuʼj, ax ikx ten 300 tkabʼin t-xuʼjil (1 Rey. 11:3). Nim kyxol qe jlu nyatoq aj Israel qe ex in che kʼulintoq kywitz nya ax tok dios. Tuʼn jlu in nel qnikʼ tiʼj qa ax ikx mintiʼ xi tbʼiʼn Salomón aju kawbʼil tuʼn miʼn kykubʼ mojeʼ aj Israel kyukʼil xuʼj te juntl tnam (Deut. 7:3, 4).

8. ¿Alkye matij il bʼant tuʼn Salomón twitz Jehová?

8 Chebʼe chebʼe naj tkʼujlabʼil Salomón kyiʼj tkawbʼil Jehová ex kubʼ tbʼinchaʼn nim nya bʼaʼn. Kubʼ tbʼinchaʼn jun altar te diosa Astoret, ax ikx kubʼ tbʼinchaʼn juntl te nya ax tok dios Kemós. Atztzun ok ten kʼulil kywitz nya ax tok dios junx kyukʼil t-xuʼjil. Axpe ikx mintiʼ kubʼ tnaʼn nya bʼaʼn tej tjaw tbʼinchaʼn qe altar twiʼ jun witz tok twitz Jerusalén, jatumel otoq jaw tbʼinchaʼn tja Jehová (1 Rey. 11:5-8; 2 Rey. 23:13). Bʼalo kubʼ tsbʼun tibʼ tej tkubʼ t-ximen qa mlaytoq tzʼok tqʼoʼn Jehová twitz tiʼj jlu, tuʼnju kukx in xiʼtoq qʼol oyaj toj tja Dios.

9. ¿Alkyeqe nya bʼaʼn tzaj tuʼnju mintiʼ xi tbʼiʼn Salomón qe nabʼil tzaj tqʼoʼn Jehová te?

9 Tok twitz Jehová kyiʼj il. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu: «Atzunte Qman [...] tzaj tqʼoj tiʼj Salomón, porke otoq tzʼel tpaʼn tibʼ tiʼj maske otoq kubʼ tyekʼun tibʼ kabʼ maj twitz, ex otoq tma te tuʼn miʼn tkʼulun kywitz txqantl dios. Maske ikju, pero mintiʼ xi tbʼiʼn Salomón aju otoq tma Qman te». Aju tzaj tuʼn jlu, ya mintiʼ tzaj tyekʼin Jehová t-xtalbʼil tiʼj Salomón ex ya mintiʼ xi tkʼamoʼn. Kubʼ paʼn kawbʼil toj tnam Israel ex ya mintiʼ e kawin qe tkʼwaʼl Salomón kyibʼaj xjal. Tzaj nim nya bʼaʼn kyiʼj toj nim ambʼil tuʼn jlu (1 Rey. 11:9-13).

10. ¿Tiʼ jaku tzaj qʼinte nya bʼaʼn tiʼj qamiwbʼil tukʼil Jehová?

10 Ik tzeʼn bʼaj tiʼj Salomón, jun kyxol qeju tiʼchaq jaku tzaj qʼinte nya bʼaʼn tiʼj qamiwbʼil tukʼil Jehová, aju qa ma tzʼok qjunin qibʼ kyukʼil xjal mintiʼ in nel kynikʼ moqa mintiʼ in xi kybʼiʼn qe tkawbʼil. Atlo junjun ateʼ kyxol kʼloj okslal ex nya kyuw ateʼ toj kyokslabʼil. Ax ikx jaku yolin jlu kyiʼj qeju mintiʼ in che ajbʼen te Jehová ik tzeʼn qe toj qja, qeju in che anqʼin qtxlaj, qeju qukʼil toj aqʼuntl moqa toj tja xnaqʼtzbʼil. Chebʼe chebʼe jaku naj qamiwbʼil tukʼil Jehová qa mintiʼ in xi kynimen qamiw qe kawbʼil tkuʼx toj Xjan Uʼj.

¿Tiʼ jaku bʼaj tiʼj qamiwbʼil tukʼil Jehová aj tok qamiwin qibʼ kyukʼil txqantl? (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 11).

11. ¿Tiʼ jaku tzʼonin qiʼj tuʼntzun qximen tiʼj qa ya miʼn tzʼok qamiwin qibʼ tukʼil jun xjal?

11 (Kjawil uʼjit 1 Corintios 15:33). Chʼixmi kykyaqil xjal at tbʼanel kymod ex nya kykyaqil qeju mintiʼ in che ajbʼen te Jehová in che bʼinchan nya bʼaʼn toj tkyaqil ambʼil. Qa ateʼ qamiw ikju, ¿jakupe qqʼama qa mlay tzaj nya bʼaʼn qiʼj? Bʼaʼn tuʼn qximen tiʼj qa in che onin qiʼj tuʼn tchʼiy qamiwbʼil tukʼil Jehová. Qo ximen tiʼj tiʼ tkuʼx toj kyanmi. Jun techel, ¿oʼkxpe in che yolin kyiʼj saqchbʼil, tiʼj pwaq, kyiʼj kʼuxbʼil moqa tiʼj alkyexku juntl tiʼ? ¿Kyganpe tuʼn kyyolin kyiʼj txqantl moqa tuʼn kyyaqin kyukʼil nya bʼaʼn yol? Tqʼama Jesús nabʼil lu: «Porke tkyaqilju at tuj tanmi xjal, axtzunju in yolin tiʼj» (Mat. 12:34). Tuʼntzunju, aj tel qnikʼ tiʼj qa jaku tzaj nya bʼaʼn tiʼj qamiwbʼil tukʼil Jehová noq tuʼnju in nok qjunin qibʼ tukʼil jun xjal, bʼaʼn tuʼn qximen tiʼj tiʼ kbʼantel quʼn ex tuʼn ya miʼn qten nim ambʼil tukʼil, ex qa il tiʼj, maslo bʼaʼn tuʼn miʼn tok qamiwin qibʼ tukʼil (Prov. 13:20).

TAJ JEHOVÁ TUʼN QAJBʼEN OʼKX TE

12. a) ¿Tiʼ xi tqʼamaʼn Jehová kye aj Israel tej tzmatoq in che etz toj tnam Egipto? b) ¿Tiʼ xi kytzaqʼweʼn aj Israel tej t-xi tqʼamaʼn Jehová qa tajtoq tuʼn kykʼulin oʼkx te?

12 Ax ikx jaku tzʼel qiʼn tbʼanel xnaqʼtzbʼil tiʼjju ikʼ kyiʼj aj Israel tej tzmatoq in che etz toj tnam Egipto. Tej kypon twi witz Sinaí, kubʼ tyekʼin tibʼ Jehová kywitz tukʼil jun milagr: kubʼ jukeʼ jun qʼeq muj, tzaj tininin twitz kyaʼj, tzaj qʼankyoq, sibʼ ex in qʼajtoq jun tiʼ ik tzeʼn jun chun (Éx. 19:16-19). Atztzun tzaj tqʼamaʼn Jehová qa tajtoq tuʼn kykʼulin aj Israel oʼkx te. Ax ikx tzaj tqʼamaʼn qa kukx ktel kyukʼil qeju at kykʼujlabʼil tiʼj ex qa ma chex kynimen qe tmandamyent (kjawil uʼjit Éxodo 20:1-6). Aju tajtoq Jehová tuʼn t-xi tqʼamaʼn kye, aju qa ma che kyaj ten ttxlaj, ax ikx te ktel kyukʼil. Noqwit ax ikx qeʼ o ten toj ambʼil aju, ¿tiʼwtlo qqʼama? Qʼuqli qkʼuʼj tiʼj qa axlo tzaqʼwebʼil xi qqʼamaʼn ik tzeʼn kye aj Israel. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa kykyaqil xjal xi kytzaqʼweʼn jlu: «Kbʼantel quʼne tkyaqilju ma tma Qman» (Éxodo 24:3). Noqtzun tuʼnj, tej tikʼ chʼin ambʼil ok toj malbʼil aju kyajbʼebʼil te Jehová ex mintiʼtoq in che ayon tiʼj.

13. ¿Tzeʼn ok kyajbʼebʼil aj Israel te Jehová toj malbʼil?

13 E tzaj xobʼ aj Israel tej tok kykeʼyin qʼeq muj, tej ttzaj tininin twitz kyaʼj ex junjuntl yekʼbʼil tiʼj tipumal Dios. Tuʼntzunju, xi kyqʼamaʼn te Moisés qa ate tuʼn tyolin tukʼil Jehová (Éx. 20:18-21). Kyjuʼtzun, jax Moisés twi witz Sinaí ex atztzun kyaj ten nim ambʼil. Tej tikʼ jlu, kubʼ kynaʼn qa otoq che kyaj kolin tuʼnju mintiʼtoq nejenel kyukʼil, aju qʼuqlitoq kykʼuʼj tiʼj. Kubʼ kyyekʼin qa mas attoq qʼuqbʼil kykʼuʼj tiʼj Moisés. Bʼajtzun kypasens ex xi kyqʼamaʼn te Aarón: «Bʼinchame junjun qdiose tuʼn kykubʼ nej qwitze. Mintiʼ bʼaʼn quʼne ti ma bʼaj tiʼj Moisés aju etz qʼinte qeye tuj Ejipt» (Éx. 32:1, 2).

14. a) ¿Alkye tten kubʼ kysbʼun kyibʼ aj Israel? b) ¿Tiʼ bʼant tuʼn Jehová tej tok tqʼoʼn twitz kyiʼj aj Israel?

14 Ojtzqiʼntoq kyuʼn aj Israel qa jun matij il twitz Jehová qa ma che kʼulintoq kywitz tilbʼilal (Éx. 20:3-5). Maske ikju, nya nim ambʼil ikʼ tej kyok ten kʼulul twitz jun tilbʼilal wakẍ qʼan pwaq ttxʼotxʼil. Pero kubʼ kysbʼun kyibʼ tuʼnju kubʼ kyximen qa kukx ateʼtoq ttxlaj Jehová. Axpe ikx tqʼama Aarón qa atzun jun «ninqʼij te nimbʼil te Qman». Atzunte Jehová kubʼ t-ximen qa otoq kyaj kolin. Xi tqʼamaʼn te Moisés qa otoq che el tzpet aj Israel tiʼj tbʼe. Tzajtzun tqʼoj Jehová kyiʼj, axpe ikx kubʼ t-ximen tuʼn tkubʼ tnajsaʼn qe xjal lu, aju tnam tzmatoq in bʼaj tbʼinchaʼn (Éx. 32:5-10).

15, 16. ¿Alkye tten kubʼ tyekʼin Moisés ex Aarón kywitz txqantl qa e ok lepeʼ tiʼj Jehová? (Qʼonka twitza tiʼj tnejel tilbʼilal).

15 Mintiʼ e kubʼ tnajsaʼn Jehová qe aj Israel tuʼnju at qʼaqʼbʼil tkʼuʼj. Aqeju kukx kyajtoq tuʼn kyajbʼen te, xi tqʼoʼn ambʼil kye tuʼn tkubʼ kyyekʼin kykʼujlabʼil tiʼj (Éx. 32:14). Tej tok tkeʼyin Moisés qa in che bʼixintoq, in che bʼitzintoq ex in che ẍchʼintoq xjal tuʼn tkyaqil tqʼajqʼajel kywiʼ twitzju tilbʼilal wakẍ qʼan pwaq ttxʼotxʼil, kubʼ tbʼuchin ex ok te quq tuʼn. Ex tqʼamatl jlu: «Alkye lepch tiʼj Qman e ttzaj wukʼile». «Kykyaqiltzun qe aj Leví ok kychmon kyibʼ tukʼil» (Éx. 32:17-20, 26).

16 Maske a Aarón kubʼ bʼinchante tilbʼilal wakẍ, jun rat ajtz tiʼj tanmi ex ok lepeʼ tiʼj Jehová junx kyukʼil qe txqantl aj Leví. Aqeju xjal lu, nya oʼkx e ok lepeʼ tiʼj Jehová, ax ikx el kypan kyibʼ kyiʼj aj Israel nyatoq kyaj tuʼn kyajbʼen te. Tbʼanel aju bʼant kyuʼn tuʼnju tojx qʼij aju e kyim nim mil aj Israel tuʼnju e ok ten kʼulil twitz nya ax tok dios. Atzun qeju e ok lepeʼ tiʼj Jehová, tzaj ttziyen kye qa che tzajeltoq kʼiwlaʼn tuʼn (Éx. 32:27-29).

17. ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel qiʼn tiʼjju tqʼama Pablo tiʼjju bʼaj tiʼj tilbʼilal wakẍ qʼan pwaq ttxʼotxʼil?

17 Yolin Pablo tiʼjju bʼaj tiʼj tilbʼilal wakẍ qʼan pwaq ttxʼotxʼil ex tzaj tqʼoʼn kawbʼil lu: «Atzun jlu o bʼaj tuʼn tok te jun yekʼbʼil te qe [...]. Ex miʼn che kʼulune kywitz qe tilbʼilal ik tzaʼn kybʼincha junjun kye». Yajxitl tqʼama qa e kyaj tzʼibʼin qe jlu «te qʼobʼl qnabʼl, porke ma qo kanun tuj mankbʼil tqʼijlalil». Ex ikx tqʼamatl jlu: «Qa at jun waʼlxix taʼ tuj tnabʼl, kwentim tibʼ tuʼn miʼn tkubʼ tzʼaq» (1 Cor. 10:6, 7, 11, 12). Ik tzeʼn tqʼama Pablo, ax ikx jaku che ok ten qeju in che kʼulin te Jehová bʼinchal nya bʼaʼn. Aqeju in xi kyqʼoʼn ambʼil te nya bʼaʼn, jakulo kubʼ kyximen qa kukx at kyamiwbʼil tukʼil Jehová. Pero nya toj tkyaqil ambʼil jaku txi qqʼamaʼn qa in xi tkʼamoʼn Jehová jun xjal aj ttzaj tqʼamaʼn qa taj tuʼn tok te tamiw, moqa in tzaj tqʼamaʼn qa kukx in najbʼen te (1 Cor. 10:1-5).

18. ¿Tiquʼn jaku tzʼel qpan qibʼ tiʼj Jehová ex tiʼ jaku tzaj qiʼj?

18 Ik tzeʼn ma tzʼel qnikʼ tiʼj, bʼaj kypasens aj Israel tej mintiʼ meltzʼaj naj Moisés twi witz Sinaí. Ax ikx qe jaku bʼaj qpasens aj tkubʼ qximen qa ma tzikʼ nim ambʼil ex naʼmx tul kanin tqʼoj Jehová ex qa atx nim ambʼil taj tuʼn tul akʼaj twitz Txʼotxʼ. Jakulo kubʼ qximen qa kxel tiʼn nim ambʼil tuʼn kyjapun twi tyol Jehová moqa mlaylo japun kywiʼ. Qa mintiʼ ma tzʼok qxqʼuqin qibʼ kyiʼj ximbʼetz lu, jaku kubʼ qqʼoʼn qeju tiʼchaq te twitz txʼotxʼ tnejel toj qanqʼibʼil twitzju tuʼn qajbʼen te Jehová. Aj tbʼet ambʼil, jaku tzeʼl qpan qibʼ tiʼj Jehová ex jaku kubʼ qbʼinchaʼn qe tiʼchaq, aqeju mintiʼ kubʼ qximen jun maj qa jaku che bʼant quʼn.

19. ¿Alkye axix tok mintiʼ tuʼn tikʼ tnaʼl quʼn ex tiquʼn?

19 Mintiʼ tuʼn tikʼ tnaʼl quʼn qa taj Jehová tuʼn qnimen te toj tkyaqil ex taj tuʼn qkʼulin oʼkx te (Éx. 20:5). Qa mintiʼ xkubʼ qbʼinchaʼn tajbʼil Dios, in kubʼ qbʼinchaʼn tajbʼil Satanás ex oʼkx kxel tiʼn qoʼ toj najen. Tuʼntzunju, in tzaj tnaʼn Pablo jlu qe: «Mlay bʼant tuʼn kykʼane tuj tvas Qajaw ex tuj kyvas juʼẍ; mlay bʼant tuʼn kywaʼne tiʼj tmes Qajaw ex tiʼj kymes juʼẍ» (1 Cor. 10:21).

QO LEPEʼK TIʼJ JEHOVÁ

20. ¿Alkye tten jaku tzʼonin Jehová qiʼj, axpe ik qa otoq qo el txalpaj?

20 Attoq jun tiʼ jakutoq bʼant tuʼn Caín, Salomón ex qe aj Israel. Kykyaqilx xi qʼoʼn ambʼil kye tuʼn tajtz tiʼj kyanmi ex tuʼn tkubʼ kychʼixpuʼn kymod (Hech. 3:19). Tuʼn jlu in nel qnikʼ tiʼj qa nya jun rat in kubʼ t-ximen Jehová qa ya mintiʼ tajbʼen jun xjal aj tel txalpaj. Bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa kubʼ tnajsaʼn Jehová til Aarón. Toj ambʼil jaʼlo, jaku tzaj tqʼoʼn kawbʼil qe kyuʼn txʼolbʼabʼil toj Tyol, kyuʼn qe quʼj ex qa tuʼn jun nabʼil in tzaj kyqʼoʼn erman qe. Aj t-xi qbʼiʼn qeju nabʼil in tzaj kyqʼoʼn erman, jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa tzul qʼaqʼin tkʼuʼj Jehová qiʼj.

21. ¿Tiʼ il tiʼj tuʼn tbʼant quʼn aj tok qajbʼebʼil te Jehová toj joybʼil?

21 At jun tiquʼn in tzaj tyekʼin Jehová t-xtalbʼil qiʼj (2 Cor. 6:1). In tzaj tqʼoʼn ambʼil qe «tuʼn tkyaj qkolin aju mya bʼaʼn ex aju achbʼil twitz txʼotxʼ» (kjawil uʼjit Tito 2:11, 12). Akux in qo anqʼin kyoj qeju «tqʼijlalil jaʼlo», qo okel weʼ kywitz ambʼil jatumel kʼokel qajbʼebʼil te Jehová toj joybʼil. Tzʼok tililxix quʼn tuʼn tbʼaj qbʼinchaʼn qten tuʼntzun miʼn qel oq tiʼj Jehová, tuʼnju oʼkx te at toklen tuʼn qxobʼ twitz, tuʼn qajbʼen te ex tuʼn qok lepeʼ tiʼj (Deut. 10:20).