Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

Kybʼinxe qe kawbʼil tuʼntzun tok kynabʼile

Kybʼinxe qe kawbʼil tuʼntzun tok kynabʼile

«Bʼinxa qe konsej ex nimanxa aju kxel kawinte teya; kyjaʼtzun jaku tzʼok tnabʼla» (PROV. 19:20).

BʼITZ: 56 EX 89

1. ¿Tzeʼn in nok qnabʼil ex tzeʼn in nonin qiʼj?

ATZ in tzaj nabʼil tukʼil Jehová ex in tzaj tqʼoʼn qe noq tuʼn t-xtalbʼil. In tzaj tqʼamaʼn Santiago 1:5 jlu: «Qa at jun kyxole atx taj tnabʼl, qaninx tnabʼl te Dios, ex ktzajel tqʼoʼn Dios tnabʼl; porke ate Dios nimxix in tzaj tqʼoʼn kye kykyaqil ex mintiʼ in ilin». Jun tten tuʼn tok qnabʼil aju qa ma txi qbʼiʼn qe kawbʼil in tzaj tqʼoʼn Jehová. In xqʼuqin nabʼil qiʼj tuʼn miʼn tkubʼ qbʼinchaʼn nya bʼaʼn ex in nonin qiʼj tuʼn tchʼiy qamiwbʼil tukʼil Jehová (Prov. 2:10-12). Aju tbʼanel tzul qʼoʼn qe, kukx qo tel toj tkʼujlabʼil Jehová ex tzul qʼoʼn qchwinqlal «te jumajx» (Jud. 21).

2. ¿Tiʼ jaku tzʼonin qiʼj tuʼn tok qqʼoʼn toklen kawbʼil in tzaj tqʼoʼn Jehová?

2 Bʼalo kwest tuʼn t-xi qbʼiʼn qe kawbʼil ex tuʼn tel qnikʼ tiʼj qa bʼaʼn qe tuʼnju aj il qoʼ, tuʼnju alkye tten o qo tzaj chʼiy ex qa kyuʼn junjuntl tiʼchaq. Pero aj tel qnikʼ qa in tzaj kyiʼn tbʼanel toj qanqʼibʼil, in nok qqʼoʼn kyoklen ex qa jun yekʼbʼil tiʼj tkʼujlabʼil Jehová. In tzaj tqʼamaʼn Proverbios 3:11, 12 jlu: «Nkʼwaʼl, qa ma kubʼ kawina tuʼn Qman, miʼn tzʼel tikʼuna». Ex in tzaj tqʼamaʼntl: «Porke te Qman in che kubʼ tkawin qeju kʼujlaʼn qe tuʼn». Mintiʼ tuʼn tikʼ tnaʼl quʼn qa taj Jehová aju mas tbʼanel qe (kjawil uʼjit Hebreos 12:5-11). Ojtzqiʼnxix qo tuʼn Jehová, tuʼntzunju in qo tzaj tkawin toj tumel. Toj xnaqʼtzbʼil lu, kʼelel qnikʼ tiʼj kyaje tiʼ at toklen tukʼilju aj qtzaj kawin: 1) tuʼn txi qxnaqʼtzaʼn qibʼ tiʼjju bʼaʼn, 2) aju kawbʼil in xi kyqʼoʼn tatbʼaj, 3) aqeju kawbʼil in tzaj kyqʼoʼn erman ex 4) aju mas kʼixkʼoj qa ma tzʼel qikʼen qe kawbʼil.

QA MA TXI QXNAQʼTZAN QIBʼ IN KUBʼ QYEKʼIN QA AT QNABʼIL

3. ¿Tzeʼn jaku che onin tatbʼaj kyiʼj kykʼwaʼl tuʼn t-xi kyxnaqʼtzan kyibʼ tuʼn tbʼant aju bʼaʼn kyuʼn? Jaku tzʼajbʼen jun techel tuʼna.

3 Qa ma txi qxnaqʼtzan qibʼ tuʼn tkubʼ qbʼinchaʼn aju bʼaʼn, at toklen jlu tukʼilju tuʼn tok qxqʼuqin qmod ex qximbʼetz. Noqtzun tuʼnj mintiʼ in qo ul itzʼj tukʼil jlu, tuʼntzunju il tiʼj tuʼn tok tilil quʼn tuʼn tchʼiy. Jaku tzʼok qmojbʼaʼn jlu tukʼilju tuʼn t-xi xnaqʼtzet jun kʼwaʼl tuʼn tbʼant tyukin tiʼj biciclet. Tnejel in nok ttzyuʼn ttat biciclet tuʼntzun tbʼet tibʼaj. Aj in nok tkeʼyin tatbʼaj qa chʼix tbʼant tyukin kʼwaʼl tiʼj biciclet in xi ttzaqpiʼn jun rat. Ajtzun tel tnikʼ tatbʼaj tiʼj qa ya mlay jaw tzʼaq, in xi tqʼoʼn ambʼil te tuʼn tyukin tiʼj biciclet tjunalx. Chʼixme axju in bʼaj aj t-xi kyxnaqʼtzaʼn tatbʼaj kykʼwaʼl tukʼil pasens «ik tzaʼn in tmaʼn» Jehová, in che onin kyiʼj tuʼn tok kynabʼil ex tuʼn t-xi kyxnaqʼtzan kyibʼ tuʼn tkubʼ kybʼinchaʼn aju bʼaʼn (Efes. 6:4).

4, 5. a) ¿Tiquʼn at toklen aju tuʼn t-xi qxnaqʼtzan qibʼ tukʼilju tuʼn tok qqʼoʼn «akʼaj» qten? b) ¿Tiquʼn mintiʼ tuʼn qsikt qa ma qo el txalpaj?

4 Axju in bʼaj tukʼil jun xjal in nok tojtzqiʼn Jehová ex otoq chʼiy. Bʼalo xnaqʼtzaʼn maj tiʼj jun tiʼ, noqtzun tuʼnj, naʼmx tchʼiy toj tokslabʼil. Ajtzun tok tqʼoʼn «aju akʼaj» tten, in nok tilil tuʼn tuʼn tel tkanoʼn tiʼj Cristo, ex kukx in nok tnabʼil (Efes. 4:23, 24). Nim toklen tuʼn t-xi qxnaqʼtzan qibʼ toj ambʼil lu tuʼnju in nonin qiʼj «tuʼn tkyaj qkolin aju mya bʼaʼn ex aju achbʼil twitz txʼotxʼ ex tuʼn tten qnabʼl tuj tqʼijlalil jaʼlo, ex tuʼn qbʼet tuj tumelxix, ex tuʼn qniman Dios» (Tito 2:12).

5 Noqtzun tuʼnj, qkyaqilx aj il qoʼ (Ecl. 7:20). Qa ma qo el txalpaj tiʼj jun tiʼ, nya a t-xilen jlu qa mintiʼ in xi qxnaqʼtzan qibʼ. In tzaj tqʼamaʼn Proverbios 24:16 jlu: «Maske kubʼ tzʼaq wuq maj ju xjal tzʼaqlxix, pero in jaw weʼ juntl maj». ¿Tzeʼn jaku bʼant jlu tuʼn? Nya tuʼn tex tipumal kbʼantel jlu tuʼn, sino noq tuʼn tonbʼil xewbʼaj xjan (kjawil uʼjit 2 Corintios 4:7). Jun tiʼ aju in tqʼoʼn xewbʼaj xjan aju tuʼn qjakʼunte qibʼ ex at toklen jlu tukʼilju tuʼn t-xi qxnaqʼtzan qibʼ tiʼjju bʼaʼn.

6. ¿Alkye tten jaku qo ok te jun tbʼanel xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios? (Qʼonka twitza kyiʼj tnejel tilbʼilal).

6 Tuʼn kukx txi qxnaqʼtzan qibʼ, ax ikx il tiʼj tuʼn qnaʼn Dios, tuʼn quʼjin tiʼj Xjan Uʼj ex tuʼn qximen tiʼj. Noqtzun tuʼnj, ¿tiʼ jaku bʼant tuʼna qa kwest toj twitza tuʼn tuʼjina tiʼj Xjan Uʼj ex qa nya tgana tuʼn tuʼjina? Miʼn sikta. Qa ma txi tqʼoʼna ambʼil te Jehová tuʼn tonin tiʼja ok ktel tajbʼila tuʼn tok tojtzqiʼna aju in tzaj tqʼamaʼn Tyol (1 Ped. 2:2). Tnejel, qaninxa te tuʼn tonin tiʼja tuʼn t-xi t-xnaqʼtzan tibʼa tuʼn tuʼjina tiʼj Tyol. Yajxitl, bʼinchama aju in xi tqanina. Bʼalo jaku txi tzyet tuʼn t-xnaqʼtzana toj chʼin ambʼil. Iktzun tten chebʼe chebʼe mas nya kwest kʼelel toj twitza tuʼn t-xnaqʼtzana ex ktzalajela aj tel tpaʼna ambʼil tuʼn t-ximana kyiʼj tbʼanel t-xim Jehová (1 Tim. 4:15).

7. Qʼamantza tukʼil jun techel tzeʼn in nonin qiʼj tuʼn tjapun twi qximbʼetz qa ma txi qxnaqʼtzan qibʼ tuʼn tkubʼ qbʼinchaʼn aju bʼaʼn.

7 Qa ma txi qxnaqʼtzan qibʼ, kʼonil qiʼj tuʼn kyjapun twi qximbʼetz at toklen tukʼil qajbʼebʼil te Jehová. Qbʼinx aju ikʼ tiʼj jun mambʼaj ya mintiʼtoq in tzalaj toj pakbʼabʼil. Tuʼnju tzaj bʼaj tkʼuʼj, kubʼ t-ximen tuʼn tok te precursor regular. Tuʼn tjapun twi t-ximbʼetz ok ten uʼjil kyiʼj xnaqʼtzbʼil in yolin tiʼj tuʼn qok te precursor ex ok ten naʼl Dios. Onin jlu tiʼj tuʼn tchʼiy tamiwbʼil tukʼil Jehová. Ajbʼen te precursor auxiliar qa jakutoq bʼant. Ok tqoʼn twiʼ tiʼjju tajtoq tuʼn tbʼant tuʼn. ¿Tiʼ tzaj tuʼn jlu? Tej tikʼ ambʼil ok te precursor regular.

KYXNAQʼTZANXE KYKʼWAʼLE IK TZEʼN IN TZAJ TQʼAMAʼN JEHOVÁ

Mintiʼ in nel kynikʼ kʼwaʼl tiʼjju bʼaʼn ex tiʼjju nya bʼaʼn aj in che ul itzʼj. Il tiʼj tuʼn t-xi xnaqʼtzet kynabʼil. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 8).

8-10. a) ¿Tiʼ kʼonil kyiʼj tatbʼaj tuʼn t-xi kyxnaqʼtzaʼn kykʼwaʼl ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Jehová? b) ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel kyiʼn tatbʼaj tiʼjju bʼant tuʼn Noé?

8 Aʼyeqe tatbʼaj okslal at kyoklen tuʼn t-xi kykawin kykʼwaʼl ex tuʼn txi kyqʼoʼn xnaqʼtzbʼil kye «ik tzaʼn in tmaʼn» Jehová (Efes. 6:4). Kwest tuʼn tbʼant jlu kyuʼn, mas tuʼnju in qo anqʼin kyxol xjal nya bʼaʼn (2 Tim. 3:1-5). Aj kyul itzʼj kʼwaʼl mintiʼ in nel kynikʼ tiʼjju bʼaʼn ex tiʼjju nya bʼaʼn quʼn naʼmx tok kynabʼil. In nok kynabʼil qa ma chex kawit (Rom. 2:14, 15). In tzaj tqʼamaʼn jun xjal at tojtzqibʼil tiʼj Tyol Dios qa aj tkubʼ qʼet yol «kawbʼil» toj yol griego, ax ikx at t-xilen tukʼilju «aj ttzaj chʼiy kʼwaʼl». Tuʼn jlu in nel qnikʼ tiʼj qa in yolin tiʼjju tuʼn txi xnaqʼtzet jun kʼwaʼl tuʼntzun tok te jun tbʼanel xjal aj ttijen.

9 In kubʼ kynaʼn kʼwaʼl qa xqʼuqin ateʼ aj in chex kawin kyuʼn kytat tukʼil kʼujlabʼil. In nel kynikʼ tiʼj qa nya tuʼnju tzaqpiʼn qe jaku kubʼ kybʼinchaʼn tkyaqilju kyajbʼil ex at maj jaku tzaj nya bʼaʼn kyiʼj tuʼn. Tuʼntzunju, nim toklen tuʼn t-xi kyqanin tatbʼaj onbʼil te Jehová tuʼn t-xi kyxnaqʼtzaʼn kykʼwaʼl. In chʼexpaj kyximbʼetz xjal tiʼj tzeʼn tuʼn tjaw chʼiyset jun kʼwaʼl aj in bʼet ambʼil ex ax ikx tuʼnju junxitl tten kyanqʼibʼil. Pero aj in xi kybʼiʼn tatbʼaj Jehová, nya kukx in kubʼ kyximen tzeʼn tuʼn kychʼiyset kʼwaʼl ex mintiʼ in nok qeʼ kykʼuʼj tiʼjju kynabʼil xjal.

10 Qo xnaqʼtzan tiʼj techel kyaj tqʼoʼn Noé. Tej t-xi tqʼamaʼn Jehová te tuʼn tjaw tbʼinchaʼn jun ark, mlaytoq tzʼok qeʼ tkʼuʼj tiʼjx tuʼnju naʼmxtoq tjaw tbʼinchaʼn jun ark. Tuʼntzunju, iltoq tiʼj tuʼn tok qeʼ tkʼuʼj tiʼj Jehová ex tuʼn tkubʼ tbʼinchaʼn «ik tzaʼnx o tzaj tmaʼn Dios te» (Gén. 6:22). ¿Tiʼ tzaj tuʼn jlu? Tuʼnju bʼant ark tuʼn Noé klet kyukʼil toj tja. Tuʼnju ok qeʼ tkʼuʼj tiʼj onbʼil tzaj qʼoʼn te tuʼn Jehová, ok te jun tbʼanel tatbʼaj. I ex tkawin tkʼwaʼl toj tumel ex kubʼ tqʼoʼn jun tbʼanel techel kywitz, kwest bʼant jlu tuʼnju ateʼtoq xjal nya bʼaʼn tej naʼmxtoq tzaj Nim Jbʼal (Gén. 6:5).

11. ¿Tiʼ tbʼanel jaku tzaj kye tatbʼaj ma qa txi kybʼiʼn Jehová aj t-xi kyxnaqʼtzaʼn kykʼwaʼl?

11 Qa tatbʼaj teya ¿tzeʼn jaku bʼant tuʼna ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Jehová? Bʼinxa te. Qʼonxa ambʼil te tuʼn tonin tiʼja tuʼn t-xi t-xnaqʼtzaʼna qe tkʼwaʼla ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Tyol ex ttnam. Bʼalo tzul kyqʼoʼn tkʼwaʼla chjonte teya aj tbʼet ambʼil. Tzaj tqʼamaʼn jun erman jlu: «In xiʼ nqʼoʼne nim chjonte kye ntate. Tuʼnju ok tilil kyuʼn tuʼn kypon toj wanmiye. Noq tuʼnju onbʼil tzaj kyqʼoʼn weye mas in chin ajbʼene te Jehová». Maske in nok tilil kyuʼn junjun tatbʼaj, at junjun kʼwaʼl in nel kypan kyibʼ tiʼj Jehová. Pero jaku ten kynabʼil tatbʼaj toj txubʼtxaj qa otoq tzʼok tilil kyuʼn tuʼn tpon axix tok toj kyanmi kykʼwaʼl. Axpe ikx jaku tzʼok qeʼ kykʼuʼj tiʼj qa jaku meltzʼaj kykʼwaʼl jun qʼij tukʼil Jehová.

12, 13. a) ¿Tzeʼn in kubʼ kyyekʼin tatbʼaj qa in che nimen te Jehová aj tex lajoʼn kykʼwaʼl toj ttnam? b) ¿Tiʼ tbʼanel tzaj te jun ja xjal tuʼnju e niman tatbʼaj te Jehová?

12 Jun kyxol joybʼil mas kwest jaku tzʼela kye tatbʼaj tuʼn kynimen, aju aj tex lajoʼn kykʼwaʼl toj tnam Jehová. Qbʼinx aju bʼaj tiʼj jun ermana tej tex lajoʼn tal ex tej ya mintiʼ ten toj tja. In tzaj tqʼamaʼn ermana jlu: «In tzajtoq njyoʼne junjun tiʼ toj quʼj noq tuʼn ntene tukʼil wale ex tukʼil tal». Pero tukʼil kʼujlabʼil xi tqʼamaʼn tchmil te qa ya mintiʼ kyoklen tiʼj kymeʼl ex qa iltoq tiʼj tuʼn kukx kyajbʼen te Jehová ex tuʼn miʼn tkubʼ kyqʼoʼn jun tolsabʼil kyiʼj qe tkawbʼil Jehová.

13 Tej tikʼ junjuntl abʼqʼi, meltzʼaj tal toj ttnam Jehová. Ex in tzaj tqʼamaʼn ermana jlu: «Toj ambʼil jaʼlo chʼixme tkyaqil qʼij in chin tzaj llamarine tuʼn wale ex qa in tzaj tsamaʼn qe mensaje. In qo ok nimane tuʼn tuʼnju xi qbʼiʼne Jehová. Ax ikx in qo tzalaje». Qa o tzʼex lajoʼn jun tkʼwaʼla toj tnam Jehová, ¿kʼokelpe qeʼ tkʼuʼja tiʼj tuʼn tkyaqil tanmiya ex nya tiʼj teya tojtzqibʼil? (Prov. 3:5, 6). Naʼntza, in qo tzaj tkawin Jehová tuʼnju at tnabʼil ex tuʼnju kʼujlaʼn qo tuʼn. Miʼn tzikʼ tnaʼl tuʼna qa tzaj tsamaʼn Jehová Tkʼwaʼl tuʼntzun qklet, tuʼn tklet tkʼwaʼla, ex nya taj tuʼn tkyim alkyexku xjal (kjawil uʼjit 2 Pedro 3:9). Tuʼntzunju, aqeye tatbʼaj, kukx qeʼk kykʼuʼje kyiʼj kawbʼil in tzaj tqʼoʼn Jehová ex tiʼjju onbʼil in tzaj tqʼoʼn, maske at maj jaku tzaj qbʼis tuʼn. Che onine kyiʼj kawbʼil in tzaj tqʼoʼn Jehová ex miʼn tzʼel kyikʼune.

AJ QTZAJ KAWIN KYUʼN ERMAN

14. ¿Alkye tten in nonin xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn Jehová qe aj tajbʼen «mayordom in japunxix taqʼun»?

14 O tzaj ttziyen Jehová tuʼn qok tkwentin, tuʼn qok t-xqʼuqin ex tuʼn qtzaj t-xnaqʼtzaʼn ex in bʼant tuʼn toj nimku tten. Jun techel, o tzʼok tqʼoʼn toklen Tkʼwaʼl tuʼn t-xqʼuqin tiʼj kʼloj okslal. Atzunte Jesús o tzʼok tqʼoʼn toklen «mayordom in japunxix taqʼun» tuʼn ttzaj tqʼoʼn xnaqʼtzbʼil qe toj ambʼil at tajbʼen (Luc. 12:42). Aju «mayordom» lu, in tzaj tyekʼin qbʼe ex in qo tzaj tkawin toj nimku tten. ¿Ope tzʼok tbʼiʼna jun chikʼbʼabʼil ex qa o jaw tuʼjina jun xnaqʼtzbʼil kyoj qe quʼj, ex o tzʼonin tiʼja tuʼn tbʼaj tchʼexpuʼna t-ximbʼetza ex qa tmoda? Jaku tzalaja tiʼj jlu, quʼn in xi tqʼoʼna ambʼil te Jehová tuʼn ttzaj kawina tuʼn (Prov. 2:1-5).

15, 16. a) ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn tonin kyaqʼun ansyan qiʼj? b) ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn kytzalaj ansyan tiʼj kyaqʼun?

15 Ax ikx o tzʼok tqʼoʼn Jesús kyoklen ansyan tuʼn kyxqʼuqin tiʼj kʼloj okslal. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa jun «oyaj» qe ansyan (Efes. 4:8TNM, 11-13). ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn tonin kyaqʼun qiʼj? Qkanoʼmil qʼuqbʼil kykʼuʼj ex aju tbʼanel techel in kubʼ kyqʼoʼn, ex qbʼinx qe consej in tzaj kyqʼoʼn qe tukʼil Tyol Dios (kjawil uʼjit Hebreos 13:7, 17). Bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa kʼujlaʼn qoʼ kyuʼn ansyan ex kyaj tuʼn tten jun tbʼanel qamiwbʼil tukʼil Jehová. Jun techel, aj tok kyqʼoʼn kywitz tiʼj qa mintiʼ in qo pon kyoj chmabʼil ex qa mintiʼ in kubʼ qnaʼn tzalajbʼil toj pakbʼabʼil, jun rat in qo tzaj kyonin. In qo kubʼ kybʼiʼn, in tzaj kyqʼuqbʼaʼn qkʼuʼj ex in tzaj kyqʼoʼn qnabʼil tukʼil Tyol Dios. ¿In kubʼpe t-ximana qa jun yekʼbʼil tiʼj tkʼujlabʼil Jehová qe ansyan toj kʼloj okslal?

16 At maj kwest tuʼn ttzaj kyqʼoʼn ansyan jun consej qe. Jun techel, kwestlo ela te aj sanjel Natán tuʼn tyolin tukʼil David tuʼnju tajtoq tuʼn tkubʼ tewin jun matij il (2 Sam. 12:1-14). Chʼixme ax jlu bʼaj tiʼj apóstol Pablo tej mintiʼ tzaj xobʼ tuʼn t-xi tqʼoʼn kawbʼil te apóstol Pedro tuʼnju oʼkx kubʼ tyekʼin tkʼujlabʼil kyiʼj okslal te kyyajil xjal judiy (Gál. 2:11-14). Tuʼntzunju, ¿tzeʼn jaku tzʼonina tiʼj aqʼuntl in bʼant kyuʼn ansyan toj kʼloj okslal jatumel in nok tchmon tibʼa? Miʼn jaw tniman tibʼa, bʼinxa aju in tzaj kyqʼamaʼn ex qʼonxa chjonte kye. Qʼonka onbʼil in tzaj kyqʼoʼn teya ik tzeʼn jun yekʼbʼil tiʼj tkʼujlabʼil Jehová. Iktzun tten kʼonil tiʼja ex che tzalajel ansyan tiʼj kyaqʼun in bʼant.

17. ¿Tzeʼn e onin ansyan tiʼj jun ermana?

17 In tzaj tqʼamaʼn jun ermana qa tuʼn tpaj junjun tiʼchaq bʼaj tiʼj toj ambʼil ojtxe, kwesttoq tuʼn tok tkʼujlaʼn Jehová ex in tzajtoq nim tbʼis. In tzaj tqʼamaʼn jlu: «Ojtzqiʼn wuʼne qa iltoq tiʼj tuʼn nyoline kyukʼil ansyan. Tukʼil kʼujlabʼil e yolin wukʼile ex mintiʼ e ok ten yolil wiʼje. Aju bʼant kyuʼn, e onin wiʼje ex tzaj kyqʼuqbʼaʼn nkʼuʼje. Aj in kubʼ bʼaj junjun chmabʼil, maske at nim kyaqʼun in bʼant, jun kyxol in tzaj tqanin weye tzeʼntoq atine. Tuʼnju bʼaj wiʼje ojtxe, kwesttoq tuʼn t-xi nnimane qa at woklene tiʼj tkʼujlabʼil Dios. Pero o che ajbʼen erman tuʼn Jehová ex qe ansyan tuʼn tkubʼ tyekʼin tkʼujlabʼil jun ex juntl maj wiʼje. In chin kubʼsane twitz Jehová tuʼn miʼn tkyaj ntzaqpiʼne».

AJU MAS KʼIXKʼOJ QA MA TZʼEL QIKʼEN QE KAWBʼIL

18, 19. ¿Alkye mas jaku tzaj qʼinte bʼis qiʼj twitzju tuʼn qtzaj kawin? Qʼamantza jun techel.

18 Ax tok, jaku tzaj qbʼis aj qtzaj kawin, pero mas jaku tzaj qbʼis qa ma tzʼel qikʼen (Heb. 12:11). Qo yolin tiʼj kabʼe techel; tnejel tiʼj Caín ex yajxitl tiʼj aj kawil Sedequías. Tej tok tqʼoʼn twitz Jehová tiʼj qa in kubʼtoq tnaʼn Caín qʼoj tiʼj terman ex tajtoq tuʼn tkubʼ tbʼyoʼn, xi tqʼamaʼn jlu te: «¿Tiquʼn ma tzaj tqʼoja ex miyalnix ma tzʼok twitza? Qa ma tbʼinchaya bʼaʼn, ¿mlaypelo kʼmeta? Qatzun miʼn ma tbʼinchaya bʼaʼn, aju il lepch tiʼja, ex in ayon tuʼn tkubʼ tiʼja tuʼn. Pero jaku kubʼ tiʼj tuʼna» (Gén. 4:6, 7). Bʼisbʼajil tuʼnju mintiʼ xi tbʼiʼn Caín aju tzaj tqʼamaʼn Jehová te. Kubʼ tbʼyoʼn terman ex tuʼn jlu tzaj nya bʼaʼn tiʼj toj tkyaqil tanqʼibʼil (Gén. 4:11, 12). Noqwit xi tbʼiʼn Caín kawbʼil xi tqʼoʼn Jehová te, mintiʼwtlo tzaj nim bʼis tiʼj.

19 Ok Sedequías te jun aj kawil nya bʼaʼn ex tzaj xobʼ tuʼn tkubʼ tbʼinchaʼn aju bʼaʼn. Kawin toj tnam Jerusalén toj jun ambʼil nya bʼaʼn. Nim maj xi tqʼamaʼn aj sanjel Jeremías te Sedequías tuʼn ya miʼn kubʼ tbʼinchan qe tiʼchaq nya bʼaʼn, pero el tikʼun Sedequías aju kawbʼil xi qʼoʼn te ex yajxitl tzaj nya bʼaʼn tiʼj (Jer. 52:8-11). Ik tzeʼn in nel qnikʼ tiʼj, taj Jehová tuʼn tonin qiʼj tuʼn miʼn ttzaj qbʼis qa nya il tiʼj (kjawil uʼjit Isaías 48:17, 18).

20. ¿Tiʼ kbʼajel kyiʼj qeju in nel kyikʼen qe kawbʼil in tzaj tqʼoʼn Jehová ex kyiʼj qeju in xi kybʼiʼn?

20 Toj ambʼil jaʼlo at nim xjal in nel kyikʼen qe kawbʼil in tzaj tqʼoʼn Jehová. Pero toj chʼintl ambʼil tzul xitbʼil kyiʼj xjal lu (Prov. 1:24-31). Tuʼntzunju, qbʼinx qe kawbʼil tuʼntzun tok qnabʼil. In tzaj tqʼamaʼn Proverbios 4:13 tiʼ kbʼantel quʼn kyukʼil qe kawbʼil: «Miʼn kyaj tkolina; xnaqʼtzam tibʼa tiʼj, porke chwinqlal jlu te teya».