Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

Tzʼok tilil quʼn tuʼn qkambʼan tiʼj oyaj

Tzʼok tilil quʼn tuʼn qkambʼan tiʼj oyaj

«Miʼn txi kyqʼoʼne ambʼil tuʼn tel qʼiʼn kykambʼabʼle» (COL. 2:18).

BʼITZ: 32 EX 55

1, 2. a) ¿Alkye oyaj in che yon tmajen Jehová tiʼj tuʼn ttzaj qʼoʼn kye? b) ¿Tiʼ jaku tzʼonin qiʼj tuʼn kukx qximen tiʼj oyaj? (Qʼonka twitza tiʼj tnejel tilbʼilal).

IK TZEʼN te apóstol Pablo, aqeju okslal skʼoʼn maj in che yon tiʼj tbʼanel oyaj, aju tuʼn kyxiʼ anqʼil «max tuj kyaʼj» (Filip. 3:14). Kyajxix tuʼn kypon tukʼil Jesús toj tkawbʼil tuʼntzun kyonin junx tukʼil tuʼn kyok xjal te tzʼaqli (Apoc. 20:6). ¡O txi tqʼoʼn Jehová jun tbʼanel qʼuqbʼil kykʼuʼj! Atzun qe txqantl tmajen Jehová in che yon tiʼj juntl tiʼ. Kyajxix tuʼn tpon ambʼil tuʼn ttzaj qʼoʼn oyaj kye, aju tuʼn kyanqʼin te jumajx tzalu twitz Txʼotxʼ ex tuʼn jlu in che tzalaj (2 Ped. 3:13).

2 Tuʼn tonin Pablo kyiʼj erman skʼoʼn maj tuʼn kukx kyajbʼen te Jehová ex tuʼn ttzaj qʼoʼn oyaj kye, xi tqʼamaʼn jlu kye: «Oʼkx che ximane tiʼj ju at tuj kyaʼj» (Col. 3:2). Iltoq tiʼj tuʼn kyximen tiʼj tbʼanel qʼuqbʼil kykʼuʼj at toj kyaʼj (Col. 1:4, 5). Qa atz in qo yon tuʼn qanqʼin toj kyaʼj ex qa twitz Txʼotxʼ, qa ma qo ximen kyiʼj kʼiwlabʼil in tzaj ttziyen Jehová qe, che onil qiʼj tuʼn kukx tok qqʼoʼn qwiʼ tiʼj oyaj (1 Cor. 9:24).

3. ¿Alkyeqe nya bʼaʼn yolin Pablo tiʼj kyukʼil okslal?

3 Ax ikx tqʼama Pablo kye erman alkyeqe tiʼchaq jaku tzʼel qʼinte oyaj kye. Jun techel, kubʼ ttzʼibʼin kye okslal te Colosas kyiʼj junjun nya ax tok okslal in nok tilil kyuʼn tuʼn ttzaj tyekʼin Jehová t-xtalbʼil kyiʼj noq tuʼnju in xi kynimen Ley ex nya tuʼnju in nok qeʼ kykʼuʼj tiʼj Jesús (Col. 2:16-18). Ax ikx yolin kyiʼj nya bʼaʼn achbʼil, qe nya bʼaʼn jaku che tzaj kyxol erman ex qeju nya bʼaʼn in che tzaj toj jun ja xjal. Kukx jaku che tzaj nya bʼaʼn jlu toj ambʼil jaʼlo, tuʼntzunju kukx at kyajbʼen nabʼil kyaj tqʼamaʼn Pablo. Ex tuʼn jlu qo xnaqʼtzal kyiʼj junjun tiʼchaq xi ttzʼibʼin Pablo kye okslal te Colosas.

TZʼOK TILIL QUʼN TUʼN TKUBʼ KYIʼJ NYA BʼAʼN ACHBʼIL

4. ¿Tiquʼn jaku tzʼel kyiʼn nya bʼaʼn achbʼil qe tbʼanel oyaj qe?

4 Tej otoq txi tqʼamaʼn Pablo alkye tbʼanel qʼuqbʼil kykʼuʼj okslal at, kubʼ ttzʼibʼin jlu: «Kyjaʼtzun, kytzoqpinkje tkyaqilju mya bʼaʼn in kybʼinchaʼn xjal: Aju yaẍbʼil, ex ju ttzʼilil, tukʼix ju achbʼil mya bʼaʼn, tukʼix ju kyajbʼile mya bʼaʼn, tukʼix ju in pon kykʼuʼje tiʼj nimku» (Col. 3:5). Kwest tuʼn kykubʼ kyiʼj nya bʼaʼn achbʼil quʼn ex tuʼn jlu jaku tzʼel kyiʼn qe tbʼanel oyaj qe ik tzeʼn qamiwbʼil tukʼil Jehová ex aju qʼuqbʼil qkʼuʼj. Jun erman kubʼ tiʼj kyuʼn nya bʼaʼn achbʼil ex yajxitl meltzʼaj toj ttnam Jehová tqʼama qa at nim kyipumal achbʼil ex tuʼntzunju mintiʼ bʼant tuʼn tjakʼun tibʼ, tzaj tnaʼn qa nya bʼaʼn aju bʼant tuʼn pero ya otoq kubʼ tbʼinchaʼn il.

5. ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn tok qxqʼuqin qibʼ aj qok weʼ twitz joybʼil?

5 Nimxix toklen tuʼn tok qxqʼuqin qibʼ aj qten toj jun ambʼil jatumel jaku qo ok toj joybʼil tuʼn miʼn t-xi qnimen qe tkawbʼil Jehová. Jun techel, toj tumel qa ma kyaj bʼant tiʼj jun kyyol qeju in xi tzyet tuʼn kyyolin. Nim toklen tuʼn kyyolin tiʼj tzeʼn kʼokel kyxqʼuqin kyibʼ ik tzeʼn aj tok kytzyun kyibʼ, aj tel kymatzin kyibʼ, moqa aj tel kytzʼubʼin kyibʼ, ex aj kyten kyjunalx (Prov. 22:3). Ax ikx, jaku che ok weʼ okslal twitz nya bʼaʼn aj kyxiʼ toj jun kybʼe tiʼj jun aqʼuntl ik tzeʼn kʼaẍjel moqa aj kyaqʼunan tukʼil jun xinaq ex qa xuʼj (Prov. 2:10-12, 16). Qa ma qo ok weʼ twitz jun ambʼil ik tzeʼn jlu, bʼaʼn tuʼn t-xi qqʼamaʼn qa testigo de Jehová qoʼ, bʼaʼn tuʼn tkubʼ qyekʼin tbʼanel qmod ex bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn aju nya bʼaʼn jaku tzaj qa ma kubʼ qyekʼin qgan tiʼj juntl xjal. Mas kʼokel qxqʼuqin qibʼ qa in kubʼ qnaʼn bʼis ex qa nya bʼaʼn atoʼ. Toj ambʼil aju, jaku kubʼ qnaʼn tbʼanel qa ma tzaj kyqʼamaʼn txqantl qe qa at qoklen. Jaku tzaj qgan tiʼj tuʼn ttzaj qʼamaʼn qe tbʼanel yol qe tuʼn jun xjal ex jaku xi qqʼoʼn ambʼil te alkyexku tuʼn tok qqʼoʼn qwiʼ tiʼj. Qa ma qo ikʼ toj jun ambʼil ik tzeʼn jlu, bʼaʼn tuʼn t-xi qqanin onbʼil te Jehová ex kye erman tuʼntzun miʼn tkubʼ weʼ jun tiʼ toj qbʼe tuʼn ttzaj qʼoʼn oyaj qe (kjawil uʼjit Salmo 34:18 ex Proverbios 13:20).

6. ¿Tiʼ il tiʼj tuʼn ttzaj qnaʼn aj tjaw qjyoʼn jun saqchbʼil?

6 Tuʼn kykubʼ naj nya bʼaʼn achbʼil toj qanmi, nim toklen tuʼn tel qikʼun qe tiʼchaq at toklen tukʼil yaẍbʼil. Nim tiʼchaq in nok kyqʼoʼn xjal kywiʼ tiʼj toj ambʼil jaʼlo in tzaj tnaʼn qe aju tnam Sodoma ex Gomorra (Jud. 7). Aqeju in che kubʼ nej twitz tkyaqil jlu, in nok kyqʼoʼn te tbʼanel aj tkubʼ kuẍe jun xinaq tukʼil juntl xinaq ex in kyqʼamaʼn qa mlay tzaj bʼis kyiʼj tuʼn jlu. Il tiʼj tuʼn tok qxqʼuqin qibʼ tuʼntzun miʼn tok qqʼoʼn qwiʼ kyiʼj nya bʼaʼn achbʼil. Qa mintiʼ ma tzʼok qxqʼuqin qe qsaqchbʼil, ya mlaylo qo ximen tiʼj oyaj te chwinqlal te jumajx (Prov. 4:23).

BʼAʼN TUʼN TKUBʼ QYEKʼIN QKʼUJLABʼIL EX XTALBʼIL

7. ¿Alkyeqe nya bʼaʼn jaku che tzaj kyxol erman?

7 Qkyaqilx in kubʼ qximen qa jun kʼiwlabʼil tuʼnju atoʼ kyxol kʼloj okslal. Aju xnaqʼtzbʼil in nok qbʼiʼn tiʼj Tyol Dios kyoj chmabʼil ex aj in bʼaj qonin qibʼ tukʼil kʼujlabʼil, ex xtalbʼil, in nonin qiʼj tuʼn kukx qximen tiʼj oyaj. Noqtzun tuʼnj, at junjun yol nya toj tumel jaku tzʼok toj qwiʼ ex tuʼn jlu jaku tzaj tiʼn nya bʼaʼn qxol. Qa mintiʼ ma txi qbʼinchaʼn kyiʼj nya bʼaʼn in che tzaj, jaku kux qkʼuʼn qʼoj toj qanmi (kjawil uʼjit 1 Pedro 3:8, 9).

8, 9. a) ¿Alkyeqe tbʼanel mod jaku che onin qiʼj tuʼn ttzaj qʼoʼn oyaj qe? b) ¿Tiʼ kʼonil qiʼj tuʼn kukx tten mujbʼabʼil qxol aj tok tbʼinchaʼn jun erman nya bʼaʼn qiʼj?

8 ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn miʼn tel tiʼn qʼoj oyaj qe? Xi tqʼamaʼn Pablo jlu kye okslal te Colosas: «Qʼaqʼanx kykʼuʼje tiʼj juntl, kybʼinchame xtalbʼil, miʼn jaw kyniman kyibʼe, che oke mans, ten kypasense; kybʼinchame jlu porke kʼujlaʼn qeye tuʼn Dios ex skʼoʼmaj qeye tuʼn, tuʼn kyoke tekuxix. Tzikʼx kyuʼne aju kypaltil junjuntl, kynajsam kyile kyxolxe qa at jun at tyol tiʼj juntl; ik tzaʼn te Crist kubʼ najsaʼn kyile tuʼn, ax ikx kyeye tuʼn kybʼinchanteye ikju. Ex aju mas il tiʼj twitz tkyaqil jlu, tuʼn tten kykʼujlalile, porke tuʼntzun jlu qtzuylaj qibʼ qkyaqil» (Colosenses 3:12-14).

9 In nonin kʼujlabʼil ex xtalbʼil qiʼj tuʼn tkubʼ qnajsaʼn kyil txqantl. Jun techel, qa in kubʼ qnaʼn bʼis tuʼn tyol ex qa tbʼinchbʼen jun erman, bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn ambʼil jatumel kubʼ tnaʼn juntl erman nya bʼaʼn tuʼn jun qyol ex qa qbʼinchbʼen. Ax tok, in xi qqʼoʼn chjonte kye txqantl tuʼnju kubʼ kyyekʼin kykʼujlabʼil ex kyxtalbʼil qiʼj tej tkubʼ kynajsaʼn qil (kjawil uʼjit Eclesiastés 7:21, 22). Ex mas in xi qqʼoʼn chjonte tiʼj t-xtalbʼil Jesús o kubʼ tyekʼin tuʼnju o tzʼok tmojbʼaʼn qe axix tok tmajen Jehová (Col. 3:15). Qkyaqilx in nok qkʼujlaʼn ax Dios, in qo pakbʼan tiʼj ax tqanil ex in qo ok weʼ kywitz chʼixmi aʼyex nya bʼaʼn. Qa kʼujlaʼn qe erman quʼn, kbʼel qyekʼin xtalbʼil kyiʼj ex kbʼel qnajsaʼn qil qxolx. Aj tbʼant jlu quʼn, kʼonil qiʼj tuʼn tten mujbʼabʼil qxol ex mas kʼokel qqʼoʼn qwiʼ tiʼj oyaj te chwinqlal te jumajx.

10, 11. a) ¿Tiquʼn jaku tzaj nya bʼaʼn qiʼj tuʼn tloʼchil qanmi? b) ¿Alkye tten kʼokel qxqʼuqin qibʼ tuʼntzun miʼn tel tiʼn tloʼchil qanmi oyaj qe?

10 Ax ikx jaku tzʼel tiʼn tloʼchil qanmi oyaj qe. At junjun techel toj Tyol Dios jatumel in tzaj kyyekʼin qa jaku tzaj nim nya bʼaʼn qiʼj kyuʼn. Jun techel, el tikʼen Caín Abel ex kubʼ tbʼyoʼn. Atzun te Coré, Datán ex Abiram tzaj tloʼchil kyanmi tiʼj Moisés ex el kypan kyibʼ tiʼj. Ex tzaj tloʼchil tanmi aj kawil Saúl tiʼj David tej ttzaj nim tbʼanel toj tanqʼibʼil ex jyon tumel tuʼn tkubʼ bʼyoʼn. Tuʼntzunju, mintiʼ in qo jaw labʼin aj ttzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu: «Porke qa ma tzaj tloʼch kykʼuʼje tiʼj juntl ex qa in bʼaj kyikʼlen kyibʼe, tuʼntzunju mya tuj tumel ateʼye, ex in kybʼinchaʼne tkyaqil mya bʼaʼn» (Sant. 3:16).

11 Mlay tzaj tloʼchil qkʼuʼj qa ma ten kʼujlabʼil ex xtalbʼil toj qanmi. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu: «Aju xjal at tkʼujlalil at tpasens ex in tzʼeʼy tkʼuʼj tiʼj tukʼil; [...] mintiʼ in tzaj tloʼch tkʼuʼj tiʼj juntl» (1 Cor. 13:4). Tuʼn miʼn ttzaj loʼch qkʼuʼj, kʼokel tilil quʼn tuʼn tten qximbʼetz kyiʼj tiʼchaq ik tzeʼn te Jehová. Bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa junx qoʼ kykyaqilx. Kʼonil qiʼj tuʼn ttzaj qʼaqʼan qkʼuʼj kyiʼj ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios: «Qa at jun tok tiʼj qximlal in tkʼmoʼn jun nimbʼil, kykyaqil qeju ateʼk tiʼj qximlal in che tzalaj junx tukʼil» (1 Cor. 12:16-18, 26). Iktzun tten kbʼel qnaʼn tzalajbʼil aj tok qqʼoʼn qwitz tiʼj qa in che tzaj kʼiwlaʼn txqantl ex nya tuʼn ttzaj loʼch qkʼuʼj kyiʼj. Qo ximen tiʼjju bʼaj tiʼj Jonatán, aju tkʼwaʼl aj kawil Saúl. Mintiʼ tzaj loʼch tkʼuʼj tej mintiʼ jaw skʼoʼn tuʼn Jehová tuʼn tok te aj kawil, sino a David jaw skʼoʼn. Aju bʼant tuʼn, kubʼ tyekʼin tkʼujlabʼil ex t-xtalbʼil tiʼj David, ex xi tqʼuqbʼaʼn tkʼuʼj ex onin tiʼj (1 Sam. 23:16-18). ¿Jakupe tzʼel qkanoʼn tbʼanel techel kyaj tqʼoʼn?

QO ONIN KYIʼJ TOJ QJA TUʼN TTZAJ QʼOʼN OYAJ KYE

12. ¿Alkyeqe nabʼil in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jaku che onin kyiʼj toj qja tuʼn ttzaj qʼoʼn oyaj kye?

12 Qa ma kubʼ qqʼoʼn toj xnaqʼtzbʼil kyukʼil qe toj qja aʼyeju nabʼil in tzaj tqʼoʼn Tyol Dios qe, tzul tqʼoʼn tzalajbʼil qe ex kʼonil qiʼj tuʼn tzaj qʼoʼn oyaj qe. ¿Alkyeqe tbʼanel nabʼil xi tqʼamaʼn Pablo kye ja xjal toj uʼj xi ttzʼibʼin kye okslal te Colosas? Tqʼama jlu: «Aqeye xuʼj, kynimanxe kychmile, atzun jlu il tiʼj porke okslal qeye tiʼj Qajaw. Aqeye chmilbʼaj, kykʼujlam kyxuʼjile ex miʼn che yoline kyuw kye. Aqeye kʼwaʼlbʼaj, kynimanx kymane tuj tkyaqil, porke in tzalaj Qajaw tiʼj jlu. Aqeye mambʼaj, miʼn tzʼok kyikʼleʼne kykʼwaʼle, tuʼntzun miʼn tbʼaj kykʼuʼj» (Col. 3:18-21). Ax tok, jaku txi tqʼamaʼna qa kukx in che onin nabʼil lu kyiʼj chmilbʼaj, xuʼjilbʼaj ex kyiʼj kʼwaʼl.

13. ¿Alkye tten jaku tzʼok tchmil jun ermana te okslal?

13 Qo ximen tiʼj qa at jun ermana in tzaj tqʼamaʼn qa nya testigo de Jehová tchmil ex qa mintiʼ in kubʼ tyekʼin tchmil tbʼanel tmod tukʼil. ¿Maspe kʼokel te tbʼanel qa ma tzʼok ten qʼamalte alkyeqe nya bʼaʼn tmod tchmil? Ex qatzun ma kubʼ tyekʼin tbʼanel tmod ik tzeʼn tajbʼil ermana, ¿jakupe tzʼonin tiʼj tchmil tuʼn ttzaj tajbʼil tuʼn tajbʼen te Jehová? Mlaylo. Junxitl jaku tzaj qa ma tzʼok tqʼoʼn ermana toklen tchmil tuʼnju a nejenel toj ja. Ax ikx kʼonil tiʼj tuʼn tten tzalajbʼil toj tja, kjawil tnimsaʼn Jehová ex jakulo tzaj tajbʼil tchmil tuʼn tajbʼen te Jehová. Qa ma bʼaj jlu, jaku tzaj qʼoʼn oyaj kye kykabʼil (kjawil uʼjit 1 Pedro 3:1, 2).

14. ¿Tiʼ kbʼantel tuʼn jun ermano qa mintiʼ in nok nimen tuʼn t-xuʼjil?

14 Atzun jaʼlo qo ximen tiʼj jun ermano nya testigo de Jehová t-xuʼjil ex in tzaj tqʼamaʼn qa mintiʼ in nok nimen tuʼn. ¿Jakupe tzʼok nimen qa ma tzʼok ten yasil, moqa qawil, tiʼj t-xuʼjil tuʼntzun tel nikʼbʼaj tiʼj alkye at toklen toj ja? Mlay tzʼok nimen. Taj Jehová tuʼn tel tkanoʼn chmilbʼaj tiʼj Jesús ex tuʼn tkubʼ tyekʼin tkʼujlabʼil tiʼj t-xuʼjil (Efes. 5:23). In najbʼen toklen Jesús tuʼn kyxol okslal tukʼil kʼujlabʼil ex tukʼil pasens (Luc. 9:46-48). Aju chmilbʼaj in nel tkanoʼn tmod Jesús, jakulo kambʼan tiʼj tuʼn tok t-xuʼjil te tmajen Jehová.

15. ¿Alkye tten in kubʼ tyekʼin jun okslal qa kʼujlaʼn t-xuʼjil tuʼn?

15 In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu kye chmilbʼaj: «Kykʼujlam kyxuʼjile ex miʼn che yoline kyuw kye» (Col. 3:19). Aju okslal kʼujlaʼn t-xuʼjil tuʼn, in nok tqʼoʼn toklen aj tok tqʼoʼn twiʼ kyiʼj tyol ex aj tkubʼ tyekʼin qa nim kyoklen tyol toj twitz (1 Ped. 3:7). Maske nya toj tkyaqil ambʼil jaku kubʼ tbʼinchaʼn ik tzeʼn tajbʼil t-xuʼjil, noqtzun tuʼnj, jaku jaw tjyoʼn aju mas bʼaʼn qa ma txi tqanin tiʼ t-ximbʼetz t-xuʼjil (Prov. 15:22). Aju xjal in nok tkʼujlaʼn t-xuʼjil, mintiʼ in xi tqanin tuʼn tok nimen, sino in kambʼan tiʼj. Qa in nok tkʼujlaʼn jun okslal t-xuʼjil ex qe tkʼwaʼl, jakulo che ajbʼen junx te Jehová toj tzalajbʼil ex jaku tzaj qʼoʼn oyaj te chwinqlal kye.

Tuʼn miʼn tel kyiʼn qe nya bʼaʼn in che tzaj toj qja oyaj qe, ¿tiʼ jaku bʼant quʼn? (Qʼonka twitza kyiʼj taqikʼ 13 a 15).

KUʼXUN, MIʼN TXI TQʼOʼNA AMBʼIL TE ALKYEXKU TUʼN MIʼN TTZAJ QʼOʼN OYAJ TEYA

16, 17. Qa tzma kuʼxun teya, ¿tiʼ jaku bʼant tuʼna tuʼntzun miʼn ttzaj bʼaj tkʼuʼja tiʼj kymod tmana in kubʼ kyyekʼin tiʼja?

16 Bʼalo tzma kuʼxun teya ex okslal qe tmana. Jakulo kubʼ t-ximana qa mintiʼ in nel kynikʼ tiʼja ex qa kyuw kymod. Atlo maj in tzaj bʼaj tkʼuʼja ex tuʼnlo jlu jaku kubʼ t-ximana qa nyalo bʼaʼn tuʼn qajbʼen te Jehová. Noqtzun tuʼnj, qa ma kyaj ttzaqpiʼna axix tok, nya nim ambʼil kxel tiʼn tuʼn tel tnikʼa tiʼj qa mintiʼ juntl xjal in ximen tiʼja ik tzeʼn qe tmana ex qe erman.

17 Nim toklen tuʼn t-xi kawina kyuʼn tmana. Qa mintiʼ ma txi kawina kyuʼn, ¿mlaype kubʼ t-ximana qa ax tok in che ximen tiʼja? (Heb. 12:8). Noqtzun tuʼnj, bʼalo nya bʼaʼn in nela toj twitza aju alkye tten in xi kawina kyuʼn. Miʼn tzʼok tqʼoʼna twiʼya tiʼj aju, aju bʼaʼn tuʼn tbʼant tuʼna, qʼonka tilil tuʼn tel tnikʼa tiʼj tiquʼn in kubʼ kyyekʼin kymod ikju. Tuʼntzunju, miʼn tzaj tqʼoja ex tzʼok tilil tuʼna tuʼn tok t-xqʼuqina tmoda. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa aju xjal at tojtzqibʼil ex tnabʼil, nya jun rat in tzaj tqʼoj (Prov. 17:27). Tzʼok tilil tuʼna tuʼn tok tnabʼila, tuʼn miʼn ttzaj tqʼoja aj t-xi kawina ex tuʼn tonin tiʼja. Ex miʼn tzʼok tqʼoʼn twiʼya tiʼj alkye tten in xi kawina (Prov. 1:8). Jun tbʼanel kʼiwlabʼil at teya qa kʼujlaʼn Jehová kyuʼn tmana. Jaku tzʼok qeʼ tkʼuʼja tiʼj qa kyaj tuʼn kyonin tiʼja tuʼntzun ttzaj qʼoʼn oyaj te chwinqlal teya.

18. ¿Tiquʼn taja tuʼn kukx t-ximana tiʼj oyaj?

18 Qkyaqilx jaku qo kambʼan tuʼn ttzaj qʼoʼn jun tbʼanel oyaj qe: aju tuʼn ttzaj qʼoʼn qchwinqlal te jumajx toj kyaʼj ex qa tuʼn qanqʼin te jumajx toj Tbʼanel Najbʼil tzalu twitz Txʼotxʼ. Ax tok tzul qʼoʼn jlu qe tuʼnju a Jehová o tzaj tziyente. In tzaj tqʼamaʼn Jehová jlu tiʼj anqʼibʼil toj Tbʼanel Najbʼil: «Kykyaqil xjal twitz txʼotxʼ kʼelel kynikʼ tiʼj Qman» (Is. 11:9). Kykyaqilx qeju che anqʼil tzalu twitz Txʼotxʼ che tzajel xnaqʼtzaʼn tuʼn Jehová. Tbʼanel qa ma tzʼok tilil quʼn tuʼn ttzaj qʼoʼn oyaj qe. Tuʼntzunju, kukx qo ximen kyiʼj qe tiʼchaq o tzaj ttziyen Jehová. Tzʼok tililxix quʼn tuʼn qkambʼan tiʼj oyaj.