Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

Qkanoʼmil tiʼj qʼaqʼbʼil tkʼuʼj Jehová ex aju tzʼaqli

Qkanoʼmil tiʼj qʼaqʼbʼil tkʼuʼj Jehová ex aju tzʼaqli

«Kybʼinchanxe kyiʼj xjal tuj tumelxix, kybʼinchame xtalbʼil ex tenxwit tqʼaqʼbʼil kykʼuʼje kyiʼj kyukʼile» (ZAC. 7:9).

BʼITZ: 21 EX 11

1, 2. a) ¿Tiʼ kubʼ tnaʼn Jesús tiʼj Tley Dios? b) ¿Tiquʼn jaku txi qqʼamaʼn qa nya toj tumel japun Ley kyuʼn qeju in che xnaqʼtzantoq tiʼj ex qe fariseo?

KʼUJLAʼNTOQ Tley Moisés tuʼn Jesús. Mlay qo jaw labʼin tiʼj jlu tuʼnju atztoq tzajni Ley tukʼil Jehová, aju Ttat ex aju xjal mas nim toklen toj tanqʼibʼil. Kyaj qʼamaʼn toj Xjan Uʼj qa ktel nim tkʼujlabʼil Jesús kyiʼj tley Dios kyuʼn qe yol lu: «Nman Dios, in chin tzalaje tuʼn tbʼant tajbʼila; aju t-xnaqʼtzbʼila kʼuʼn wuʼne tuj wanmiye» (Sal. 40:8). Kubʼ tyekʼin Jesús tukʼilju tqʼama ex tukʼilju bʼant tuʼn qa tzʼaqlixix aju Ley, qa in tzaj tiʼn tbʼanel qe ex qa kjapunel twiʼ (Mat. 5:17-19).

2 Tzajlo tbʼis Jesús tej tok tqʼoʼn twitz qa nya toj tumel japun Tley Ttat kyuʼn qeju in che xnaqʼtzan tiʼj ex qe fariseo. Ax tok, japun kyuʼn ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Ley, axpe ikx i kubʼ kybʼinchaʼn junjun tiʼchaq nya nim kyoklen. Tuʼntzunju xi tqʼamaʼn Jesús jlu kye: «In xi kyqʼoʼne tlajiʼn te Dios tiʼj tal kʼul alwen tbʼi, ex tiʼj tal kʼul anís tbʼi, ex tiʼj tal kʼul komino tbʼi». ¿Alkyetzun nya bʼaʼn in bʼanttoq kyuʼn? Tqʼamatl jlu: «Atzunju mas at toklen in tmaʼn tuj ley in kyaj kyqʼoʼne; mintiʼ in kybʼinchaʼne aju tzʼaqlxix, ex mintiʼ in qʼaqʼan kykʼuʼje kyiʼj xjal, ex mintiʼ in japun kyuʼne aju in xi kytziyane» (Mat. 23:23). Aqeju fariseo lu mintiʼtoq in nel kynikʼ tiʼj Ley ex in jawtoq kynimsan kyibʼ. Atzunte Jesús in neltoq tnikʼ tiʼ t-xilen aju Ley ex alkyetoq tmod Jehová tkuʼx toj.

3. ¿Tiʼ qo xnaqʼtzal tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu?

3 Nya ateʼkx okslal ax tok tjaqʼ yol kyaj bʼant tiʼj tej ttzaj qʼoʼn Ley (Rom. 7:6). Noqtzun tuʼnj, ¿tiquʼn ateʼ Ley lu toj Tyol Dios? Nya noq tuʼn ttzaj bʼaj qkʼuʼj tuʼn tkyaqilju in tzaj tqʼamaʼn Ley, sino tuʼn tkubʼ qbʼinchaʼn ex tuʼn tel qnikʼ tiʼjju «mas at toklen», toj juntl yol, jatumel tzajni. Jun techel, ¿alkyeqe kawbʼil in che kanet quʼn aj qxnaqʼtzan kyiʼj Ley e kubʼ qʼoʼn kyiʼj tnam te kolbʼil? Toj xnaqʼtzbʼil ma kyaj, tzaj tqʼoʼn junjun xnaqʼtzbʼil qe tiʼj tiʼ tuʼn tbʼant tuʼn bʼyol xjal tuʼntzun ttzaj qʼaqʼin kykʼuʼj txqantl tiʼj. Toj xnaqʼtzbʼil lu tzul tyekʼin tiʼ xnaqʼtzbʼil in tzaj kyqʼoʼn tnam te kolbʼil qe kyiʼj tmod Jehová ex tzeʼn jaku tzʼel qkanoʼn. Kxel qqʼoʼn tzaqʼwebʼil kyiʼj oxe xjel lu: ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil in tzaj kyyekʼin tnam te kolbʼil tiʼj qʼaqʼbʼil tkʼuʼj Jehová? ¿Tiʼ in tzaj kyyekʼin jlu qe tiʼj t-ximbʼetz Jehová at tiʼj chwinqlal? Ex ¿tzeʼn in tzaj kyyekʼin qa tzʼaqli Jehová? Aj qxnaqʼtzan tiʼj junjun, qo ximen tzeʼn jaku tzʼel qkanoʼn tiʼj Qman Jehová (kjawil uʼjit Efesios 5:1).

«KJAWIL KYSKʼOʼNE JUNJUN TNAM TUʼN TAJBʼEN TE KYKOLBʼIL KYIBʼ XJAL»

4, 5. a) ¿Tiʼtoq in bʼant tuʼntzun nya kwest tuʼn tpon bʼyol xjal kyoj tnam te kolbʼil ex tiquʼn? b) ¿Tiʼ in tzaj t-xnaqʼtzaʼn jlu qe tiʼj Jehová?

4 Tuʼn kypon naj xjal kyoj qaq tnam te kolbʼil. Xi tqʼamaʼn Jehová tuʼn kyten oxe tnam toj junjun plaj te nim aʼ Jordán. Iktzun tten, jun rat naj jaku pon aju bʼyol xjal toj jun kyxol tnam lu ex mintiʼ jun tiʼ jaku tzaj tiʼj (Núm. 35:11-14). Iltoq tiʼj tuʼn tbʼaj kybʼinchaʼn aj Israel qe bʼe in che pon kyoj tnam (Deut. 19:3). Ax ikx, attoq kykostumbr aj Judiy, in kubʼtoq kyqʼoʼn junjun tqanil toj bʼe tuʼntzun tok tkeʼyin bʼyol xjal. Tuʼnju ateʼqe tnam lu, mlaytoq cheʼx qe bʼyol xjal toj jun tnam najchaq, jatumel jaku che ok ten kʼulil kywitz dios nya ax tok.

5 Qo ximen tiʼj jlu: xi tqʼamaʼn Jehová tuʼn kykubʼ bʼyoʼn bʼyol xjal, noqtzun tuʼnj, xi tqʼoʼn ambʼil tuʼn ttzaj qʼaqʼin kykʼuʼj txqantl ex tuʼn kyok xqʼuqin qeju in kyim jun xjal kyuʼn aju nyatoq ximen maj kyuʼn. Tqʼama jun xjal at tojtzqibʼil tiʼj Tyol Dios jlu: «Tkyaqil otoq bʼaj bʼinchan toj jun tten nya kwest tuʼn kypon ex jakutoq bʼant kyuʼn. In tzaj kyyekʼin jlu aju qʼaqʼbʼil tkʼuʼj Dios». Jun tbʼanel jwes te Jehová ex mintiʼ in kubʼ tqʼoʼn kykastiw tmajen. Sino at «nimxix tqʼaqʼbʼil tkʼuʼj» (Efes. 2:4).

6. ¿Tiquʼn junxitl tmod Dios twitz kymod fariseo?

6 Junxitl kymod aj fariseo tuʼnju mintiʼ tzaj qʼaqʼin kykʼuʼj kyiʼj txqantl. Jun techel, toj kykostumbr aj Judiy, oʼkxtoq oxe maj jaku kubʼ kynajsaʼn til jun xjal. Tuʼn t-xi tyekʼin Jesús aju nya bʼaʼn mod lu, kubʼ tqʼoʼn jun techel tiʼj jun fariseo ex tiʼj jun peyil pwaq aʼyeju in che naʼntoq Dios. In xitoq tqanin peyil pwaq tuʼn ttzaj qʼaqʼin tkʼuʼj Dios tiʼj. Atzunte fariseo in xi tqʼamaʼntoq jlu: «Dios, kxel nqʼoʼne chjonte teya porke mya ik qine ik tzaʼn qe txqantl xjal, eleqʼ qe, mya bʼaʼn qe, aj pajil qe; ex mya ik qine ik tzaʼn jun peyil pwaq lu». Mintiʼtoq in tzaj qʼaqʼin kykʼuʼj kyiʼj txqantl tuʼnju kubʼ kyximen qa mas nim kyoklen kywitz txqantl (Luc. 18:9-14).

Qa in kubʼ qin qibʼ, nya kwest tzul kyqanin txqantl najsama qe. (Qʼonka twitza kyiʼj taqikʼ 4 a 8).

7, 8. a) Qa ma tzʼok bʼinchaʼn jun nya bʼaʼn qiʼj, ¿tzeʼn jaku tzʼel qkanoʼn tiʼj Jehová? b) ¿Tiquʼn il tiʼj tuʼn tkubʼ qin qibʼ tuʼntzun tkubʼ qnajsaʼn kyil txqantl?

7 Miʼn qo ok ik tzeʼn qe fariseo. Qkanoʼmil tiʼj qʼaqʼbʼil tkʼuʼj Jehová (kjawil uʼjit Colosenses 3:13). Jun tten tuʼn tbʼant quʼn, il tiʼj tuʼn tkubʼ qin qibʼ tuʼntzun nya kwest tuʼn ttzaj kyqanin txqantl najsama qe (Luc. 17:3, 4). Qxjelinku jlu: «¿In kubʼ nyekʼine kye txqantl qa jaku kubʼ nnajsaʼne kyil noq jteʼxku maj? ¿Wajbʼile tuʼn nyoline kyukʼil qeju in nok kybʼinchaʼn nya bʼaʼn wiʼje?».

8 Il tiʼj tuʼn tkubʼ qin qibʼ tuʼn tkubʼ qnajsaʼn kyil txqantl. Mintiʼtoq in kubʼ kynajsaʼn fariseo kyil txqantl xjal tuʼnju kubʼ kyximen qa mas tbʼanel qe kywitz. Atzun qe il tiʼj tuʼn qximen «qa at mas kyoklen» txqantl qwitz ex tuʼn tkubʼ qnajsaʼn kyil (Filip. 2:3). Bʼaʼn tuʼn tkubʼ qxjelin jlu: «¿In nel nkanoʼne tiʼj Jehová ex in kubʼ win wibʼe?». Qa ikju, nya kwest tzul kyqanin txqantl najsama qe ex nya kwest kbʼel qnajsaʼn kyil. Qyekʼinx qʼaqʼbʼil qkʼuʼj kyiʼj txqantl ex miʼn tzaj naj qqʼoj (Ecl. 7:8, 9).

QQʼOʼN TOKLEN CHWINQLAL TUʼNTZUN MIʼN TOK QʼOʼN QPAJ QA MA KYIM JUN XJAL

9. ¿Tzeʼn onin Jehová kyiʼj aj Israel tuʼn tel kynikʼ tiʼj qa xjan aju chwinqlal?

9 E kubʼ bʼinchaʼn tnam te kolbʼil tuʼntzun kyok xqʼuqit aj Israel tiʼj tkamik jun xjal (Deut. 19:10). Kʼujlaʼn chwinqlal tuʼn Jehová ex in nel tikʼun «aju xjal in kubʼ bʼyonte kye qe xjal mintiʼ kyil» (Prov. 6:16, 17). Tuʼnju xjan te Dios ex tzʼaqli, ok tqʼoʼn te jun matij il qa ma kyim jun xjal tuʼn juntl, maske nya ximen tuʼn. Ax tok, in tzajtoq qʼaqʼin kykʼuʼj txqantl tiʼj bʼyol xjal nya ximen maj tuʼn. Pero iltoq tiʼj tuʼn t-xiʼ qʼamalte kye ansyan. Qa ma tzʼel kynikʼ tiʼj qa nya ximen maj tuʼn, tuʼntoq tkyaj ten toj tnam te kolbʼil ajxi tkyim pal. A t-xilen jlu qa ax tuʼn tten toj tkyaqil tanqʼibʼil. Iktzun tten onin Jehová kyiʼj aj Israel tuʼn tel kynikʼ qa xjan aju chwinqlal. Tuʼn kyniman teju Qʼol chwinqlal, iltoq tiʼj tuʼn tok kyxqʼuqin kychwinqlal txqantl qa at jun tiʼ otoq bʼant kyuʼn ex qa mintiʼ.

10. Ik tzeʼn tqʼama Jesús, ¿tzeʼn kubʼ kyyekʼin qeju in che xnaqʼtzan tiʼj Ley ex qe fariseo qa mintiʼ ok kyqʼoʼn toklen kychwinqlal txqantl?

10 Mintiʼ el kykanoʼn escriba ex fariseo tiʼj Jehová. Qʼanchaʼl qa mintiʼ ok kyqʼoʼn toklen kychwinqlal txqantl. Xi tqʼamaʼn Jesús jlu kye: «Ma txi kytzyuʼne ju tal ja te ojtzqibʼl; ax qeye mintiʼ ma che okxe tuj; o kyajbʼe xjal tuʼn kyokx, pero xi kymayoʼne tuʼn miʼn kyokx xjal» (Luc. 11:52). Iltoq tiʼj tuʼn kyonin kyiʼj xjal tuʼn tel kynikʼ tiʼj Tyol Dios ex tuʼn tten kychwinqlal te jumajx. Noqtzun tuʼnj, el kyiʼn ambʼil tuʼn kyok lepeʼ tiʼj Jesús, «aju Tajaw chwinqlal» (Hech. 3:15). Tuʼn jlu jakutoq che kubʼ najsaʼn xjal te jumajx. Mintiʼtoq in che ximen nejenel lu kyiʼj txqantl ex in jawtoq kynimsan kyibʼ. ¡Puro nya bʼaʼn xjal qe ex mintiʼ qʼaqʼbʼil kykʼuʼj!

11. a) ¿Tzeʼn kubʼ tyekʼin Pablo qa iktoq t-ximbʼetz tiʼj chwinqlal ik tzeʼn te Jehová? b) ¿Tiʼ kʼonil qiʼj tuʼn tten ax qximbʼetz tiʼj pakbʼabʼil ik tzeʼn te Pablo?

11 Qa qaj tuʼn tel qkanoʼn tiʼj Jehová ex nya kyiʼj escriba ex fariseo, il tiʼj tuʼn tok qqʼoʼn toklen chwinqlal aju jun oyaj. Bʼant jlu tuʼn apóstol Pablo tej tpakbʼan kye nim xjal. Tuʼntzunju tqʼama jlu: «Mintiʼtl woklene kyiʼje kykyaqile qa at jun ma txiʼ tuj najen» (kjawil uʼjit Hechos 20:26, 27). Mintiʼ pakbʼan noq tuʼn tkubʼ tnaʼn qa mintiʼ tpaj moqa noq tuʼnju otoq tzaj tqʼamaʼn Jehová te. In bʼanttoq jlu tuʼn tuʼnju kʼujlaʼn qe xjal tuʼn ex nim toklen kychwinqlal toj twitz (1 Cor. 9:19-23). Ax ikx qe il tiʼj tuʼn tok tilil quʼn tuʼn tok qqʼoʼn toklen kychwinqlal txqantl ik tzeʼn in bʼant tuʼn Jehová, aju «tajbʼil tuʼn tajtz tiʼj kyanmi kykyaqil» (2 Ped. 3:9). ¿Ik teya t-ximbʼetz ik tzeʼn jlu? Qa in nok tilil quʼn tuʼn tkubʼ qyekʼin qʼaqʼbʼil qkʼuʼj, qo pakbʼal tukʼil tkyaqil qgan ex qo tzalajel tiʼj.

12. ¿Tiquʼn in nok kyxqʼuqin kyibʼ tmajen Jehová?

12 Juntl tten tuʼn tkubʼ qyekʼin qa in nok qqʼoʼn toklen chwinqlal ik tzeʼn te Jehová aju tuʼn kyxi qbʼiʼn qe kawbʼil. Il tiʼj tuʼn qaqʼunan ex tuʼn qmanejarin tojxix tumel ik tzeʼn aj kyjaw qbʼinchaʼn qe ja ex aj kybʼaj bʼinchet chʼintl, aj qxiʼ toj chmabʼil ex qa toj nimaq chmabʼil. Mas nim toklen tuʼn tok qxqʼuqin qibʼ twitzju aqʼuntl, pwaq ex twitzju tuʼn qpon naj. Kukx in kubʼ tbʼinchaʼn Jehová aju bʼaʼn ex aju at tajbʼen qe, ex qaj tuʼn qok ik tzeʼn te. Il tiʼj tuʼn tok kyxqʼuqin kyibʼ ansyan ex tuʼn kyxqʼuqin kyiʼj txqantl (Prov. 22:3). Tuʼntzunju, qa ma tzaj tqʼamaʼn ansyan jun tumel tuʼn tok qxqʼuqin qibʼ, il tiʼj tuʼn t-xi qbʼiʼn (Gál. 6:1). Qa in nok qqʼoʼn toklen chwinqlal ik tzeʼn te Jehová, ‹mintiʼtzun qil tiʼj tkamik jun xjal›.

TUʼN T-XI TBʼINCHAʼN TIʼJ «IK TZAʼNX IN KYMAʼN QE LEY LU»

13, 14. ¿Tiʼtoq kbʼantel kyuʼn ansyan te Israel tuʼn t-xi kybʼinchan tiʼj nya bʼaʼn ik tzeʼn t-ximbʼetz Jehová?

13 Xi tqʼamaʼn Jehová kye tij xjal te Israel tuʼn tel kykanoʼn qeju tkawbʼil tzʼaqli. Aju tnejel, kʼelel kynikʼ tiʼjju otoq bʼaj. Yajxitl, aj tkubʼ kyximen qa tzul qʼaqʼin kykʼuʼj tiʼj bʼyol xjal, iltoq tiʼj tuʼn tbʼaj kyjyoʼn tqanil tiʼj tiquʼn otoq bʼaj jlu, alkye tmod in kubʼ tyekʼin ex alkyetoq tmod tnejil. Tuʼn t-xi kybʼinchan tiʼj nya bʼaʼn ik tzeʼn in tzaj kyqʼamaʼn tkawbʼil Jehová, iltoq tiʼj tuʼn tel kynikʼ tiʼj qa tuʼn qʼoj ex qa ximen maj tuʼn tuʼn tkubʼ tbʼyoʼn (kjawil uʼjit Números 35:20-24). Ax ikx, qa in che yolin testiw, iltoq tiʼj tuʼn kyten kabʼe tuʼntzun t-xi qʼamet qa ximentoq tuʼn tuʼn tkyim xjal (Núm. 35:30).

14 Ik tzeʼn ma tzeʼl qnikʼ tiʼj, nya oʼkx che yolil ansyan tiʼj tkyaqilju otoq bʼaj, ax ikx che ximel tiʼj xjal. Iltoq tiʼj tuʼn tten kynabʼil, tuʼntzun tel kynikʼ tiʼj tkyaqilju at toklen tukʼilju otoq bʼaj. Ex iltoq tiʼj tuʼn tten xewbʼaj xjan kyukʼil tuʼntzun tten kynabʼil, qʼaqʼbʼil kykʼuʼj ex aju tzʼaqli (Éx. 34:6, 7).

15. ¿Tiʼtoq t-ximbʼetz Jesús at kyiʼj aj il ex tiʼtoq kyximbʼetz fariseo?

15 Oʼkxtoq in nok kyqʼoʼn fariseo kywitz tiʼjju otoq bʼant tuʼn xjal ex nya tiʼjju tkuʼx toj tanmi. Qo ximen tiʼ bʼaj tej t-xiʼ Jesús waʼl toj tja Mateo. Xi kyqanin fariseo kye t-xnaqʼtzbʼen Jesús: «¿Tiquʼn in waʼn [aju xnaqʼtzal kyeye] kyukʼil peyil pwaq ex kyukʼil aj il?». Xi tmaʼn Jesús jlu kye: «Qe xjal mya yabʼ, mya il tiʼj jun qʼanal kye, noq oʼkx qe xjal yabʼ. Kyxiʼye ex tzʼelx kynikʼe tiʼj ti t-xilen ju yol lu tzʼibʼan tuj Tuʼjil, chi kyjaʼ: Aju wajbʼile kyeye atzun, tuʼn tten kykʼujlalile, ex mya tuʼn ttzaj kyqʼoʼne jun chojbʼil weye, chi tuj Tuʼjil. Porque mintiʼ ma chin ule txkol kye xjal tzʼaqlxix, noq oʼkx ma chin ule txkol kye aj il tuʼn tajtz tiʼj kyanmi» (Mat. 9:9-13). ¿In kolintoq Jesús kyiʼj aj il? Mintiʼ. Oʼkx tajbʼiltoq tuʼn tajtz tiʼj kyanmi. Tuʼntzunju tqʼama jlu tej tpakbʼan (Mat. 4:17). Attoq tnabʼil Jesús ex el tnikʼ tiʼj qa ateʼ junjun «peyil pwaq ex qe aj il» kyajtoq tuʼn kychʼexpaj. Nya oʼkxtoq wal otoq cheʼx tja Mateo. Sino ateʼ nim otoq che ok lepeʼ tiʼj (Mar. 2:15). Bʼisbʼajil tuʼnju ateʼ nim fariseo nyatoq ik kyximbʼetz kyiʼj xjal ik tzeʼn te Jesús. In che ok kyqʼoʼn te aj il ex qa mintiʼ kyajbʼen. In kyqʼamaʼn qa ajbʼel qe te Dios aju tzʼaqli ex at qʼaqʼbʼil tkʼuʼj, noqtzun tuʼnj mintiʼ el kykanoʼn tiʼj.

16. ¿Tiʼ kʼokel kykeʼyin kʼloj ansyan tuʼn kyyolen tukʼil aj il aj t-xi kybʼinchaʼn tiʼj nya bʼaʼn?

16 Toj ambʼil jaʼlo, il tiʼj tuʼn tel kykanoʼn ansyan tiʼj Jehová «quʼn intkʼuʼjlaʼnte» aju tzʼaqli (Sal. 37:28, XT). Tuʼn tbʼant jlu kyuʼn, tnejil «kbʼajel kyjyoʼne wen» qa otoq kubʼ tbʼinchaʼn erman jun il. Qa ikju, kxel kybʼinchaʼn tiʼj nya bʼaʼn ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios (Deut. 13:12-14). Il tiʼj tuʼn tok kykeʼyin kʼloj ansyan tuʼn kyyolen tukʼil aj il qa ax tok otoq tzʼajtz tiʼj tanmi. Kwest tuʼn tbʼant jlu. Kʼokel kykeʼyin tzeʼn tmod, tiʼ t-xim tiʼjju otoq bʼant tuʼn ex tiʼ tkuʼx toj tanmi (Apoc. 3:3). Il tiʼj tuʼn tajtz tiʼj tanmi tuʼntzun ttzaj qʼaqʼin kykʼuʼj tiʼj. *

17, 18. ¿Tzeʼn jaku tzʼel kynikʼ ansyan qa ax tok otoq tzʼajtz tiʼj tanmi jun erman? (Qʼonka twitza tiʼj tnejel tilbʼilal).

17 Oʼkx Jehová ex Jesús jaku tzʼel kynikʼ tiʼj tiʼ at toj qanmi, atzun kye ansyan mlay tzʼel kynikʼ tiʼj. ¿Tzeʼn jaku tzʼel kynikʼ qa ax tok otoq tzʼajtz tiʼj tanmi erman? Tnejel, kxel kyqanin kynabʼil te Dios tuʼn tel kynikʼ tiʼj (1 Rey. 3:9). Tkabʼ, kʼajbʼel Tyol Dios kyuʼn ex qe uʼj in netz tuʼn majen in bʼant taqʼun tuʼntzun tel kynikʼ tiʼj ‹bʼis in tzaj kamik tuʼn› ex tiʼj bʼis «ik tzaʼnx tajbʼil Dios», toj juntl yol aju tuʼn tajtz tiʼj tanmi (2 Cor. 7:10, 11). Kʼelel kynikʼ tiʼ in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios tiʼjju in kubʼ kynaʼn, tzeʼn kymod qeju in najtz tiʼj kyanmi ex qeju mintiʼ in najtz tiʼj kyanmi.

18 Toxin, il tiʼj tuʼn kyximen tiʼj erman ex tiʼj chʼixpubʼil in bʼant tuʼn ik tzeʼn aju tajbʼil ex aju t-xim. Tqʼama Tyol Dios jlu tiʼj Jesús aju wibʼaj te kʼloj okslal: «Mlay che ok xjal tuj xjel tuʼn noq tuʼnju ok tkeʼyinte alkye kyten xjal, ex mlay bʼant kyiʼj xjal noq tuʼnju in tbʼiʼn. Tuj tumelxix kxel tbʼinchaʼn kyiʼj qe xjal mintiʼ kyipun ex kxel tbʼinchaʼn kyiʼj qe mebʼa xjal ateʼ tuj tkyaqil twitz txʼotxʼ» (Is. 11:3, 4). O tzʼok tqʼoʼn Jesús kyoklen ansyan tuʼn kyxqʼuqin tiʼj kʼloj okslal, ex in nonin kyiʼj tuʼn t-xi kybʼinchaʼn tiʼj nya bʼaʼn ik tzeʼn te in bʼant tuʼn (Mat. 18:18-20). In xi qqʼoʼn nim chjonte tuʼnju ateʼ ansyan kʼujlaʼn qoʼ kyuʼn ex in nel kykanoʼn tiʼj Jesús. Ax tok, in nok qqʼoʼn toklen aqʼuntl in bʼant kyuʼn tuʼnju in kubʼ kyyekʼin qʼaqʼbʼil tkʼuʼj Jehová ex aju tzʼaqli kyoj kʼloj okslal.

19. ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil in tzaj kyqʼoʼn tnam te kolbʼil teya?

19 Toj Tley Moisés tkuʼx «ttxuylal ojtzqibʼl [...] ax ikx ttxuylal ju yol axix tok» tiʼj Jehová ex qe tkawbʼil (Rom. 2:20). Jun techel, in tzaj kyqʼoʼn tnam te kolbʼil jun xnaqʼtzbʼil kye ansyan tuʼn t-xi kybʼincha kyiʼj erman tuj «tumelxix». Ax ikx in tzaj qʼamaʼn jlu qe: «Tenxwit tqʼaqʼbʼil kykʼuʼje kyiʼj kyukʼile» (Zac. 7:9). Ax tok, ya nya atoʼkx tjaqʼ Ley, noqtzun tuʼnj, nim toklen aju tzʼaqli ex aju qʼaqʼbʼil qkʼuʼj toj twitz Jehová, tuʼnju mintiʼ in chʼexpaj. ¡Jun qoklen aju tuʼn qajbʼen te Qdios! Tuʼntzunju qkanoʼmil qe tmod ex tuʼn qxiʼ klol kyibʼ tukʼil.

^ taqik' 16 Qʼonka twitza tiʼj xnaqʼtzbʼil «Preguntas de los lectores» toj uʼj La Atalaya te 15 te septiembre te 2006, t-xaq 30.