Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

Kyxjel qeju in che uʼjin

Kyxjel qeju in che uʼjin

¿Alkye qeju mejor xjal yolin Jesús tiʼj tojju qonikʼen tej naʼmxtoq tkyim, ex tiquʼn ok qʼoʼn kybʼi ik tzeʼn jlu?

Tojju qonikʼen tej naʼmxtoq tkyim Jesús, xi tqʼamaʼn kye t-xnaqʼtzbʼen tuʼn miʼn kyjyon tiʼj mas kyoklen kywitz txqantl tmajen Dios. Tqʼama jlu kye: «Qe rey kye nasyon kyuw in che kawin kyibʼaj xjal; ex qe nejenel ateʼ kyuj nnoʼk qʼoʼn kybʼi mejor xjal qe» (Luc. 22:25, 26).

¿Alkye qeju mejor xjal yolin Jesús kyiʼj? Ik tzeʼn in tzaj kyqʼamaʼn junjun tqanil kyaj tzʼibʼin kywitz junjun tiʼchaq, kywitz pwaq ex junjun uʼj te ambʼil aju, naqʼlitoq qe xjal te tnam Grecia ex Roma tuʼn t-xi kyqʼamaʼn mejor xjal kye junjun aj kawil ex kye junjuntl xjal, toj griego e ajbʼen yol euerguétes moqa evérgetes. In xitoq qʼamaʼn jlu kye tuʼnju kybʼincha junjun aqʼuntl nim toklen toj tnam.

At nim aj kawil xi qʼamaʼn jlu kye. Kyxol qe jlu e ten aj kawil te tnam Egipto ik tzeʼn Tolomeo III Evérgetes (nqayin tiʼj abʼqʼi 247-222 t.a.j.) ex Tolomeo VIII Evérgetes II (nqayin tiʼj abʼqʼi 147-117 t.a.j.). Ax ikx xi qʼamaʼn bʼibʼaj lu kyiʼj aj kawil te tnam Roma ik tzeʼn Julio César (48-44 t.a.j.) ex Augusto (31 t.a.j.-14 a.j.). Ax ikx ok qʼoʼn tbʼi aj kawil te tnam Judea te mejor xjal, aju Herodes el Grande tbʼi. Bʼalo ok qʼoʼn tbʼi te mejor xjal tuʼnju xi tqʼoʼn ambʼil tuʼn tokx triw toj ttnam tuʼntzun tonin tuʼn miʼn tten waʼyij kyiʼj t-xjalil ex tuʼnju xi tqʼoʼn kyxbʼalun qeju at tajbʼen kye.

Tzaj tqʼamaʼn Adolf Deissmann, jun xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios, qa aju bʼibʼaj mejor xjal otoq tzʼok ojtzqiʼn kyuʼn xjal. Tqʼama jlu: «[Aju bʼibʼaj lu], nya nim ambʼil jaku txi tiʼn tuʼn kykanet mas te 100 techel tiʼj kyoj junjun tqanil kyaj tzʼibʼin kywitz junjun tiʼchaq».

Tuʼntzunju, ¿tiquʼn xi tqʼamaʼn Jesús kye t-xnaqʼtzbʼen tuʼn miʼn kyok ik tzeʼn qe xjal in nok qʼoʼn kybʼi te mejor? ¿Tajpe tuʼn t-xi tqʼamaʼn qa mintiʼ tuʼn kyximen tiʼjju at tajbʼen kye kyxjalil? Miʼn. Atzlo ximen Jesús tiʼjju tiquʼn xi kybʼinchaʼn xtalbʼil kyiʼj txqantl.

Toj ambʼil tej ten Jesús, xi kyqʼoʼn qʼinun pwaq tuʼn kyok saqchbʼil ex junjuntl tiʼ jatumel in che pon nim xjal, ex bʼaj kybʼinchaʼn qe parque ex junjun ja te nabʼil Dios. Pero mintiʼ bʼant jlu kyuʼn tuʼn tkyaqil kykʼuʼj, sino noq tuʼn kytzalaj xjal kyiʼj, tuʼn tok ojtzqiʼn kywitz moqa noq tuʼn kyvotarin xjal kyiʼj. Jun uʼj qʼol tqanil in tzaj tqʼamaʼn: «At junjun techel jatumel in tzaj kyqʼamaʼn qa ax tok e onin junjun xjal, pero chʼixme tkyaqil maj bʼant jlu kyuʼn noq tuʼn ttzaj tbʼanel kye». Atzun nya bʼaʼn mod lu tajtoq Jesús tuʼn tel kyikʼen t-xnaqʼtzbʼen.

Tej tikʼ junjuntl abʼqʼi, ax ikx xi ttzʼibʼin apóstol Pablo kye okslal aj Corinto qa bʼaʼn tuʼn qbʼinchan xtalbʼil, pero nim toklen tuʼn tten tbʼanel qximbʼetz tiʼj. Tqʼama jlu kye: «Teyle junjun qʼonx jun oyaj ik tzaʼn ma kubʼ t-ximan tuj tanmi; mya tukʼil bʼis tuʼn t-xi tqʼoʼn ex mya lajwers, porke aju xjal in xi tqʼoʼn oyaj tukʼil tzalajbʼil, in tzalaj Dios tiʼj» (2 Cor. 9:7).