Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

Qyekʼinx tukʼil qbʼinchbʼen qa ax tok at qkʼujlabʼil

Qyekʼinx tukʼil qbʼinchbʼen qa ax tok at qkʼujlabʼil

«Miʼn qkʼujla qibʼ noq tuʼn qyol ex tuʼn qtziʼ; noq oʼkx qkʼujlam qibʼ tuʼn qbʼinchbʼen ex ax tokwit qkʼujlalil» (1 JUAN 3:18).

BʼITZ: 3 EX 50

1. ¿Alkye in kubʼ yekʼinte mas tbʼanel kʼujlabʼil ex tiquʼn? (Qʼonka twitza tiʼj tnejel tilbʼilal).

TUKʼIL Jehová in tzaj aju mas tbʼanel kʼujlabʼil (1 Juan 4:7). Aju kʼujlabʼil lu atz in tzaj kyiʼj tbʼanel nabʼil ex in najbʼen yol agápe toj yol griego tuʼntzun tyolin tiʼj. Aju kʼujlabʼil lu nya oʼkx in yolin tiʼjju in kubʼ qnaʼn, sino ax ikx in kubʼ qyekʼin tukʼil qbʼinchbʼen aj qonin kyiʼj txqantl ex mintiʼ in qo yon tuʼn ttzaj kyqʼoʼn t-xel. In tzaj tchikʼbʼaʼn jun uʼj qa aju yol agápe, «oʼkx jaku tzʼel nikʼbʼaj tiʼj aj tkubʼ qbʼinchaʼn jun tiʼ». Tuʼn jlu in kubʼ qnaʼn tzalajbʼil ex in tzaj tqʼoʼn ttxolil qchwinqlal.

2, 3. ¿Alkye tten o kubʼ tyekʼin Jehová tkʼujlabʼil kyiʼj xjal ex mintiʼ in yon tuʼn t-xi qʼet t-xel?

2 Kubʼ tyekʼin Jehová tkʼujlabʼil kyiʼj xjal, ax ikx tej naʼmxtoq tkubʼ tbʼinchaʼn Adán ex Eva. Nya oʼkx kubʼ tbʼinchaʼn Txʼotxʼ tuʼn qanqʼin twitz te jumajx ex tuʼn ttzaj tqʼoʼn aju at tajbʼen qe, sino kubʼ tbʼinchaʼn tuʼntzun qtzalaj tiʼj qchwinqlal. Ex kubʼ tbʼinchaʼn tkyaqil tuʼn ttzaj tiʼn tbʼanel qe ex nya te te. Ax ikx tzaj tqʼoʼn ambʼil kye xjal tuʼn kyanqʼin te jumajx toj Tbʼanel Najbʼil.

3 Tej tel tpan tibʼ Adán ex Eva tiʼj Jehová, tqʼama aju mas matij yekʼbʼil tiʼj tkʼujlabʼil ex mintiʼ yon tuʼn t-xi qʼet t-xel. Ok qeʼ tkʼuʼj tiʼj qa kʼokeltoq kʼujlaʼn kyuʼn junjun tyajil Adán ex bʼant jun tiʼ tuʼn tuʼn kyklet (Gén. 3:15; 1 Juan 4:10). Atxix toj ambʼil tej ttzaj ttziyen Jehová jun aj Kolil, ok tqʼoʼn ik tzeʼn ya otoq bʼant chojbʼil tuʼn Tkʼwaʼl. Tej tikʼ juntl kyaje mil abʼqʼi, tzaj tqʼoʼn Jehová junx Tkʼwaʼl kyiʼj kykyaqil xjal maske kubʼ tnaʼn nim bʼis tuʼn jlu (Juan 3:16). ¡In xi qqʼoʼn nim chjonte tiʼj jlu!

4. ¿Tiquʼn ojtzqiʼn quʼn qa jaku kubʼ qyekʼin qkʼujlabʼil ex mlay qo yon tuʼn ttzaj qʼoʼn t-xel maske aj il qoʼ?

4 Tuʼnju o qo kubʼ tbʼinchaʼn Jehová ik tzeʼn te, jaku kubʼ qyekʼin qkʼujlabʼil ex mlay qo yon tuʼn ttzaj qʼoʼn t-xel. At maj kwest tuʼn tbʼant jlu quʼn tuʼnju o tzʼel qiqen il, pero jaku kubʼ qyekʼin. Jun techel, kubʼ tyekʼin Abel tkʼujlabʼil attoq tiʼj Jehová tej t-xi tqʼoʼn aju mas tbʼanel attoq te (Gén. 4:3, 4). Ax ikx kubʼ tyekʼin Noé tkʼujlabʼil kyiʼj xjal tej tpakbʼan kye, maske mintiʼ ok bʼiʼn kyuʼn (2 Ped. 2:5). Atzunte Abrahán kubʼ tyekʼin qa mas nim tkʼujlabʼil attoq tiʼj Jehová twitz alkyexku juntl tej tkubʼ t-ximen tuʼn t-xi tqʼoʼn Isaac te chojbʼil (Sant. 2:21). Ik tzeʼn kye xjal lu, aʼyeju kukx e ajbʼen te Jehová, ax ikx qe jaku kubʼ qyekʼin qkʼujlabʼil maske at maj kwest tuʼn tbʼant quʼn.

AJU KʼUJLABʼIL AX TOK EX AJU NYA AX TOK

5. ¿Alkye tten jaku kubʼ qyekʼin kʼujlabʼil axix tok?

5 In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa aju kʼujlabʼil axix tok nya oʼkx in kubʼ qyekʼin «tuʼn qyol ex tuʼn qtziʼ», sino ax ikx «tuʼn qbʼinchbʼen ex ax tokwit» (1 Juan 3:18). Nya a t-xilen jlu qa mlay txi qqʼamaʼn qa at qkʼujlabʼil tuʼn qyol (1 Tes. 4:18). Sino a t-xilen jlu qa nya oʼkx jaku txi qqʼamaʼn qa at qkʼujlabʼil tiʼj juntl. At maj il tiʼj tuʼn tkubʼ qyekʼin qkʼujlabʼil kyukʼil qbʼinchbʼen. Jun techel, qa at jun erman mintiʼ nim twa moqa t-xbʼalun, il-lo tiʼj tuʼn t-xi qʼet junjun tiʼchaq te ex nya oʼkx tuʼn t-xi qʼamet qe yol te qʼuqbʼil tkʼuʼj (Sant. 2:15, 16). Ik tzeʼn jlu, tuʼnju at qkʼujlabʼil tiʼj Dios ex kyiʼj xjal, nya oʼkx in xi qqanin te Jehová tuʼn ttzaj tsamaʼn mas pakbʼal, sino ax ikx qe in qo pakbʼaʼn (Mat. 9:38).

6, 7. a) ¿Tiʼ aju kʼujlabʼil «noq tten», moqa xmeletzʼ? b) ¿Alkye junjun techel tiʼj kʼujlabʼil nya ax tok?

6 Tqʼama apóstol Juan qa il tiʼj tuʼn tkubʼ qyekʼin qkʼujlabʼil tukʼil «qbʼinchbʼen ex ax tokwit» quʼn. Toj juntl yol, nya «noq tten» quʼn, moqa nya xmeletzʼ qoʼ aj tkubʼ qyekʼin qkʼujlabʼil (Rom. 12:9; 2 Cor. 6:6). A t-xilen jlu qa mlay kubʼ qyekʼin qkʼujlabʼil qa nya ax tok quʼn, tuʼnju qa ma bʼant jlu quʼn ik kʼokel ik tzeʼn in nok qqʼoʼn jun máscara tiʼj qwitz. Qa ma qo ok te xmeletzʼ, in kubʼ qyekʼin qkʼujlabʼil nya ax tok ex mintiʼ toklen.

7 Qo xnaqʼtzan kyiʼj junjun techel tiʼj kʼujlabʼil nya ax tok. Tej tyolin Satanás tukʼil Eva toj Edén, kubʼ tyekʼin ik tzeʼn attoq tkʼujlabʼil tiʼj. Noqtzun tuʼnj, ok te xmeletzʼ ex oʼkx ximen tiʼj (Gén. 3:4, 5). Juntl techel aju bʼant tuʼn Ahitofel, ok tqʼon tibʼ te tamiw David, pero ok meltzʼaj tiʼj tej tel tnikʼ qa tzultoq jun tbʼanel te tuʼn jlu (2 Sam. 15:31). Toj ambʼil jaʼlo, aqeju o tzʼel kypan kyibʼ tiʼj axix tok ex qeju in che jyon tumel tuʼn miʼn tten mujbʼabʼil kyxol okslal, in che ajbʼen yol «mejor tbʼinx» kyuʼn ex in jaw kynimsaʼn okslal tuʼn tkubʼ kyyekʼin qa at kykʼujlabʼil kyiʼj. Pero nya ax tok kyuʼn ex oʼkx in che ximen kyiʼjx (Rom. 16:17, 18).

8. ¿Tiʼ bʼaʼn tuʼn tkubʼ qxjelin?

8 Il tiʼj tuʼn t-xi kawit jun xjal in najbʼen kʼujlabʼil tuʼn noq tuʼn tsbʼun kyiʼj txqantl. Jaku qo sbʼun kyiʼj xjal, atzun tiʼj Jehová mlay qo sbʼun. Tqʼama Jesús qa ma tzʼok jun xjal te xmeletzʼ «kbʼel qʼoʼn nim tkastiw» (Mat. 24:51). Ax tok, nya kyaj tmajen Jehová tuʼn kyok te xmeletzʼ. Tuʼntzunju bʼaʼn tuʼn tkubʼ qxjelin jlu: «¿Axpe tok aju kʼujlabʼil in kubʼ nyekʼine ex mintiʼ qʼoj nix sbʼubʼil tiʼj?». Atzun jaʼlo, qo xnaqʼtzal tiʼj bʼeljaj tumel tuʼn tkubʼ qyekʼin kʼujlabʼil axix tok.

ALKYE TTEN KBʼEL QYEKʼIN KʼUJLABʼIL «TUʼN QBʼINCHBʼEN» EX AXIX TOK

9. Qa ax tok kʼujlaʼn qe erman quʼn, ¿tiʼ kbʼantel quʼn kyiʼj?

9 Qo ajbʼen tuʼn tkyaqil qkʼuʼj maske mintiʼ in nok kyqʼoʼn txqantl kywitz tiʼjju in bʼant quʼn. Il tiʼj tuʼn t-xi qbʼinchaʼn tbʼanel tiʼchaq kye qerman «tuj ewaj», toj juntl yol mintiʼ tuʼn tok kybʼiʼn txqantl (kjawil uʼjit Mateo 6:1-4). Mintiʼ bʼant jlu tuʼn Ananías ex Safira. Kyajtoq tuʼn tok kybʼiʼn txqantl aju oyaj otoq txi kyqʼoʼn. Axpe ikx, mintiʼ tzaj kychʼixwi tej t-xi kyqʼamaʼn nya ax tok yol tiʼj jniʼ pwaq xi kyqʼoʼn. Tuʼntzunju, kubʼ tqʼoʼn Jehová kykastiw (Hech. 5:1-10). Qa ax tok kʼujlaʼn qe erman quʼn, kbʼel qbʼinchaʼn jun xtalbʼil kyiʼj ex kʼokel tilil quʼn tuʼn miʼn tok kybʼiʼn txqantl. Jaku tzʼel qkanoʼn kyiʼj erman in che onin tiʼj Kʼloj Xjal Qʼil Twitz Aqʼuntl aj ttzaj kyqʼoʼn xnaqʼtzbʼil qe. Mintiʼ in nok tilil kyuʼn tuʼn tok bʼaj kywitz txqantl kyiʼj ex mintiʼ in xi kyqʼamaʼn tiʼ kyaqʼun in bʼant.

10. ¿Alkye tten jaku tzʼok qqʼoʼn kyoklen txqantl?

10 Qqʼonk kyoklen txqantl (kjawil uʼjit Romanos 12:10). Kubʼ tqʼoʼn Jesús jun tbʼanel techel tej tel ttxʼjoʼn kyqan qe t-apóstol (Juan 13:3-5, 12-15). Oʼkx el kynikʼ tiʼjju bʼant tuʼn Jesús kyiʼj tzmaxi tej ttzaj kykʼamoʼn xewbʼaj xjan (Juan 13:7). Ax ikx qe, ilxix tiʼj tuʼn tkubʼ qin qibʼ ik tzeʼn te Jesús ex tuʼn tok qqʼoʼn kyoklen txqantl. ¿Alkye tten? Mintiʼ tuʼn tjaw qnimsan qibʼ noq tuʼnju at qxnaqʼtzbʼil, kyuʼn qe tiʼchaq at qe moqa tuʼnju o tzaj qʼoʼn jun qoklen toj tnam Jehová (Rom. 12:3). Mlay che el qikʼen txqantl aj t-xi qʼamaʼn tbʼanel yol kye. Ax ikx qo tzalajel kyiʼj maske in kubʼ qximen qa il tiʼj tuʼn tok qʼoʼn qoklen moqa tuʼn tok qʼoʼn toklen qaqʼun o bʼant.

11. ¿Tiquʼn bʼaʼn tuʼn t-xi qqʼamaʼn tukʼil axix tok qa tbʼanel kyaqʼun txqantl in bʼant?

11 Qqʼamanx tukʼil axix tok qa tbʼanel kyaqʼun erman in bʼant. Bʼaʼn tuʼn t-xi qqʼamaʼn kye txqantl qa tbʼanel kyaqʼun in bʼant tuʼnju jaku tzʼok «kynabʼl» tuʼn (Efes. 4:29). Noqtzun tuʼnj, il tiʼj tuʼn t-xi qqʼamaʼn aju in kubʼ qnaʼn ex nya oʼkx tuʼn tjaw qnimsaʼn jun erman. Mintiʼ tuʼn t-xi qqʼamaʼn yol mintiʼ in kubʼ qnaʼn ex bʼaʼn tuʼn t-xi qqʼoʼn tnabʼil jun erman qa at tajbʼen te (Prov. 29:5). Xmeletzʼ qoʼ qa in xi qqʼamaʼn tbʼanel yol te jun erman, pero aj qten kyukʼil txqantl in qo ok ten yolil nya bʼaʼn tiʼj. Kubʼ tyekʼin apóstol Pablo jun tbʼanel yekʼbʼil tiʼj kʼujlabʼil axix tok. Toj jun ambʼil, xi tqʼamaʼn Pablo kye okslal te tnam Corinto qa at tbʼanel kyaqʼun in bʼant (1 Cor. 11:2). Noqtzun tuʼnj, xi tqʼoʼn kynabʼil tukʼil kʼujlabʼil tiʼj junjun tiʼchaq nya toj tumel in bʼanttoq kyuʼn ex xi tqʼamaʼn kye alkyeqe (1 Cor. 11:20-22).

Jun tten tuʼn tkubʼ qyekʼin qkʼujlabʼil ex xtalbʼil kyiʼj txqantl, aju tuʼn qonin kyiʼj tukʼilju at tajbʼen kye. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 12)

12. ¿Alkye tten in kubʼ qyekʼin kʼujlabʼil axix tok aj t-xi qbʼinchaʼn jun xtalbʼil kye txqantl?

12 Qbʼincham xtalbʼil kye txqantl. In tzaj tqʼamaʼn Jehová tuʼn t-xi qbʼinchaʼn xtalbʼil kye txqantl (kjawil uʼjit 1 Juan 3:17). Noqtzun tuʼnj, qo qximen tiʼj tiquʼn in bʼant quʼn. Bʼaʼn tuʼn tkubʼ qxjelin jlu: «¿Oʼkxpe kye tbʼanel wamiwe in xi nbʼinchaʼne jun xtalbʼil moqa kye qeju at juntl kyoklen kyxol kʼloj okslal? ¿Oʼkxpe in tzaj ntxkoʼne qeju in kubʼ nximane qa tzul kybʼinchaʼn jun xtalbʼil weye? ¿Moqa in xi njyoʼne tumel tuʼn t-xi nbʼinchaʼne xtalbʼil kye erman mintiʼ ojtzqiʼn kywitz wuʼne ex qa mlay tzaj kyqʼoʼn t-xel?» (Luc. 14:12-14). Qo ximen tiʼj jlu: qa at jun erman taj onbʼil tuʼnju o jaw tjyoʼn nya bʼaʼn tbʼe moqa te jun erman o tzaj qtxkoʼn ex mintiʼ o tzaj tqʼoʼn chjonte qe, kyoj ambʼil lu bʼaʼn tuʼn t-xi qbʼiʼn nabʼil lu: «Kyqʼonxe posad kyxolxe ex miʼn tzaj jun kyyole tiʼj» (1 Ped. 4:9). Qo tzalajel qa ma txi qbʼiʼn nabʼil lu tuʼnju kʼelel qnikʼ tiʼj tiquʼn in bʼant quʼn (Hech. 20:35).

13. a) ¿Toj alkye ambʼil kbʼel qyekʼin mas qpasens? b) ¿Alkye tten jaku qo onin kyiʼj qeju mintiʼ kyipun?

13 Qo onin kyiʼj qeju mintiʼ kyipun. Jaku kubʼ qyekʼin qa ax tok at qkʼujlabʼil aj t-xi qbʼiʼn nabʼil lu: «Che onine kyiʼj qeju mintiʼ kyipun, ex tenx kypasense kyiʼj kykyaqil» (1 Tes. 5:14). Ateʼ nim erman mintiʼ kyipun, noqtzun tuʼnj, aj tbʼet ambʼil in che chʼiy toj kyokslabʼil. Atzun junjuntl kyaj tuʼn qonin kyiʼj tukʼil pasens. ¿Alkye tten jaku bʼant quʼn? Jaku tzʼajbʼen Tyol Dios quʼn tuʼn t-xi qʼuqbʼet kykʼuʼj, tuʼn t-xi qqʼoʼn txokbʼil kyiʼj tuʼn kypakbʼan ex tuʼn tel qpaʼn ambʼil tuʼn kyok qbʼiʼn. Nya oʼkx qo ximel tiʼj alkye erman at tipun ex alkye mintiʼ, sino bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa qkyaqilx in bʼant junjun tiʼchaq quʼn ex junjuntl mintiʼ in bʼant quʼn. Axpe ikx el tnikʼ Pablo tiʼj jlu (2 Cor. 12:9, 10). Qkyaqilx qaj tuʼn kyonin erman qiʼj ex tuʼn ttzaj kyqʼoʼn qʼuqbʼil qkʼuʼj.

14. ¿Tiʼ il tiʼj tuʼn tbʼant quʼn tuʼn tten mujbʼabʼil qxol kyukʼil erman?

14 Qo onin tuʼn tten mujbʼabʼil. Kʼokel tilil quʼn tuʼn tten mujbʼabʼil kyxol erman, axpe ikx qa at jun tiʼ nya toj tumel o tzʼok toj kywiʼ moqa o tzʼok bʼinchaʼn jun nya bʼaʼn qiʼj (kjawil uʼjit Romanos 12:17, 18). Qa o tzʼok qbʼinchaʼn nya bʼaʼn tiʼj juntl, kxel qqanin najsam te, noqtzun tuʼnj, qo yolil tukʼil axix tok. Jun techel, nya okx kxel qqʼamaʼn jlu: «Ma tzaj nbʼise tuʼnju ma kubʼ tnaʼna nya bʼaʼn», sino kʼelel qnikʼ tiʼj qa ax ikx qe at qpaj ex kxel qqʼamaʼn jlu: «Ma tzaj nbʼise tuʼnju ma tzʼok nbʼinchaʼne nya bʼaʼn tiʼja». Nim toklen tuʼn tten mujbʼabʼil, mas kyxol mejebʼleʼn. Nya bʼaʼn tuʼn tkubʼ kyyekʼin qa at kʼujlabʼil kyxol noq kywitz xjal, atzun aj kyten kyjunalx mintiʼ in che yolin, in najbʼen yol nya bʼaʼn kyuʼn ex qa in bʼaj kybʼyon kyibʼ.

15. ¿Alkye tten in kubʼ qyekʼin qa in kubʼ qnajsaʼn kyil txqantl?

15 Bʼaʼn tuʼn tkubʼ qnajsaʼn kyil txqantl. Qa at jun ma tzʼok bʼinchante nya bʼaʼn qiʼj, axpe ikx qa mintiʼ ma tzʼok tqʼoʼn twitz tiʼj, il tiʼj tuʼn tkubʼ qnajsaʼn til ex tuʼn tikʼ tnaʼl quʼn. In nok tilil quʼn tuʼn t-xi qbʼiʼn jlu: «Tzikʼxku kyuʼne kyxolxe, ex kykʼujlam kyibʼe. Tzʼok tililx kyuʼne kukx tuʼn tten kymojbʼabʼl kyibʼe, aju in tqʼoʼn Xewbʼaj Xjan, porque kytzuylaj kyibʼe tuʼnju kymojbʼabʼl kyibʼe» (Efes. 4:2, 3). Qa ax tok qaj tuʼn tkubʼ qnajsaʼn kyil txqantl, il tiʼj tuʼn tok qxqʼuqin qximbʼetz ex mintiʼ tuʼn t-xi qkʼuʼn qʼoj (1 Cor. 13:4, 5). Jaku tzaj nya bʼaʼn qxol kyukʼil erman ex tiʼj qamiwbʼil tukʼil Jehová qa ma txi qkʼuʼn qʼoj (Mat. 6:14, 15). Juntl tten tuʼn tkubʼ qyekʼin qa ax tok in kubʼ qnajsaʼn kyil txqantl, aju qa ma qo naʼn Dios kyiʼj qeju in nok kybʼinchaʼn nya bʼaʼn qiʼj (Luc. 6:27, 28).

16. ¿Tiʼ qximbʼetz ktel tiʼj qoklen in tzaj qkʼamoʼn toj ttnam Jehová?

16 Qbʼincham junjun tiʼchaq tuʼn ttzaj tiʼn tbʼanel kye txqantl. Qa at jun erman ma tzaj qʼoʼn jun toklen toj ttnam Jehová, kbʼel t-ximen qa atzun ambʼil lu tuʼn tkubʼ tyekʼin qa ax tok at tkʼujlabʼil. ¿Tzeʼn? Bʼaʼn tuʼn tbʼant jlu tuʼn: «Mya noq oʼkx tuʼn kyximane tiʼj ju bʼaʼn te kyeye, ax ikx tuʼn kyximane tiʼj alkyeju bʼaʼn kye mastl» (1 Cor. 10:24). Jun techel, tnejel in che okx erman che nukʼul toj ja te nimaq chmabʼil, tuʼn jlu jaku kubʼ kyximen tuʼn tel kypaʼn qe qʼuqbʼil mas tbʼanel te kye ex kye qe toj kyja. Aju tuʼn tbʼant kyuʼn, in jaw kyjyoʼn qʼuqbʼil nyaxix tbʼanel jatumel in che aqʼunan. Iktzun tten in kubʼ kyyekʼin qa mintiʼ in najbʼen kykʼujlabʼil kyuʼn tuʼn kyximen oʼkx kyiʼjx. ¿In nulpe juntl tten toj qwiʼ tuʼntzun tel qkanoʼn kyiʼj?

17. Qa at jun erman o kubʼ tbʼinchaʼn jun matij il, ¿alkye tten jaku tzʼonin kʼujlabʼil axix tok tiʼj?

17 Bʼaʼn tuʼn t-xi qqʼamaʼn il o bʼant quʼn toj ewaj ex ya miʼn kubʼ qbʼinchaʼn. Ateʼ junjun okslal o kubʼ kybʼinchaʼn matij il ex in nok tilil kyuʼn tuʼn tkubʼ kyewin tuʼn miʼn tkubʼ kychʼixwi ex tuʼn miʼn ttzaj kybʼis txqantl kyuʼn (Prov. 28:13). Noqtzun tuʼnj, in kubʼ kyyekʼin qa mintiʼ kykʼujlabʼil, tuʼnju in nok kybʼinchaʼn nya bʼaʼn kyiʼjx ex kyiʼj txqantl. Ex tuʼn jlu ya mlay tzʼaqʼunan xewbʼaj xjan toj tumel kyukʼil okslal ex jaku naj mujbʼabʼil at kyxol (Efes. 4:30). Aju kʼujlabʼil axix tok kʼonil tiʼj jun okslal o kubʼ tbʼinchaʼn jun matij il tuʼn tyolin kyukʼil ansyan tuʼntzun t-xi qʼet onbʼil at tajbʼen te (Sant. 5:14, 15).

18. ¿Jniʼ toklen kʼujlabʼil axix tok?

18 Aju kʼujlabʼil atzun jun mod mas nim toklen te jun okslal (1 Cor. 13:13). Tuʼn jlu in nel nikʼbʼaj tiʼj qa lepcheqoʼk tiʼj Jesús, aqeju in nel kykanoʼn tmod Jehová, aju in tzaj qʼonte kʼujlabʼil (Efes. 5:1, 2). Tqʼama apóstol Pablo qa mintiʼ tkʼujlabʼil mintiʼtoq tajbʼen (1 Cor. 13:2). Tuʼntzunju, kukx qyekʼinx qkʼujlabʼil ex nya oʼkx «tuʼn qyol», sino ax ikx «tuʼn qbʼinchbʼen» ex axix tok quʼn.