Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 14

¿In nokpe tililxix quʼn tuʼn qpakbʼan?

¿In nokpe tililxix quʼn tuʼn qpakbʼan?

«Pakbʼanxa tqanil kolbʼil, japunx tuʼna aju tajbʼebʼla» (2 TIM. 4:5).

BʼITZ 57 In qo pakbʼan kye kykyaqil xjal

AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ *

Tej otoqxi jaw anqʼin Jesús, ok tchmon tibʼ kyukʼil t-xnaqʼtzbʼen ex xi tqʼamaʼn kye tuʼn kyxiʼ pakbʼal ex tuʼn kyok xjal te t-xnaqʼtzbʼen kyuʼn. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 1).

1. ¿Tiʼ qaj tuʼn tbʼant quʼn ex tiquʼn? (Qʼonka twitza tiʼj tilbʼilal tok tiʼj t-xkʼomil).

KYAJ tqʼoʼn Jesús kawbʼil lu kye t-xnaqʼtzbʼen: «Kyjaʼtzun kyxiʼye, kymanxe kye xjal tuʼn kyok te nxnaqʼtzbʼene kyuj kykyaqil nasyon» (Mat. 28:19). Qkyaqilx qaj tuʼn tok tilil quʼn tuʼn tbʼant aqʼuntl kyaj qʼamaʼn qe (2 Tim. 4:5). In nel qnikʼ tiʼj qa atzun aqʼuntl lu mas nim toklen ex il tiʼj tuʼn tbʼant quʼn. Noqtzun tuʼnj, at maj kwest tuʼn tel qpaʼn ambʼil tuʼn tbʼant aqʼuntl lu ik tzeʼn qajbʼil.

2. ¿Alkyeqe tiʼchaq jaku tzʼel kyiʼn ambʼil qe tuʼntzun miʼn tok tilil quʼn tuʼn qpakbʼan?

2 Ateʼ junjuntl tiʼchaq nim kyoklen in nel kyiʼn ambʼil qe ex qipumal. Bʼalo il tiʼj tuʼn qaqʼunan nim or tuʼntzun kykʼachit toj qja. Ax ikx, il-lo tiʼj tuʼn qonin kyiʼj toj qja moqa at yabʼil qiʼj, ex qa ma qo tijen. ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn qex kywitz tiʼchaq lu ex toj ax ambʼil tuʼn tok tilil quʼn tuʼn qpakbʼan?

3. ¿Tiʼ in tzaj kyyekʼin tyol Jesús qe, aju tkuʼx toj Mateo 13:23?

3 Mintiʼ tuʼn ttzaj bʼaj qkʼuʼj qa mintiʼ in bʼant tuʼn qpakbʼan nim ambʼil. Ojtzqiʼntoq tuʼn Jesús qa nya junx kyaqʼunbʼen t-xnaqʼtzbʼen kbʼantel ik tzeʼn kye txqantl tiʼj Tkawbʼil Dios (kjawil uʼjit Mateo 13:23). In nok tqʼoʼn Jehová toklen tkyaqilju in bʼant quʼn toj qajbʼebʼil te qa toj tumel in xi qbʼinchaʼn (Heb. 6:10-12). Ax ikx, jakulo kubʼ qximen qa jaku bʼant mas quʼn toj qajbʼebʼil te Jehová. Tuʼntzunju, qo xnaqʼtzan tiʼj tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn tok qqʼoʼn qwiʼ tiʼj pakbʼabʼil, tuʼn qanqʼin tukʼil nya nim tiʼchaq, tuʼn tbʼant-xix qpakbʼan ex tuʼn qqʼon xnaqʼtzbʼil. Naʼmxtoq qxnaqʼtzan tiʼj jlu, tnejel kʼelel qnikʼ tiʼj tiʼ t-xilen aju tuʼn tok tilil quʼn tuʼn qpakbʼan.

4. ¿Alqiʼj in qo yolin aj t-xi qqʼamaʼn tuʼn tok tilil quʼn toj qajbʼebʼil te Jehová?

4 Toj nya nim yol, aju tuʼn tok tilil quʼn toj qajbʼebʼil te Jehová, atz in yolin tiʼj tuʼn tel qpaʼn ambʼil tuʼn qex pakbʼal ex tuʼn t-xi qqʼoʼn xnaqʼtzbʼil. * Noqtzun tuʼnj, nya oʼkx in nok tkeʼyin Jehová jniʼ ambʼil in qo pakbʼan, ax ikx in nok tkeʼyin tiquʼn in bʼant quʼn. Qa in qo ex pakbʼal tuʼnju kʼujlaʼn Jehová ex qeju xjal quʼn, kʼokel tilil quʼn tuʼn qpakbʼan tuʼn tkyaqil qkʼuʼj (Mar. 12:30, 31; Col. 3:23). A t-xilen jlu qa il tiʼj tuʼn tajbʼen qipumal ex ambʼil quʼn toj tumel. Qa ma tzʼok qqʼoʼn pakbʼabʼil te jun oklenj, kʼokel tilil quʼn tuʼn qpakbʼan kye kykyaqil xjal qa jaku bʼant.

5, 6. Jaku tzaj tchikʼbʼaʼna tukʼil jun techel tzeʼn jaku tzʼok tilil tuʼn jun xjal tuʼn tpakbʼan maske mintiʼxix ambʼil tiʼj.

5 Qo ximen tiʼj jun kuʼxun tgan tuʼn kyjatz tqʼajqʼajel bʼitz tuʼn tukʼil guitarra ex in bʼant jlu tuʼn aj in ten ambʼil tiʼj. Aj tbʼet ambʼil, in tzaj qʼamaʼn te tuʼn t-xi tqʼoʼn xnaqʼtzbʼil kye kʼwaʼl toj jun tja xnaqʼtzbʼil aj tkubʼ bʼaj seman ex tzul qʼoʼn twi tkʼuʼj. Noqtzun tuʼnj, mintiʼ in kanin tpwaq tuʼn tten aju at tajbʼen te. Tuʼntzunju, in tzaj tkʼamoʼn jun aqʼuntl toj jun tienda de lunes a viernes. Mas nim ambʼil in naqʼunan toj tienda, pero mas tgan tuʼn tqʼon xnaqʼtzbʼil tiʼj guitarra. Taj tuʼn tbʼant-xix mas tuʼn ex tuʼn tok tqʼoʼn tkyaqil ambʼil tiʼj. Akux in bʼant jlu tuʼn, in najbʼen alkyexku ambʼil tuʼn tuʼn t-xnaqʼtzan tiʼj.

6 Chʼixmi axju in bʼaj qiʼj, bʼalo mlay bʼant tuʼn tel qpaʼn tkyaqil ambʼil tuʼn qpakbʼan ik tzeʼn in kubʼ qximen. Noqtzun tuʼnj, atzunju kʼujlaʼn quʼn. In nok tilil quʼn tuʼn tpon tbʼanel tqanil tiʼj Tkawbʼil Dios toj kyanmi xjal. Pero tuʼnju at nim tiʼchaq in bʼant quʼn, jakulo kubʼ qximen tzeʼn jaku tzʼok tilil quʼn tuʼn qpakbʼan.

¿TIʼ JAKU BʼANT QUʼN TUʼN TOK TILIL QUʼN TOJ PAKBʼABʼIL?

7, 8. ¿Alkye tten jaku tzʼel qkanoʼn tiʼj Jesús aj qpakbʼan?

7 Kyaj tqʼoʼn Jesús jun tbʼanel techel qwitz tuʼnju ten jun tbʼanel t-ximbʼetz tiʼj pakbʼabʼil. Kubʼ tyekʼin qa mas nim toklen toj twitz aju Tkawbʼil Dios tuʼnju yolin tiʼj (Juan 4:34, 35). Bʼaj tbʼetin nim syent kilómetro tuʼntzun tpakbʼan kye nim xjal. Ajbʼen tkyaqil ambʼil tuʼn tuʼn tyolin kyukʼil xjal atz kyja ex kyoj junjuntl lugar. Atz ok tqʼoʼn twiʼ tiʼj tpakbʼabʼil.

8 Jaku tzʼel qkanoʼn tiʼj Jesús aj qyolin tiʼj Tkawbʼil Dios toj alkyexku ambʼil ex noq jaxku tumel. In kubʼ qximen tuʼn qpakbʼan mas ambʼil ex nya oʼkx in qo ximen qiʼjx (Mar. 6:31-34; 1 Ped. 2:21). At junjun erman jaku che ok te precursor especial, regular ex te auxiliar. Atzun junjuntl o bʼant jun akʼaj yol kyuʼn ex o cheʼx ajbʼel jatumel mintiʼxix pakbʼal at. Ax ikx bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qe pakbʼal in nok tilil kyuʼn tuʼn kypakbʼan ex in kubʼ kyximen tuʼn kypakbʼan mas ambʼil. Noq tiʼxku in bʼaj qiʼj, mintiʼ in tzaj tqanin Jehová tuʼn tkubʼ qbʼinchaʼn aju mlay bʼant quʼn. Taj Jehová tuʼn qtzalaj aj qyolin tiʼj «tqanil kolbʼil tbʼanilxix in tzaj tqʼoʼn [...], aju Dios at-xix tzalajbʼil tukʼil» (1 Tim. 1:11; Deut. 30:11).

9. a) Maske aqʼunan Pablo, ¿alkye tten kubʼ tqʼoʼn pakbʼabʼil tnejel toj tanqʼibʼil? b) ¿Tiʼ in tzaj tyekʼin Hechos 28:16, 30 ex 31 tiʼj t-ximbʼetz Pablo ten tiʼj pakbʼabʼil?

9 Ax ikx kyaj tqʼoʼn apóstol Pablo jun tbʼanel techel qwitz. Tej tten toj tnam Corinto toj tkabʼin maj tqan te misionero, aqʼunan toj jun ambʼil tuʼn kyjaw bʼinchet ja xbʼalun tuʼnju nya nimtoq tpwaq at. Noqtzun tuʼnj, nya oʼkx ok tqʼoʼn twiʼ tiʼj taqʼun. Bʼant aqʼuntl lu tuʼn tuʼntzun tkanet twi twa ex tuʼn tpakbʼan tiʼj tbʼanel tqanil kye xjal te Corinto, iktzun tten mlaytoq che ximen xjal lu tiʼj tuʼn t-xi kychjoʼn aju at tajbʼen te (2 Cor. 11:7). Maske iltoq tiʼj tuʼn taqʼunan Pablo, kukx ok tqʼoʼn twiʼ tiʼj pakbʼabʼil ex pakbʼan tkyaqil sábado. Tej tten mas ambʼil tiʼj, ok tilil tuʼn tuʼn tpakbʼan «tiʼj tyol Dios ex in tmaʼn kye xjal judiy qa ax tok ate Jesús ju Crist aju at toklen tuʼn Dios» (Hech. 18:3-5; 2 Cor. 11:9). Tej tikʼ ambʼil, okx qʼoʼn kabʼe abʼqʼi toj cárcel toj jun ja toj tnam Roma, pero pakbʼan kye qeju xjal e pon visitarilte ex kubʼ ttzʼibʼin junjun carta (kjawil uʼjit Hechos 28:16, 30, 31). Mintiʼ xi tqʼoʼn ambʼil tuʼn miʼn tpakbʼan tej tok weʼ twitz nya bʼaʼn. Kubʼ ttzʼibʼin jlu: «Kyjaʼtzun mintiʼ in qo kubʼ numje, porke ma qkʼame ju qoklene lu» (2 Cor. 4:1). Ik tzeʼn bʼant tuʼn Pablo, jaku kubʼ qqʼoʼn pakbʼabʼil tnejel toj qanqʼibʼil maske il tiʼj tuʼn qaqʼunan.

At nimku tten tuʼn tok tilil quʼn tuʼn qpakbʼan. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 10 ex 11).

10, 11. ¿Alkye tten jaku tzʼok tilil quʼn tuʼn qpakbʼan qa at jun yabʼil qiʼj?

10 ¿Tiʼ kbʼantel quʼn qa ya mlay bʼant tuʼn qxiʼ pakbʼal kytziyele ja tuʼnju ma qo tijen moqa tuʼnju at yabʼil qiʼj? Qa ikju, at junjuntl tten tuʼn qpakbʼan. E pakbʼan tnejel okslal kye xjal noq jaxku tumel ateʼtoq. Ok tilil kyuʼn tuʼn kypakbʼan kytzi ja, jatumel ateʼ nim xjal moqa toj bʼe (Hech. 17:17; 20:20). ¿Yajtzun qa mlay bʼant tuʼn qbʼet nim? Jaku qo kubʼ qeʼ jatumel in che ikʼ nim xjal ex jaku qo pakbʼan kye. Ax ikx jaku qo pakbʼan toj teléfono, kyuʼn carta ex toj junjuntl tten. Ateʼ pakbʼal in che ok weʼ twitz nya bʼaʼn, pero in che tzalaj tuʼnju in che pakbʼan toj junxichaq tten.

11 Tuʼn jlu in nel qnikʼ tiʼj qa jaku tzʼok tilil quʼn tuʼn qpakbʼan maske at yabʼil qiʼj. Qo ximen juntl maj tiʼjju bʼant tuʼn Pablo. Tqʼama jlu: «Ate Dios in tzaj qʼonte nimxix qipumal, mya quʼnxqe» (2 Cor. 4:7). Iltoq tiʼj tuʼn ttzaj qʼoʼn ipumalj lu te tuʼnju ttzaj yabʼil tiʼj akux in bʼettoq t-xiʼ tuʼn tpakbʼan. Tqʼama jlu kye xjal te Galacia: «Xi npakbʼaʼne tqanil kolbʼil kyeye nej tuʼn tlaj jun yabʼil tzaj wiʼje» (Gál. 4:13). Ax ikx qe, bʼalo jaku qo pakbʼan tiʼj Tkawbʼil Dios kye aj qʼanil, kye enfermera ex kye junjuntl xjal at kyojtzqibʼil kyiʼj yabʼil. At maj mintiʼ in che kanet xjal lu quʼn aj qikʼ ttzi kyja tuʼnju in che aqʼunan.

¿TIʼ JAKU BʼANT QUʼN TUʼN QANQʼIN TUKʼIL NYA NIM TIʼCHAQ?

12. ¿Tiʼ kyxilen yol tkuʼx toj Mateo 6:22?

12 Tqʼama Jesús jlu: «Aju spikʼun te qximlal, atzunju tbʼaqʼ qwitz; kyjaʼtzun qa bʼaʼn taʼ tbʼaqʼ kywitze, tkyaqiltzun kyxmilale at tuj spikʼun» (Mat. 6:22). ¿Tiʼ kyxilen yol lu? A jlu in yolin tiʼj qa il tiʼj tuʼn qanqʼin tukʼil nya nim tiʼchaq, toj juntl yol, tuʼn miʼn tok qqʼoʼn qwiʼ kyiʼj junjun tiʼchaq te twitz txʼotxʼ, sino oʼkx tuʼn qximen tiʼjju mas nim toklen. Ax Jesús kyaj qʼonte techel qwitz tej tok tqʼoʼn twiʼ tiʼj pakbʼabʼil ex tej t-xi tyekʼin kye t-xnaqʼtzbʼen tuʼn kyximen tiʼj kyajbʼebʼil te Jehová ex tiʼj Tkawbʼil. In qo ok lepeʼ tiʼj techel kyaj tqʼoʼn Jesús qa atz tok qwiʼ tiʼj pakbʼabʼil ex qa tnejel in xi qnimen «tkawbʼil Dios», ex qa in kubʼ qbʼinchaʼn aju tzʼaqlixix (Mat. 6:33).

13. ¿Tiʼ jaku tzʼonin qiʼj tuʼntzun tok qqʼoʼn qwiʼ tiʼj pakbʼabʼil?

13 Jun tten tuʼn tok qqʼoʼn qwiʼ tiʼj pakbʼabʼil, aju qa ma qo anqʼin tukʼil nya nim tiʼchaq tuʼntzun qonin kyiʼj txqantl tuʼn tok kyojtzqiʼn Jehová ex tuʼn tok kykʼujlaʼn. * Jun techel, ¿jakupe bʼaj qchʼexpuʼn or toj qaqʼun tuʼntzun qpakbʼan mas ambʼil kyxolxe qʼij toj jun seman? Bʼaʼn tuʼn qximen tiʼj qa toj tumel in najbʼen ambʼil quʼn kyiʼj saqchbʼil ex junjuntl tiʼchaq.

14. ¿Tiʼ bʼant tuʼn jun mejebʼleʼn tuʼntzun kypakbʼan mas ambʼil?

14 Qbʼinx aju bʼant tuʼn jun ansyan Elías tbʼi tukʼil t-xuʼjil. In tzaj tqʼamaʼn ermano jlu: «Mlaytoq bʼant tuʼn qoke te precursor toj ambʼil aju, pero iltoq tiʼj tuʼn t-xi tzyet tuʼn tbʼant jun tiʼ quʼne. Tuʼntzunju, kubʼ qximane tuʼn kybʼant junjun chʼixpubʼil quʼne tuʼntzun qajbʼene mas ambʼil te Jehová. Jun techel, ya mintiʼ bʼaj qnajsaʼne nim pwaq, mintiʼ ok qqʼoʼne nim ambʼil kyiʼj junjun saqchbʼil tuʼnju in neltoq kyiʼn nim ambʼil qiʼje ex xi qqʼamaʼne toj aqʼuntl tuʼn miʼn qaqʼunane nim ambʼil. Tuʼn jlu, bʼant tuʼn qexe pakbʼal te qale, xi tzyet tuʼn qqʼone mas xnaqʼtzbʼil, axpe ikx, bʼant tuʼn qexe pakbʼal kabʼe qʼij toj jun xjaw kyxolxe seman. Nim o tzalaje tiʼj jlu».

¿TZEʼN JAKU QO OK TE TBʼANEL AJ XNAQʼTZAL?

Qa ma kubʼ qqʼoʼn toj xnaqʼtzbʼil aju in nel qnikʼ tiʼj kyoj chmabʼil, kʼonil qiʼj tuʼn tok tilil quʼn tuʼn qpakbʼan. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 15 ex 16). *

15, 16. Aj qximen tiʼjju in tzaj tqʼamaʼn 1 Timoteo 4:13 ex 15, ¿tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn tbʼant-xix qpakbʼan ex tuʼn qqʼon xnaqʼtzbʼil? (Qʼonka twitza tiʼj recuadro « Junjun nabʼil jaku che onin qiʼj tuʼn tok tilil quʼn tuʼn qpakbʼan»).

15 Juntl tten tuʼn tok tilil quʼn tuʼn qpakbʼan, aju qa ma tzʼok tilil quʼn tuʼn qok te tbʼanel aj xnaqʼtzal. At maj in xi qʼamet kye junjun xjal in che qʼon xnaqʼtzbʼil tuʼn kukx kybʼaj xnaqʼtzet tuʼntzun tten mas kyojtzqibʼil ex tuʼn kyok te tbʼanel aj xnaqʼtzal. Ax ikx qe, il tiʼj tuʼn kukx ttzaj qkʼamoʼn xnaqʼtzbʼil tuʼntzun qok te tbʼanel aj xnaqʼtzal (Prov. 1:5; kjawil uʼjit 1 Timoteo 4:13, 15).

16 ¿Tzeʼn jaku bʼant quʼn? Jaku bʼant quʼn qa ma tzʼok qqʼoʼn qwiʼ tiʼj xnaqʼtzbʼil in tzaj qʼoʼn qe kyoj chmabʼil Kyanqʼibʼil Okslal ex Kypakbʼabʼil. Kyoj chmabʼil lu, in tzaj qkʼamoʼn tbʼanel xnaqʼtzbʼil tuʼntzun tonin qiʼj tuʼn tbʼant-xix qpakbʼan. Jun techel, aj t-xi tqʼoʼn erman qʼil twitz chmabʼil jun nabʼil kye erman otoq tzʼex kyoklen, bʼaʼn tuʼn tok qqʼoʼn qwiʼ kyiʼj nabʼil jaku che ajbʼen quʼn. Aj qex pakbʼal juntl maj, bʼaʼn tuʼn kyajbʼen nabʼil lu quʼn. Juntl tiʼ jaku bʼant quʼn, jaku txi qqanin te erman in nex qʼinte kye pakbʼal tuʼn qtzaj tonin moqa jaku txi qqʼamaʼn te tuʼn tex pakbʼal qukʼil qa jaku bʼant. Ax ikx jaku txi qqanin kye junjuntl pakbʼal at kyojtzqibʼil, te jun precursor moqa te ansyan in bʼet kyojele Ja te Chmabʼil. Tkyaqil jlu kʼonil qiʼj tuʼn tel qnikʼ tiʼj tzeʼn jaku che ajbʼen onbʼil quʼn tuʼn qqʼon xnaqʼtzbʼil. Tuʼn jlu qo tzalajel aj qpakbʼan ex aj qqʼon xnaqʼtzbʼil.

17. ¿Tiʼ in qnaʼn aj tok tilil quʼn tuʼn qpakbʼan?

17 Jun tbʼanel qoklen in tzaj tqʼoʼn Jehová tuʼn qaqʼunan «junx» tukʼil (1 Cor. 3:9). Aj in nel qnikʼ tiʼj alkyeqe tiʼchaq mas nim kyoklen ex aj tok qqʼoʼn qwiʼ tiʼj pakbʼabʼil, in qo ajbʼen «te Qman [Jehová] tukʼil tzalajbʼil» (Filip. 1:10; Sal. 100:2). Qʼuqli qkʼuʼj tiʼj qa tzul tqʼoʼn Jehová qipumal tuʼntzun tok tilil quʼn tuʼn qpakbʼan, axpe ikx aj qok weʼ kywitz nya bʼaʼn (2 Cor. 4:1, 7; 6:4). Qa in qo pakbʼan nim ambʼil moqa noq chʼin, in qo tzalaj aj qajbʼen te Jehová tuʼn tkyaqil qanmi (Gál. 6:4). Aj tok tilil quʼn tuʼn qpakbʼan, in kubʼ qyekʼin qkʼujlabʼil tiʼj Jehová ex kyiʼj xjal. ¿Tiʼ ktzajel tuʼn jlu? In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios: «Qa ma tbʼinchaya jlu, axa ok kletel kyukʼix qeju in che bʼin tiʼj tyola» (1 Tim. 4:16).

BʼITZ 58 Chin jyole kyiʼj qeju kyaj tuʼn kyten toj tzalajbʼil

^ taqik' 5 Kyaj tqʼamaʼn Jesús qe tuʼn t-xi qpakbʼaʼn tqanil tiʼj Tkawbʼil Dios ex tuʼn kyok xjal te t-xnaqʼtzbʼen quʼn. Tzul tyekʼin xnaqʼtzbʼil lu qe tzeʼn jaku tzʼok tilil quʼn tuʼn qpakbʼan, axpe ikx aj qok weʼ kywitz nya bʼaʼn. Ax ikx kʼelel qnikʼ tiʼj tzeʼn jaku qo ok te tbʼanel aj xnaqʼtzal ex tzeʼn jaku qo tzalaj tiʼj pakbʼabʼil.

^ taqik' 4 YOL NIM TOKLEN: Aj qyolin tiʼj tajbʼebʼil jun okslal te Jehová, jaku qo yolin tiʼj nim tumel tuʼn qpakbʼan ex tuʼn qqʼon xnaqʼtzbʼil. Ax ikx in yolin tiʼj aj kyjaw bʼinchet moqa aj kyok xqʼuqit ja in che ajbʼen tuʼn qkʼulin te Dios ex aju onbʼil in xi qʼet aj kytzaj xitbʼil (Hech. 11:29; 2 Cor. 5:18, 19).

^ taqik' 13 Qʼonka twitza tiʼj uʼj Xqʼuqil te julio te 2016, t-xaq 8, jatumel in tzaj qʼamaʼn «Tzeʼn jaku qo anqʼin kyukʼil nya nim tiʼchaq».

^ taqik' 62 TQANIL TIʼJ TILBʼILAL: In nex tqʼoʼn jun ermana jun oklenj toj chmabʼil tiʼjju aj qmeltzʼaj tnejel maj tukʼil jun xjal. Yajxitl, in kux ttzʼibʼin junjun nabʼil toj uʼj Tuʼn qqʼon xnaqʼtzbʼil, aju ma txi qʼamaʼn te tuʼn ermano qʼil twitz chmabʼil. Aj tkubʼ bʼaj seman, in najbʼen nabʼil lu tuʼn toj pakbʼabʼil.