Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 17

Jaku kubʼ kyiʼj nya bʼaʼn anjel quʼn tuʼn tonbʼil Jehová

Jaku kubʼ kyiʼj nya bʼaʼn anjel quʼn tuʼn tonbʼil Jehová

«In qo qʼojin, [...] kyukʼil qe juʼẍ mya bʼaʼn qe nim kyajlal ateʼ twitz kyaʼj» (EFES. 6:12).

BʼITZ 55 ¡Miʼn tzaj xobʼa kywitz!

AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ *

1. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Efesios 6:10 a 13, ¿alkye jun tten in kubʼ tyekʼin Jehová qa nim qoklen toj twitz ex qa kʼujlaʼn qoʼ tuʼn?

JUN tten tzeʼn in tzaj tyekʼin Jehová qa nim qoklen toj twitz ex qa kʼujlaʼn qoʼ tuʼn, aju aj qtzaj tonin tuʼn tkubʼ kyiʼj aj qʼoj quʼn. Nim in qʼojin Satanás qiʼj ex qe nya bʼaʼn anjel. Tuʼntzunju, in tzaj tqʼamaʼn Jehová qe tiʼ jaku tzʼok kybʼinchaʼn qiʼj ex in qo tzaj tonin tuʼn tkubʼ kyiʼj quʼn (kjawil uʼjit Efesios 6:10-13). Qa ma tzʼok qqʼoʼn toklen onbʼil in tzaj tqʼoʼn Jehová ex qa ma tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj, ok kbʼel tiʼj Tajaw il quʼn. Jaku ten qʼuqbʼil qkʼuʼj ik tzeʼn te apóstol Pablo tej tkubʼ ttzʼibʼin jlu: «Qa a Dios qukʼil, ¿alkyetzun bʼaʼn tqʼojl qiʼj?» (Rom. 8:31).

2. ¿Tiʼ kʼelel qnikʼ tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu?

2 Mas nim toklen tuʼn tok qojtzqiʼn aju in bʼant tuʼn Jehová ex tzeʼn tuʼn qajbʼen te. Ex nya aju tuʼn tel qnikʼ tiʼj Satanás nix kyiʼj nya bʼaʼn anjel (Sal. 25:5). Noqtzun tuʼnj, il tiʼj tuʼn kyok qojtzqiʼn qe kysbʼubʼil. ¿Tiquʼn? Tuʼnju nya qaj tuʼn qkubʼ kysbʼuʼn (2 Cor. 2:11). Toj xnaqʼtzbʼil lu kʼelel qnikʼ tiʼj alkyeqe tiʼchaq in che ajbʼen tuʼn Satanás ex qe nya bʼaʼn anjel tuʼn kysbʼun kyiʼj xjal. Ax ikx, kʼelel qnikʼ tiʼj alkye tten jaku qo kambʼan tiʼj qʼoj lu.

¿TZEʼN IN CHE SBʼUN NYA BʼAʼN ANJEL KYIʼJ XJAL?

3, 4. a) ¿Tiʼ aju kyaqʼun chman? b) ¿Jatumel o pon kanin aju kyaqʼun chman?

3 Tuʼn tsbʼun Satanás ex qe nya bʼaʼn anjel kyiʼj xjal, in najbʼen taqʼun chman kyuʼn moqa kyaqʼun yuẍ. Aqeju in bʼant taqʼun chman kyuʼn, in tzaj kyqʼamaʼn qa in nel kynikʼ kyiʼj junjun tiʼchaq aju mlay tzʼel kynikʼ txqantl tiʼj. Jun techel, ateʼ junjun in tzaj kyqʼamaʼn qa in nel kynikʼ tiʼjju kbʼajel toj ambʼil tzul ex at maj in che ajbʼen qe cheʼw kyuʼn. Atzun junjuntl in bʼant junjun tiʼchaq kyuʼn tuʼntzun tkubʼ kyximen txqantl qa in che yolin kyukʼil kyimni. Ex ateʼ junjuntl in che qʼijin ex bʼalo in xi kyqanin junjun nya bʼaʼn kyibʼaj txqantl. *

4 Chʼixme kykyaqil xjal twitz tkyaqil Txʼotxʼ o tzʼok kyojtzqiʼn aju kyaqʼun chman. Tej t-xi qanin junjun xjel kye xjal toj 18 tnam te Latinoamérica ex el Caribe, el nikʼbʼaj tiʼj qa jun tiʼj oxe xjal tzaj kyqʼamaʼn qa in xi kynimen aju magia ex aju kyaqʼun chman. Chʼixme ax kyajlal xjal tzaj kyqʼamaʼn qa jaku bʼant tuʼn kyyolin kyukʼil qeju o che kyim. Ax ikx, tej t-xi qanin junjun xjel kye xjal toj 18 tnam te África, mas te nikʼjan tzaj kyqʼamaʼn qa nimen kyaqʼun chman kyuʼn. Noq jaxku tumel in qo anqʼin, il tiʼj tuʼn tok qxqʼuqin qibʼ tiʼj jlu, tuʼnju taj Satanás tuʼn tsbʼun kyiʼj «kykyaqil xjal twitz txʼotxʼ» (Apoc. 12:9).

5. ¿Tzeʼn in nela kyaqʼun chman toj twitz Jehová?

5 A Jehová aju «Dios axix tok» (Sal. 31:5). Tuʼntzunju in nel tikʼun aju at toklen kyukʼil nya bʼaʼn anjel ex tkyaqilju at toklen tukʼil kyaqʼun chman. Xi tqʼamaʼn jlu kye aj Israel: «Mi jun kyeye txi qʼonte jun tkʼwaʼl te chojbʼil tuʼn tkubʼ patit tuj qʼaqʼ, mi jun tuʼn tbʼant tqʼijin, mi jun tzʼok tqʼoʼn tibʼ qʼmalte alkye tzul te tibʼajxi, mi jun tuʼn tbʼant tkyʼaʼn, mi jun tuʼn tbʼant mañ tuʼn, mi jun tuʼn t-xi tqanin jun t-xjel kye aj qʼij ex mi kye qeju in tzaj kytxkoʼn kyanmi kyimni, ex mi jun tuʼn t-xi tqanin jun t-xjel kye kyimni. Porke ikʼun tuʼn Qman aju xjal in tbʼinchaʼn tkyaqil jlu» (Deut. 18:10-12). Ax tok, ya mintiʼ atoʼ tjaqʼ Ley xi tqʼoʼn Jehová kye aj Israel. Pero ojtzqiʼn quʼn qa kukx in nel tikʼun kyaqʼun chman (Mal. 3:6).

6. a) ¿Tzeʼn in najbʼen kyaqʼun chman tuʼn Satanás tuʼn tok tbʼinchaʼn nya bʼaʼn kyiʼj xjal? b) Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Eclesiastés 9:5, ¿tiʼ in bʼaj kyiʼj xjal aj in che kyim?

6 Ojtzqiʼn tuʼn Jehová qa in najbʼen kyaqʼun chman tuʼn Satanás tuʼn tok tbʼinchaʼn nya bʼaʼn kyiʼj xjal, tuʼntzunju in tzaj tqʼamaʼn qe tuʼn tel qikʼun. Jun techel, in najbʼen jlu tuʼn Satanás tuʼn t-xi tsputin nya ax tok yol, ik tzeʼn qa kukx in che anqʼin xjal aj kykyim (kjawil uʼjit Eclesiastés 9:5). Ax ikx in najbʼen jlu tuʼn tuʼn kytzaj xobʼ xjal ex tuʼn miʼn tel kynikʼ tiʼj Jehová. Taj Satanás tuʼn tok qeʼ kykʼuʼj xjal kyiʼj nya bʼaʼn anjel ex nya tiʼj Jehová.

¿TZEʼN JAKU KUBʼ KYIʼJ NYA BʼAʼN ANJEL QUʼN?

7. ¿Tiʼ tqanil in tzaj tqʼoʼn Jehová qe?

7 Ik tzeʼn in qo xnaqʼtzan tiʼj, in tzaj tqʼamaʼn Jehová junjun tqanil qe tiʼj Satanás ex kyiʼj nya bʼaʼn anjel tuʼntzun miʼn qkubʼ kysbʼuʼn. Qo xnaqʼtzan kyiʼj junjun tiʼchaq jaku bʼant quʼn tuʼn tkubʼ kyiʼj quʼn.

8. a) ¿Tzeʼn jaku kubʼ kyiʼj nya bʼaʼn anjel quʼn? b) ¿Alkye tten in tzaj tyekʼin Salmo 146:4 qa nya ax tok aju in tzaj tqʼamaʼn Satanás kyiʼj kyimni?

8 Nim toklen tuʼn quʼjin tiʼj Tyol Dios ex tuʼn qximen tiʼj. Atzun jun tten tuʼn tel qikʼun kyximbʼetz nya bʼaʼn anjel. Ik tten tyol Dios ik tzeʼn jun espada aju in kubʼ tiʼj alkyexku nya ax tok tyol Satanás tuʼn (Efes. 6:17). Jun techel, in tzaj tqʼamaʼn Xjan Uʼj qa mlay bʼant kyyolin kyimni kyukʼil xjal (kjawil uʼjit Salmo 146:4). Ax ikx in tzaj tnaʼn qe qa oʼkx Jehová jaku tzaj qʼamante tiʼ kbʼajel toj ambʼil tzul (Is. 45:21; 46:10). Qa kukx ma jaw quʼjin Tyol Dios ex qa ma qo ximen tiʼj, jaku tzʼel qikʼun aju in tzaj kyqʼamaʼn nya bʼaʼn anjel.

9. ¿Alkyeqe bʼinchbʼen at kyoklen kyukʼil chman il tiʼj tuʼn tel qikʼen?

9 Miʼn kubʼ qbʼinchaʼn jun tiʼ at toklen kyukʼil chman. Mintiʼ in qoʼx kyukʼil chman ex mintiʼ in qo jyon tumel tuʼn qyolin kyukʼil kyimni. Ik tzeʼn el qnikʼ tiʼj toj xnaqʼtzbʼil o kyaj, mintiʼ in qo ten kyukʼil xjal aj tbʼant junjun tiʼchaq kyuʼn aj tkyim jun xjal tuʼnju in kubʼ kyximen qa kukx itzʼ tanmi toj juntl lugar. Ax ikx mintiʼ in qo jyon onbʼil tukʼil jun xjal tuʼn ttzaj tqʼamaʼn qe tiʼ kbʼajel toj ambʼil tzul (Is. 8:19). Nya qaj tuʼn tkubʼ qbʼinchaʼn jun tiʼ at toklen tukʼil kybʼinchbʼen chman. Ojtzqiʼn quʼn qa jaku tzaj tiʼn nya bʼaʼn qiʼj, ex tuʼn jlu jaku qox tiʼn tuʼn qyolin tukʼil Satanás moqa kyukʼil nya bʼaʼn anjel.

Ik tzeʼn bʼant kyuʼn okslal toj tnejel syent abʼqʼi, il tiʼj tuʼn tkubʼ qnajsaʼn alkyexku tiʼ at toklen kyukʼil chman ex tuʼn tel qikʼun qe saqchbʼil at toklen kyukʼil nya bʼaʼn anjel. (Qʼonka twitza kyiʼj taqikʼ 10 a 12).

10, 11. a) ¿Tiʼ bʼant kyuʼn junjun xjal te tnam Éfeso tej tel kynikʼ tiʼj axix tok? b) Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn 1 Corintios 10:21, ¿tiquʼn nim toklen tuʼn tel qkanoʼn techel kyaj kyqʼoʼn tnejel okslal ex tzeʼn jaku bʼant quʼn?

10 Qnajsanku alkyexku tiʼ at toklen kyukʼil chman. Toj tnejel syent abʼqʼi, ateʼ junjun xjal te tnam Éfeso bʼant kyaqʼun chman kyuʼn. Noqtzun tuʼnj, tej tok kyojtzqiʼn axix tok, bʼant junjun matij chʼixpubʼil kyuʼn. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa «nimku xjal bʼaʼn mañ kyuʼn nej, tzaj kyiʼn kylibro, kubʼ kypatun kywitz kykyaqil xjal» (Hech. 19:19). Ik tzeʼn in nel qnikʼ tiʼj, ok tilil kyuʼn tuʼn tkubʼ kyiʼj nya bʼaʼn anjel kyuʼn. Maske wiʼyilxix kywiʼ qeju libro, mintiʼ xi kykʼuʼn ex mintiʼ xi kykʼayin, sino kubʼ kynajsaʼn. Mas kyajtoq tuʼn ttzalaj Jehová kyuʼn ex mintiʼ e ximen tiʼj pwaq xi kynajsaʼn.

11 ¿Tzeʼn jaku tzʼel qkanoʼn techel kyaj kyqʼoʼn tnejel okslal? Qa kʼuʼn junjun tiʼchaq quʼn aʼyeju at toklen tukʼil kyaqʼun chman, ik tzeʼn jun xmulqʼabʼ moqa junjuntl tiʼchaq tuʼn tok qxqʼuqin qibʼ kyiʼj nya bʼaʼn anjel ex qa tuʼn tten qswert, nim toklen tuʼn kykubʼ qnajsaʼn (kjawil uʼjit 1 Corintios 10:21).

12. ¿Tiʼ il tiʼj tuʼn tkubʼ qxjelin?

12 Tenx qnabʼil aj tjaw qjyoʼn qe saqchbʼil. Bʼaʼn tkubʼ qkubʼ qxjelin jlu: «¿In jawpe wuʼjine qe libro, qe revista moqa junjun tiʼchaq at toj Internet aju in yolin kyiʼj chman? ¿Alkyeqe bʼitz in nok nbʼiʼne ex alkyeqe película ex qe programa te televisión in nok nkeʼyine? ¿Alkyeqe videojuego ngane? ¿Atpe jun tiʼ at toklen tukʼil kyaqʼun chman in netz yekʼin toj? ¿In netzpe yekʼin qe vampiro toj, qe zombi ex junjuntl tiʼchaq? ¿In tzajpe kyqʼamaʼn qa tbʼanel aju magia, aju kyaqʼun chman ex aju tuʼn t-xi bʼinchet nya bʼaʼn kyiʼj txqantl?». Noqtzun tuʼnj, nya a t-xilen jlu qa kykyaqil txʼolbʼabʼil in che yolin tiʼj kyaqʼun chman. Aj tkubʼ qxjelin jlu, il tiʼj tuʼn tel qnikʼ tiʼj qa mintiʼ in jaw qjyoʼn jun tiʼ ikʼun tuʼn Jehová. Qaj tuʼn tok tilil quʼn tuʼn tten jun tbʼanel qnabʼil twitz (Hech. 24:16). *

13. ¿Tiʼ nya qaj tuʼn tbʼant quʼn?

13 Miʼn qo yolin tiʼjju at toklen kyukʼil nya bʼaʼn anjel. Tbʼanel tuʼn tel qkanoʼn aju techel kyaj tqʼoʼn Jesús (1 Ped. 2:21). Tej tanqʼin toj kyaʼj, el tnikʼ tiʼj nim tiʼchaq at toklen tukʼil Satanás ex kyiʼj nya bʼaʼn anjel. Noqtzun tuʼnj, tej tul twitz Txʼotxʼ, mintiʼ ok ten yolil tiʼj Satanás nix kyiʼj nya bʼaʼn anjel. Tajtoq tuʼn tok ojtzqiʼn Jehová kyuʼn xjal ex nya tuʼn tok ojtzqiʼn Satanás. Ik tzeʼn bʼant tuʼn Jesús, ax ikx qe mintiʼ in qo yolin kyiʼj nya bʼaʼn anjel. Sino in qo tzalaj tuʼn qyolin tiʼjju axix tok (Sal. 45:1).

Mintiʼ in qo xobʼ kywitz nya bʼaʼn anjel, tuʼnju at mas tipumal Jehová, Jesús ex qeju tbʼanel anjel kywitz. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 14 ex 15). *

14, 15. a) ¿Tiquʼn mintiʼ tuʼn qtzaj xobʼ kywitz nya bʼaʼn anjel? b) ¿Tiʼ yekʼbʼil at tiʼj qa in xqʼuqin Jehová kyiʼj tmajen toj ambʼil jaʼlo?

14 Mintiʼ tuʼn qtzaj xobʼ kywitz nya bʼaʼn anjel. Toj ambʼil jaʼlo jaku tzaj alkyexku nya bʼaʼn qiʼj. Maske mintiʼ ximen quʼn, jaku tzaj jun aksident qiʼj, jaku qo yabʼti ex jakulo qo kyim. Noqtzun tuʼnj, mintiʼ tuʼn tkubʼ qximen qa in nok bʼinchaʼn jlu qiʼj kyuʼn nya bʼaʼn anjel. In tzaj tqʼamaʼn Xjan Uʼj qa qkyaqilx jaku qo ikʼ toj nya bʼaʼn ex qa «noq minabʼen in tzaj» nya bʼaʼn qiʼj (Ecl. 9:12). Noqtzun tuʼnj, o kubʼ tyekʼin Jehová qa at mas tipumal kywitz nya bʼaʼn anjel. Jun techel, mintiʼ xi tqʼoʼn ambʼil te Satanás tuʼn tkubʼ tbʼyoʼn Job (Job 2:6). Ex toj ambʼil tej tten Moisés, kubʼ tyekʼin Jehová qa attoq mas tipumal kywitz qeju in bʼanttoq taqʼun chman kyuʼn toj tnam Egipto (Éx. 8:18; 9:11). Tej tikʼ mas ambʼil, xi tqʼoʼn tipumal Jesús tuʼn tkutz t-xoʼn Satanás ex qe nya bʼaʼn anjel tzalu twitz Txʼotxʼ. Ex toj chʼintl ambʼil, kbʼel kʼaloʼn Satanás tuʼn Jesús, ex toj ambʼil aju ya miʼn tzʼok tbʼinchaʼn nya bʼaʼn kyiʼj xjal (Apoc. 12:9; 20:2, 3).

15 At nim yekʼbʼil tij qa in xqʼuqin Jehová kyiʼj tmajen toj ambʼil jaʼlo. Qo ximen tiʼj jlu: in qo pakbʼan twitz tkyaqil Txʼotxʼ ex in xi qyekʼin axix tok kye xjal (Mat. 28:19, 20). Tuʼnju in bʼant jlu quʼn, in kubʼ qyekʼin qa nya ax tok tkyaqilju in bʼant tuʼn Tajaw il. Noqwit jaku bʼant tuʼn, ya mintiʼwtlo in qo pakbʼan. Pero mlayx bʼant tuʼn. Tuʼntzunju, mintiʼ tuʼn qtzaj xobʼ kywitz nya bʼaʼn anjel. Ojtzqiʼn quʼn qa in keʼyin Jehová «tiʼj tkyaqilju in bʼaj twitz txʼotxʼ ex in xi tqʼoʼn kyipun qeju axix tok nnoʼk qeʼ kykʼuʼj tiʼj» (2 Crón. 16:9). Qa kukx ma qo ajbʼen te Jehová, mlayx tzʼok kybʼinchaʼn nya bʼaʼn anjel jun nya bʼaʼn qiʼj aju jaku ten te jumajx.

IN CHE TZAJ TKʼIWLAʼN JEHOVÁ QEJU IN NOK QEʼ KYKʼUʼJ TIʼJ

16, 17. Qʼamantza jun techel jatumel in tzaj yekʼin qa il tiʼj tuʼn tten qipumal tuʼn tkubʼ kyiʼj nya bʼaʼn anjel quʼn.

16 Il tiʼj tuʼn tten qipumal tuʼn tkubʼ kyiʼj nya bʼaʼn anjel quʼn, ex mas aj ttzaj kyqʼamaʼn toj qja ex qe qamiw tuʼn qten kyukʼil toj junjun kykostumbr. Pero qa ma ten qipumal, qo tzajel tkʼiwlaʼn Jehová. Qo yolin tiʼjju bʼaj tiʼj jun ermana Erica tbʼi, aju in nanqʼin toj tnam Ghana. Qʼiʼntoq 21 abʼqʼi tuʼn tej t-xi tzyet tuʼn t-xnaqʼtzan tiʼj Tyol Dios. Tuʼnju in bʼanttoq kyaqʼun chman tuʼn ttat, kykyaqiltoq in che ayon tiʼj tuʼn tbʼant axju tuʼn ex tuʼn t-xi twaʼn aju wabʼj in xitoq qʼoʼn te chojbʼil kywitz tdios ttat. Tuʼnju mintiʼ bʼant jlu tuʼn, kubʼ kyximen toj tja qa otoq che el tikʼun qeju dios. Kubʼ kyximen qa tzultoq yabʼil tiʼj t-xmilal Erica ex qa tuʼn tnaj twiʼ.

17 Ok tilil kyuʼn toj tja tuʼn tok lepeʼ kyiʼj kostumbr lu, maske ex lajoʼn toj ja, mintiʼ kubʼ tbʼinchaʼn jlu. Xi kyqʼamaʼn nim erman te Erica qa jaku kyaj ten kyja. Iktzun tten tzaj kʼiwlaʼn tuʼn Jehová tej tanqʼin kyukʼil erman (Mar. 10:29, 30). Maske el ikʼun kyuʼn toj tja ex kubʼ patin qe tiʼchaq attoq te, mintiʼ el tpan tibʼ tiʼj Jehová. Yajxitl jaw aʼ twiʼ Erica ex toj ambʼil jaʼlo in najbʼen te precursora regular ex mintiʼ in xobʼ kywitz nya bʼaʼn anjel. Tzaj tqʼamaʼn jlu kyiʼj toj tja: «Kukx in xi nqanine te Jehová tuʼn tkubʼ kyximen toj njaye tuʼn tok kyojtzqiʼn axix tok ex tuʼn tel kynikʼ tij qa in qo tzalaj aj qajbʼen te Jehová».

18. ¿Alkyeqe kʼiwlabʼil tzul qkʼamoʼn qa ma tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj Jehová?

18 Nya qkyaqilx qo okel weʼ twitz jun nya bʼaʼn ik tzeʼn jlu. Noqtzun tuʼnj, qkyaqilx kʼokel tilil quʼn tuʼn tkubʼ kyiʼj nya bʼaʼn anjel quʼn ex tuʼn tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj Jehová. Qa ma bʼant jlu quʼn, tzul qkʼamoʼn nim kʼiwlabʼil. Jun techel, mlay qo kubʼ tsbʼuʼn Satanás kyukʼil nya ax tok yol. Ax ikx, kukx qo ajbʼel te Jehová ex mlay qo tzaj xobʼ kywitz nya bʼaʼn anjel. Ex aju mas nim toklen, kchʼiyel qamiwbʼil tukʼil Jehová. Kubʼ ttzʼibʼin jun t-xnaqʼtzbʼen Jesús jlu, aju Santiago tbʼi: «Kyqʼoʼnxtzun kyibʼe tjaqʼ tkawbʼil Dios. Che weʼxixe twitz tajaw il, ex kʼeleltzun oq kywitze. Che laqʼexe ttxlaj Dios, ax ikx te ktzajel laqʼeʼ kyukʼile» (Sant. 4:7, 8).

BʼITZ 150 Bʼaʼn tuʼn tjyona tiʼj Dios tuʼn tkleta

^ taqik' 5 Tuʼnju at tkʼujlabʼil Jehová qiʼj, o tzaj tqʼamaʼn qe tiʼ jaku tzʼok kybʼinchaʼn nya bʼaʼn anjel qiʼj. ¿Tiʼ in najbʼen kyuʼn nya bʼaʼn anjel tuʼn kysbʼun kyiʼj xjal? ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn tkubʼ kyiʼj quʼn? Tzul tyekʼin xnaqʼtzbʼil lu tzeʼn in nonin Jehová qiʼj tuʼn tel qikʼen kybʼinchbʼen nya bʼaʼn anjel.

^ taqik' 3 YOL NIM TOKLEN: Aju taqʼun chman, atz in yolin tiʼj junjun tiʼ nimen kyuʼn xjal ex at toklen kyukʼil nya bʼaʼn anjel. Jun techel, in kubʼ kyximen xjal qa in kyaj anqʼin tanmi jun xjal aj tkyim ex qa jaku yolin kyukʼil xjal aj tajbʼen jun chman kyuʼn. Ax ikx in yolin jlu tiʼjju tuʼn tel kynikʼ xjal tiʼjju kbʼajel toj ambʼil tzul ex aju tuʼn tok kybʼinchaʼn nya bʼaʼn kyiʼj txqantl. Aj tajbʼen yol magia toj xnaqʼtzbʼil lu, atz in qo yolin kyiʼj xjal in che jyon onbʼil kyukʼil nya bʼaʼn anjel, ik tzeʼn tuʼn kyxiʼ kyukʼil chman tuʼn t-xi kyqanin nya bʼaʼn tiʼj jun xjal moqa tuʼn tel qʼiʼn jun nya bʼaʼn o kubʼ qʼoʼn kyibʼaj. Noqtzun tuʼnj, nya atz in yolin jlu kyiʼj junjun tiʼchaq in bʼant kyuʼn xjal tukʼil kyqʼabʼ ik tzeʼn aj t-xi kyewin junjun tiʼ noq tuʼn kyok keʼyin kyuʼn txqantl.

^ taqik' 12 Mintiʼ kyoklen ansyan tuʼn ttzaj kyqʼamaʼn qe alkyeqe bʼitz che okel qbʼiʼn ex alkyeqe película che okel qkeʼyin. Teyele te junjun kʼajbʼel tnabʼil xnaqʼtzaʼn maj tuʼn Tyol Dios tuʼn tkubʼ t-ximen tiʼ kbʼantel tuʼn. Aʼyeju wibʼaj toj ja, il tiʼj tuʼn tel kynikʼ tiʼj qa in che japun nabʼil ateʼkux toj Tyol Dios kyuʼn toj kyja aj tjaw kyjyoʼn junjun saqchbʼil (qʼonka twitza tiʼj xnaqʼtzbʼil tok tbʼi, «¿Atpe jun tajlal película, uʼj moqa bʼitz kyuʼn testigo de Jehová aju nya bʼaʼn tuʼn tajbʼen?» aju at toj jw.org®, txiʼya toj TQANIL KYIʼJ TESTIGOS DE JEHOVÁ > AʼYEJU XJEL MAS IN CHE TZAJ QANIN).

^ taqik' 54 TQANIL TIʼJ TILBʼILAL: Nejni Jesús twitz jun kʼloj anjel ik tzeʼn jun aj Kawil at nim tipumal ex jawni qʼanchaʼl aju tqʼuqbʼil Jehová.