1. ¿Tiʼ in nok tkeʼyin Jehová kyiʼj tmajen?

IN QO tzalaj aj tel qnikʼ tiʼj qa «in tzalaj Qman tiʼj ju tnam etzan tuʼn» (Sal. 149:4). In nok tqʼoʼn twitz kyiʼj tbʼanel qmod, tiʼjju jaku bʼant quʼn ex in tzaj tqʼoʼn ambʼil qe tuʼn qok te tamiw. Qa kukx ma qo ajbʼen te, kukx ktel qukʼil (Juan 6:44).

2. ¿Tiquʼn kwest tuʼn tok qeʼ kykʼuʼj junjun erman tiʼj qa kʼujlaʼn qe tuʼn Jehová?

² Jakulo tqʼama jun erman jlu: «Ojtzqiʼn wuʼne qa in che ok tkʼujlaʼn Jehová qe tmajen, pero ¿tzeʼn jaku tzʼel nnikʼe tiʼj qa kʼujlaʼn qine tuʼn?». ¿Tiquʼn jaku kubʼ kyxjelin junjun erman jlu? Qbʼinx aju in tzaj tqʼamaʼn Oksana, * aju ok weʼ twitz nim nya bʼaʼn tej tjaw chʼiy. Tqʼama jlu: «Kubʼ nnaʼne nim tzalajbʼil tej tjaw aʼ nwiʼye ex tej woke te precursora. Pero tej tikʼ 15 abʼqʼi, tzaj nnaʼne junjun nya bʼaʼn ikʼ wiʼje. Kubʼ nximane qa ya mintiʼ in tzalaj Jehová wiʼje ex qa mintiʼ woklene tuʼn wok kʼujlaʼne tuʼn». Ax ikx te Yua ok weʼ twitz nya bʼaʼn tej tjaw chʼiy ex in najbʼen te precursora. Tzaj tqʼamaʼn jlu: «Xi nqʼamaʼne te Jehová tuʼn wajbʼene te tuʼnju wajtoqe tuʼn ttzalaj, pero kubʼ nximane qa mlayxtoq chin ok kʼujlaʼne tuʼn».

3. ¿Alkyeqe xjel che xel qtzaqʼweʼn toj xnaqʼtzbʼil lu?

³ Bʼalo at nim qkʼujlabʼil tiʼj Jehová ik tzeʼn kye kabʼe ermana lu, noqtzun tuʼnj, at maj kwest tuʼn tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa kʼujlaʼn qoʼ tuʼn. Toj xnaqʼtzbʼil lu, kxel qqʼoʼn tzaqʼwebʼil kyiʼj kabʼe xjel lu: ¿Tiquʼn bʼaʼn tuʼn tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa kʼujlaʼn qoʼ tuʼn Jehová? ¿Ex tiʼ jaku bʼant quʼn aj tkubʼ qximen qa nya kʼujlaʼn qoʼ tuʼn?

4. ¿Tiʼ jaku tzaj qiʼj qa ma kubʼ qximen qa nya kʼujlaʼn qoʼ tuʼn Jehová?

⁴ Qa qʼuqli qkʼuʼj tiʼj qa kʼujlaʼn qoʼ tuʼn Jehová, kʼonil qiʼj tuʼn t-xi qqʼoʼn aju mas tbʼanel te maske in qo ok weʼ twitz nya bʼaʼn. Qatzun mintiʼ ma tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj tkʼujlabʼil Jehová, kbʼajel qipumal (Prov. 24:10). Ax ikx, qa ma tzaj bʼaj qkʼuʼj ex qa ma kubʼ qximen qa nya kʼujlaʼn qoʼ tuʼn Jehová, mlay ten qipumal aj tok tbʼinchaʼn Satanás jun nya bʼaʼn qiʼj (Efes. 6:16).

5. ¿Tiʼ o tzaj kyiʼj junjun erman tuʼnju mintiʼ ok qeʼ kykʼuʼj tiʼj qa kʼujlaʼn qe tuʼn Jehová?

⁵ Ateʼ junjun erman in kubʼ kynaʼn qa mintiʼ in ximen Jehová kyiʼj, tuʼntzunju, o che kubʼ numj toj kyokslabʼil. In tzaj tqʼamaʼn jun ansyan James tbʼi jlu: «Maske in chin ajbʼentoqe toj Betel ex in chin onintoqe toj jun kʼloj okslal toj juntl yol, at maj mintiʼ ok qeʼ nkʼuʼje tiʼj qa in tzalaj Jehová tiʼjju in bʼant wuʼne. Axpe ikx, kubʼ nximane qa mintiʼ in che tzaj tbʼiʼn qe nnaʼj Diose». Ax ikx in tzaj tqʼamaʼn Eva jlu, aju in najbʼen toj tkyaqil ambʼil: «El nnikʼe tiʼj qa jaku tzaj nya bʼaʼn qiʼj qa mintiʼ ma tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa kʼujlaʼn qoʼ tuʼn Jehová. Ya mintiʼ in qo tzalaj ex ya mintiʼ in nok tilil quʼn tuʼn qajbʼen te». Atzunte Michael, in najbʼen te ansyan ex te precursor regular. In tzaj tqʼamaʼn jlu: «Qa mintiʼ in nok qeʼ tkʼuʼja tiʼj qa in ximen Jehová tiʼja, chebʼe chebʼe in nel tpan tibʼa tiʼj».

6. ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn aj tkubʼ qximen qa nya kʼujlaʼn qoʼ tuʼn Jehová?

⁶ Aju ma tzaj kyqʼamaʼn erman, in tzaj tyekʼin qe qa jaku tzaj nya bʼaʼn qiʼj qa mintiʼ ma tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa kʼujlaʼn qoʼ tuʼn Jehová. ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn aj tkubʼ qximen qa nya kʼujlaʼn qoʼ tuʼn Jehová? Bʼaʼn tuʼn tetz qiʼn naj toj qwiʼ. Ex qqaninx onbʼil te Jehová tuʼn tchʼexpaj qximbʼetz ex tuʼn tok t-xqʼuqin qanmi (Sal. 139:23; Filip. 4:6, 7). Ax ikx, bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa ateʼ junjuntl erman in nok tilil kyuʼn tuʼn tten tbʼanel kyximbʼetz. Ax jlu bʼaj kyiʼj junjun tmajen Jehová toj ambʼil ojtxe. Qo xnaqʼtzan tiʼj tiʼ jaku tzʼel qkanoʼn tiʼjju bʼaj tiʼj apóstol Pablo.

7. ¿Alkyeqe nya bʼaʼn ok weʼ Pablo twitz?

⁷ ¿Atpe nim tiʼchaq in bʼant quʼn ex in kubʼ qnaʼn qa mlay bʼant tkyaqil quʼn? Atzun jlu kubʼ tnaʼn apóstol Pablo. Tqʼama qa nya oʼkx ximen tiʼj jun kʼloj okslal, sino «kyiʼj kykyaqil okslal tuj junjun tnam» (2 Cor. 11:23-28). ¿In bʼajpe qkʼuʼj tuʼnju at jun yabʼil qiʼj? Ax ikx te Pablo tzaj bʼaj tkʼuʼj tuʼnju attoq «jun chʼiʼx» toj tchibʼjal, bʼalo atz in yolin jlu tiʼj jun yabʼil tzaj tiʼj (2 Cor. 12:7-10). ¿In tzajpe qbʼis tuʼnju in qo el txalpaj? Ax ikx te Pablo tzaj tbʼis tuʼn jlu. Tuʼntzunju, tqʼama qa bʼekʼbʼil twitz tuʼnju kukx ok tilil tuʼn tuʼn t-xi tbʼinchaʼn aju bʼaʼn (Rom. 7:21-24).

8. ¿Tiʼ onin tiʼj Pablo tuʼn kukx tajbʼen te Jehová maske ok weʼ twitz nya bʼaʼn?

⁸ Maske o weʼ Pablo twitz junjun nya bʼaʼn, kukx ok tilil tuʼn tuʼn tajbʼen te Jehová. ¿Tiʼ onin tiʼj tuʼn tten tipumal? Tzaj tnaʼn qa aj iltoq, pero ok qeʼ tkʼuʼj tiʼj chojbʼil bʼant tuʼn Jesús. Ax ikx, tzaj tnaʼn aju otoq kyaj ttziyen Jesús qa «kykyaqil qeju ma che okslan» tiʼj, ktel «kychwinqlal te jumajx» (Juan 3:16; Rom. 6:23). Jaku txi qqʼamaʼn qa qʼuqlitoq tkʼuʼj Pablo tiʼj chojbʼil. Ex otoq tzʼok qeʼ tkʼuʼj tiʼj qa jaku kubʼ tnajsaʼn Jehová til jun xjal qa ma tzʼajtz tiʼj tanmi, axpe ikx qa otoq bʼant jun matij il tuʼn (Sal. 86:5).

9. ¿Tiʼ in tzaj kyyekʼin tyol Pablo qe, aju tkuʼx toj Gálatas 2:20?

⁹ Qʼuqlitoq tkʼuʼj Pablo tiʼj qa kʼujlaʼntoq tuʼn Jehová tuʼnju otoq tzaj tsamaʼn Tkʼwal tuʼn tkyim tuʼn tpaj. Qqʼonk qwitz tiʼjju tqʼama kyoj mankbʼil yol toj Gálatas 2:20 (uʼjinktza). Tqʼama jlu: «In kʼujlanjtze tuʼn [Tkʼwal Dios], ex xi tqʼontibʼ tuʼn tkyim tuʼntzun nklete». Mintiʼ kubʼ t-ximen Pablo qa at jatumel in pon bʼaj tkʼujlabʼil Jehová tiʼj. Mintiʼ kubʼ t-ximen jlu: «In nel nnikʼe tiʼj tiquʼn in che ok tkʼujlaʼn Jehová qe erman, pero mlayx chin ok kʼujlaʼne tuʼn». Ax ikx xi tnaʼn jlu kye okslal te Roma: «O kyim Crist te qxel tej aj ilxtoq qoʼ» (Rom. 5:8). Ikju, mintiʼ jatumel in pon bʼaj tkʼujlabʼil Jehová at qiʼj.

10. ¿Tiʼ in tzaj tyekʼin Romanos 8:38 ex 39 qe?

¹⁰ (Kjawil uʼjit Romanos 8:38, 39). El tnikʼ Pablo tiʼj qa at tipumal tkʼujlabʼil Dios. Kubʼ ttzʼibʼin qa ni jun jaku tzʼel  «paʼnte qe tiʼj tkʼujlalil Dios». Ojtzqiʼntoq tuʼn qa ten tpasens Jehová kyiʼj aj Israel ex otoq kubʼ tyekʼin qʼaqʼbʼil tkʼuʼj tiʼj. Toj nya nim yol, tqʼama Pablo jlu: «Qa o tzaj tsamaʼn Jehová Tkʼwal tuʼn tkyim tuʼn npaje, ¿tiquʼn kbʼel nximane qa nya kʼujlaʼn qine tuʼn?» (Rom. 8:32).

11. Maske otoq bʼant junjun nya bʼaʼn tuʼn Pablo ik tzeʼn in tzaj tyekʼin 1 Timoteo 1:12 a 15, ¿tiquʼn ok qeʼ tkʼuʼj tiʼj qa kʼujlaʼntoq tuʼn Dios?

¹¹ (Kjawil uʼjit 1 Timoteo 1:12-15). Tzajlo tbʼis Pablo tiʼj nya bʼaʼn otoq bʼant tuʼn. Tqʼama qa a «mas aj ilxix kywitz kykyaqil». Toj tumel aju tqʼama tuʼnju otoq che el tikʼun qe okslal toj nimku tnam, otoq che okx tqʼoʼn toj cárcel ex onin tej kykubʼ bʼyoʼn junjun (Hech. 26:10, 11). Qo ximen tiʼj qa onin Pablo tuʼn tkubʼ bʼyoʼn jun okslal, ex yajxitl ok tojtzqiʼn tkʼwal. ¿Tiʼtzulo kubʼ tnaʼn? Tzaj tbʼis tiʼjju otoq bʼant tuʼn, pero mlaytoq chʼexpaj qe tiʼchaq tuʼn. Ok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa kyim Jesús tuʼn tpaj ex kubʼ ttzʼibʼin jlu tuʼn tkyaqil tkʼuʼj: «Noq tuʼn t-xtalbʼil Dios ma chin oke apostol» (1 Cor. 15:3, 10). ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil in nel qiʼn tiʼj jlu? Qa il tiʼj tuʼn tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa kyim Jesús tiʼj teyele junjun qe ex qa tuʼn jlu jaku ten jun tbʼanel qamiwbʼil tukʼil Jehová (Hech. 3:19). Mintiʼ in nok tqʼoʼn Jehová twitz tiʼjju bʼant quʼn ojtxe, qa otoq qo ok te tmajen moqa naʼmx, sino atz tok twitz tiʼjju in bʼant quʼn jaʼlo ex tiʼjju kbʼantel quʼn toj ambʼil tzul (Is. 1:18).

12. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn 1 Juan 3:19 ex 20, ¿tiʼ jaku bʼant quʼn qa ma kubʼ qnaʼn qa mintiʼ qoklen tuʼn qok kʼujlaʼn moqa mintiʼ qajbʼen?

¹² Tuʼnju aj il qoʼ, jaku kubʼ qnaʼn qa mintiʼ qajbʼen ex qa mintiʼ qoklen tuʼn qok kʼujlaʼn (kjawil uʼjit 1 Juan 3:19, 20). Tuʼntzunju, jaku kubʼ qximen qa mlayx  kubʼ najsaʼn qil tuʼn chojbʼil bʼant tuʼn Jesús. Qa ma bʼaj jlu qiʼj, bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa mas «maʼ toklen [Dios] twitz ju qanmi». Jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa in kubʼ tnajsaʼn Jehová qil ex qa kʼujlaʼn qoʼ tuʼn, maske in kubʼ qximen qa mintiʼ in bʼant jlu tuʼn. Il tiʼj tuʼn tok tilil quʼn tuʼn t-xi qnimen jlu. ¿Tiʼ jaku tzʼonin qiʼj? Jaku tzʼonin qiʼj aj quʼjin tiʼj Xjan Uʼj tkyaqil qʼij, aj qnaʼn Dios ex aj tel qpaʼn ambʼil tuʼn qten kyukʼil erman. Qo xnaqʼtzan tiʼj tiquʼn nim toklen tuʼn kybʼant oxe tiʼ lu quʼn.

13. ¿Alkye tten in nonin qiʼj aj qxnaqʼtzan tiʼj Tyol Dios? (Qʼonka twitz tiʼj recuadro « ¿Tzeʼn o tzʼonin Tyol Dios kyiʼj?»).

¹³ Qo xnaqʼtzan tiʼj Tyol Dios tkyaqil qʼij. Qa ma bʼant jlu quʼn, mas kʼokel qojtzqiʼn qe tbʼanel tmod Jehová ex kʼelel qnikʼ tiʼj qa kʼujlaʼn qoʼ tuʼn. Qa ma qo ximen tiʼjju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios tkyaqil qʼij, kʼonil qiʼj tuʼn qximen toj tumel ex «tuʼn tjiqumanjtz tiʼj qnabʼl» (2 Tim. 3:16). Ok tilil tuʼn jun ansyan, aju Kevin tbʼi, tuʼn miʼn tkubʼ t-ximen qa mintiʼ toklen. Tqʼama jlu: «Tej tjaw wuʼjine Salmo 103 ex tej nximane tiʼj, onin wiʼje tuʼn tel nnikʼe kyiʼj tiʼchaq ex tuʼn tel nnikʼe tiʼj tiʼ t-ximbʼetz Jehová at wiʼje». Tzaj tqʼamaʼn Eva jlu, aju ma qo yolin tiʼj toj taqikʼ jweʼ: «Aj tkubʼaj qʼij, in nel npaʼne chʼin ambʼil tuʼn nximane tiʼj tiʼ t-ximbʼetz Jehová at kyiʼj tiʼchaq. In chewix wanmiye tuʼn jlu ex in chʼiy qʼuqbʼil nkʼuʼje tuʼn».

14. ¿Tzeʼn in nonin naʼj Dios qiʼj?

¹⁴ Kukx qo naʼn Dios (1 Tes. 5:17). In ten jun tbʼanel qamiwbʼil tukʼil jun xjal qa kukx in qo yolin tukʼil ex qa in xi qqʼamaʼn axix tok te. Ax jlu in bʼaj tukʼil Jehová. Aj t-xi qqʼamaʼn te tiʼ in kubʼ qnaʼn, tiʼ in kubʼ qximen ex aju in tzaj bʼaj qkʼuʼj tiʼj, in kubʼ qyekʼin qa qʼuqli qkʼuʼj tiʼj ex qa ojtzqiʼn quʼn qa kʼujlaʼn qoʼ tuʼn (Sal. 94:17-19; 1 Juan 5:14, 15). In tzaj tqʼamaʼn Yua jlu, aju ma qo yolin tiʼj toj taqikʼ kabʼe: «Aj in chin naʼne Dios, in nok tilil wuʼne tuʼn t-xi nqʼamaʼne te Jehová tkyaqilju otoq bʼant wuʼne toj qʼij aju. In xi nqʼamaʼne te tkyaqilju in kubʼ nnaʼne. Mintiʼ in kubʼ nximane qa in nok Jehová ik tzeʼn jun nejenel toj jun aqʼuntl, sino o tzʼel nnikʼe tiʼj qa ik tten ik tzeʼn jun mambʼaj kʼujlaʼn qe tkʼwal tuʼn». (Qʼonka twitza tiʼj recuadro « ¿Ope jaw tuʼjina?»).

15. ¿Tzeʼn in kubʼ tyekʼin Jehová qa in ximen tiʼj teyele junjun qe?

¹⁵ Aj tel qpaʼn ambʼil tuʼn qten kyukʼil  erman. In che ok erman te jun oyaj tuʼn Jehová (Sant. 1:17). In kubʼ tyekʼin Jehová qa in ximen tiʼj teyele junjun qe tuʼnju in che onin erman qiʼj ex kʼujlaʼn qoʼ kyuʼn (Prov. 17:17). Toj uʼj xi ttzʼibʼin Pablo kye okslal te Colosas, yolin kyiʼj junjun erman otoq che onin tiʼj ex xi kyqʼuqbʼaʼn tkʼuʼj (Col. 4:10, 11). Ax ikx te Jesús tzalaj tej kyonin tamiw tiʼj, ik tzeʼn qe anjel ex qe xjal (Luc. 22:28, 43).

16. ¿Tzeʼn in che onin erman qiʼj tuʼn qok laqʼeʼ ttxlaj Jehová?

¹⁶ ¿In xipe qqanin onbʼil kye erman ex in tzajpe qkʼamoʼn? Aj t-xi qqʼamaʼn te jun erman tiʼ in kubʼ qnaʼn, mintiʼ in kubʼ qyekʼin qa mintiʼ qipumal ex jaku tzʼonin jlu qiʼj. Qo ximen tiʼjju in tzaj tqʼamaʼn James, aju ma qo yolin tiʼj toj taqikʼ jweʼ. Tqʼama jlu: «Tuʼnju o che ten tbʼanel wamiwe toj kʼloj okslal, nim o tzʼonin jlu wiʼje. Aj ttzaj nbʼise, in chin ok bʼiʼne kyuʼn ex in tzaj kynaʼn weye qa kʼujlaʼn qine kyuʼn. In che ajbʼen erman tuʼn Jehová tuʼn tel nnikʼe tiʼj qa kʼujlaʼn qine tuʼn ex qa in ximen wiʼje». Tbʼanelxix qa ma che ten qamiw toj kʼloj okslal.

17, 18. ¿Alqiʼj kʼokel qqʼoʼn qwiʼ ex tiquʼn?

¹⁷ Taj Satanás tuʼn qkubʼ numj toj qokslabʼil tuʼntzun miʼn tkubʼ qbʼinchaʼn tajbʼil Jehová. Taj tuʼn tkubʼ qximen qa nya kʼujlaʼn qoʼ tuʼn Jehová ex qa mintiʼ qoklen tuʼn tkolin qiʼj. Pero ma tzʼel qnikʼ tiʼj qa nya ax tok jlu.

¹⁸ Kʼujlaʼn qoʼ tuʼn Jehová ex in nok tqʼoʼn toklen teyele junjun tmajen. Qa ma qo nimen te, kukx qo tel toj tkʼujlabʼil ik tzeʼn te Jesús (Juan 15:10). Tuʼntzunju, miʼn tzʼok qqʼoʼn qwiʼ tiʼj tyol Satanás ex miʼn txi qqʼoʼn ambʼil tuʼn qkubʼ sbʼuʼn tuʼn qanmi aj tkubʼ qximen qa nya kʼujlaʼn qoʼ tuʼn Jehová. Sino qeʼk qkʼuʼj tiʼj qa in nok tqʼoʼn Jehová twitz tiʼj tbʼanel tmod teyele junjun qe. Ax ikx, bʼaʼn tuʼn tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa «in tzalaj Qman tiʼj ju tnam etzan tuʼn», ex ata toj tnam lu.