1. ¿Alkye qoklen at?

JUN tbʼanelxix qoklen tuʼnju atoʼ toj ttnam Jehová. Qkyaqilx in qo tzalaj tiʼj mujbʼabʼil in tzaj tqʼoʼn Jehová toj ttnam. Noqtzun tuʼnj, ¿tiʼ aqʼuntl jaku bʼant tuʼn teyele junjun qe toj kʼloj okslal?

2. ¿Alkye techel ajbʼen tuʼn apóstol Pablo kyoj qe uʼj kubʼ ttzʼibʼin?

² Kyoj qe uʼj kubʼ ttzʼibʼin apóstol Pablo, ajbʼen jun techel tuʼn aju kʼonil qiʼj tuʼn tel qnikʼ tiʼj alkye qoklen at toj ttnam Jehová. Tqʼama qa ik tten kʼloj okslal ik tzeʼn qxmilal, atzun qeju ateʼ toj, ik kyten ik tzeʼn nimku tiʼ iqin tuʼn qxmilal (Rom. 12:4-8; 1 Cor. 12:12-27; Efes. 4:16).

3. ¿Alkye oxe xnaqʼtzbʼil qo yolil tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu?

³ Teyele junjun qe in bʼant jun tbʼanel aqʼuntl tuʼn toj kʼloj okslal ex qkyaqilx jaku bʼaj qonin qibʼ. Nya atz tok jlu tiʼj qyajil, tiʼj qtnam, tiʼj qpwaq, tiʼj qkostumbr moqa tiʼj qxnaqʼtzbʼil. Qkyaqilx nim qoklen toj kʼloj okslal. Toj xnaqʼtzbʼil lu qo yolil tiʼj techel tqʼama apóstol Pablo ex qo yolil tiʼj oxe xnaqʼtzbʼil kʼelel qiʼn tiʼj. Tnejel, kʼelel qnikʼ tiʼj qa teyele junjun qe at toklen toj ttnam Jehová. Tkabʼin, kʼelel qnikʼ tiʼj tiʼ jaku bʼant quʼn qa kwest tuʼn tel qnikʼ tiʼj alkye aqʼuntl in bʼant quʼn. Ex toxin, kʼelel qnikʼ tiʼj tiquʼn nim toklen tuʼn tok qqʼoʼn qwiʼ tiʼj aqʼuntl o tzaj toqxenin Jehová qe.

4. ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil in nel qiʼn kyiʼj yol in kanet quʼn toj Romanos 12:4 ex 5?

⁴ Aju tnejel xnaqʼtzbʼil in nel qiʼn tiʼj techel yolin apóstol Pablo tiʼj, aju qa teyele junjun qe at jun toklen kyxol toj tja Jehová. Xi tzyet tuʼn tyolin Pablo tiʼj techel lu tej tqʼama: «Porke ik tzaʼn qximlal nimku iqan tuʼn ex mya junx taʼ kyaqʼun, ikxtzun qten, maske nimku qbʼaj pero noq jun qximlal tuʼnju qmojbʼabʼl qibʼ tukʼil Crist, ex qkyaqil qtzuylaj qibʼ tiʼj jun qximlal» (Rom. 12:4, 5). Tuʼn jlu, tajtoq Pablo tuʼn ttzaj tqʼamaʼn qa teyele junjun qe in bʼant junxichaq aqʼuntl tuʼn toj kʼloj okslal, pero qkyaqilx nim qoklen.

5. ¿Alkyeqe «oyaj» o tzaj tqʼoʼn Jehová toj kʼloj okslal?

⁵ Aj qximen kyiʼj qeju in bʼant jun aqʼuntl kyuʼn toj kʼloj okslal, bʼalo jun rat in qo ximen kyiʼj qeju nejni qwitz (1 Tes. 5:12; Heb. 13:17). Ax tok, o tzʼajbʼen Jesús tuʼn Jehová tuʼn ttzaj tqʼoʼn qe «xinaq ik tzeʼn qe oyaj» toj kʼloj okslal (Efes. 4:8). Kyxol jlu at Kʼloj Xjal Qʼil Twitz Aqʼuntl ex qeju in che onin kyiʼj, qe Kʼloj ansyan toj Ninja qʼil twitz aqʼuntl, qe ansyan in che bʼet kyojele Ja te Chmabʼil, qe ansyan in che qʼon xnaqʼtzbʼil kyiʼj xnaqʼtzbʼil tuʼn ttnam Jehová, qe ansyan ex qe onil kye ansyan. O txi qʼoʼn kyoklen erman lu tuʼn xewbʼaj xjan tuʼntzun kyxqʼuqin kyiʼj t-ẍneʼl Jehová ex tuʼn t-xi kyqʼuqbʼaʼn kykʼuʼj (1 Ped. 5:2, 3).

6. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn 1 Tesalonicenses 2:6 a 8, ¿tiʼ in bʼant kyuʼn erman o tzaj qʼoʼn jun kyoklen?

⁶ In nonin xewbʼaj xjan tuʼn t-xi qʼet kyoklen junjun erman tuʼn tbʼant junxichaq aqʼuntl kyuʼn. Ik tzeʼn qe qqʼabʼ, qe qqan ex junjuntl tiʼ tok tiʼj qxmilal, in che onin tiʼj tkyaqil qxmilal. Ax ikx kye erman at kyoklen, in bʼant junjun aqʼuntl kyuʼn tuʼntzun kyonin kyiʼj kykyaqil erman. Ex mintiʼ in che jyon tumel tuʼn kyjaw nimsaʼn, sino in nok tilil kyuʼn tuʼn t-xi kyqʼuqbʼaʼn kykʼuʼj erman ex tuʼn kyonin kyiʼj (kjawil uʼjit 1 Tesalonicenses 2:6-8). In xi qqʼoʼn chjonte te Jehová tuʼnju ateʼ erman lu toj kʼloj okslal ex tuʼnju in che ximen kyiʼj txqantl ex nya oʼkx kyiʼjx.

7. ¿Tiʼ kʼiwlabʼil in tzaj kykʼamoʼn precursor ex qe misionero?

⁷ Bʼalo ateʼ misionero, precursor especial moqa precursor regular toj kʼloj okslal jatumel in nok qchmon qibʼ. Ex bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa ateʼ ermano ex ermana twitz tkyaqil Txʼotxʼ in che pakbʼan toj tkyaqil ambʼil. Iktzun tten in che onin tuʼn kyok xjal te t-xnaqʼtzbʼen Jesús. Chʼixme tkyaqil maj, nya nim kypwaq erman lu at, pero o txi tqʼoʼn Jehová nim kʼiwlabʼil toj kychwinqlal (Mar. 10:29, 30). ¿Mintiʼpe in xi qqʼoʼn chjonte kyiʼj erman lu tuʼnju ateʼ toj kʼloj okslal?

8. ¿Tiquʼn nim toklen teyele junjun pakbʼal toj twitz Jehová?

⁸ Pero, ¿oʼkxpe qe erman at jun kyoklen ex qeju in che ajbʼen toj tkyaqil ambʼil in bʼant jun tbʼanel aqʼuntl kyuʼn toj kʼloj okslal? Miʼn. Nim toklen teyele junjun pakbʼal toj twitz Jehová ex toj kywitz erman (Rom. 10:15; 1 Cor. 3:6-9). In bʼaj jlu tuʼnju aju aqʼuntl mas nim toklen toj ttnam Jehová, aju tuʼn kyok xjal te t-xnaqʼtzbʼen Jesús (Mat. 28:19, 20; 1 Tim. 2:4). Tuʼntzunju, kykyaqil pakbʼal qa o jaw aʼ kywiʼ moqa naʼmx, in kubʼ kyqʼoʼn aqʼuntl lu tnejel toj kyanqʼibʼil (Mat. 24:14).

9. ¿Tiquʼn in nok qqʼoʼn kyoklen ermana?

 ⁹ ¿Yajtzun kye ermana? Ax ikx in xi tqʼoʼn Jehová jun tbʼanel kyoklen toj kʼloj okslal. In nok tqʼoʼn kyoklen xuʼjilbʼaj, txubʼaj, qeju o kyim kychmil ex qeju ermana naʼmx kymojeʼ tuʼnju in nok tilil kyuʼn tuʼn kukx kyajbʼen te. In tzaj tqʼamaʼn Xjan Uʼj qa tzalaj Jehová kyiʼj junjun xuʼj tuʼnju ten kynabʼil, qʼuqbʼil kykʼuʼj, ok tilil kyuʼn, mintiʼ e tzaj xobʼ, e bʼinchan xtalbʼil ex bʼant tbʼanel tiʼchaq kyuʼn (Luc. 8:2, 3; Hech. 16:14, 15; Rom. 16:3, 6; Filip. 4:3; Heb. 11:11, 31, 35). Ateʼ ermana in kubʼ kyyekʼin tbʼanel kymod lu toj kʼloj okslal. In xi qqʼoʼn chjonte te Jehová tuʼnju ateʼ ermana lu toj ttnam.

10. ¿Tiquʼn in nok qqʼoʼn kyoklen erman ma che tijen?

¹⁰ Ax ikx jun kʼiwlabʼil tuʼnju ateʼ nim erman ma che tijen qxol. Ateʼ junjun o che ajbʼen te Jehová toj tkyaqil kyanqʼibʼil. Atzun junjuntl, bʼalo ok kyojtzqiʼn axix tok kyoj qe abʼqʼi tzma in che ikʼ. Atlo junjun in nok tilil kyuʼn tuʼn kyex twitz jun yabʼil moqa ya mintiʼ in bʼant nim aqʼuntl kyuʼn toj kʼloj okslal nix toj pakbʼabʼil. Maske ikju, in nok tilil kyuʼn tuʼn kypakbʼan ex in najbʼen kyipumal kyuʼn tuʼn t-xi kyqʼuqbʼaʼn kykʼuʼj txqantl ex tuʼn t-xi kyqʼoʼn xnaqʼtzbʼil kye. Jaku tzʼel qiʼn nim xnaqʼtzbʼil kyiʼj. Qʼuqli qkʼuʼj tiʼj qa nim kyoklen toj twitz Jehová ex toj kywitz erman (Prov. 16:31).

11, 12. ¿Tzeʼn in nonin tiʼja aju techel in kubʼ kyqʼoʼn kuʼxun toj kʼloj okslal?

¹¹ Atzun jaʼlo qo yolin kyiʼj kuʼxun. Toj ambʼil jaʼlo, kwest in nela toj kywitz tuʼn kychʼiy tuʼnju at nim nya bʼaʼn kyximbʼetz xjal ex tuʼnju in kubʼ tqʼoʼn Tajaw il nim joybʼil kywitz (1 Juan 5:19). Pero in chʼiy qʼuqbʼil qkʼuʼj aj tok qbʼiʼn kyyol kyoj chmabʼil ex aj kyex pakbʼal, ex aj tok qbʼiʼn qa in che kolin tiʼj qʼuqbʼil kykʼuʼj. Aqeye kuʼxun, nim kyoklene toj ttnam Jehová (Sal. 8:2).

¹² Pero ateʼ junjun ermano ex ermana kwest tuʼn t-xi kynimen qa in bʼant jun tiʼ kyuʼn toj kʼloj okslal. ¿Tiʼ jaku tzʼonin qiʼj  tuʼn tel qnikʼ tiʼj qa teyele junjun qe in bʼant jun tbʼanel aqʼuntl tuʼn toj kʼloj okslal? Qo xnaqʼtzan tiʼj.

13, 14. ¿Tiquʼn jaku kubʼ kyximen junjun qa mintiʼ kyajbʼen toj kʼloj okslal?

¹³ Qo xnaqʼtzan tiʼj tkabʼin xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel qiʼn tiʼj techel yolin Pablo tiʼj. Ateʼ nim erman in kubʼ kyximen qa mlay bʼant jun tbʼanel aqʼuntl kyuʼn toj kʼloj okslal. Kubʼ ttzʼibʼin Pablo jlu: «Qa ma tma qqan: Mya qʼabʼaj qine kyjaʼtzun mya tiʼj t-ximlal xjal atine, chiwt, ¿tuʼnpetzun jlu mintiʼ toklen tiʼj qximlal? Ex qa ma tma qẍkyin: Mya tbʼaqʼ witzbʼaj qine kyjaʼtzun mya tiʼj t-ximlal xjal atine, chiwt, ¿tuʼnpetzun jlu mintiʼ toklen tiʼj qximlal?» (1 Cor. 12:15, 16). ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel qiʼn kyiʼj yol lu?

¹⁴ Qa ma tzʼok qmojbʼan qibʼ kyukʼil junjuntl erman toj kʼloj okslal, jaku kubʼ qximen qa mintiʼ qajbʼen. Bʼalo in bʼaj jlu tuʼnju ateʼ junjun erman tbʼanel che qʼon xnaqʼtzbʼil, tbʼanel che qʼuqbʼan kykʼuʼj txqantl ex tbʼanel che nukʼun aqʼuntl. Ex in kubʼlo qximen qa mlayx bʼant jlu quʼn. Aj tbʼaj jlu, in kubʼ qyekʼin qa in kubʼ qin qibʼ ex qa mlay bʼant tkyaqil quʼn (Filip. 2:3). Pero qxqʼuqink qibʼ kyiʼj ximbʼetz lu. Tuʼnju qa ma tzʼok qmojbʼaʼn qaqʼun tukʼilju in bʼant kyuʼn txqantl, jaku tzaj qbʼis. Ik tzeʼn tqʼama Pablo, axpe ikx jaku kubʼ qximen qa mintiʼ jun tiʼ in bʼant quʼn toj kʼloj okslal. ¿Tiʼ jaku tzʼonin qiʼj tuʼn miʼn tten qximbʼetz ik tzeʼn jlu?

15. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn 1 Corintios 12:4 a 11, ¿tiʼ qximbʼetz ktel tiʼj aqʼuntl in bʼant tuʼn teyele junjun qe?

¹⁵ Qo ximen tiʼj jlu: xi tqʼoʼn Jehová ambʼil kye tnejel okslal tuʼn tbʼant junjun milagr kyuʼn, pero nya ax milagr bʼant kyuʼn kykyaqil (kjawil uʼjit 1 Corintios 12:4-11). Maske junxichaq aqʼuntl ex milagr bʼant kyuʼn okslal lu, ok tqʼoʼn Jehová kyoklen kykyaqil. Ax tok, ya mintiʼ  in che bʼant milagr quʼn toj ambʼil jaʼlo, pero mintiʼ in chʼexpaj t-ximbʼetz Jehová. Bʼalo nya aʼyex aqʼuntl in che bʼant quʼn, noqtzun tuʼnj, qkyaqilx nim qoklen toj twitz Jehová.

16. ¿Alkye consej tqʼama Pablo bʼaʼn tuʼn t-xi qbʼiʼn?

¹⁶ Miʼn tzʼok qmojbʼaʼn qaqʼun kyukʼil txqantl erman, sino qbʼinx consej lu aju tqʼama Pablo: «Teyle junjun tuʼn tikʼ twitz tiʼj tex taqʼunbʼen; kyjaʼtzun bʼaʼn tuʼn ttzalaj tiʼj taqʼunbʼen ex mya tiʼj taqʼunbʼen juntl» (Gál. 6:4).

17. Qa ma txi qbʼiʼn consej tqʼama Pablo, ¿tzeʼn jaku tzʼonin qiʼj?

¹⁷ Qa ma txi qbʼiʼn aju consej tqʼama Pablo ex qa ma qo ximen tiʼjju in bʼant quʼn, bʼalo jaku txi tzyet tuʼn tel qnikʼ tiʼj qa in bʼant tbʼanel aqʼuntl quʼn. Jun techel, bʼalo nyaxix tbʼanel qʼon jun ansyan xnaqʼtzbʼil toj Ja te Chmabʼil, pero tbʼanelxix pakbʼan. Moqa mintiʼxix in bʼant tnukʼun junjun tiʼchaq toj kʼloj okslal, pero ojtzqiʼn twitz kyuʼn txqantl tuʼnju in kubʼ tyekʼin tkʼujlabʼil aj t-xi kyqanin junjuntl jun consej te toj Tyol Dios. Moqa ojtzqiʼn twitz kyuʼn txqantl tuʼnju bʼaʼn bʼinchan xtalbʼil (Heb. 13:2, 16). Aj tel qnikʼ tiʼj alkye tbʼanel aqʼuntl in bʼant quʼn, at nim tiquʼn tuʼn qtzalaj tiʼjju in bʼant quʼn toj kʼloj okslal. Ex kʼonil jlu qiʼj tuʼn miʼn ttzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj tiʼj tbʼanel aqʼuntl in bʼant kyuʼn txqantl.

18. ¿Tzeʼn jaku qo ok te mas tbʼanel aj xnaqʼtzal?

¹⁸ Noq alkyexku aqʼuntl in bʼant quʼn toj kʼloj okslal, qkyaqilx bʼaʼn tuʼn tok tilil quʼn tuʼn qok te tbʼanel pakbʼal ex te tbʼanel aj xnaqʼtzal. Tuʼntzunju in tzaj tqʼoʼn Jehová xnaqʼtzbʼil qe toj ttnam. Jun techel, toj chmabʼil in nok txolekxi qʼij, in tzaj qʼoʼn xnaqʼtzbʼil qe tuʼn tbʼant-xix qpakbʼan. ¿In xipe qbʼinchaʼn aju in tzaj qʼamaʼn qe toj chmabʼil lu?

19. ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼntzun qxiʼ toj Xnaqʼtzbʼil kye Pakbʼal tiʼj Tkawbʼil Dios?

¹⁹ Juntl tbʼanel xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn ttnam Jehová qe, at aju Xnaqʼtzbʼil kye Pakbʼal tiʼj Tkawbʼil Dios. Toj xnaqʼtzbʼil lu, jaku cheʼx ermano ex ermana in che pakbʼan toj tkyaqil ambʼil ex qʼiʼn 23 a 65 abʼqʼi kyuʼn. ¿In kubʼpe qximen qa mlayx qoʼx toj xnaqʼtzbʼil lu? Twitzju tuʼn tkubʼ qtzʼibʼin alkyeqe tiquʼn mlay qoʼx toj xnaqʼtzbʼil lu, mas bʼaʼn tuʼn tkubʼ qtzʼibʼin tiquʼn qaj tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil. Yajxitl, qo ximen tiʼj tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn kyjapun requisito quʼn. Tuʼn tonbʼil Jehová ex qa ma tzʼok tilil quʼn, jaku bʼant tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil.

20. ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil in nel qiʼn tiʼjju in tzaj tqʼamaʼn Romanos 12:6 a 8?

²⁰ Aju toxin xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel qiʼn tiʼj techel tqʼama Pablo, in kanet quʼn toj Romanos 12:6 a 8 (uʼjinktza). Ax ikx tqʼama Pablo tzalu qa kykyaqilx erman in bʼant tbʼanel aqʼuntl kyuʼn. Pero toj ambʼil lu, tqʼama Pablo qa teyele junjun bʼaʼn tuʼn tajbʼen aju in bʼant tuʼn tuʼn t-xi tqʼuqbʼaʼn kykʼuʼj erman ex tuʼn tonin kyiʼj.

21, 22. ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel qiʼn tiʼjju bʼaj tiʼj Robert ex Felice?

²¹ Qo yolin tiʼjju bʼaj tiʼj jun ansyan, aju kʼokel qqʼoʼn tbʼi te Robert. Tej otoq tzʼajbʼen erman lu kyoj junjuntl tnam, xi qʼoʼn toklen tuʼn t-xiʼ ajbʼel toj Betel toj tex ttnam. Xi qʼamaʼn te qa kubʼ chʼexpuʼn toklen nya tuʼnju kubʼ tbʼinchaʼn jun nya bʼaʼn, pero tqʼama Robert jlu: «Toj nimku xjaw mintiʼ in tzalaje tuʼnju kubʼ nximane qa otoq kubʼ nbʼinchaʼne jun  tiʼ nya toj tumel. At maj kubʼ nximane tuʼn wexe toj Betel». ¿Tiʼ bʼant tuʼn tuʼn ttzalaj juntl maj? Xi tqʼamaʼn jun ansyan te qa aju xnaqʼtzbʼil otoq tzaj tqʼoʼn Jehová te, jaku tzʼonin tiʼj toj toklen at jaʼlo. El tnikʼ Robert tiʼj qa mintiʼ tuʼn t-ximen tiʼjju otoq kyaj ttzaqpiʼn, sino tuʼn tok tqʼoʼn twiʼ tiʼjju jakutoq bʼant tuʼn jaʼlo.

²² Chʼixme axju bʼaj tiʼj ermano Felice Epíscopo. Toj 1956 graduarin erman tukʼil t-xuʼjil toj Xnaqʼtzbʼil te Galaad ex e ajbʼen te ansyan in bʼet kyojele Ja te Chmabʼil toj tnam Bolivia. Toj 1964 ul itzʼj jun kykʼwal. Tqʼama ermano Felice jlu: «Kwest ela toj qwitze tuʼn tkyaj qtzaqpiʼne qoklene. Tzaj bʼaj nkʼuʼje toj jun abʼqʼi. Noq tuʼn tonbʼil Jehová, chʼexpaj nximbʼetze ex ok nqʼoʼne nwiʼye tiʼj akʼaj woklene te mambʼaj». ¿Axpe in kubʼ qnaʼn ik tzeʼn te Robert ex Felice? ¿In tzajpe qbʼis tuʼnju junxitl qoklen at jaʼlo? Qa ikju, mas qo tzalajel qa ma tzʼok qqʼoʼn qwiʼ tiʼjju jaku bʼant quʼn toj qajbʼebʼil te Jehová toj ambʼil jaʼlo ex tuʼn qonin kyiʼj erman. Qqʼonk tilil tuʼn tbʼant tbʼanel aqʼuntl quʼn ex tzʼajbʼenx aju jaku bʼant quʼn tuʼn qonin kyiʼj txqantl. Tuʼn jlu, qo tzalajel aj qonin kyiʼj erman.

23. a) ¿Tiʼ jaku qo ximen tiʼj? b) ¿Tiʼ qo xnaqʼtzal tiʼj toj juntl xnaqʼtzbʼil?

²³ Nim toklen teyele junjun qe toj twitz Jehová. Ex taj tuʼn tkubʼ qnaʼn qa atoʼ kyxol toj tja. Qa ma tzʼel qpaʼn ambʼil tuʼn qximen tiʼjju jaku bʼant quʼn tuʼn qonin kyiʼj erman ex qa ma tzʼok tilil quʼn tuʼn tbʼant qaqʼun, kʼonil jlu qiʼj tuʼn tel qnikʼ tiʼj qa at qoklen toj kʼloj okslal. Noqtzun tuʼnj, ¿tiʼ qximbʼetz at kyiʼj txqantl? ¿Tzeʼn jaku kubʼ qyekʼin qa in nok qqʼoʼn kyoklen? Toj juntl xnaqʼtzbʼil kxel qqʼoʼn tzaqʼwebʼil kyiʼj xjel lu.