Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 30

Qxqʼuqink qoklen at kyxol toj tja Jehová

Qxqʼuqink qoklen at kyxol toj tja Jehová

«O tbʼinchaya qe xjal chʼixmi pon kyoklen ik tzaʼn qe anjel, ex ok tqʼoʼna kyajwalil ex nimbʼil kye» (SAL. 8:5).

BʼITZ 123 Qo nimen ex qo onin tiʼj nukʼbʼil o kubʼ tqʼoʼn Dios

AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ *

1. ¿Tiʼ jaku kubʼ qxjelin aj qximen tiʼj tkyaqilju o bʼant tuʼn Jehová?

AJ QXIMEN tiʼj tkyaqilju o bʼant tuʼn Jehová, bʼalo axju jaku txi qqanin te ik tzeʼn te aj kawil David tej tqʼama jlu toj jun naʼj Dios: «Ok in xi nkeʼyine aju twitz kyaʼj bʼant tuʼna, aju xjaw ex qe cheʼw ateʼk tuʼna twitz, in kubʼ nximane: ¿Ti kyxilen qe xjal? ¿Tiquʼn kukx in che tzaj tnaʼna ex kwentin qe tuʼna?» (Sal. 8:3, 4). Ik tzeʼn te aj kawil David, aj tok qmojbʼan qibʼ tukʼil tkyaqil tiʼchaq o bʼant tuʼn Jehová, jakulo qo jaw labʼin tuʼnju kukx in nok tqʼoʼn twitz qiʼj maske nya nim qoklen. Ik tzeʼn kʼelel qnikʼ tiʼj, nya oʼkx ok tqʼoʼn Jehová twitz tiʼj Adán ex Eva, sino ax ikx xi tqʼoʼn ambʼil kye tuʼn kyten kyxol toj tja.

2. ¿Tiʼtoq taj Jehová kye tnejel tkʼwal e ten tzalu twitz Txʼotxʼ?

2 E ok Adán ex Eva te tnejel tkʼwal Jehová tzalu twitz Txʼotxʼ. Tajtoq tuʼn tbʼant nim tiʼchaq kyuʼn, tuʼntzunju, xi tqʼamaʼn jlu kye: «Che kʼwaʼline, chmet-x kybʼaje, kynojsame twitz txʼotxʼ ex che kawine tibʼaj» (Gén. 1:28). Tajtoq Jehová tuʼn tul kykʼwal ex tuʼn kyxqʼuqin tiʼj Txʼotxʼ. Noqwit kukx bʼin Adán ex Eva te Jehová ex noqwit e onin tiʼj tuʼn tjapun twi t-ximbʼetz, kukxwitlo e ten kyukʼil kykʼwal kyxol toj tja Jehová te jumajx.

3. ¿Tiquʼn in xi qqʼamaʼn qa ok tqʼoʼn Jehová toklen Adán ex Eva kyxol toj tja?

3 Ok tqʼoʼn Jehová toklen Adán ex Eva tej t-xi tqʼoʼn jun tbʼanel kyoklen kyxol toj tja. Tej tyolin David tiʼj tzeʼn e kubʼ bʼinchaʼn xjal, tqʼama jlu te Jehová: «O tbʼinchaya qe xjal chʼixmi pon kyoklen ik tzaʼn qe anjel, ex ok tqʼoʼna kyajwalil ex nimbʼil kye» (Sal. 8:5). Mintiʼ xi tqʼoʼn Jehová kyipumal ex kynabʼil xjal ik tzeʼn kye anjel (Sal. 103:20). Pero «chʼixmi pon kyoklen ik tzaʼn qe anjel». ¡Tbʼanelxix jlu! Tej tkubʼ tbʼinchaʼn Jehová qe tnejel qtat, xi tqʼoʼn jun tbʼanel kyanqʼibʼil.

4. ¿Tiʼ bʼaj tiʼj Adán ex Eva ex tiʼ kʼelel qnikʼ tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu?

 4 Bʼisbʼajilxix tuʼnju mintiʼ ok t-xqʼuqin Adán ex Eva kyoklen xi tqʼoʼn Jehová. Tuʼn jlu tzaj nim nya bʼaʼn kyiʼj kykʼwal ik tzeʼn kʼelel qnikʼ tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu. Noqtzun tuʼnj, kukx in ximen Jehová tiʼj tuʼn ttzaj tqʼoʼn kychwinqlal xjal te jumajx, aqeju bʼaʼn che nimen te. Tnejel, qo xnaqʼtzan tiʼj tzeʼn o tzʼok tqʼoʼn Jehová qoklen. Ax ikx, kʼelel qnikʼ tiʼj tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼntzun tkubʼ qyekʼin qa qaj tuʼn qten kyxol toj tja Jehová. Ex te mankbʼil, kʼelel qnikʼ tiʼj alkyeqe kʼiwlabʼil tzul kykʼamoʼn tkʼwal Jehová te jumajx tzalu twitz Txʼotxʼ.

¿ALKYE TTEN O TZʼOK TQʼOʼN JEHOVÁ KYOKLEN XJAL?

¿Alkye tten o tzʼok tqʼoʼn Jehová qoklen? (Qʼonka twitza kyiʼj taqikʼ 5 a 11). *

5. ¿Alkye tten in kubʼ qyekʼin te Jehová qa in xi qqʼoʼn chjonte te tuʼnju o qo kubʼ tbʼinchaʼn ik tzeʼn te?

5 Ok tqʼoʼn Jehová qoklen tej qkubʼ tbʼinchaʼn ik tzeʼn te (Gén. 1:26, 27). Tuʼnju o qo kubʼ tbʼinchaʼn Jehová ik tzeʼn te, jaku che ten tbʼanel qmod ik tzeʼn kʼujlabʼil, qʼaqʼbʼil qkʼuʼj, tuʼn qok te tzʼaqli ex tuʼn t-xi qbʼinchaʼn qe tiʼchaq toj tumel (Sal. 86:15; 145:17). Aj tok tilil quʼn tuʼn tkubʼ qyekʼin qe mod lu, in jaw qnimsaʼn Jehová ex in kubʼ qyekʼin qa in xi qqʼoʼn chjonte te (1 Ped. 1:14-16). Aj in xi qbʼinchaʼn tajbʼil Jehová, in kubʼ qnaʼn nim tzalajbʼil. Ex tuʼnju o qo kubʼ tbʼinchaʼn ik tzeʼn te, jaku qo ok te jun tbʼanel xjal ik tzeʼn qeju taj Jehová tuʼn kyten kyxol toj tja.

6. ¿Alkye tten ok tqʼoʼn Jehová kyoklen xjal tej tbʼant Txʼotxʼ tuʼn?

6 Kubʼ tbʼinchaʼn Jehová jun tbʼanel lugar jatumel tuʼn qanqʼin. Tej naʼmxtoq kybʼant xjal tuʼn Jehová, bʼaj tbʼinchaʼn Txʼotxʼ tuʼn kyanqʼin twitz (Job 38:4-6; Jer. 10:12). Tuʼnju ateʼqe tbʼanel tmod Jehová, kubʼ tbʼinchaʼn nim tiʼchaq tuʼntzun qtzalaj tiʼj (Sal. 104:14, 15, 24). At maj, el tpaʼn Jehová ambʼil tuʼn t-ximen tiʼjju otoq bʼant tuʼn, ex ok tkeʼyin qa «tbʼanilxix tkyaqil» (Gén. 1:10, 12, 31). Ok tqʼoʼn Jehová kyoklen xjal tej t-xi tqʼoʼn ambʼil kye tuʼn kykawin tibʼaj tkyaqilju at twitz Txʼotxʼ (Sal. 8:6). Taj Jehová tuʼn kytzalaj xjal te jumajx aj kyxqʼuqin tiʼj tkyaqilju o bʼant tuʼn. ¿Naqʼlipe qoʼ tuʼn t-xi qqʼoʼn chjonte te Jehová tiʼj tkyaqil tbʼanel tiʼchaq in tzaj ttziyen qe?

7. ¿Alkye tten in tzaj tyekʼin Josué 24:15 qa o tzaj qʼoʼn ambʼil qe tuʼn tkubʼ qximen tiʼ kxel qbʼinchaʼn?

7 O tzaj tqʼoʼn Jehová ambʼil qe tuʼn tkubʼ qximen tiʼ kbʼantel quʼn. Noq tuʼn oyaj lu, jaku kubʼ qximen tiʼ kxel qbʼinchaʼn toj qanqʼibʼil (kjawil uʼjit Josué 24:15). In tzalaj Jehová aj tjaw qjyoʼn tuʼn qajbʼen te (Sal. 84:11; Prov. 27:11). At nim tiʼchaq jaku bʼant quʼn tuʼntzun tajbʼen tzaqpibʼil quʼn toj tumel. Qo xnaqʼtzan tiʼj techel kyaj tqʼoʼn Jesús qwitz.

8. Qʼamantza jun techel tzeʼn ajbʼen tzaqpibʼil tuʼn Jesús.

8 Mintiʼ ximen Jesús oʼkx tiʼjx, sino ximen kyiʼj txqantl ex ax jlu jaku bʼant quʼn. Jun maj, otoq sikt Jesús kyukʼil t-xnaqʼtzbʼen, tuʼntzunju, xi kyjyoʼn jun lugar jatumel tuʼn kyojlan jun rat. Noqtzun tuʼnj, mintiʼ bʼant tuʼn kyojlan tuʼnju e pon nim xjal bʼil xnaqʼtzbʼil in xitoq tqʼoʼn Jesús. Mintiʼ tzaj tqʼoj kyiʼj xjal, sino tzaj qʼaqʼin tkʼuʼj kyiʼj ex ok ten «qʼol nimku xnaqʼtzbʼil kye» (Mar. 6:30-34). Aj tel qkanoʼn tiʼj Jesús ex aj tajbʼen ambʼil ex qipumal quʼn tuʼn qonin kyiʼj txqantl, in jaw qnimsaʼn Jehová (Mat. 5:14-16). Iktzun tten in kubʼ qyekʼin qa qaj tuʼn qten kyxol qe toj tja.

9. ¿Tiʼ bʼaʼn tuʼn ttzaj kynaʼn mambʼaj?

9 O tzaj tqʼoʼn Jehová ambʼil kye xjal tuʼn tul kykʼwal ex o tzaj tqʼoʼn kyoklen tuʼn t-xi kyqʼoʼn xnaqʼtzbʼil kye tuʼn tok kykʼujlaʼn ex tuʼn kyajbʼen te. Qa o che ul teya tkʼwal, ¿in nokpe tqʼoʼna toklen oyaj lu? Maske o txi tqʼoʼn Jehová nim kyipumal anjel tuʼn tbʼant nim tiʼchaq kyuʼn, mintiʼ o txi tqʼoʼn kyoklen tuʼn tul kykʼwal. Aj kyximen mambʼaj tiʼj oyaj lu, bʼaʼn tuʼn t-xi kyqʼoʼn chjonte te Jehová tiʼj oklenj o tzaj tqʼoʼn kye. Taj Jehová tuʼn t-xi kybʼiʼn nabʼil lu: «Ikx kyeye mambʼaj, miʼn tzʼok kyikʼleʼne kykʼwaʼle [...], noq oʼkx kychʼiysame ex kykawinxe ex kyqʼonxe kynabʼl ik tzaʼn in tmaʼn Qajaw» (Efes. 6:4; Deut. 6:5-7; Sal. 127:3). Tuʼn tonin Jehová kyiʼj mambʼaj tuʼn t-xi kyqʼoʼn xnaqʼtzbʼil kye kykʼwal, o tzaj tqʼoʼn nim onbʼil kye ik tzeʼn qe uʼj, qe video, qe bʼitz ex qe xnaqʼtzbʼil ateʼ toj Internet. Tuʼn jlu in nel qnikʼ tiʼj qa kʼujlaʼn qe kʼwal tuʼn Jehová ex Jesús (Luc. 18:15-17). In tzalaj Jehová aj tok qeʼ kykʼuʼj mambʼaj tiʼj ex aj tok tilil kyuʼn tuʼn kyxqʼuqin kyiʼj kykʼwal. Aj tbʼant jlu kyuʼn mambʼaj, in che onin kyiʼj kykʼwal tuʼn kyten kyxol toj tja Jehová te jumajx.

10, 11. ¿Tiʼ o bʼant tuʼn Jehová tuʼnju o tzaj tqʼoʼn Tkʼwal te chojbʼil?

10 Tzaj tqʼoʼn Jehová ambʼil tuʼn tkyim Tkʼwal mas kʼujlaʼn tuʼn tuʼntzun ttzaj tqʼoʼn ambʼil qe tuʼn qten kyukʼil toj tja juntl maj. Ik tzeʼn ma tzʼel qnikʼ tiʼj toj  taqikʼ kyaje, xi tnajsaʼn Adán ex Eva kyoklen tzaj tqʼoʼn Jehová, ex ax jlu bʼaj kyiʼj kykʼwal (Rom. 5:12). Tuʼnju ax Adán ex Eva kubʼ ximente tuʼn tkubʼ kybʼinchaʼn nya bʼaʼn, iltoq tiʼj tuʼn kyetz lajoʼn kyxol toj tja Jehová. ¿Yajtzun qe kykʼwal? ¿Tiʼ tuʼn tbʼaj kyiʼj? Tuʼnju at tkʼujlabʼil Jehová, xi tjyoʼn tumel tzeʼn tuʼn kyten juntl maj kyxol qe toj tja qa ma che bʼin te. ¿Tiʼ bʼant tuʼn? Tzaj tqʼoʼn Tkʼwal tuʼn tchjet kyil (Juan 3:16; Rom. 5:19). Noq tuʼn chojbʼil lu, bʼant tuʼn kylaqʼet 144,000 xjal tuʼntzun kyok te tkʼwal (Rom. 8:15-17; Apoc. 14:1).

11 Toj ambʼil jaʼlo, at nim millón xjal in che nimen te Jehová ex in kubʼ kybʼinchaʼn tajbʼil. O tzaj tqʼoʼn Jehová qʼuqbʼil kykʼuʼj xjal lu tuʼn kyten kyxol toj tja qa ma tzikʼx mankbʼil joybʼil kyuʼn aj tkubʼaj mil abʼqʼi tuʼn Tkawin Jesús (Sal. 25:14; Rom. 8:20, 21). Noq tuʼnju o tzaj qʼoʼn qʼuqbʼil kykʼuʼj, toj ambʼil jaʼlo in xi kyqʼamaʼn «Qman» te Jehová (Mat. 6:9). Ex aj kyjaw anqʼin xjal, ax ikx tzul tqʼoʼn Jehová ambʼil kye tuʼn tel kynikʼ tiʼj tiʼ taj tuʼn tbʼant kyuʼn. Qa ma jaw kyjyoʼn tuʼn kynimen te, che tel kyukʼil toj tja te jumajx.

12. ¿Alkye xjel kxel qqʼoʼn tzaqʼwebʼil tiʼj?

12 Ik tzeʼn ma tzʼel qnikʼ tiʼj, o bʼant nim tiʼchaq tuʼn Jehová tuʼn tok tqʼoʼn kyoklen xjal. Ya o txi tqʼoʼn ambʼil kye okslal skʼoʼn maj tuʼn kyok te tkʼwal, atzun kye «nimxix kyajlal xjal», o txi tqʼoʼn qʼuqbʼil kykʼuʼj tuʼn kyok te tkʼwal aj tok Txʼotxʼ te jun tbʼanel najbʼil (Apoc. 7:9). ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn toj ambʼil jaʼlo tuʼn tkubʼ qyekʼin te Jehová qa qaj tuʼn qten kyxol toj tja te jumajx?

QYEKʼINX TE JEHOVÁ QA QAJ TUʼN QTEN KYUKʼIL TOJ TJA

13. ¿Tiʼ kbʼantel quʼn qa qaj tuʼn qten kyxol toj tja Jehová? (Marcos 12:30).

13 Bʼaʼn tuʼn tkubʼ qyekʼin qkʼujlabʼil tiʼj Jehová aj qajbʼen te tuʼn tkyaqil qanmi (kjawil uʼjit Marcos 12:30). Jun kyxol qe tbʼanel oyaj o tzaj tqʼoʼn Jehová qe, at aju tuʼn qkʼulin te. Aj in chex qnimen qe tkawbʼil, in kubʼ qyekʼin te qa kʼujlaʼn quʼn (1 Juan 5:3). Jun kyxol qe tkawbʼil lu, at aju tuʼn qonin kyiʼj xjal tuʼn kyok te t-xnaqʼtzbʼen Jesús ex tuʼn kybautisarin (Mat. 28:19). Ax ikx, kyaj tqʼamaʼn Jesús qa nim toklen tuʼn tok qkʼujlan qibʼ qxolx (Juan 13:35). Kxel tqʼoʼn Jehová ambʼil te alkyexku xjal tuʼn tten kyxol toj tja qa ma nimen te (Sal. 15:1, 2).

14. ¿Tzeʼn in kubʼ qyekʼin qkʼujlabʼil kyiʼj txqantl? (Mateo 9:36-38; Romanos 12:10).

14 Qkʼujlam qe txqantl. Aju kʼujlabʼil, atzun mas tbʼanel tmod Jehová (1 Juan 4:8). Otoq tzʼok tkʼujlaʼn Jehová qoʼ maske naʼmxtoq tok qojtzqiʼn (1 Juan 4:9, 10). Aj in che ok qkʼujlaʼn txqantl xjal, in nel qkanoʼn tiʼj (Efes. 5:1). Aj qonin kyiʼj xjal tuʼn tok kyojtzqiʼn Jehová, atzun jun tumel tuʼn tkubʼ qyekʼin qa in che ok qkʼujlaʼn (kjawil uʼjit Mateo 9:36-38). Aj tbʼant jlu quʼn, in qo onin kyiʼj tuʼn kyten kyxol toj tja Jehová toj ambʼil tzul. Aj tbautisarin jun xjal, il tiʼj tuʼn kukx tkubʼ qyekʼin qkʼujlabʼil tiʼj ex tuʼn tok qqʼoʼn toklen (1 Juan 4:20, 21). Jun techel, qa ma kubʼ tbʼinchaʼn jun tiʼ nya bʼaʼn in nela toj qwitz, miʼn kubʼ qximen qa atzun jlu tajtoq tuʼn tbʼant tuʼn. Mas bʼaʼn tuʼn kukx tok qqʼoʼn toklen ex tuʼn tkubʼ qximen qa mas nim toklen qwitz (kjawil uʼjit Romanos 12:10; Filip. 2:3).

15. ¿Alqiʼj il tiʼj tuʼn tkubʼ qyekʼin qʼaqʼbʼil qkʼuʼj ex tbʼanel qmod?

15 Bʼaʼn tuʼn ttzaj qʼaqʼin qkʼuʼj kyiʼj kykyaqil xjal ex bʼaʼn tuʼn tkubʼ qyekʼin tbʼanel qmod kyukʼil. Qa qaj tuʼn qten kyxol toj tja Jehová te jumajx, il tiʼj tuʼn tkubʼ qanqʼiʼn aju in tzaj t-xnaqʼtzaʼn Xjan Uʼj. Jun techel, kyaj t-xnaqʼtzaʼn Jesús qa il tiʼj tuʼn ttzaj qʼaqʼin qkʼuʼj kyiʼj kykyaqil xjal ex tuʼn tkubʼ qyekʼin qkʼujlabʼil kyiʼj, axpe ikx kyiʼj qeju aj qʼoj qiʼj (Luc. 6:32-36). Bʼalo jaku kubʼ qximen qa kwest tuʼn tbʼant jlu quʼn. Qa ikju, bʼaʼn tuʼn tok tilil quʼn tuʼn tel qkanoʼn tiʼjju bʼant tuʼn Jesús. Aj tok tilil quʼn tuʼn qnimen te Jehová ex tuʼn tel qkanoʼn tiʼj Jesús, in kubʼ qyekʼin qa qaj tuʼn qten kyukʼil toj tja Jehová te jumajx.

16. ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn miʼn kyyolin txqantl nya bʼaʼn kyiʼj toj tja Jehová?

16 Bʼaʼn tuʼn tok tilil quʼn tuʼn miʼn kyyolin xjal nya bʼaʼn kyiʼj toj tja Jehová. Toj jun ja xjal, chʼixmi tkyaqil maj in nel kykanoʼn kʼwal kyiʼj kytzik. Qa ma tzʼok tilil kyuʼn tzikbʼaj tuʼn t-xi kybʼinchaʼn aju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios, kbʼel kyqʼoʼn jun tbʼanel techel kywitz kyitzʼin. Pero qa ma kubʼ kybʼinchaʼn nya bʼaʼn, ax jlu jaku bʼant kyuʼn kyitzʼin. Chʼixme ax jlu in bʼaj kyiʼj toj tja Jehová. Qa ma tzʼel tpan tibʼ jun okslal tiʼj Jehová, qa ma tzʼok lepeʼ tiʼj kyxnaqʼtzbʼil apóstata, qa ma yaẍin ex qa ma sbʼun kyiʼj txqantl, jakulo che ok lepeʼ txqantl tiʼj. Qa ma bʼant jlu kyuʼn, che yolil txqantl nya bʼaʼn kyiʼj tmajen Jehová (1 Tes. 4:3-8). Miʼn tzʼel qkanoʼn kyiʼj nya bʼaʼn techel ex miʼn txi qqʼoʼn ambʼil te alkyexku tiʼ tuʼn qel tpaʼn tiʼj Jehová.

17. ¿Tiʼ mintiʼ tuʼn tkubʼ qximen ex tiquʼn?

17 Qeʼk qkʼuʼj tiʼj Jehová ex nya kyiʼj tiʼchaq te twitz txʼotxʼ. In tzaj ttziyen Jehová qa tzul tqʼoʼn qwa, qxbʼalun ex qja qa ma qo jyon tnejel tiʼj Tkawbʼil ex qa ma txi qbʼiʼn aju in tzaj tqʼamaʼn Tyol (Sal. 55:22; Mat. 6:33). Tuʼntzunju, miʼn kubʼ qximen qa che xqʼuqil tiʼchaq te twitz txʼotxʼ qiʼj ex qa qo tzalajel kyuʼn. Ojtzqiʼn quʼn qa oʼkx jaku qo tzalaj qa ma kubʼ qbʼinchaʼn tajbʼil Jehová (Filip. 4:6, 7). ¿Yajtzun qa jaku che laqʼet nim tiʼchaq quʼn? Bʼaʼn tuʼn qximen tiʼj qa at ambʼil qiʼj ex qipumal tuʼn kyajbʼen quʼn. Tuʼntzunju, bʼaʼn tuʼn tkubʼ qxjelin jlu: «¿Oʼkxpe tok nwiʼye kyiʼj tiʼchaq at weye?». Bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa taj Jehová tuʼn qajbʼenxix te, tuʼntzunju, miʼn tzʼok qqʼoʼn qwiʼ kyiʼj junjuntl tiʼchaq. Tej tten Jesús tzalu twitz Txʼotxʼ, xi tqʼoʼn txokbʼil tiʼj jun kuʼxun tuʼn tajbʼen junx tukʼil te Jehová ex tuʼn tten kyxol toj tja toj ambʼil tzul. Noqtzun tuʼnj, el tikʼun kuʼxun oklenj lu tuʼnju attoq nim tqʼinumabʼil (Mar. 10:17-22). Miʼn qo ok ik tzeʼn te kuʼxun lu.

QE KʼIWLABʼIL CHE TZALAJEL TKʼWAL JEHOVÁ TIʼJ TE JUMAJX

18. ¿Tiʼ kyoklen xjal tzul qʼoʼn ex alkyeqe kʼiwlabʼil che tzalajel tiʼj te jumajx?

18 Kykyaqil xjal bʼaʼn che nimen che tzalajel tiʼj kyoklen tuʼn kykʼulin te Jehová ex tuʼn tok kykʼujlaʼn te jumajx. Aqeju at qʼuqbʼil kykʼuʼj tuʼn kyanqʼin te jumajx tzalu twitz Txʼotxʼ, che tzalajel aj kyxqʼuqin tiʼj tbʼanel kynajbʼil bʼaj tbʼinchaʼn Jehová. Noq tuʼn Tkawbʼil Dios, kʼokel Txʼotxʼ juntl maj te jun tbʼanel najbʼil. Kʼelel tiʼn Jesús tkyaqil nya bʼaʼn o tzaj tuʼnju el tpan tibʼ Adán ex Eva kyiʼj toj tja Jehová. Ex che jawil anqʼin nim millón xjal tuʼn Jehová ex kxel tqʼoʼn ambʼil kye tuʼn kyanqʼin te jumajx toj jun tbʼanel najbʼil tzalu twitz Txʼotxʼ (Luc. 23:42, 43). Aj kyok toj tja Jehová te tzʼaqli tzalu twitz Txʼotxʼ, kykyaqilx kbʼel kyyekʼin qa at «kyajwalil ex nimbʼil kye» ik tzeʼn tqʼama David (Sal. 8:5).

19. ¿Tiʼ bʼaʼn tuʼn qximan tiʼj?

19 Qa at teya kyxol «nimxix kyajlal xjal», at jun tbʼanel qʼuqbʼil tkʼuʼja. Kʼujlaʼna tuʼn Dios ex taj tuʼn ttena kyxol qe toj tja. Tuʼntzunju, tzʼok tilil tuʼna tuʼn ttzalaj Dios tiʼja. Ximana tkyaqil qʼij kyiʼj ttziybʼil Jehová. Tzalaja tiʼj toklena o tzaj tqʼoʼn Jehová tuʼn tkʼulina te ex tuʼn tjaw tnimsaʼna te jumajx.

BʼITZ 107 Qkanoʼmil techel tiʼj tkʼujlabʼil Dios

^ taqik' 5 Tuʼn tten tzalajbʼil toj jun ja xjal, teyele junjun kye il tiʼj tuʼn tel kynikʼ tiʼj tiʼ tuʼn tbʼant kyuʼn ex il tiʼj tuʼn tbʼaj kyonin kyibʼ. A mambʼaj nejenel toj ja, atzunte txubʼaj in nonin tiʼj ex atzun kye kykʼwal in che nimen kye. Chʼixmi ax jlu in bʼaj kyukʼil toj tja Jehová. Taj Jehová tuʼn qanqʼin ex tuʼn qkʼulin te te jumajx, pero il tiʼj tuʼn t-xi qbʼiʼn aju in tzaj tqʼamaʼn tuʼntzun ttzaj tqʼoʼn ambʼil qe tuʼn qten kyukʼil toj tja.

^ taqik' 55 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: Tuʼnju e kubʼ bʼinchaʼn xjal ik tzeʼn te Dios, in kubʼ tyekʼin jun mejebʼleʼn kykʼujlabʼil ex qʼaqʼbʼil kykʼuʼj kyxolx ex kyiʼj kykʼwal. Kʼujlaʼn Jehová kyuʼn ex in che tzalaj tiʼj ambʼil o tzaj qʼoʼn kye tuʼn tul kykʼwal, tuʼntzunju, in che onin kyiʼj tuʼn tok kykʼujlaʼn Jehová ex tuʼn kyajbʼen te. In najbʼen jun video kyuʼn tuʼn t-xi kychikʼbʼaʼn kye kykʼwal tiquʼn tzaj tqʼoʼn Jehová Jesús te chojbʼil. Ax ikx, in xi kyyekʼin kye kʼwal qa qo xqʼuqil kyiʼj txkup ex tiʼj Txʼotxʼ te jumajx aj tok te jun tbʼanel najbʼil.