Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 36

¿Tiʼ jaku bʼant tuʼna tuʼn tkambʼana tiʼj carrera te chwinqlal?

¿Tiʼ jaku bʼant tuʼna tuʼn tkambʼana tiʼj carrera te chwinqlal?

«Qqʼonkj tkyaqil iqtz [...], qo qelan tukʼil qpasens tuj ju ojqelbʼil tkubʼ qwitz» (HEB. 12:1).

BʼITZ 33 Qʼonkja qe tbʼisa toj tqʼabʼ Jehová

AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ a

1. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Hebreos 12:1, ¿tiʼ il tiʼj tuʼn t-xi qbʼinchaʼn tuʼn tkubʼaj carrera quʼn?

 IN TZAJ tqʼamaʼn Biblia qa atoʼ toj jun carrera moqa ojqelbʼil. Kykyaqil qeju kbʼel bʼaj carrera lu kyuʼn, tzul qʼoʼn kychwinqlal te jumajx (2 Tim. 4:7, 8). Nim toklen tuʼn kukx tok tilil quʼn tuʼn qten toj carrera lu tuʼnju ya chʼix tkubʼaj. Kyaj tqʼamaʼn apóstol Pablo junjun yol jaku che onin qiʼj tuʼn tkubʼaj carrera te chwinqlal quʼn ik tzeʼn te. Tqʼama jlu: «Qqʼonkj tkyaqil iqtz [...], qo qelan tukʼil qpasens tuj ju ojqelbʼil tkubʼ qwitz» (kjawil uʼjit Hebreos 12:1).

2. Tej tkubʼ ttzʼibʼin Pablo qe yol «qqʼonkj tkyaqil iqtz», ¿tiʼ tajtoq tuʼn ttzaj tqʼamaʼn?

2 Tej tkubʼ ttzʼibʼin Pablo qe yol «qqʼonkj tkyaqil iqtz», ¿tiʼ tajtoq tuʼn ttzaj tqʼamaʼn? Nyatoq taj tuʼn ttzaj tqʼamaʼn qa mintiʼ jun iqtz tuʼn t-xi qiʼn, sino qa ateʼ junjun iqtz nya nim toklen tuʼn t-xi qiʼn tuʼnju mas chebʼe jaku qo bʼet kyuʼn ex jaku qo sikt. Tuʼn kukx qten toj carrera, il tiʼj tuʼn tel qnikʼ tiʼj qa mintiʼ jun iqtz nya nim toklen qʼiʼn quʼn. Noqtzun tuʼnj, ateʼ junjuntl tiʼchaq nim kyoklen tuʼn kybʼant quʼn. Qa mintiʼ ma che bʼant quʼn, jaku qo etz qʼiʼn toj carrera (2 Tim. 2:5). Qo xnaqʼtzan tiʼj alqiʼj in qo yolin.

3. a) Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Gálatas 6:5, ¿tiʼ il tiʼj tuʼn tbʼant tuʼn teyele junjun qe? b) ¿Tiʼ kʼelel qnikʼ tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu ex tiquʼn?

3 (Kjawil uʼjit Gálatas 6:5). Toj versículo lu, kubʼ ttzʼibʼin Pablo jlu: «Teyle junjun tuʼn t-xi tiqan tex tiqatz». Kyukʼil yol lu, tzaj tnaʼn qe aju il tiʼj tuʼn tbʼant tuʼn teyele junjun tmajen Jehová ex mlay che bʼant tuʼn juntl te qxel. Toj xnaqʼtzbʼil lu, qo yolil tiʼj alkye junjun iqtz il tiʼj tuʼn t-xi qiqen ex tiʼ jaku tzʼonin qiʼj. Ax ikx, qo yolil kyiʼj junjun iqtz nya nim kyoklen tuʼn t-xi qiqen ex tiʼ jaku tzʼonin qiʼj tuʼn kykyaj qtzaqpiʼn. Qa ma tzʼel qnikʼ tiʼj alkye iqtz il tiʼj tuʼn t-xi qiqen, kʼonil qiʼj tuʼn tkubʼaj carrera quʼn ex tuʼn ttzaj qʼoʼn qchwinqlal te jumajx.

QE IQTZ IL TIʼJ TUʼN T-XI QIQEN

Kyxol qe iqtz il tiʼj tuʼn t-xi tiʼn teyele junjun qe, jaku kanet qyol xi qqʼamaʼn te Jehová tuʼn qajbʼen te, tuʼn kyjapun qresponsabilidad toj qfamilia ex tuʼn miʼn qel oq kywitz nya bʼaʼn jaku che tzaj qiʼj tuʼnju in kubʼ qximen. (Qʼonka twitza kyiʼj párrafo 4 a 9).

4. ¿Tiquʼn in xi qqʼamaʼn qa jaku japun twi qyol xi qtziyen te Jehová tuʼn qajbʼen te? (Ax ikx qʼonka twitza kyiʼj tilbʼilal).

4 Aju qyol xi qqʼamaʼn te Jehová tuʼn qajbʼen te. Aj t-xi qqʼamaʼn te Jehová tuʼn tkubʼ qbʼinchaʼn aju tajbʼil ex tuʼn qkʼulin oʼkx te, nim toklen tuʼn tjapun twi qyol. Pero nya a t-xilen jlu qa mlay bʼant quʼn. ¿Tiquʼn in xi qqʼamaʼn jlu? Tuʼnju o qo kubʼ tbʼinchaʼn Jehová tuʼn t-xi qbʼinchaʼn aju tajbʼil (Apoc. 4:11). O qo kubʼ tbʼinchaʼn tuʼn qjyon tiʼj, tuʼn qkʼulin te ex tuʼn tel qkanoʼn kyiʼj tbʼanel tmod. Tuʼntzunju, jaku qo ok laqʼeʼ ttxlaj ex jaku qo tzalaj aj tkubʼ qbʼinchaʼn tajbʼil (Sal. 40:8). Ax ikx, in chewix qanmi aj t-xi qbʼinchaʼn aju tajbʼil ex aj tel qkanoʼn tiʼj tbʼanel techel kyaj tqʼoʼn Tkʼwal (Mat. 11:28-30).

(Qʼonka twitza kyiʼj párrafo 4 ex 5)

5. ¿Tiʼ kʼonil tiʼja tuʼn tjapun twi tyola xi tqʼamaʼna te Jehová? (1 Juan 5:3).

5 ¿Tiʼ kʼonil tiʼja tuʼn t-xi tiʼna iqtz lu? Tnejel, chʼiysama tkʼujlabʼila tiʼj Jehová. Mas jaku chʼiy tkʼujlabʼila tiʼj qa ma ximana tiʼjju o bʼant tuʼn tiʼja ex kyiʼj kʼiwlabʼil tzul tqʼoʼn teya toj ambʼil tzul. Ex qa mas ma tzʼok tkʼujlaʼna Jehová, mas nya kwest kʼelel toj twitza tuʼn tnimana te. Kʼokel tqʼoʼn twitza tiʼj qa nya jun iqtz qe tmandamyent (kjawil uʼjit 1 Juan 5:3). Tkabʼin, bʼaʼn tuʼn tel tkanoʼna tiʼj techel kyaj tqʼoʼn Jesús. Xi tbʼinchaʼn Jesús tajbʼil Jehová tuʼnju xi tqanin onbʼil te toj naʼj Dios ex tuʼnju ximen tiʼj qʼuqbʼil tkʼuʼj (Heb. 5:7; 12:2). Ik tzeʼn bʼant tuʼn Jesús, jaku txi tqanina tipumala te Jehová ex kukx ximana tiʼj qʼuqbʼil tkʼuʼja tuʼn tanqʼina te jumajx. Qa ma tzʼok tilil tuʼna tuʼn tchʼiy tkʼujlabʼila tiʼj Jehová ex ma tzʼel tkanoʼna tiʼj Jesús, jaku japun twi tyola xi ttziyena te.

6. ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn tjapun qresponsabilidad kyukʼil toj qja? (Ax ikx qʼonka twitza kyiʼj tilbʼilal).

6 Aju qresponsabilidad toj qfamilia. Toj carrera te chwinqlal, mas nim toklen tuʼn tok qkʼujlaʼn Jehová ex Jesús kywitz toj qja (Mat. 10:37). Pero nya a t-xilen jlu qa ya mlay qo onin kyiʼj. Mintiʼ tuʼn tkubʼ qximen qa tuʼn tpaj qfamilia mlay bʼant tuʼn qajbʼen te Jehová. Sino nim toklen tuʼn tjapun qresponsabilidad toj qfamilia qa qaj tuʼn ttzalaj Jehová ex Jesús qiʼj (1 Tim. 5:4, 8). Qa ma bʼant jlu quʼn, mas jaku qo tzalaj. Ojtzqiʼn tuʼn Jehová qa jaku che tzalaj familia qa ma tzʼok tqʼoʼn chmilbʼaj ex xuʼjilbʼaj kyoklen kyxolx ex qa ma tzʼok kykʼujlaʼn kyibʼ. Ax ikx, qa ma tzʼok kykʼujlaʼn mambʼaj qe kykʼwal ex qa ma txi kyqʼoʼn xnaqʼtzbʼil kye. Ex qa ma che nimen kʼwalbʼaj kye kyman (Efes. 5:33; 6:1, 4).

(Qʼonka twitza kyiʼj párrafo 6 ex 7)

7. ¿Tiʼ jaku tzʼonin tiʼja tuʼj tjapun toklena toj teya tfamilia?

7 ¿Tiʼ kʼonil tiʼja tuʼn t-xi tiʼna iqtz lu? Tbʼanel qa ma tzʼok qeʼ tkʼuʼja kyiʼj consej tkuʼx toj Biblia ya sea qa chmilbʼaj teya, qa xuʼjilbʼaj moqa kʼwalbʼaj. Miʼn kubʼ tbʼinchaʼna aju bʼaʼn in nela toj twitza, miʼn tzʼok lepeʼya tiʼj kykostumbr xjal jatumel in nanqʼina moqa aju in tzaj kyqʼamaʼn xjal at kyojtzqibʼil (Prov. 24:3, 4). Sino mas bʼaʼn qa ma xnaqʼtzana kyiʼj uʼj o che etz tuʼn ttnam Jehová. Kyoj uʼj lu, jaku tzʼel tnikʼa tiʼj tzeʼn jaku che kubʼ tanqʼina nabʼil in tzaj tqʼoʼn Tyol Dios. Jun techel, o che kubʼ qʼoʼn nim xnaqʼtzbʼil toj jw.org aqeju jaku che onin kyiʼj qeju o che kubʼ mojeʼ, kyiʼj mambʼaj ex kyiʼj kuʼxun. b Bʼaʼn tuʼn tkubʼ t-ximana tuʼn t-xi tbʼinchaʼna qe consej tkuʼx toj Biblia maske mintiʼ in bʼant jlu kyuʼn toj tjaya. Qa ma bʼant jlu tuʼna, tzul tiʼn nim tbʼanel kye toj tjaya ex tzul kʼiwlaʼna tuʼn Jehová (1 Ped. 3:1, 2).

8. ¿Tiʼ jaku tzaj qiʼj kyuʼn tiʼchaq in che kubʼ qximen?

8 Qe nya bʼaʼn in che tzaj qiʼj tuʼnju in kubʼ qximen. Tzaj tqʼoʼn Jehová jun tbʼanel oyaj qe tej ttzaj tqʼoʼn ambʼil tuʼn tkubʼ qximen tiʼ tuʼn t-xi qbʼinchaʼn. Ex taj Jehová tuʼn qtzalaj kyiʼj tbʼanel tiʼchaq in jaw qskʼoʼn. Pero qa ma kubʼ qbʼinchaʼn jun tiʼ nya toj tumel, in xi tqʼoʼn Jehová ambʼil tuʼn qok weʼ kywitz nya bʼaʼn in che tzaj qiʼj tuʼn jlu (Gál. 6:7, 8). Tuʼntzunju, mintiʼ in qo el oq kywitz nya bʼaʼn jaku che tzaj qiʼj aj qel txalpaj, aj t-xi qqʼamaʼn jun tiʼ nya toj tumel moqa aj tkubʼ qbʼinchaʼn jun tiʼ mintiʼ ximen quʼn. Atlo maj jaku tzaj qbʼis moqa jaku kubʼ qnaʼn nya bʼaʼn tuʼnju otoq bʼant quʼn. Aj tel qnikʼ tiʼj qa jaku tzaj nya bʼaʼn qiʼj kyuʼn qbʼinchbʼen, jaku tzʼonin qiʼj tuʼn t-xi qqʼamaʼn qa o kubʼ qbʼinchaʼn jun il, tuʼn tchʼexpaj qmod ex tuʼn miʼn kykubʼ qbʼinchaʼn aʼyex nya bʼaʼn. Qa ma bʼant jlu quʼn, kukx jaku qo bʼet toj bʼe te chwinqlal.

(Qʼonka twitza kyiʼj párrafo 8 ex 9)

9. ¿Tiʼ jaku tzʼonin tiʼja qa otoq kubʼ t-ximana jun tiʼ nya toj tumel? (Ax ikx qʼonka twitza kyiʼj tilbʼilal).

9 ¿Tiʼ kʼonil tiʼja tuʼn t-xi tiʼna iqtz lu? Bʼaʼn tuʼn tel tnikʼa tiʼj qa mlay bʼant jun tiʼ tuʼna tuʼn tkubʼ tchʼexpuʼna aju otoq kubʼ tbʼinchaʼna. Miʼn tzʼok tilil tuʼna tuʼn tkubʼ tyekʼina tiquʼn el txalpaja ex miʼn tzʼok tqʼoʼna kypaj txqantl tuʼnju nya bʼaʼn otoq bʼant tuʼna. Sino mas bʼaʼn tuʼn tel tnikʼa tiʼj qa ma tzʼel txalpaja ex tuʼn tok tilil tuʼna tuʼn t-xi tbʼinchaʼna tiʼj nya bʼaʼn. Qa in tzaj tbʼisa tuʼnju otoq tzʼel txalpaja, bʼaʼn tuʼn tnaʼna Dios te Jehová, tuʼn tel tnikʼa tiʼjju otoq bʼant tuʼna ex tuʼn t-xi tqanina te tuʼn tkubʼ tnajsaʼn tila (Sal. 25:11; 51:3, 4). Qa o tzʼok tbʼinchaʼna nya bʼaʼn tiʼj juntl, qaninxa najsam te. Ex qa il tiʼj, bʼaʼn tuʼn tjyona onbʼil kyukʼil ansyan (Sant. 5:14, 15). Bʼaʼn tuʼn tel tiʼna jun xnaqʼtzbʼil kyiʼj nya bʼaʼn otoq che bʼant tuʼna ex ya miʼn che kubʼ tbʼinchaʼna. Jaku tzʼok qeʼ tkʼuʼja tiʼj qa kʼonil Jehová tiʼja ex qa kbʼel tyekʼin qʼaqʼbʼil tkʼuʼj tiʼja (Sal. 103:8-13).

QE IQTZ NYA IL TIʼJ TUʼN T-XI QIQEN

10. ¿Tiquʼn nya toj tumel tuʼn tkubʼ qximen qa il tiʼj tuʼn tbʼant mas quʼn? (Gálatas 6:4).

10 Aj tkubʼ qximen qa il tiʼj tuʼn tbʼant mas quʼn. Qa ma tzʼok qcompararin qibʼ kyukʼil txqantl, jaku tzʼok tilil tuʼn kybʼant mas tiʼchaq quʼn (kjawil uʼjit Gálatas 6:4). Nya oʼkxju, ax ikx jaku che competirin txqantl kyxolx ex jaku tzaj txʼaʼl tiʼj kykʼuʼj kyxolx (Gál. 5:26). Qa ma tzʼok tilil quʼn tuʼn kybʼant aʼyex tiʼchaq quʼn ik tzeʼn kye txqantl maske kwest in nela toj qwitz, jaku tzaj nya bʼaʼn qiʼj. In tzaj tqʼamaʼn Biblia qa jaku tzaj qbʼis qa in xi tiʼn ambʼil tuʼn tjapun twi jun qximbʼetz (Prov. 13:12). Qa jaku tzaj qbʼis tuʼn jlu, mas jaku tzaj qbʼis qa mlayx japun twi. Tuʼn jlu, jaku qo sikt ex ya mlay tzʼok tilil quʼn toj carrera te chwinqlal (Prov. 24:10).

11. ¿Tiʼ jaku tzʼonin tiʼja tuʼn miʼn tkubʼ t-ximana tuʼn tbʼant mas tiʼchaq tuʼna twitzju jaku bʼant tuʼna?

11 ¿Tiʼ jaku tzʼonin tiʼja tuʼn ya miʼn txi tiʼna iqtz lu? Miʼn kubʼ t-ximana tuʼn kybʼant mas tiʼchaq tuʼna twitzju in tzaj tqanin Jehová teya. Mlayx tzaj tqanin teya tuʼn tbʼant mas tuʼna twitzju jaku txi tqʼoʼna te (2 Cor. 8:12). Ex miʼn tzaj bʼaj tkʼuʼja, mlayx tzʼok mojbʼaʼna tuʼn Jehová tukʼil juntl xjal (Mat. 25:20-23). Nimxix toklena toj twitz tuʼnju in najbʼena te tuʼn tkyaqil tanmiya, tuʼnju in tena tzʼaqli twitz ex tuʼnju in nikʼx tuʼna. Qa ma kubʼ tin tibʼa, kʼelel tnikʼa tiʼj qa at maj mlay bʼant tkyaqilju in kubʼ t-ximana tuʼn tpaj jun yabʼil, tuʼnju ma tijena moqa tuʼn tpaj juntl tiʼ. Qa ma tzʼel tnikʼa tiʼj qa mlay bʼant tuʼn ttzaj tkʼamoʼna jun oklenj tuʼn tpaj jun yabʼil, bʼaʼn tuʼn tel tkanoʼna tiʼj tbʼanel techel kyaj tqʼoʼn Barzilái (2 Sam. 19:35, 36). Moqa jaku tzʼel tkanoʼna tiʼj Moisés aj t-xi tqanina onbʼil ex aj t-xi tqʼoʼna junjun aqʼuntl kye txqantl (Éx. 18:21, 22). Qa ma kubʼ tin tibʼa, mlay kubʼ t-ximana tuʼn kybʼant junjuntl tiʼchaq tuʼna aju jaku sikta kyuʼn.

12. ¿Jakupe txi qqʼamaʼn qa at qpaj kyiʼj nya bʼaʼn in kubʼ kyximen txqantl?

12 Aj tkubʼ qximen qa at qpaj kyiʼj nya bʼaʼn in kubʼ kyximen txqantl. Mlay bʼant tuʼn txi qqʼamaʼn kye txqantl tiʼ tuʼn tbʼant kyuʼn ex atlo maj mlay bʼant tuʼn qkolin kyiʼj aj kyok weʼ twitz nya bʼaʼn tuʼnju in kubʼ kyximen. Jun techel, jakulo tzaj nimxix kybʼis mambʼaj aj tkubʼ t-ximen jun kykʼwal tuʼn ya miʼn tajbʼen te Jehová. Qa ma kubʼ kyximen mambʼaj qa aʼye at kypaj, jakulo tzʼok te jun iqtz te kye. Pero nya taj Jehová tuʼn tkubʼ kyximen jlu (Rom. 14:12).

13. ¿Tiʼ jaku bʼant tuʼn jun mambʼaj qa ma kubʼ t-ximen tkʼwal jun tiʼ nya toj tumel?

13 ¿Tiʼ jaku tzʼonin tiʼja tuʼn ya miʼn txi tiʼna iqtz lu? Bʼaʼn tuʼn ttzaj tnaʼna qa o tzaj tqʼoʼn Jehová ambʼil qe tuʼn tkubʼ qximen tiʼ tuʼn t-xi qbʼinchaʼn ex tuʼn tkubʼ qximen qa ok qo ajbʼel te moqa miʼn. Ojtzqiʼn tuʼn Jehová qa nya tzʼaqli teya ex oʼkx taj tuʼn tok tilil tuʼna tuʼn toka te jun tbʼanel mambʼaj. Qa ma kubʼ t-ximen tkʼwala tuʼn tkyaj ttzaqpiʼn axix tok, nya a teya at tpaj (Prov. 20:11). Noqtzun tuʼnj, bʼalo kukx jaku kubʼ t-ximana qa aya at tpaj. Qa ikju, qʼamanxa te Jehová tiʼ in kubʼ tnaʼna ex qaninxa najsam te. Ojtzqiʼn tuʼn qa mlay bʼant tuʼn tkubʼ tchʼexpuʼna aju otoq bʼaj. Ex mintiʼ in nayon Jehová tuʼn tok tilil tuʼna tuʼn miʼn kytzaj nya bʼaʼn tiʼj tkʼwala tuʼnju otoq bʼant tuʼn. Pero qa ma tzʼok tilil tuʼn tuʼn tmeltzʼaj, kxel kʼamoʼn juntl maj tuʼn Jehová (Luc. 15:18-20).

14. ¿Tiquʼn mintiʼ tuʼn kukx ttzaj qbʼis tiʼj jun il otoq bʼant quʼn?

14 Qa kukx in tzaj qbʼis tuʼn jun il otoq bʼant quʼn. Toj tumel tuʼn ttzaj qbʼis aj tkubʼ qbʼinchaʼn jun nya bʼaʼn. Pero nya taj Jehová tuʼn kukx ttzaj qbʼis tuʼnju jaku tzʼok te jun iqtz te qe. Jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa o kubʼ tnajsaʼn Jehová qil qa ya o txi qqʼamaʼn aju o kubʼ qbʼinchaʼn, qa o tzʼajtz tiʼj qanmi ex qa in nok tilil quʼn tuʼn miʼn tkubʼ qbʼinchaʼn ax nya bʼaʼn (Hech. 3:19). Aj tbʼant jlu quʼn, nya taj Jehová tuʼn kukx tkubʼ qnaʼn bʼis tuʼnju jaku tzaj tiʼn nya bʼaʼn qiʼj (Sal. 31:10). Qa kukx ma txi qqʼoʼn ambʼil tuʼn ttzaj qbʼis, jakulo qo sikt ex jakulo kyaj qtzaqpiʼn carrera te chwinqlal (2 Cor. 2:7).

Qa ax tok in najtz tiʼj tanmiya, ya mintiʼ in che tzaj tnaʼn Jehová tila ex tbʼanel tuʼn tbʼant ax jlu tuʼna. (Qʼonka twitza tiʼj párrafo 15).

15. ¿Tiʼ jaku tzʼonin tiʼja qa kukx in tzaj tbʼisa tuʼn jun il otoq bʼant tuʼna? (1 Juan 3:19, 20; ax ikx qʼonka twitza kyiʼj foto).

15 ¿Tiʼ jaku tzʼonin tiʼja tuʼn ya miʼn txi tiʼna iqtz lu? Qa kukx in tzaj tbʼisa tuʼn jun il otoq bʼant tuʼna, bʼaʼn tuʼn ttzaj tnaʼna qa «in knet najsbʼil» qil tukʼil Jehová (Sal. 130:4). Qa ax tok in najtz tiʼj qanmi, in tzaj tqʼamaʼn Jehová jlu qe: «Mlay tzaj nnaʼntle kyil juntl maj» (Jer. 31:34). Kyuʼn yol lu, in nel qnikʼ tiʼj qa ya mintiʼ in tzaj tnaʼn Jehová qil qa ya otoq kubʼ tnajsaʼn. Tuʼntzunju, miʼn kubʼ qximen qa naʼmx tkubʼ tnajsaʼn Jehová qil noq tuʼnju in qo ok weʼ twitz nya bʼaʼn. Ex miʼn tzaj qqʼoj qiʼjx qa mintiʼ in tzaj qʼoʼn jun qoklen toj congregación. Ya o tzikʼ tnaʼl tuʼn Jehová alkye il bʼant quʼn ex tbʼanel tuʼn tbʼant ax jlu quʼn (kjawil uʼjit 1 Juan 3:19, 20).

KUKX TZʼOK TILIL QUʼN TUʼN QKAMBʼAN

16. ¿Tiʼ il tiʼj tuʼn tel qnikʼ tiʼj?

16 Tuʼn ttzaj qʼoʼn qchwinqlal te jumajx, il tiʼj tuʼn t-xi qbʼiʼn consej jlu: «Che qelane tuʼntzun kykambʼanteye jun oyaj» (1 Cor. 9:24). Qa ma tzʼel qnikʼ tiʼj alkyeqe iqtz il tiʼj tuʼn t-xi qiqen ex alkyeqe miʼn, jaku tzʼonin qiʼj tuʼn qkambʼan tiʼj oyaj. Toj xnaqʼtzbʼil lu, oʼkx ma qo yolin kyiʼj junjun techel. Noqtzun tuʼnj, ax ikx tzaj tqʼamaʼn Jesús jlu qe: «Ten kykwente kyiʼje tuʼn miʼn tel tzpet kynabʼle tuʼn achbʼil te twitz txʼotxʼ ex tuʼn kʼaj qʼeʼn ex tuʼnju tichaq in bʼaj kykʼuʼje tiʼj» (Luc. 21:34). Aju in tzaj tqʼamaʼn versículo lu ex aju in tzaj kyqʼamaʼn junjuntl, in che onin qiʼj tuʼn tel qnikʼ tiʼj alkyeqe chʼixpubʼil tuʼn tbʼant quʼn tuʼn kukx qbʼet toj bʼe te chwinqlal.

17. ¿Tiquʼn qʼuqli qkʼuʼj tiʼj qa jaku qo kambʼan tiʼj carrera te chwinqlal?

17 Jaku qo kambʼan tiʼj carrera te chwinqlal tuʼnju in nonin Jehová qiʼj (Is. 40:29-31). Tuʼntzunju, kukx tzʼok tilil quʼn tuʼn ttzaj qʼoʼn oyaj lu qe ik tzeʼn bʼant tuʼn apóstol Pablo (Filip. 3:13, 14). Teyele junjun qe il tiʼj tuʼn tok tilil tuʼn toj carrera te chwinqlal ex mlay bʼant tuʼn juntl te qxel. Noqtzun tuʼnj, kukx tzul tqʼoʼn Jehová onbʼil qe. Kʼonil qiʼj tuʼn kyok qiqetz te mas sasj ex tuʼn miʼn kyxi qiʼn qeju nya nim kyoklen (Sal. 68:19). Noq tuʼn onbʼil in tzaj tqʼoʼn qe, kukx jaku qo ten toj carrera te chwinqlal ex jaku qo kambʼan tiʼj.

BʼITZ 65 ¡Qʼonka tilil tuʼn tchʼiya toj tokslabʼila!

a Kʼonil xnaqʼtzbʼil lu qiʼj tuʼn kukx tok tilil quʼn tuʼn qten toj carrera te chwinqlal. Aj qten toj carrera lu, il tiʼj tuʼn kyxi qiʼn junjun iqtz moqa responsabilidad. Jun techel, tuʼn tok tilil quʼn tuʼn tjapun twi qyol xi qtziyen te Jehová, aju qresponsabilidad toj qfamilia ex qeju tiʼchaq jaku che bʼaj tuʼnju in kubʼ qximen. Pero ateʼ junjuntl iqtz nya nim toklen tuʼn t-xi qiqen tuʼnju mas chebʼe jaku qo bʼet kyuʼn. Toj xnaqʼtzbʼil lu qo yolil kyiʼj junjun.

b Jaku kanet mas xnaqʼtzbʼil tuʼna jatumel in tzaj qʼamaʼn «Mejebʼleʼn ex ja xjal» ex «Onbʼil kye kuʼxun». Jun techel, o che kubʼ bʼinchaʼn xnaqʼtzbʼil lu kye mejebʼleʼn «Che jyone onbʼil tukʼe Dios tuʼn kytzalaje toj kymejebʼleʼne» ex «Kykʼujlamxix kyibʼe kyxole». O che kubʼ bʼinchaʼn xnaqʼtzbʼil lu kye mambʼaj «¿Tzeʼn jaku tzʼoka te jun tbʼanel mambʼaj?» ex «Tuʼn kytzalaj ja xjal: Kyqʼonkuye tbʼanel techel kywitz». Ex o che kubʼ bʼinchaʼn xnaqʼtzbʼil lu kye kuʼxun «Qa mintiʼ ma txi nbʼiʼne kykawbʼil nmane, ¿tiʼ jaku bʼant wuʼne?» ex «¿Tiʼ jaku bʼant wuʼne tuʼn tok qeʼxix kykʼuʼj ntate wiʼje?».