Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 50

In tzaj tqʼoʼn Jehová tzaqpibʼil qe

In tzaj tqʼoʼn Jehová tzaqpibʼil qe

«Tujtzun abʼqʼi lu kʼelex tqanil tuʼn kytzoqpet kykyaqil qeju najl tuj txʼotxʼ» (LEV. 25:10).

BʼITZ 22 Ya in kawin Tkawbʼil Dios, ¡bʼaʼn tuʼn ttzaj!

AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ *

1, 2. a) ¿Alkye ikʼsabʼil in bʼant kyuʼn junjun xjal? (Qʼonka twitza tiʼj recuadro « ¿Tiʼ aju Abʼqʼi te Tzaqpibʼil?»). b) ¿Alqiʼj yolin Jesús toj Lucas 4:16 a 18?

KYOJ junjun nimaq tnam, in kubʼ kyximen xjal tuʼn ttzaj kynaʼn 50 abʼqʼi tkawbʼil jun rey. Jaku che ten ninqʼij lu jun qʼij, jun seman moqa mas ambʼil. Pero noq jteʼxku ambʼil in che ten ikʼsabʼil, in nel naj tiʼj kykʼuʼj xjal aju tzalajbʼil in kyaj kyqʼoʼn.

2 Toj xnaqʼtzbʼil lu qo yolil tiʼj juntl tiʼ mas nim toklen. Axpe ikx, mas nim toklen twitzju Abʼqʼi te Tzaqpibʼil kubʼ kyikʼsaʼn aj Israel aj tikʼ 50 abʼqʼi. In tentoq ikʼsabʼil lu toj enter abʼqʼi ex in tzaj tqʼoʼntoq ambʼil tuʼn tten tzaqpibʼil kye xjal. ¿Tiquʼn qaj tuʼn tel qnikʼ tiʼj jlu? Tuʼnju in tzaj tnaʼn jun tbʼanel tiʼ o bʼant tuʼn Jehová qiʼj tuʼn tten tzaqpibʼil qe te jumajx. Yolin Jesús tiʼj tzaqpibʼil lu ex ya in nonin qiʼj toj ambʼil jaʼlo (kjawil uʼjit Lucas 4:16-18).

Tzaj tiʼn Abʼqʼi te Tzaqpibʼil nim tzalajbʼil kye aj Israel, ex e meltzʼaj majen juntl maj toj kytxʼotxʼ ex kyukʼil toj kyja. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 3). *

3. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Levítico 25:8 a 12, ¿tiʼtoq tbʼanel in tzaj kye aj Israel toj Abʼqʼi te Tzaqpibʼil?

3 Jaku tzʼel mas qnikʼ tiʼj tzaqpibʼil tqʼama Jesús qa ma qo xnaqʼtzan tiʼjju xi tqʼamaʼn Jehová kye aj Israel tuʼn tbʼant kyuʼn toj Abʼqʼi te Tzaqpibʼil. Tqʼama jlu: «Aju abʼqʼi 50 kʼokel kyqʼoʼne te xjan, ex tujtzun abʼqʼi lu kʼelex tqanil tuʼn kytzoqpet kykyaqil qeju najl tuj txʼotxʼ; atzunju abʼqʼi te tzoqpibʼl. Kykyaqil xjal che okel te tajwil kytxʼotxʼ juntl maj ex che ajel meltzʼaj tuʼn kypon kyxol qe xjal at kyxilen kyukʼil» (kjawil uʼjit Levítico 25:8-12). Toj xnaqʼtzbʼil kyaj, el qnikʼ tiʼj tiʼ tbʼanel tzaj kye aj Israel tej mintiʼ e aqʼunan toj qʼij sábado. Atzun jaʼlo, kʼelel qnikʼ tiʼj tzeʼn onin Abʼqʼi te Tzaqpibʼil kyiʼj. Qo ximen tiʼj qa otoq kyaj jun aj Israel tjaqʼ kʼas ex otoq txi tkʼayin ttxʼotxʼ tuʼn tchjet tkʼas. Pero toj Abʼqʼi te Tzaqpibʼil, xi qʼoʼn juntl maj ttxʼotxʼ. Tuʼntzunju, mintiʼ xi naj ttxʼotxʼ xjal ex kytxʼotxʼ qe tkʼwal. Moqa qo ximen tiʼj juntl aj Israel mintiʼtoq tpwaq, tuʼn tchjet tkʼas iltoq tiʼj tuʼn t-xi tkʼayin jun tkʼwal te majen moqa ax te ok te majen. Meltzʼaj juntl maj majen kyukʼil toj tja toj Abʼqʼi te Tzaqpibʼil. Iktzun tten jakutoq tzʼok qeʼ tkʼuʼj majen tiʼj qa kpol jun ambʼil tuʼn ttzaqpaj. A jlu in tzaj tyekʼin qe qa ximen Jehová kyiʼj tmajen.

4, 5. ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn tel qnikʼ tiʼj Abʼqʼi te Tzaqpibʼil?

4 ¿Alkye juntl tbʼanel tzaj toj Abʼqʼi te Tzaqpibʼil? Tzaj tqʼamaʼn Jehová jlu: «[Mintiʼ tuʼn] tten jun mebʼa kyxole, porke che bʼel kyʼiwlaʼne tuʼn Qman Dios tuj txʼotxʼ ktzajel tqʼoʼn kyeye te kyetzbʼile» (Deut. 15:4). Junxitl jlu twitzju in bʼaj kyxol xjal toj ambʼil jaʼlo, aju qʼinun mas in nok te qʼinun, atzunte prow, mas in nok te prow.

5 Ya nya atoʼ tjaqʼ Tley Moisés. Tuʼntzunju, ya mintiʼ in bʼant quʼn ik tzeʼn bʼant kyuʼn aj Israel toj Abʼqʼi te Tzaqpibʼil tuʼn kyetz tzaqpiʼn majen, tuʼn miʼn t-xi tchjoʼn jun xjal tkʼas moqa tuʼn taj qʼet juntl maj ttxʼotxʼ (Rom. 7:4; 10:4; Efes. 2:15). Pero at nim tiquʼn tuʼn tel qnikʼ tiʼj Abʼqʼi te Tzaqpibʼil. ¿Tiquʼn? Tuʼnju jaku qo tzalaj tiʼj jun tzaqpibʼil aj ttzaj qnaʼn aju Abʼqʼi te Tzaqpibʼil kubʼ kyikʼsaʼn aj Israel.

YOLIN JESÚS TIʼJ TZAQPIBʼIL

6. ¿Alqiʼj il tiʼj tuʼn qetz tzaqpiʼn?

6 Qkyaqilx il tiʼj tuʼn qtzaqpaj. ¿Tiquʼn? Tuʼnju majen qoʼ tjaqʼ il. Ex tuʼn jlu in qo tijen, in qo yabʼti ex in qo kyim. Ex jaku tzʼel qnikʼ tiʼj qa ax tok jlu aj tokx qkeʼyin qwitz toj jun espej moqa aj qxiʼ tukʼil jun doctor aj ttzaj jun yabʼil qiʼj. Ax ikx in tzaj qbʼis aj tkubʼ qbʼinchaʼn jun il. El tnikʼ apóstol Pablo tiʼj jlu tuʼnju tqʼama qa majentoq «tjaqʼ tley il». Ax ikx tqʼama jlu: «Bʼekʼbʼilxix nwitze. ¿Alkye ktzoqpilte weye teju nximlale lu in chinx tiʼn tuj kamik?» (Rom. 7:23, 24).

7. ¿Tiʼ kyaj tqʼamaʼn Isaías tiʼj tzaqpibʼil?

7 Pero in qo tzalaj tuʼnju kubʼ t-ximen Jehová tuʼn tbʼant jun tiʼ tuʼn tuʼntzun qetz tiʼn tjaqʼ il. Nim toklen aju bʼant tuʼn Jesús tuʼn qtzaqpaj. Atxtoq mas te 700 abʼqʼi tuʼn tul Jesús twitz Txʼotxʼ, kyaj tqʼamaʼn profeta Isaías qa tzultoq jun matij tzaqpibʼil. Mastoq nim tiʼchaq tuʼn tbʼant tuʼn tzaqpibʼil lu twitzju bʼaj toj Abʼqʼi te Tzaqpibʼil. Kubʼ ttzʼibʼin jlu: «Aju T-xew Qman Dios at wukʼile, porke ma tzaj qʼoʼn woklene tuʼn Qman ex ma chin tzaj samaʼne qʼolte tqanil bʼaʼn kye mebʼa, tuʼn kybʼanix qeju bʼis taʼ kyanmi, tuʼn t-xi nqʼoʼne tqanil kye qeju e jeʼx qʼiʼn pres tuʼn kykolpet» (Is. 61:1). Qo xnaqʼtzan tiʼj alqiʼj e kyaj qʼamaʼn qe yol lu.

8. ¿Alqiʼj in yolin yol kyaj tqʼamaʼn Isaías tiʼj tzaqpibʼil?

8 Japun twi yol kyaj qʼamaʼn tiʼj tzaqpibʼil tej otoqxi txi tzyet tuʼn tpakbʼan Jesús. Tej t-xiʼ toj ja te kʼulbʼil toj tnam Nazaret jatumel otoq jaw chʼiy, jaw tuʼjin qeju yol kyaj tqʼamaʼn Isaías kywitz aj Judiy otoq tzʼok kychmon kyibʼ. Tuʼntzunju, tqʼama qe yol lu tiʼjx: «T-xew Qman at wukʼile, porke ma tzaj tqʼoʼn woklene tuʼn t-xi nqʼoʼne tqanil bʼaʼn kye mebʼa: [ma chin tzaj samaʼne tuʼn kybʼanix qeju in bʼisun kyanmi,] ex tuʼn t-xi npakbʼaʼne kye pres tuʼn kytzoqpet, ex tuʼn tjaqet kywitz moẍ; ex tuʼn kytzoqpet qeju in che yajlanjtz; ex tuʼn t-xi nqʼoʼne tqanil tiʼj tqʼijlalil tuʼn tul kanun t-xtalbʼil Qman» (Luc. 4:16-19). ¿Alkye tten japun twi yol lu tuʼn Jesús?

QE TNEJEL OKSLAL E TZAQPET

In xi tqʼamaʼn Jesús tqanil tiʼj tzaqpibʼil toj ja te kʼulbʼil toj Nazaret. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 8 ex 9).

9. Toj ambʼil tej tten Jesús, ¿alqiʼj kyajtoq xjal tuʼn kytzaqpaj?

9 Toj tnejel syent abʼqʼi, xi tzyet tuʼn tten tzaqpibʼil kye xjal ik tzeʼn yol kyaj tqʼamaʼn Isaías ex ik tzeʼn jaw tuʼjin Jesús. Ex atzun jlu bʼaj tuʼnju tqʼama Jesús jlu: «Jaʼlo ma japun ju yol lu kywitze, aju tzʼibʼamaj» (Luc. 4:21). Kubʼlo kyximen nim xjal qa kchʼexpetel aj kawil te tnam Roma ex qa ya mlaytoq che ten tjaqʼ tkawbʼil tej tok kybʼiʼn tyol Jesús. Bʼalo ax kyximbʼetz ten ik tzeʼn qe kabʼe xjal kyqʼama jlu: «Otoq qeʼ qkʼuʼje tiʼj qa tuʼn kykolpet aj Israel tuʼn» (Luc. 24:13, 21). Pero ojtzqiʼn quʼn qa mintiʼ xi tqʼamaʼn Jesús kye qeju e ok lepeʼ tiʼj tuʼn kyok meltzʼaj tiʼj tkawbʼil Roma. Sino xi tqʼamaʼn jlu kye: «Kyqʼonxe te gobierni aju te gobierni» (Mat. 22:21). Qa ikju, ¿toj alkye tten xi tqʼoʼn Jesús tzaqpibʼil kye xjal toj ambʼil aju?

10. ¿Alqiʼj e tzaqpaj xjal tuʼn Jesús?

10 Ul Tkʼwal Dios tuʼn tonin kyiʼj xjal tuʼn kytzaqpaj tiʼj kabʼe tiʼ. Tnejel, onin kyiʼj tuʼn kytzaqpaj kyiʼj nya ax tok kyxnaqʼtzbʼil nejenel kye okslabʼil. Toj ambʼil aju, e ok chqʼoʼn nim aj Judiy tuʼn kyok lepeʼ tiʼj kykostumbr xjal ex kyxnaqʼtzbʼil (Mat. 5:31-37; 15:1-11). Aʼyeju kyqʼama qa in che onin kyiʼj txqantl tuʼn kyajbʼen te Dios, mintiʼtoq in che ajbʼen te ex tuʼn jlu moẍ qetoq. Tej tel kyikʼun Mesías ex qeju t-xnaqʼtzbʼil, kukx e ten xjal toj qlolj ex te majen tjaqʼ il (Juan 9:1, 14-16, 35-41). Tuʼnju xi tyekʼin Jesús axix tok ex kubʼ tqʼoʼn jun tbʼanel techel, xi tyekʼin kye xjal mans tzeʼn tuʼn kytzaqpaj tiʼj nya ax tok xnaqʼtzbʼil (Mar. 1:22; 2:23–3:5).

11. ¿Alkye juntl tzaqpibʼil tzaj tqʼoʼn Jesús kye xjal?

11 Tkabʼin, tzaj tqʼoʼn Jesús ambʼil kye xjal tuʼn kytzaqpaj tjaqʼ il. Noq tuʼn chojbʼil bʼant tuʼn Jesús, jaku kubʼ tnajsaʼn Dios kyil qeju in nok qeʼ kykʼuʼj tiʼj chojbʼil ex in kubʼ kyyekʼin tukʼil kybʼinchbʼen (Heb. 10:12-18). Tqʼama Jesús jlu: «Qa ma che tzoqpete wuʼne aqine Kʼwaʼlbʼaj, axix tok che tzoqpetele» (Juan 8:36). Mas nimtoq toklen tzaqpibʼil lu twitzju xi qʼoʼn kye aj Israel toj Abʼqʼi te Tzaqpibʼil. Jun techel, qa in tzaqpaj jun xjal toj Abʼqʼi te Tzaqpibʼil, jakutoq tzʼok juntl maj te majen, axpe ikx oktoq kkyimel.

12. ¿Alkyeqe e tzaqpaj tnejel tuʼn tzaqpibʼil yolin Jesús tiʼj?

12 Toj abʼqʼi 33 te Pentecostés, tzaj tqʼoʼn Jehová xewbʼaj xjan kyibʼaj apóstol ex junjuntl xjal tzʼaqli. E ok tqʼoʼn ik tzeʼn tkʼwal, tuʼntzunju oktoq che jawil anqʼin tuʼn kykawin tukʼil Jesús toj kyaʼj (Rom. 8:2, 15-17). Aʼyetzun tnejel okslal lu e tzaqpaj tuʼn tzaqpibʼil yolin Jesús tiʼj toj ja te kʼulbʼil toj Nazaret. Ya mintiʼ e ten te majen tuʼn nya ax tok kyxnaqʼtzbʼil ex kykostumbr nejenel kye okslabʼil kye aj Judiy. Ax ikx kubʼ t-ximen Jehová qa ya mlaytoq che kyim tuʼn tpaj il. Aju ambʼil te Tzaqpibʼil kye okslal, tzaj tzyet tej tkuʼtz xewbʼaj xjan toj abʼqʼi 33 kyibʼaj qeju e ok lepeʼ tiʼj Jesús ex kbʼajel aj tkubʼaj Mil Abʼqʼi tuʼn Tkawin Jesús. ¿Alkyeqe tbʼanel tiʼchaq otoq che bʼant aj tjapun bʼaj ambʼil lu?

IN TZAJ QʼOʼN TZAQPIBʼIL KYE NIM MILLÓN XJAL

13, 14. ¿Alkye txqantl xjal jaku che tzaqpaj tuʼn tzaqpibʼil tqʼama Jesús?

13 Toj ambʼil jaʼlo, ax ikx ateʼ txqantl t-ẍneʼl Jesús twitz tkyaqil Txʼotxʼ (Juan 10:16). Noqtzun tuʼnj, mintiʼ o che jaw tskʼoʼn Jehová qe xjal lu tuʼn kykawin tukʼil Jesús toj kyaʼj, sino in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa at qʼuqbʼil kykʼuʼj tuʼn kyanqʼin te jumajx tzalu twitz Txʼotxʼ. ¿Ape jlu in qo ayon tiʼj?

14 Ya in qo tzalaj kyiʼj junjun tbʼanel tiʼchaq tiʼjju tzaqpibʼil o txi qʼoʼn kye qeju che kawil tukʼil Jesús toj kyaʼj. Jun techel, jaku txi qqanin najsam tiʼj qil te Jehová noq tuʼnju at qʼuqbʼil qkʼuʼj tiʼj chojbʼil bʼant tuʼn Jesús. Tuʼn jlu, in tzalaj Jehová qiʼj ex at tbʼanel qximbʼetz (Efes. 1:7; Apoc. 7:14, 15). Ax ikx qo ximen kyiʼj kʼiwlabʼil in tzaj qkʼamoʼn tuʼnju o qo tzaqpaj kyiʼj xnaqʼtzbʼil nya ax tok. Tqʼama Jesús jlu: «Kʼelel kynikʼe tiʼj ju yol axix tok, ex che tzoqpetele tuʼnju yol axix tok» (Juan 8:32). In tzaj tqʼoʼn tzaqpibʼil lu nim tzalajbʼil qe.

15. ¿Alkye tzaqpibʼil in qo ayon tiʼj toj ambʼil tzul ex alkyeqe kʼiwlabʼil ktzajel qkʼamoʼn?

15 Jaku qo ayon tiʼj juntl tzaqpibʼil mas tbʼanel toj ambʼil tzul. Toj chʼintl ambʼil, kbʼel tnajsaʼn Jesús qe nya ax tok okslabʼil ex qe nya bʼaʼn kykawbʼil xjal. Kkolil Dios kyiʼj «nimxix kyajlal xjal» in che ajbʼen te ex kxel tqʼoʼn nim kʼiwlabʼil kye toj Tbʼanel Najbʼil (Apoc. 7:9, 14). Ax ikx, che jawil itzʼj nim xjal tuʼn, aʼyeju che kletel tiʼj il kyaj tqʼoʼn Adán qibʼaj (Hech. 24:15).

16. ¿Alkye tbʼanel tzaqpibʼil in che ayon xjal tiʼj?

16 Aj tkawin Jesús toj mil abʼqʼi kyukʼil qeju che tel tukʼil toj kyaʼj, che onil kyiʼj xjal tuʼn kyok te tzʼaqli ex tuʼn tten jun tbʼanel kyamiwbʼil tukʼil Dios. Aj tpon ambʼil lu, kʼokel ik tzeʼn Abʼqʼi te Tzaqpibʼil toj kyqʼijlalil aj Israel. Kykyaqil qeju kukx che ajbʼel te Jehová toj ambʼil aju, che okel te tzʼaqli ex ya mlay che ten tjaqʼ il.

Toj akʼaj twitz Txʼotxʼ, kʼonil qaqʼun kyiʼj txqantl ex qo tzalajel tiʼj. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 17).

17. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Isaías 65:21 a 23, ¿tzeʼn kyanqʼibʼil tmajen Jehová ktel toj ambʼil tzul? (Qʼonka twitza tiʼj tilbʼilal tok tiʼj t-xkʼomil).

17 In tzaj tchikʼbʼaʼn Isaías 65:21 a 23 (uʼjinktza) tzeʼn kyanqʼibʼil xjal ktel twitz Txʼotxʼ. Mlay bʼaj kygan tmajen Dios tuʼn kyanqʼin, tuʼnju in tzaj tqʼamaʼn Xjan Uʼj qa ktel tbʼanel kyaqʼun ex che tzalajel tiʼj. Jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa aj tkubʼaj ambʼil aju, «ktzoqpetel [tchʼisbʼen Dios] tuʼn miʼn ttentl tjaqʼ tipumal najen, oʼkx tuʼn tten junx kyukʼil tkʼwaʼl Dios tuj tzoqpibʼl kye maʼ t-xilen» (Rom. 8:21).

18. ¿Tiquʼn qʼuqli qkʼuʼj tiʼj qa in qo ayon tiʼj jun tbʼanelxix ambʼil?

18 Ok tilil tuʼn Jehová tuʼn tten ambʼil kyiʼj aj Israel tuʼn kyaqʼunan ex tuʼn kyojlan, ex ax jlu kbʼantel tuʼn kyukʼil tmajen aj tkawin Jesús toj mil abʼqʼi. Qʼuqli qkʼuʼj tiʼj qa kʼelel kypaʼn ambʼil tuʼn kyajbʼen te Jehová ik tzeʼn in bʼant quʼn jaʼlo, tuʼnju atzun jlu tzul qʼonte mas tzalajbʼil kye. Che tzalajel kykyaqil xjal tuʼnju ktel jun tbʼanel kyaqʼun ex che ajbʼel te Jehová.

BʼITZ 142 Qeʼk qkʼuʼj tiʼj oyaj

^ taqik' 5 Toj Ley xi tqʼoʼn Jehová te Moisés, xi tqʼamaʼn kye aj Israel tuʼn tkubʼ kyikʼsaʼn jun Abʼqʼi te Tzaqpibʼil ex nimtoq toklen ambʼil lu kye. Nya atz atoʼ tjaqʼ Ley, pero nim toklen tuʼn tel qnikʼ tiʼj Abʼqʼi te Tzaqpibʼil. Toj xnaqʼtzbʼil lu, kʼelel qnikʼ tiʼj tiʼ toklen ikʼsabʼil lu tukʼilju o bʼant tuʼn Jehová qiʼj ex tzeʼn jaku tzʼonin qiʼj.

^ taqik' 61 TQANIL TIʼJ TILBʼILAL: Toj Abʼqʼi te Tzaqpibʼil, ateʼ junjun xjal e ok te majen ma che meltzʼaj toj kytxʼotxʼ ex in che ten juntl maj kyukʼil toj kyja.