Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

Aju tqanil ok tzʼibʼin: «Bʼaʼnwt ttzaj nya bʼaʼn tibʼaj Hagaf aju tkʼwal Hagav tuʼn Yahweh Sabaot».

¿O tzʼok tbʼiʼna?

¿O tzʼok tbʼiʼna?

In tzaj tyekʼin jun tqanil qa ax tok aju tkuʼx toj Tyol Dios

TOJ Museo de las Tierras de la Biblia at Jerusalén, in kanet jun abʼj jatumel tzʼibʼin jun tqanil twitz ex kubʼ tzʼibʼin jlu kyoj abʼqʼi 700 ex 600 tjaqʼxi ambʼil qʼiʼn quʼn jaʼlo. Atz kanet abʼj lu toj matij jul ajbʼen jatumel tuʼn kykuʼx muqet kyimni ex nya najchaq tok tiʼj lugar Hebrón te tnam Israel. Tzʼibʼin jlu twitz abʼj: «Bʼaʼnwt ttzaj nya bʼaʼn tibʼaj Hagaf aju tkʼwal Hagav tuʼn Yahweh Sabaot». In nonin tqanil lu tiʼjju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios tuʼnju in tzaj tyekʼin qa in najbʼentoq bʼibʼaj Jehová, aju tbʼi Dios kyuʼn xjal toj ambʼil ojtxe ex in najbʼentoq kyuʼn tkyaqil qʼij. Toj yol hebreo in kubʼ tzʼibʼintoq bʼibʼaj Jehová kyukʼil letra YHWH. O che kanet junjuntl tqanil kyoj qe matij jul te muqbʼil kyimni jatumel in tzaj tyekʼin qa tej tajbʼen jul lu kyuʼn xjal tuʼn tok kychmon kyibʼ moqa tuʼn t-xi kyewin kyibʼ, ax ikx ok kytzʼibʼin tbʼi Dios kywitz pared ex ok kytzʼibʼin kybʼi junjuntl xjal junx tukʼil.

Tqʼama Rachel Nabulsi jlu, aju in xnaqʼtzan toj Universidad te Georgia kyiʼj tqanil: «Nim toklen tej tajbʼen nim maj bʼibʼaj YHWH kyuʼn xjal [...]. Kyuʼn qe yol ex qe tqanil o che kanet in tzaj tyekʼin qa nimtoq toklen YHWH kye xjal te Israel ex te Judá». A jlu in nonin tiʼjju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa ax tok in kanet nim maj tbʼi Dios toj Xjan Uʼj. In kubʼ tzʼibʼin bʼibʼaj lu toj yol hebreo kyukʼil letra YHWH. Chʼixmi tkyaqil maj tej tok tzʼibʼin kybʼi junjuntl xjal, ax ikx ok kytzʼibʼin tbʼi Dios.

Aqeju yol Yahweh Sabaot, aju tqanil ok tzʼibʼin tiʼj abʼj ma qo yolin tiʼj, atzun t-xilen «Jehová aju Tajaw tkyaqil». A jlu in tzaj tyekʼin qa ajbʼen tbʼi Dios kyuʼn xjal toj ambʼil ojtxe, ax ikx ajbʼen txol yol «Jehová aju Tajaw tkyaqil» kyuʼn. Ax ikx in tzaj tyekʼin qa ax tok ajbʼen txol yol «Jehová aju Tajaw tkyaqil» toj Xjan Uʼj, aju kubʼ tzʼibʼin 283 maj kyoj tnejel uʼj toj Tyol Dios kubʼ tzʼibʼin toj yol hebreo ex chʼixme kykyaqil e kux tzʼibʼin toj uʼj te Isaías, Jeremías ex Zacarías.