Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 8

Qo jyon tiʼj mujbʼabʼil ex miʼn tzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj

Qo jyon tiʼj mujbʼabʼil ex miʼn tzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj

«Kyjaʼtzun, qo lpeʼk tiʼj ju in tzaj qʼinte qmojbʼabʼl qibʼ qxolx ex aju in ajbʼen te chʼisbʼil qnabʼl qxolx» (ROM. 14:19).

BʼITZ 113 Aju mujbʼabʼil at toj ttnam Dios

AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ *

1. Tuʼnju tzaj loʼchj kykʼuʼj ttzik José tiʼj, ¿tiʼ tzaj tuʼn jlu?

E OK tkʼujlaʼn Jacob kykyaqil qe tkʼwal, pero mastoq kʼujlaʼn José tuʼn, aju te 17 abʼqʼi. ¿Tiʼ bʼant kyuʼn ttzik José? Tzaj loʼchj tiʼj kykʼuʼj tiʼj ex tuʼn jlu el kyikʼun. Mintiʼtoq jun nya bʼaʼn otoq bʼant tuʼn José. Maske ikju, xi kykʼayin te majen ex xi kyqʼamaʼn te kytat qa otoq bʼaj choʼn tkʼwal tuʼn jun txkup. Tuʼn jlu, naj mujbʼabʼil kyxol ex tzaj kyiʼn bʼis tiʼj kytat (Gén. 37:3, 4, 27-34).

2. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Gálatas 5:19 a 21, ¿tiquʼn jaku tzaj nim nya bʼaʼn qa ma tzaj loʼchj tiʼj tkʼuʼj jun xjal tiʼj juntl?

2 In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa aj ttzaj loʼchj qkʼuʼj tiʼj juntl, * atzun jlu jun kyxol qeju nya bʼaʼn tajbʼil qchibʼjal ex tuʼn jlu mlay tzaj qʼoʼn ambʼil qe tuʼn qten tjaqʼ Tkawbʼil Dios (kjawil uʼjit Gálatas 5:19-21). Aj ttzaj loʼchj tkʼuʼj jun xjal tiʼj juntl, tuʼn jlu in naj kyamiwbʼil kyxol, in tzaj kyqʼoj ex in bʼaj kyikʼen kywitz.

3. ¿Tiʼ kʼelel qnikʼ tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu?

3 Aju bʼaj kyiʼj ttzik José, in tzaj tyekʼin qe qa jaku tzaj nim nya bʼaʼn qxol qa ma tzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj tiʼj juntl ex jaku naj mujbʼabʼil toj qja. Bʼalo mlay kubʼ qbʼinchaʼn jun tiʼ ik tzeʼn bʼant kyuʼn ttzik José, pero miʼn tzikʼ tnaʼl quʼn qa aj il qoʼ ex qa jaku qo kubʼ sbʼuʼn tuʼn qanmi (Jer. 17:9). Tuʼntzunju at maj in tzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj kyiʼj txqantl. Toj xnaqʼtzbʼil lu, qo yolil kyiʼj junjun techel toj Tyol Dios aju tzul kyyekʼin qe tiquʼn jaku tzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj kyiʼj txqantl. Ax ikx, kʼelel qnikʼ tiʼj tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn miʼn ttzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj tuʼntzun kukx tten mujbʼabʼil qxol.

¿TIQUʼN JAKU TZAJ LOʼCHJ TIʼJ QKʼUʼJ?

4. ¿Tiquʼn tzaj loʼchj tiʼj kykʼuʼj aj Filisteo tiʼj Isaac?

4 Aj tten nim kyqʼinumabʼil txqantl. Ok Isaac te qʼinun ex tuʼn jlu tzaj loʼchj tiʼj kykʼuʼj aj Filisteo tiʼj (Gén. 26:12-14). Tuʼntzunju, kux kyqʼoʼn txʼotxʼ kyoj t-xoch Isaac tuʼnju atztoq in jatz kykʼaʼ talun (Gén. 26:15, 16, 27). Ateʼ junjun xjal ik kymod ik tzeʼn kye aj Filisteo ex in tzaj loʼchj tiʼj kykʼuʼj kyiʼj qeju at kyqʼinumabʼil. Nya oʼkx in pon kykʼuʼj tiʼjju at kye, sino ax ikx kyaj tuʼn miʼn tten qe tiʼchaq kye.

5. ¿Tiquʼn tzaj loʼchj tiʼj kykʼuʼj nejenel kye okslabʼil tiʼj Jesús?

5 Aj kyok kʼujlaʼn txqantl. Tzaj loʼchj kykʼuʼj aj Judiy tiʼj Jesús tuʼnju ok kʼujlaʼn kyuʼn xjal (Mat. 7:28, 29). Ul Jesús te t-xel Jehová ex xi t-xnaqʼtzaʼn aju axix tok kye xjal. Maske ikju, e ok ten nejenel kye okslabʼil yolil nya ax tok yol tiʼj tuʼntzun tkubʼ kyximen xjal nya bʼaʼn tiʼj (Mar. 15:10; Juan 11:47, 48; 12:12, 13, 19). ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel qiʼn tiʼj jlu? Qa nim toklen tuʼn tok qxqʼuqin qibʼ tuʼn miʼn ttzaj loʼchj qkʼuʼj kyiʼj txqantl aj kyok kʼujlaʼn kyuʼn erman tuʼnju ateʼ tbʼanel kymod. Mas bʼaʼn qa ma tzʼok tilil quʼn tuʼn tel qkanoʼn tiʼj tbʼanel kymod at (1 Cor. 11:1; 3 Juan 11).

6. ¿Tzeʼn kubʼ tyekʼin Diótrefes qa tzaj loʼchj tiʼj tkʼuʼj kyiʼj txqantl?

6 Aj t-xi qʼet kyoklen junjun erman. Toj tnejel syent abʼqʼi, tzaj loʼchj tiʼj tkʼuʼj Diótrefes kyiʼj qeju qʼil twitz aqʼuntl toj kʼloj okslal. Tajtoq «tuʼn tok te nejenel kyxol» erman, ex ok ten yolil nya bʼaʼn tiʼj apóstol Juan ex kyiʼj junjuntl erman tuʼntzun tel qʼiʼn kyoklen (3 Juan 9, 10). Mlaylo kubʼ qyekʼin qmod ik tzeʼn te Diótrefes, pero jaku tzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj tiʼj jun erman aj t-xi qʼoʼn jun toklen aju qajtoq tuʼn ttzaj qʼoʼn qe, ex mas qa in kubʼ qximen qa jaku bʼant quʼn ik tzeʼn te.

Jaku tzʼok qmojbʼaʼn qanmi ik tzeʼn txʼotxʼ, atzun qe tbʼanel qmod ik tzeʼn qe tbʼanel bʼech in che tzaj chʼiy toj. Pero qa ma tzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj, in nok jlu ik tzeʼn nya bʼaʼn kʼul. Qa ma tzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj kyiʼj txqantl, mlay che chʼiy qe tbʼanel qmod ik tzeʼn qkʼujlabʼil ex qʼaqʼbʼil qkʼuʼj. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 7).

7. ¿Tiʼ jaku tzaj qa ma txi tzyet tuʼn ttzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj kyiʼj txqantl?

7 Qa in tzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj kyiʼj txqantl, in nok jlu ik tzeʼn jun nya bʼaʼn kʼul. Qa ma txi tzyet tuʼn tchʼiy toj qanmi, kwest tuʼn tjatz qxbʼoqin. Ex mas jaku chʼiy qa in jaw qnimsan qibʼ ex qa oʼkx in qo ximen qiʼjx. Mlay che chʼiy qe tbʼanel qmod ik tzeʼn kʼujlabʼil ex qʼaqʼbʼil qkʼuʼj qa in tzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj. Tuʼntzunju, qa ma txi tzyet tuʼn ttzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj kyiʼj txqantl, nim toklen tuʼn tjatz qxbʼoqin tuʼntzun miʼn tchʼiy. ¿Alkye tten jaku kubʼ tiʼj quʼn?

MIʼN JAW QNIMSAN QIBʼ EX QO TZALAJ TIʼJJU AT QE

¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn miʼn ttzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj? Jaku tzʼonin xewbʼaj xjan qiʼj tuʼn tkubʼ qin qibʼ ex tuʼn qtzalaj tiʼjju at qe tuʼntzun miʼn ttzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj kyiʼj txqantl. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 8 ex 9).

8. ¿Tiʼ jaku tzʼonin qiʼj tuʼn miʼn ttzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj kyiʼj txqantl?

8 Qa ma kubʼ qin qibʼ ex qa ma qo tzalaj tiʼjju at qe, mlay tzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj kyiʼj txqantl. Ex aj tkubʼ qin qibʼ, mlay qo ximen oʼkx qiʼjx ex mlay kubʼ qximen qa mas nim qoklen kywitz txqantl (Gál. 6:3, 4). Qa in tzalaj jun xjal tiʼjju at te, in kubʼ tnaʼn bʼaʼn ex mintiʼ in nok tmojbʼaʼn qe tiʼchaq at te tukʼilju at kye txqantl (1 Tim. 6:7, 8). Aju xjal in kubʼ tin tibʼ, in tzalaj ex tbʼanel in nela toj twitz aj ttzaj tkʼamoʼn juntl jun kʼiwlabʼil.

9. Ik tzeʼn in tzaj tyekʼin Gálatas 5:16 ex Filipenses 2:3 ex 4, ¿tzeʼn jaku tzʼonin xewbʼaj xjan qiʼj?

9 Qaj tuʼn tonin xewbʼaj xjan qiʼj tuʼn tkubʼ qin qibʼ ex tuʼn qtzalaj tiʼjju at qe, iktzun tten mlay tzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj kyiʼj txqantl (kjawil uʼjit Gálatas 5:16; Filipenses 2:3, 4). In nonin xewbʼaj xjan qiʼj tuʼn tel qnikʼ kyiʼj qximbʼetz ex tiʼjju qajbʼil. Tuʼn tonbʼil Jehová, jaku che ten tbʼanel qximbʼetz ex jaku che el qikʼun nya bʼaʼn qximbʼetz (Sal. 26:2; 51:10). Qo xnaqʼtzan tiʼj techel kyaj tqʼoʼn Moisés ex apóstol Pablo, aqeju ok tilil kyuʼn tuʼn miʼn ttzaj loʼchj tiʼj kykʼuʼj kyiʼj txqantl.

In nojqelan jun kuʼxun tuʼn t-xi tqʼamaʼn te Moisés ex te Josué qa ma tzʼok kyqʼon kyibʼ kabʼe xjal te profeta toj tnam. In xi tqʼamaʼn Josué te Moisés tuʼn tel tiʼn ambʼil kye kabʼe xinaq lu, pero mintiʼ in bʼant jlu tuʼn Moisés. Nya oʼkxju, ax ikx in xi tqʼamaʼn Moisés te Josué qa in tzalaj tuʼnju ma txi tqʼoʼn Jehová junjun kyoklen. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 10).

10. ¿Tiquʼn jakutoq tzaj loʼchj tkʼuʼj Moisés? (Qʼonka twitza tiʼj tilbʼilal tok tiʼj t-xkʼomil).

10 Attoq toklen Moisés tuʼn tkubʼ nej kywitz tmajen Jehová, pero mintiʼ kubʼ t-ximen qa oʼkx te jakutoq ten toklen ik tzeʼn jlu. Jun techel, pon ambʼil tuʼn tel tiʼn Jehová junjun toklen ex xi tqʼoʼn kye jun kʼloj ansyan te Israel aʼyeju ateʼtoq ttzi ja xbʼalun. Yajxitl, ok tbʼiʼn Moisés qa otoq txi qʼoʼn xewbʼaj xjan kyibʼaj kabʼe ansyan mintiʼ e pon toj ja xbʼalun ex otoq txi tzyet tuʼn kyyolin ik tzeʼn qe profeta. ¿Tiʼ bʼant tuʼn tej t-xi tqʼamaʼn Josué te tuʼn kyxi tkawin qeju kabʼe ansyan? Mintiʼ tzaj loʼchj tiʼj tkʼuʼj tej t-xi tqʼoʼn Jehová kyoklen kabʼe ansyan lu, sino jaw tzalaj tuʼnju xi tqʼoʼn kyoklen te profeta (Núm. 11:24-29). ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel qiʼn tiʼj Moisés?

¿Alkye tten jaku tzʼel kykanoʼn ansyan tiʼj Moisés tuʼnju kubʼ tin tibʼ? (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 11 ex 12). *

11. ¿Tzeʼn jaku tzʼel kykanoʼn ansyan tiʼj Moisés?

11 Qo ximen tiʼj qa ma naqʼet jun ansyan tiʼj jun toklen toj kʼloj okslal, ik tzeʼn tuʼn tex tqʼoʼn Xnaqʼtzbʼil tiʼj uʼj Aju Xqʼuqil. Pero in xi qanin te tuʼn t-xi tyekʼin te juntl erman tzeʼn jaku tzʼex tqʼoʼn oklenj lu aj tbʼet ambʼil. Qa ma kubʼ tin tibʼ ansyan ik tzeʼn te Moisés, mlay kubʼ t-ximen qa kʼelel qʼiʼn toklen tuʼn juntl ansyan, sino ktzalajel aj tonin tiʼj.

12. ¿Alkye tten in kubʼ kyyekʼin nim tmajen Jehová qa in kubʼ kyin kyibʼ ex qa in che tzalaj tiʼjju at kye?

12 Qo ximen tiʼj juntl chʼixpubʼil in che ok weʼ erman ma che tijen twitz. Ateʼ nim erman o che ajbʼen te qʼol kyaqʼun kʼloj ansyan toj nim abʼqʼi. Pero aj kyjapun twi 80 abʼqʼi, in kyaj kyqʼoʼn oklenj lu te juntl tuʼn tkyaqil kykʼuʼj. Ax ikx qe ansyan in che bʼet kyojele Ja te Chmabʼil, in kubʼ kyin kyibʼ ex in kyaj kyqʼoʼn kyoklen aj kyjapun twi 70 abʼqʼi, ex in che tzalaj aj t-xi qʼoʼn juntl kyoklen. Ex kyoj qeju abʼqʼi tzma in che ikʼ, ateʼ nim erman in che ajbʼen toj Betel o txi qʼoʼn juntl akʼaj kyoklen. Mintiʼ in tzaj loʼchj kykʼuʼj erman lu kyiʼj qeju in che aqʼunan tiʼj aqʼuntl bʼant kyuʼn ojtxe.

13. ¿Tiquʼn jakutoq tzaj loʼchj tiʼj tkʼuʼj apóstol Pablo kyiʼj qeju kabʼlaj apóstol?

13 Ax ikx kyaj tqʼoʼn apóstol Pablo jun tbʼanel techel tuʼnju kubʼ tin tibʼ ex tzalaj kyiʼj tiʼchaq attoq te. Mintiʼ xi tqʼoʼn ambʼil tuʼn ttzaj loʼchj tkʼuʼj kyiʼj txqantl ex ok tilil tuʼn toj pakbʼabʼil. Pero kubʼ tin tibʼ ex tqʼama jlu: «Tal chʼin qine kywitz qe mastl apostl, mya bʼaʼn qine tuʼn tok qʼoʼn nbʼiye apostl» (1 Cor. 15:9, 10). E ten kabʼlaj apóstol tukʼil Jesús tej tten tzalu twitz Txʼotxʼ, atzunte Pablo ok te apóstol tej otoqxi jaw anqʼin Jesús. Tej tbʼet ambʼil, ok te apóstol kye kykyaqil tnam, pero mintiʼ ten kyxol qeju kabʼlaj apóstol (Rom. 11:13; Hech. 1:21-26). Noqtzun tuʼnj, tzalaj tiʼjju attoq te ex mintiʼ tzaj loʼchj tiʼj tkʼuʼj kyiʼj qeju kabʼlaj apóstol nix tiʼj kyamiwbʼil ten tukʼil Jesús.

14. ¿Tzeʼn kʼokel qqʼoʼn toklen Jehová qa in kubʼ qin qibʼ ex qa in qo tzalaj tiʼjju at qe?

14 Qa in kubʼ qin qibʼ ex qa in qo tzalaj tiʼjju at qe, qo okel ik tzeʼn te Pablo ex kʼokel qqʼoʼn toklen Jehová aj qnimen kye erman o txi tqʼoʼn kyoklen (Hech. 21:20-26). O txi tqʼoʼn Jehová kyoklen ansyan tuʼntzun kykubʼ nej kywitz kʼloj okslal. Maske aj il qeʼ, in che ok tqʼoʼn Jehová ik tzeʼn jun oyaj te qe (Efes. 4:8, 11). Aj qnimen kye ex aj t-xi qbʼiʼn tuʼn tkyaqil qkʼuʼj aju in tzaj kyqʼamaʼn, in qo ok te tamiw Jehová ex in ten mujbʼabʼil qxol kyukʼil erman.

«QO LPEʼK TIʼJ JU IN TZAJ QʼINTE QMOJBʼABʼL QIBʼ QXOLX»

15. ¿Tiʼ kbʼantel quʼn qa ma tzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj kyiʼj txqantl?

15 Qa in tzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj kyiʼj txqantl, mlayx ten mujbʼabʼil qxol. Il tiʼj tuʼn tjatz qxbʼoqin nya bʼaʼn mod lu toj qanmi ex tuʼn miʼn tkux qawaʼn toj kyanmi txqantl. Nim toklen tuʼn tbʼant jlu quʼn tuʼntzun t-xi qbʼiʼn tkawbʼil Jehová lu: «Kyjaʼtzun, qo lpeʼk tiʼj ju in tzaj qʼinte qmojbʼabʼl qibʼ qxolx ex aju in ajbʼen te chʼisbʼil qnabʼl qxolx» (Rom. 14:19). ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn miʼn ttzaj loʼchj tiʼj kykʼuʼj txqantl, ex tzeʼn jaku qo onin tuʼn tten mujbʼabʼil qxol?

16. ¿Tzeʼn jaku qo onin kyiʼj txqantl tuʼn miʼn ttzaj loʼchj tiʼj kykʼuʼj?

16 Jaku tzʼonin qmod ex qbʼinchbʼen kyiʼj txqantl. Kyaj xjal tuʼn tjaw qnimsan qibʼ kyiʼj tiʼchaq at qe (1 Juan 2:16). Noqtzun tuʼnj, oʼkx jaku tzaj loʼchj tiʼj kykʼuʼj txqantl tuʼn jlu. ¿Tzeʼn jaku qo onin kyiʼj txqantl tuʼn miʼn ttzaj loʼchj tiʼj kykʼuʼj? Jaku qo onin kyiʼj qa mintiʼxix in qo yolin kyiʼj tiʼchaq at qe moqa kyiʼj tiʼchaq tzul qlaqʼoʼn, ex qa mintiʼ in jaw qnimsan qibʼ kyiʼj qoklen o tzaj qʼoʼn. ¿Tiquʼn? Tuʼnju qa oʼkx in qo yolin kyiʼj jlu, mas jaku tzaj loʼchj kykʼuʼj txqantl qiʼj. Noqtzun tuʼnj, qa ma qo ximen kyiʼj txqantl ex qa ma txi qqʼamaʼn qe tbʼanel tiʼchaq in che bʼant kyuʼn, qo onil kyiʼj tuʼn kytzalaj ex ktel mujbʼabʼil qxol.

17. ¿Tiʼ bʼant kyuʼn ttzik José ex tiquʼn?

17 Qa ma tzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj, jaku kubʼ tiʼj quʼn. Qo yolin juntl maj tiʼjju bʼaj kyiʼj ttzik José. Tej otoq tzikʼ nim abʼqʼi toklen kybʼinchaʼn nya bʼaʼn tiʼj José, e pon toj tnam Egipto. Noqtzun tuʼnj, nya jun rat xi tqʼamaʼn José kye alkyetoq te, sino e ok tqʼoʼn toj malbʼil tuʼn tel tnikʼ tiʼj qa otoq chʼexpaj kymod. Bʼaj tbʼinchaʼn jun wabʼj kye terman, pero xi tqʼamaʼn tuʼn t-xi qʼoʼn mas twa Benjamín kywitz qe ttzik (Gén. 43:33, 34). Noqtzun tuʼnj, mintiʼ in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa tzaj loʼchj tiʼj kykʼuʼj ttzik José, sino kubʼ kyyekʼin axix tok kykʼujlabʼil tiʼj Benjamín ex tiʼj Jacob, aju kytat (Gén. 44:30-34). Ax tok, tzaj loʼchj tiʼj kykʼuʼj ttzik José, pero kubʼ tiʼj kyuʼn ex ten juntl maj mujbʼabʼil toj kyja (Gén. 45:4, 15). Ax ikx qe, qa ma tzʼok tilil quʼn tuʼn miʼn ttzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj kyiʼj txqantl, qo onil tuʼn tten mujbʼabʼil qxol kyukʼil toj qja ex kyukʼil erman.

18. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Santiago 3:17 ex 18, ¿tiʼ kbʼajel qa ma qo onin tuʼn tten mujbʼabʼil qxol?

18 Ik tzeʼn ma tzʼel qnikʼ tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu, jaku tzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj kyiʼj txqantl tuʼnju aj il qoʼ (Sant. 4:5). Ex bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa in qo anqʼin kyxol xjal in tzaj loʼchj tiʼj kykʼuʼj kyiʼj txqantl. Noqtzun tuʼnj, taj Jehová tuʼn tkubʼ tiʼj nya bʼaʼn mod lu quʼn tuʼntzun kukx tten mujbʼabʼil qxol. Ex mlay chʼiy nya bʼaʼn mod lu toj qanmi qa ma kubʼ qin qibʼ ex qa ma qo qʼon chjonte, ex qa in qo tzalaj tiʼjju at qe. Iktzun tten, qo onil tuʼn tten mujbʼabʼil qxol kyukʼil erman ex ktzajel tqʼoʼn ambʼil qe tuʼn kyten tbʼanel qmod (kjawil uʼjit Santiago 3:17, 18).

BʼITZ 130 Qnajsanku qil qxolx

^ taqik' 5 At mujbʼabʼil toj ttnam Jehová, pero jaku naj qa ma txi qqʼoʼn ambʼil tuʼn ttzaj loʼchj moqa tuʼn ttzaj txʼaʼl tiʼj qkʼuʼj kyiʼj txqantl. Toj xnaqʼtzbʼil lu, kʼelel qnikʼ tiʼj tiquʼn jaku tzaj loʼchj tiʼj qkʼuʼj kyiʼj txqantl ex tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn miʼn ttzaj loʼchj qkʼuʼj tuʼntzun kukx qten toj mujbʼabʼil.

^ taqik' 2 YOL NIM TOKLEN: In tzaj tyekʼin Tyol Dios qa aj ttzaj loʼchj tiʼj tkʼuʼj jun xjal tiʼj juntl, nya oʼkx in pon tkʼuʼj tiʼjju at te, sino ax ikx nya taj tuʼn kyten qe tiʼchaq te xjal.

^ taqik' 61 TQANIL TIʼJ TILBʼILAL: Akux in nok jun chmabʼil tuʼn kʼloj ansyan, in xi qʼamaʼn te erman in nex qʼonte Xnaqʼtzbʼil tiʼj uʼj Aju Xqʼuqil tuʼn t-xi tyekʼin te juntl ansyan mas kuʼxun tzeʼn tuʼn tex tqʼoʼn xnaqʼtzbʼil lu. Maske ya ma naqʼet erman lu tiʼj toklen, taj tuʼn tonin tuʼn tkyaqil tkʼuʼj tiʼjju ma kubʼ kyximen ansyan. In xi tqʼamaʼn junjun tbʼanel nabʼil te ansyan mas kuʼxun ex in xi tqʼamaʼn tbʼanel yol te tiʼj taqʼun.