Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 5

«Ate Crist nejenel te tkyaqil xinaq»

«Ate Crist nejenel te tkyaqil xinaq»

«Ate Crist nejenel te tkyaqil xinaq» (1 COR. 11:3).

BʼITZ 12 Nimxix toklena Jehová

AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ *

1. ¿Tiquʼn ateʼ junjun chmilbʼaj mintiʼ in kubʼ kyyekʼin tbʼanel kymod kyiʼj kyxuʼjil ex kyiʼj kykʼwal?

¿TIʼ IN nul toj twiʼya aj tok tbʼiʼna txol yol wibʼaj toj ja moqa nejenel toj ja? Ateʼ junjun xjal in kubʼ kyyekʼin kymod kyukʼil kyxuʼjil moqa kyukʼil kykʼwal ik tzeʼnx kykostumbr xjal moqa ik tzeʼn xi yekʼin kye tej kyjaw chʼiy. In tzaj tqʼamaʼn Yanita jlu, jun ermana in nanqʼin atz Europa: «In kubʼ kyximen xjal jatumel in chin anqʼine qa mas nim kyoklen xinaq kywitz xuʼj ex in che ok qʼoʼn ik tzeʼn jun majen in naqʼunan toj ja». Ex in tzaj tqʼamaʼn ermano Luke jlu, aju in nanqʼin Estados Unidos: «Ateʼ junjun mambʼaj in xi kyxnaqʼtzaʼn kye kykʼwal qa mintiʼx toklen kyyol xuʼj. Tuʼntzunju, mintiʼ tuʼn tok kyqʼoʼn xinaq kywiʼ tiʼjju in tzaj kyqʼamaʼn xuʼj». Pero nya a mod lu taj Jehová tuʼn tkubʼ tyekʼin chmilbʼaj tiʼj t-xuʼjil (jaku tzʼok tmojbʼaʼna tukʼil Marcos 7:13). ¿Tzeʼn jaku tzʼok chmilbʼaj te jun tbʼanel wibʼaj toj tja?

2. ¿Tiʼ il tiʼj tuʼn tel tnikʼ jun wibʼaj toj ja tiʼj ex tiquʼn?

2 Tuʼn tok jun chmilbʼaj te tbʼanel wibʼaj toj jun ja, tnejel kʼelel tnikʼ tiʼj tiʼ taj Jehová tuʼn tbʼant tuʼn. Ax ikx, kʼelel tnikʼ tiʼj tiquʼn o tzaj tqʼoʼn Jehová toklen ex tzeʼn jaku tzʼel tkanoʼn tiʼj ex tiʼj Jesús. ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn tel tnikʼ chmilbʼaj tiʼj tkyaqil jlu? Tuʼnju o tzaj tqʼoʼn Jehová jun toklen ex taj tuʼn tajbʼen tuʼn toj tumel (Luc. 12:48b).

¿TIʼ AJU AJ T-XI QʼET TOKLEN JUN XJAL?

3. ¿Tiʼ in tzaj tyekʼin 1 Corintios 11:3 qe?

3 (Kjawil uʼjit 1 Corintios 11:3). In tzaj tyekʼin taqikʼ Tyol Dios lu tzeʼn o bʼaj tnukʼun Jehová qe toj tja. Aqeju at jun kyoklen, in nel kynikʼ tiʼj kabʼe tiʼ, aju kyoklen at ex tzeʼn in japun kyuʼn. Oʼkx Jehová at toklen tibʼaj tkyaqil, noqtzun tuʼnj, ateʼ junjun o txi tqʼoʼn jun kyoklen, ik tzeʼn qe anjel ex qe xjal. Ex teyele junjun kxel tqʼoʼn tajlal tiʼj tzeʼn in najbʼen toklen tuʼn (Rom. 14:10; Efes. 3:14, 15). O txi tqʼoʼn Jehová toklen Jesús tuʼn tok te wibʼaj kyibʼaj kʼloj okslal ex kxel tqʼoʼn tajlal tiʼj tzeʼn in qo ok t-xqʼuqin (1 Cor. 15:27). Ax ikx o txi tqʼoʼn Jehová toklen chmilbʼaj tuʼn tok te wibʼaj toj tja, noqtzun tuʼnj, kxel tqʼoʼn chmilbʼaj tajlal twitz Jehová ex Jesús tiʼj tzeʼn in nok t-xqʼuqin t-xuʼjil ex qe tkʼwal (1 Ped. 3:7).

4. ¿Tiʼ toklen Jehová ex Jesús at?

4 A Jehová in kawin tibʼaj tkyaqil, tuʼntzunju at toklen tuʼn ttzaj tqʼoʼn junjun kawbʼil kye tkʼwal ex in tzaj tqʼamaʼn tuʼn tjapun kyuʼn (Is. 33:22). Atzunte Jesús in nok te wibʼaj kyibʼaj kʼloj okslal ex at toklen tuʼn ttzaj tqʼoʼn junjun kawbʼil kye ex tuʼn tjapun kyuʼn (Gál. 6:2; Col. 1:18-20).

5. ¿Alkye oklenj o tzaj kykʼamoʼn wibʼaj toj ja ex jakupe che kawin kyibʼaj kykyaqil?

5 Ik tzeʼn in bʼant tuʼn Jehová ex tuʼn Jesús, ax ikx kye wibʼaj toj ja at kyoklen tuʼn tkubʼ kyqʼoʼn junjun kawbʼil aju jaku tzʼonin kyiʼj toj kyja (Rom. 7:2; Efes. 6:4). Noqtzun tuʼnj, at jatumel in pon bʼaj kyoklen. Jun techel, atz in jatz kyiʼn kawbʼil in kubʼ kyqʼoʼn kyibʼaj toj kyja toj Tyol Dios (Prov. 3:5, 6). Ax ikx, oʼkx at toklen jun wibʼaj toj ja tuʼn tkubʼ tqʼoʼn kawbʼil kyibʼaj tkʼwal ex t-xuʼjil (Rom. 14:4). Ex aj kychʼiy kʼwal, kukx in nok kyqʼoʼn kyoklen kyman, pero ya mintiʼ in che kawin kyibʼaj (Mat. 19:5).

¿TIQUʼN O TZAJ TQʼOʼN JEHOVÁ OKLENJ KYE JUNJUN?

6. ¿Tiquʼn o tzaj tqʼoʼn Jehová oklenj kye junjun?

6 Tuʼnju at tkʼujlabʼil Jehová, xi tqʼoʼn kyoklen junjun tmajen. Noq tuʼn jlu nukʼun kyten tmajen Jehová ex at mujbʼabʼil kyxol (1 Cor. 14:33, 40). Noqwit mintiʼ ojtzqiʼn kyuʼn alkye at toklen, mlay che tzalaj. Jun techel, mlay tzʼel kynikʼ tiʼj tiʼ kbʼantel ex alkye kxel bʼinchante.

7. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Efesios 5:25 ex 28, ¿alkye tmod chmilbʼaj taj Jehová tuʼn tkubʼ tyekʼin tiʼj t-xuʼjil?

7 Qa tbʼanel oklenj o txi tqʼoʼn Jehová kye chmilbʼaj, ¿tiquʼntzun in che kubʼ yajin nim xuʼj ex mintiʼ in nok qʼoʼn kyoklen? In bʼaj jlu tuʼnju ateʼ nim chmilbʼaj mintiʼ in che ok lepeʼ kyiʼj nabʼil in che tzaj tqʼoʼn Jehová, sino atz in che ok lepeʼ kyiʼj kostumbr jatumel in che anqʼin. Ax ikx, bʼalo in kubʼ kyyekʼin nya bʼaʼn kymod kyiʼj kyxuʼjil tuʼnju oʼkx in che ximen kyiʼjx. Jun techel, bʼalo jaku bʼaj tyajin jun xjal t-xuʼjil tuʼntzun tkubʼ tnaʼn qa mas nim toklen moqa tuʼn tkubʼ tyekʼin kywitz txqantl qa a in kawin toj ja. Ex bʼalo jaku kubʼ t-ximen qa mlay tzʼok t-obligarin t-xuʼjil tuʼn tok kʼujlaʼn tuʼn, pero jaku tzʼok tilil tuʼn tuʼn t-xobʼ twitz. Ateʼ junjun in najbʼen jlu kyuʼn tuʼntzun tokx kyqʼon kyibʼ kyxuʼjil tjaqʼ kykawbʼil. * Tuʼn jlu in nel qnikʼ tiʼj qa ateʼ nim xuʼj mintiʼ in che tzalaj ex in nel qʼiʼn kyoklen. Mintiʼ toklen jlu tukʼilju tajbʼil Jehová (kjawil uʼjit Efesios 5:25, 28).

¿TIʼ JAKU BʼANT TUʼN JUN CHMILBʼAJ TUʼN TOK TE TBʼANEL WIBʼAJ TOJ JA?

8. ¿Tiʼ jaku bʼant tuʼn jun chmilbʼaj tuʼn tok te tbʼanel wibʼaj toj ja?

8 Jaku tzʼok jun chmilbʼaj te tbʼanel wibʼaj toj ja qa ma tzʼel tkanoʼn tiʼj Jehová ex tiʼj Jesús aj tajbʼen kyoklen kyuʼn. Qo xnaqʼtzan tiʼj kabʼe tmod Jehová ex Jesús in kubʼ kyyekʼin. Ex kʼelel qnikʼ tiʼj tzeʼn jaku kubʼ kyyekʼin wibʼaj toj ja qe mod lu kyukʼil kyxuʼjil ex kykʼwal.

9. ¿Tzeʼn in kubʼ tyekʼin Jehová qa mintiʼ in jaw tnimsan tibʼ?

9 Tuʼn miʼn tjaw kynimsan kyibʼ. Oʼkx Jehová at mas tnabʼil kywitz kykyaqil, maske ikju, in nok tqʼoʼn twiʼ tiʼj kyyol txqantl (Gén. 18:23, 24, 32). Axpe ikx o txi tbʼinchaʼn junjun tiʼchaq ik tzeʼn xi kyqʼamaʼn txqantl te (1 Rey. 22:19-22). Maske tzʼaqli te Jehová, mintiʼ in nayon tuʼn qok te tzʼaqli. Sino in nonin qiʼj tuʼn qtzalaj, maske aj il qoʼ (Sal. 113:6, 7). Xi tqʼamaʼn David jlu te Jehová: «Oʼkxku aya onil weye» (Sal. 27:9; Heb. 13:6). Ojtzqiʼntoq tuʼn David qa bʼant tkyaqil tuʼn noq tuʼnju kubʼ tin tibʼ Jehová ex onin tiʼj (2 Sam. 22:36TNM).

10. ¿Tzeʼn kubʼ tyekʼin Jesús qa mintiʼ jaw tnimsan tibʼ?

10 Qo xnaqʼtzan tiʼj techel kyaj tqʼoʼn Jesús. Maske ok te Xnaqʼtzal ex te Kyajaw qe t-xnaqʼtzbʼen, el ttxʼajoʼn tiʼj kyqan. ¿Tiquʼn tzaj tqʼoʼn Jehová ambʼil tuʼn tkyaj tzʼibʼin jlu toj Xjan Uʼj? Tzaj tqʼoʼn ambʼil tuʼnju tajtoq tuʼn ttzaj tqʼoʼn jun xnaqʼtzbʼil qe, axpe ikx kye wibʼaj toj ja. Tqʼama Jesús jlu: «Ma txi nyekʼune kyeye, ik tzaʼn ma nbʼinchaye kyeye, ikxtzun kyeye tuʼn kybʼinchanteye» (Juan 13:12-17). Maske attoq toklen Jesús, mintiʼ kubʼ t-ximen tuʼn kyajbʼen txqantl te, sino a ajbʼen kye txqantl (Mat. 20:28).

In kubʼ tyekʼin chmilbʼaj tkʼujlabʼil ex qa mintiʼ in jaw tnimsan tibʼ aj tonin tiʼj aqʼuntl toj ja ex aj tonin kyiʼj toj tja tuʼn tchʼiy kyamiwbʼil tukʼil Jehová. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 11 ex 13).

11. ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel kyiʼn chmilbʼaj tiʼj Jehová ex tiʼj Jesús tuʼnju mintiʼ in jaw kynimsan kyibʼ?

11 ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil in nel qiʼn tiʼj jlu? Jaku kubʼ tyekʼin jun wibʼaj toj ja qa in kubʼ tin tibʼ toj nimku tten. Jun techel, mintiʼ in kubʼ t-ximen tuʼn tok t-xuʼjil ex qe tkʼwal te tzʼaqli. In nok tqʼoʼn twiʼ tiʼjju in xi kyqʼamaʼn toj tja te maske nya toj tumel in nela toj twitz. In tzaj tqʼamaʼn Marley jlu, aju in nanqʼin Estados Unidos: «At maj nya junx qximbʼetze tukʼil nchmile, pero in kubʼ nnaʼne qa in nok tqʼoʼn woklene tuʼnju in tzaj tqanin tiʼ nximbʼetze at tiʼj junjun tiʼchaq ex in ximen tiʼj naʼmxtoq tkubʼ tbʼinchan jun tiʼ». Ax ikx, qa in kubʼ tin tibʼ jun chmilbʼaj, in xi tbʼinchaʼn junjun aqʼuntl toj ja, axpe ikx qa in kubʼ kyximen xjal jatumel in nanqʼin qa atzun kyaqʼun xuʼj. Kwestlo jaku tzʼela jlu toj kywitz. ¿Tiquʼn? Tqʼama jun ermana Rachel tbʼi tiʼ kyximbʼetz xjal at jatumel tzajni. Tqʼama jlu: «Aj tonin jun chmilbʼaj tiʼj t-xuʼjil tuʼn kytxʼajet laq ex tuʼn tjaw tzʼis toj ja, jaku kubʼ kyximen qe tvecin ex qe toj tja qa nya xinaq. In kubʼ kyximen qa a xuʼj in mandarin tiʼj». Qa ax jlu in kubʼ kyximen xjal jatumel in nanqʼina, bʼaʼn tuʼn ttzaj tnaʼna qa el ttxʼajoʼn Jesús tiʼj kyqan t-xnaqʼtzbʼen maske kubʼ kyximen txqantl qa atzun kyaqʼun majen. Jun tbʼanel wibʼaj toj ja, nya oʼkx kyximel tiʼjx, sino kyximel tiʼj t-xuʼjil ex kyiʼj tkʼwal tuʼnju taj tuʼn kytzalaj. Atzun jaʼlo qo xnaqʼtzan tiʼj juntl tbʼanel mod il tiʼj tuʼn tkubʼ kyyekʼin chmilbʼaj.

12. ¿Tiʼ bʼant tuʼn Jehová ex Jesús noq tuʼnju at kykʼujlabʼil?

12 Aju kʼujlabʼil. Tuʼn kʼujlabʼil in xi tbʼinchaʼn Jehová tkyaqilju in bʼant tuʼn (1 Juan 4:7, 8). Ex tuʼn kʼujlabʼil in tzaj tqʼoʼn xnaqʼtzbʼil qe aj tajbʼen Tyol tuʼn ex ttnam. In nel tnikʼ tiʼjju in kubʼ qnaʼn, tuʼntzunju in tzaj tqʼamaʼn jun ex juntl maj qa kʼujlaʼn qoʼ tuʼn. Ax ikx in tzaj tqʼamaʼn Xjan Uʼj jlu: «Tkyaqil in tzaj tqʼoʼn Dios qe ex nimxix in tzaj tqʼoʼn tuʼn qtzalaj tiʼj» (1 Tim. 6:17). Aj qel txalpaj, in qo tzaj tkawin, pero kukx in qo ok tkʼujlaʼn. Noq tuʼn tkʼujlabʼil Jehová tzaj tqʼoʼn Tkʼwal tuʼn tchjet qil, atzunte Jesús xi tqʼon tibʼ tuʼn tkyim tuʼnju kʼujlaʼn qoʼ tuʼn (Juan 3:16; 15:13). Ni jun jaku tzʼel qʼinte ambʼil kye tuʼn tkubʼ kyyekʼin kykʼujlabʼil kyiʼj qeju in che ok lepeʼ kyiʼj (Juan 13:1; Rom. 8:35, 38, 39).

13. ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn tkubʼ tyekʼin jun chmilbʼaj tkʼujlabʼil kyiʼj toj tja? (Ax ikx qʼonka twitza tiʼj recuadro, « ¿Tiʼ jaku bʼant tuʼn jun chmilbʼaj tzma in kubʼ mojeʼ tuʼn tok nimen tuʼn t-xuʼjil?»).

13 ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil in nel qiʼn tiʼj jlu? Tkyaqilju in bʼant tuʼn jun wibʼaj toj ja, il tiʼj tuʼn t-xi tbʼinchaʼn tukʼil kʼujlabʼil. ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn tbʼant jlu tuʼn? Tqʼama apóstol Juan jlu: «Qa mintiʼ in tkʼujlaʼn xjal terman aju nnoʼk tkeʼyin, ax mlay bʼant tuʼn tkʼujlanjtz Dios tuʼn, aju naʼnx tok tkeʼyin» (1 Juan 4:11, 20). Tuʼntzunju, qa ax tok in nok tkʼujlaʼn jun xjal t-xuʼjil ex qe tkʼwal, ex taj tuʼn tel tkanoʼn tiʼj Jehová ex tiʼj Jesús, kʼokel tilil tuʼn tuʼn tonin kyiʼj tuʼn tchʼiy kyamiwbʼil tukʼil Jehová, tuʼn miʼn kybʼisun ex tuʼn t-xi tqʼoʼn aju at tajbʼen kye (1 Tim. 5:8). Ax ikx kxel tqʼoʼn xnaqʼtzbʼil ex kawbʼil kye tkʼwal. Ex kukx kʼokel tilil tuʼn tuʼn tjaw tjyoʼn qe tiʼchaq in tzalaj Jehová tiʼj ex jaku tzʼonin kyiʼj toj tja.

AJU IL TIʼJ TUʼN TBʼANT TUʼN JUN CHMILBʼAJ

14. ¿Tzeʼn jaku tzʼonin jun chmilbʼaj kyiʼj toj tja tuʼn tchʼiy kyamiwbʼil tukʼil Jehová?

14 Tuʼn tonin kyiʼj toj tja tuʼn tchʼiy kyamiwbʼil tukʼil Jehová. Ik tzeʼn in bʼant tuʼn Jehová, ax ikx te Jesús ok tilil tuʼn tuʼn tonin kyiʼj t-xnaqʼtzbʼen tuʼn tchʼiy qʼuqbʼil kykʼuʼj (Mat. 5:3, 6; Mar. 6:34). Ax jlu in bʼant tuʼn jun chmilbʼaj, in nok tilil tuʼn tuʼn tonin kyiʼj toj tja tuʼn tchʼiy kyamiwbʼil tukʼil Jehová (Deut. 6:6-9). Ex in bʼant jlu tuʼn aj tok tilil tuʼn tuʼn kyuʼjin toj tja tiʼj Tyol Dios, tuʼn kyxiʼ kyoj chmabʼil, tuʼn kyex pakbʼal ex tuʼn kychʼiy toj kyokslabʼil.

15. ¿Tzeʼn jaku kubʼ tyekʼin chmilbʼaj qa in ximen tiʼjju in kubʼ kynaʼn qe toj tja?

15 Tuʼn t-ximen tiʼjju in kubʼ kynaʼn toj tja. Tqʼama Jehová kywitz txqantl qa kʼujlaʼn Jesús tuʼn (Mat. 3:17). Ax ikx te Jesús kubʼ tyekʼin tukʼil tbʼinchbʼen ex tukʼilju tqʼama qa kʼujlaʼn qe t-xnaqʼtzbʼen tuʼn. Ex xi kyqʼamaʼn t-xnaqʼtzbʼen te qa kʼujlaʼn kyuʼn (Juan 15:9, 12, 13; 21:16). Ax ikx te chmilbʼaj, jaku kubʼ tyekʼin qa kʼujlaʼn t-xuʼjil tuʼn ex qe tkʼwal tukʼilju in bʼant tuʼn kyiʼj. Jun techel, jaku xnaqʼtzan kyukʼil tiʼj Tyol Dios. Ex jaku txi tqʼamaʼn kye qa kʼujlaʼn qe tuʼn, qa nim kyoklen toj twitz, ex qa jaku bʼant, jaku txi tqʼamaʼn tbʼanel yol kye kywitz txqantl (Prov. 31:28, 29).

Qa taj jun chmilbʼaj tuʼn ttzalaj Jehová tiʼj, il tiʼj tuʼn t-xi tqʼoʼn aju at tajbʼen kye toj tja. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 16).

16. a) ¿Tiʼ mas kbʼantel tuʼn jun wibʼaj toj ja? b) ¿Alkye tten jaku ten t-ximbʼetz chmilbʼaj toj tumel?

16 Tuʼn t-xi tqʼoʼn qe tiʼchaq at tajbʼen kye toj tja. Xi tqʼoʼn Jehová tkyaqilju at tajbʼen kye aj Israel, axpe ikx tej tkubʼ tqʼoʼn kykastiw tuʼnju mintiʼ e nimen te (Deut. 2:7; 29:5). Ax jlu in bʼant tuʼn toj ambʼil jaʼlo, in tzaj tqʼoʼn tkyaqilju at tajbʼen qe (Mat. 6:31-33; 7:11). Ax ikx te Jesús, ok tilil tuʼn tuʼn t-xi tqʼoʼn kywa qe t-xnaqʼtzbʼen ex tuʼn miʼn ttzaj yabʼil kyiʼj (Mat. 4:24; 14:17-20). Tuʼn ttzalaj Jehová tiʼj jun chmilbʼaj, il tiʼj tuʼn t-xi tqʼoʼn aju at tajbʼen kye toj tja. Noqtzun tuʼnj, il tiʼj tuʼn tten t-ximbʼetz toj tumel. Mintiʼ tuʼn tok bʼaj twiʼ tiʼj aqʼuntl, ¿tiquʼn? Tuʼnju ya mlay tzʼonin kyiʼj toj tja tuʼn tchʼiy kyamiwbʼil tukʼil Jehová ex mlay tzʼel tnikʼ kyiʼj qa in che bʼisun.

17. ¿Tzeʼn in qo tzaj t-xnaqʼtzaʼn ex in qo tzaj tkawin Jehová ex Jesús?

17 In chex t-xnaqʼtzaʼn ex in chex tkawin qe toj tja. In qo tzaj t-xnaqʼtzaʼn Jehová ex in qo tzaj tkawin tuʼnju taj tuʼn qtzalaj (Heb. 12:7-9). Ax jlu bʼant tuʼn Jesús, xi t-xnaqʼtzaʼn ex i ex tkawin qeju ateʼ toj tkwent (Juan 15:14, 15). In tzaj tqʼoʼn kawbʼil qe, pero ax ikx in kubʼ tyekʼin tkʼujlabʼil (Mat. 20:24-28). Ojtzqiʼn tuʼn qa aj il qoʼ ex at maj in qo el txalpaj (Mat. 26:41).

18. ¿Tiʼ in tzaj tnaʼn jun chmilbʼaj?

18 Aju chmilbʼaj in nel tkanoʼn tiʼj Jehová ex tiʼj Jesús, in tzaj tnaʼn qa nya tzʼaqli t-xuʼjil ex qe tkʼwal, ex mintiʼ in tzaj tqʼoj kyiʼj (Col. 3:19). Aju in bʼant tuʼn, in xi tbʼiʼn nabʼil in tzaj qʼamaʼn toj Gálatas 6:1 ex in chex tkawin toj tja toj tumel, ex in tzaj tnaʼn qa ax ikx te aj il. Ex ik tzeʼn bʼant tuʼn Jesús, in kubʼ tqʼoʼn jun tbʼanel techel kywitz toj tja tuʼntzun t-xi tqʼoʼn xnaqʼtzbʼil kye (1 Ped. 2:21).

19, 20. ¿Tzeʼn jaku tzʼel tkanoʼn chmilbʼaj tiʼj Jehová ex tiʼj Jesús aj tkubʼ t-ximen tiʼ kxel bʼinchet?

19 In kubʼ t-ximen alkye mas bʼaʼn kye toj tja. Aj tbʼant jun tiʼ tuʼn Jehová, in ximen tiʼj alkye mas bʼaʼn kye txqantl. Jun techel, tzaj tqʼoʼn qanqʼibʼil tuʼn qtzalaj ex nya oʼkx te. Ni jun ok obligarin te tuʼn ttzaj tsamaʼn Tkʼwal tuʼn tkyim tuʼn tchjet qil. Sino tzaj tqʼoʼn chojbʼil tuʼntzun tonin qiʼj. Ax ikx te Jesús kubʼ t-ximen tuʼn tbʼant junjun tiʼchaq tuʼn tuʼntzun tonin kyiʼj txqantl (Rom. 15:3). Jun techel, maske otoq sikt, kubʼ t-ximen tuʼn t-xi tqʼoʼn xnaqʼtzbʼil kye txqantl ex mintiʼ bʼant tuʼn tojlan (Mar. 6:31-34).

20 Jun tbʼanel wibʼaj toj ja, nim toklen toj twitz tuʼn tjaw tjyoʼn aju mas bʼaʼn kye toj tja, pero ojtzqiʼn tuʼn qa at maj kwest jlu. In nok tilil tuʼn tuʼn t-ximen tiʼj tiʼ kxel bʼinchet. Ex in xi tqʼoʼn ambʼil te Jehová tuʼn ttzaj tyekʼin te alkye mas bʼaʼn, iktzun tten in kubʼ tyekʼin qa in ximen kyiʼj txqantl ex nya oʼkx tiʼjx (Prov. 2:6, 7; Filip. 2:4). *

21. ¿Tiʼ kʼelel qnikʼ tiʼj toj juntl xnaqʼtzbʼil?

21 O tzaj tqʼoʼn Jehová jun kyoklen chmilbʼaj, noqtzun tuʼnj, ojtzqiʼn kyuʼn qa at maj kwest tuʼn tjapun kyuʼn ex qa kxel kyqʼoʼn tajlal kyaqʼunbʼen te Jehová. Pero jaku tzʼok te jun tbʼanel chmilbʼaj qa ma tzʼel tkanoʼn tiʼj techel in kubʼ tqʼoʼn Jehová ex Jesús. Ex qa ma tzʼonin t-xuʼjil tiʼj, jaku tzalaj toj tmejebʼleʼn. ¿Tiʼ t-ximbʼetz xuʼjilbʼaj ktel tiʼj toklen tchmil ex tiʼ nya bʼaʼn in nok weʼ twitz? Atzun jlu kʼelel qnikʼ tiʼj toj juntl xnaqʼtzbʼil.

BʼITZ 16 Qnimsanktz Jehová tuʼnju toklen Tkʼwaʼl

^ taqik' 5 Aj tmojeʼ jun xjal, in nok te wibʼaj toj ja. Toj xnaqʼtzbʼil lu, kʼelel qnikʼ tiʼj alkye oklenj o txi tqʼoʼn Jehová kye junjun, tiquʼn o txi tqʼoʼn kye ex tzeʼn jaku tzʼel kykanoʼn wibʼaj toj ja tiʼj Jehová ex Jesús. Toj juntl xnaqʼtzbʼil kʼelel qnikʼ tiʼj alkye tten jaku tzʼel kykanoʼn chmilbʼaj ex xuʼjilbʼaj tiʼj Jesús ex kyiʼj junjuntl xjal in yolin Tyol Dios kyiʼj. Ex toj toxin xnaqʼtzbʼil, kʼelel qnikʼ tiʼj alkye kyoklen erman at toj kʼloj okslal.

^ taqik' 7 At maj in netz yekʼin toj cine, toj teatro ex kyoj comedia qa toj tumel aj tbʼaj tyajin jun xjal t-xuʼjil, axpe ikx qa ma tzʼok tbʼyoʼn. Tuʼntzunju, in kubʼ kyximen xjal qa bʼaʼn tuʼn t-xobʼ xuʼjilbʼaj te tchmil.

^ taqik' 20 Kkanetel mas tqanil tuʼna tiʼj tzeʼn jaku jaw qjyoʼn aju mas bʼaʼn toj xnaqʼtzbʼil tok tbʼi «Tomemos decisiones que honren a Dios», aju etz toj La Atalaya te 15 te abril te 2011, t-xaq 13 a 17.