Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 25

Miʼn kubʼ qqʼoʼn tolsabʼil kywitz «qeju tal chʼin»

Miʼn kubʼ qqʼoʼn tolsabʼil kywitz «qeju tal chʼin»

«Ten kykwente tiʼj tuʼn miʼn tel kyikʼune jun kye qeju tal chʼin lu» (MAT. 18:10).

BʼITZ 113 Aju mujbʼabʼil at toj ttnam Dios

AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ *

1. ¿Tiʼ o bʼant tuʼn Jehová tiʼj teyele junjun qe?

O QO tzaj tiʼn Jehová toj ttnam tuʼn qok laqʼeʼ ttxlaj (Juan 6:44). Qo ximen tiʼj tiʼ t-xilen jlu. Tej tok tqʼoʼn Jehová twitz tiʼj kyanmi xjal, ok tqʼoʼn twitz tiʼj jun tiʼ nim toklen qiʼj. Ok tkeʼyin qa at jun tbʼanel qanmi ex qa jakutoq tzʼok qkʼujlaʼn (1 Crón. 28:9). Ojtzqiʼn qoʼ tuʼn Jehová, in nel tnikʼ qiʼj ex kʼujlaʼn qoʼ tuʼn. ¿Mintiʼpe in chewix qanmi tuʼn jlu?

2. ¿Alkye techel ajbʼen tuʼn Jesús tuʼntzun tel qnikʼ tiʼj qa kʼujlaʼn teyele junjun qe tuʼn Jehová?

2 Kʼujlaʼna tuʼn Jehová, ax ikx kʼujlaʼn teyele junjun erman tuʼn. Tuʼn tel qnikʼ tiʼj jlu, yolin Jesús tiʼj jun techel. Qa at 100 t-ẍneʼl jun pastor ex qa ma kyaj tzpet jun tuʼn, ¿tiʼ kxel tbʼinchaʼn? «¿Mlaypelo che kyaj tqʼoʼn qeju 99 twi witz, ex kxeʼl jyolte aju otoq kyaj tzpet?». Aj tkanet tuʼn, mlay tzaj tqʼoj tiʼj, sino ktzalajel. ¿Tiʼ qaj tuʼn tel qnikʼ tiʼj? Qa nim toklen teyele junjun tmajen Jehová toj twitz tuʼnju in xqʼuqin qiʼj ik tzeʼn jun xqʼuqil ẍneʼl. Tqʼama Jesús jlu: «Myatzun tajbʼil tuʼn tnaj jun kye qeju tal chʼin lu» (Mat. 18:12-14).

3. ¿Tiʼ kʼelel qnikʼ tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu?

3 Nya qaj tuʼn tkubʼ qbʼinchaʼn jun tiʼ jaku tzaj kybʼis erman tuʼn. Toj xnaqʼtzbʼil lu, kxel qqʼoʼn tzaqʼwebʼil kyiʼj xjel lu: ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼntzun miʼn tkubʼ qqʼoʼn jun tolsabʼil kywitz txqantl? ¿Ex tiʼ jaku bʼant quʼn qa ma tzʼok bʼinchaʼn jun nya bʼaʼn qiʼj? Pero tnejel, qo yolin kyiʼj «qeju tal chʼin» in yolin Mateo capítulo 18 tiʼj.

¿ALKYE QEJU IN CHE OK QʼOʼN TE «TAL CHʼIN»?

4. ¿Alkyeqe in che ok qʼoʼn te «tal chʼin»?

4 ¿Alkyeqe in che ok qʼoʼn te «tal chʼin»? Atz in yolin kyiʼj kykyaqil t-xnaqʼtzbʼen Jesús. Noq alkyexku kyabʼqʼi, in che ok «ik tzaʼn qe tal kʼwaʼl» tuʼnju in xi kyqʼoʼn ambʼil tuʼn kytzaj xnaqʼtzaʼn (Mat. 18:3). Maske junxichaq tiʼchaq kygan, junxichaq kymod, kytnam ex kykostumbr, kykyaqilx in nok qeʼ kykʼuʼj tiʼj Jesús. Atzunte Jesús in che ok tkʼujlaʼn (Mat. 18:6; Juan 1:12).

5. ¿Tiʼ in kubʼ tnaʼn Jehová kyiʼj qeju in kubʼ kyqʼoʼn jun tolsabʼil toj kybʼe tmajen?

5 Kykyaqilx «qeju tal chʼin» nim kyoklen toj twitz Jehová. Tuʼn tel qnikʼ tiʼj tiʼ t-ximbʼetz at kyiʼj, qo ximen tiʼj tiʼ qximbʼetz at kyiʼj tal kʼwal. Nim kyoklen tal kʼwal toj qwitz. Ax ikx, qaj tuʼn qxqʼuqin kyiʼj tuʼnju mintiʼ kyipumal ex mintiʼ kyojtzqibʼil ik tzeʼn kye xjal o che chʼiy. In tzaj qbʼis aj tok bʼinchaʼn nya bʼaʼn tiʼj alkyexku xjal, pero mas jaku tzaj qbʼis aj tok bʼinchaʼn nya bʼaʼn tiʼj jun tal kʼwal, axpe ikx jaku tzaj qqʼoj. Chʼixme ax jlu in bʼant tuʼn Jehová, taj tuʼn t-xqʼuqin kyiʼj tmajen. Ex in tzaj tqʼoj kyiʼj qeju in kubʼ kyqʼoʼn jun tolsabʼil toj kybʼe (Is. 63:9; Mar. 9:42).

6. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn 1 Corintios 1:26 a 29, ¿tiʼ kyximbʼetz xjal at kyiʼj t-xnaqʼtzbʼen Jesús?

6 ¿Toj alkye juntl tten in che ok t-xnaqʼtzbʼen Jesús te «tal chʼin»? Qo ximen tiʼj jlu, ¿alkyeqe in nok qʼoʼn kyoklen kyuʼn xjal? Oʼkx in nok qʼoʼn kyoklen xjal qʼinun, qeju at kyipumal ex qeju ojtzqiʼn kywitz kyuʼn txqantl. Pero junxitl qe t-xnaqʼtzbʼen Jesús. Tuʼntzunju, in kubʼ kyximen xjal qa «tal chʼin» qe, toj juntl yol, qa nya nim kyoklen (kjawil uʼjit 1 Corintios 1:26-29). Atzunte Jehová junxitl t-ximbʼetz at kyiʼj.

7. ¿Alkye qximbʼetz taj Jehová tuʼn tten kyiʼj erman?

7 Kʼujlaʼn kykyaqil tmajen Jehová tuʼn, qa tzma in che oktz toj ttnam moqa ya qʼiʼn nim ambʼil kyuʼn. Qa nim kyoklen kykyaqil erman toj twitz Jehová, ax ikx qe nim kyoklen toj qwitz. Nim toklen tuʼn tok qkʼujlaʼn kykyaqil erman ex nya oʼkx junjun (1 Ped. 2:17). Il tiʼj tuʼn t-xi qbʼinchaʼn alkyexku tiʼ tuʼn qxqʼuqin kyiʼj. Qa ma tzʼel qnikʼ tiʼj qa ma tzʼok qbʼinchaʼn jun nya bʼaʼn tiʼj jun erman, mintiʼ tuʼn tkubʼ qximen qa nya il tiʼj tuʼn qyolin tukʼil ex qa il tiʼj tuʼn tikʼ tnaʼl tuʼn. Axpe ikx, mintiʼ tuʼn tkubʼ qximen qa mintiʼ in nikʼx jun tiʼ tuʼn. ¿Tiquʼn ateʼ junjun erman jun rat in kubʼ kynaʼn nya bʼaʼn? Bʼalo tuʼnju alkye tten ẍe jaw chʼiy moqa tuʼnju in kubʼ kyximen qa mintiʼ kyoklen. Atzun junjuntl jun rat in kubʼ kynaʼn nya bʼaʼn tuʼnju tzma in che oktz toj ttnam Jehová ex naʼmx tel kynikʼ tiʼj qa il tiʼj tuʼn tkubʼ qnajsaʼn kyil txqantl. Noq alkyexku tiʼ in bʼaj, il tiʼj tuʼn tok tilil quʼn tuʼn tkyaj nya bʼaʼn toj ttxolil. Noqtzun tuʼnj, qa at jun erman jun rat in kubʼ tnaʼn nya bʼaʼn, il tiʼj tuʼn tok tilil tuʼn tuʼn tchʼexpaj tmod. Nim toklen tuʼn tok tilil tuʼn tuʼntzun ttzalaj ex tuʼn kytzalaj txqantl.

BʼAʼN TUʼN TKUBʼ QXIMEN QA MAS NIM KYOKLEN TXQANTL QWITZ

8. ¿Alkye kyximbʼetz xjal el kykanoʼn t-xnaqʼtzbʼen Jesús?

8 ¿Tiquʼn yolin Jesús kyiʼj «qeju tal chʼin»? Yolin kyiʼj tuʼnju xi kyqanin t-xnaqʼtzbʼen jlu te: «¿Alkye jun mas nim toklen tuj ju kawbʼil in tzaj tuj kyaʼj?» (Mat. 18:1). Toj tqʼijlalil Jesús, kygantoq aj Judiy tuʼn tok qʼoʼn nim kyoklen kyuʼn xjal. In tzaj tqʼamaʼn jun xjal jlu: «Nimtoq toklen toj kywitz xjal tuʼn tok qʼoʼn kyoklen kyuʼn txqantl, tuʼn kyjaw nimsaʼn ex tuʼn tok ojtzqiʼn kywitz».

9. ¿Tiʼ iltoq tiʼj tuʼn tbʼant kyuʼn t-xnaqʼtzbʼen Jesús?

9 El tnikʼ Jesús tiʼj qa iltoq tiʼj tuʼn tok tilil kyuʼn t-xnaqʼtzbʼen tuʼn miʼn tjaw kynimsan kyibʼ ik tzeʼn kye aj Judiy. Xi tqʼamaʼn jlu kye: «Aju mas at toklen kyxole, qʼoʼnk tibʼ ik tzaʼn kʼwaʼlx taʼ; ex aju nejenel kyxole, qʼoʼnk tibʼ ik tzaʼn jun ajbʼel» (Luc. 22:26). Tuʼn qok «ik tzaʼn kʼwaʼlx», il tiʼj tuʼn tkubʼ qximen qa mas nim kyoklen txqantl qwitz (Filip. 2:3). Qa ma tzʼok tilil quʼn tuʼn tten qximbʼetz ik tzeʼn jlu, kʼonil qiʼj tuʼn miʼn tkubʼ qqʼoʼn jun tolsabʼil kywitz txqantl.

10. ¿Alkye consej tqʼama Pablo tbʼanel tuʼn t-xi qbʼiʼn?

10 Kykyaqilx erman in bʼant jun tiʼ mas tbʼanel kyuʼn qwitz. Nya kwest tuʼn tok qkeʼyin jlu qa ma qo ximen kyiʼj tiʼchaq tbʼanel in bʼant kyuʼn. Bʼaʼn tuʼn t-xi qbʼiʼn tbʼanel consej xi tqʼoʼn apóstol Pablo kye okslal te Corinto. Tqʼama jlu: «¿Alkye ma qʼmante qa mas bʼaʼn qeye twitz juntl? ¿Ex atpe jun at kyukʼile mya tuʼn Dios tzaj qʼoʼn kyeye? Qatzun ma tzaj qʼoʼn kyeye tuʼn Dios, ¿tiquʼntzun in jaw kyniman kyibʼe ik tzaʼn mya tuʼn Dios tzaj qʼoʼn kyeye?» (1 Cor. 4:7). Tuʼntzunju, bʼaʼn tuʼn tok qxqʼuqin qibʼ tuʼn miʼn tok bʼaj kywitz txqantl qiʼj ex tuʼn miʼn tkubʼ qximen qa mas nim qoklen kywitz. Qa at jun ermano tbʼanel qʼoʼn chikʼbʼabʼil ex qa at jun ermana in qʼon xnaqʼtzbʼil kye nim xjal, tbʼanel tuʼn tjaw kynimsaʼn Jehová.

QNAJSAKU KYIL ERMAN TUʼN TKYAQIL QKʼUʼJ

11. ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel qiʼn tiʼj txʼolbʼabʼil yolin Jesús tiʼj?

11 Tej otoqxi txi tqʼamaʼn Jesús kye t-xnaqʼtzbʼen tuʼn miʼn tkubʼ kyqʼoʼn jun tolsabʼil kywitz txqantl, xi tqʼamaʼn jun txʼolbʼabʼil kye tiʼj jun aj kawil tukʼil jun tmajen. Attoq nim tkʼas majen tukʼil aj kawil, pero kubʼ tnajsaʼn tkʼas tuʼnju mlayxtoq chjet tuʼn. Yajxitl, mintiʼ kubʼ tnajsaʼn majen lu tkʼas tukʼil maske nya nimtoq. Tuʼntzunju, okx tqʼoʼn aj kawil majen lu toj cárcel tuʼnju mintiʼ ten qʼaqʼbʼil tkʼuʼj tiʼj tukʼil. ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil in nel qiʼn tiʼj jlu? Tqʼama Jesús jlu: «Ax ikxtzun ok tbʼinchaʼ Nmane kyiʼje, aju at tuj kyaʼj, qa mintiʼ xkubʼ kynajsaʼne tuʼn tkyaqil kyanmiye aju kyil kyermaniye» (Mat. 18:21-35).

12. ¿Tzeʼn in nok qbʼinchaʼn nya bʼaʼn kyiʼj txqantl qa mintiʼ in kubʼ qnajsaʼn til juntl?

12 Nya oʼkx tzaj nya bʼaʼn tiʼj majen tuʼnju bʼant tuʼn, sino ax ikx kyiʼj txqantl. Kubʼ tyekʼin nya bʼaʼn tmod tiʼj tukʼil tuʼnju «okx tqʼoʼn tuj pres» ex tqʼama qa tzmaxi «tuʼn tetz okxi tchjet tkʼas». Ax ikx, ok tbʼinchaʼn nya bʼaʼn kyiʼj junjuntl majen ok kyqʼoʼn kywitz tiʼjju otoq bʼant tuʼn. Tqʼama Jesús jlu: «Tejtzun kykeʼyinte txqantl majen aju o bʼaj, tzaj nimxix kybʼis». Chʼixme ax jlu jaku bʼaj qiʼj toj ambʼil jaʼlo. Jaku tzaj kybʼis txqantl tuʼn qbʼinchbʼen. Qa ma tzʼok tbʼinchaʼn jun erman jun nya bʼaʼn qiʼj ex nya qaj tuʼn tkubʼ qnajsaʼn til, ¿tiʼ jaku bʼaj? Tnejel, kbʼel tnaʼn erman bʼis tuʼnju nya qaj tuʼn tkubʼ qnajsaʼn til ex nya qaj tuʼn tok qkʼujlaʼn, axpe ikx bʼalo ya mintiʼ in qox yolin te. Ex tkabʼin, jaku kubʼ kynaʼn erman nya bʼaʼn aj tok kykeʼyin qa mintiʼ mujbʼabʼil qxol tukʼil erman.

¿Kbʼelpe qnajsaʼn kyil txqantl moqa kxel qkʼuʼn qʼoj kyiʼj? (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 13 ex 14). *

13. ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil in nel qiʼn tiʼjju bʼaj tiʼj jun precursora?

13 Nya oʼkx qe in qo tzalaj aj tkubʼ qnajsaʼn kyil txqantl, sino ax ikx kye erman. Atzun jlu bʼaj tiʼj jun precursora, aju kʼokel qqʼoʼn tbʼi te Crystal. Tzaj tnaʼn ermana lu qa tzaj tbʼis tuʼn jun ermana toj kʼloj okslal. Tqʼama jlu: «Kux choʼn toj wanmiye kyuʼn tyol, aqeju e ok ik tzeʼn jun kuchiy. Ajtoq qxiʼye pakbʼal, nyatoq waje tuʼn nxiʼye junx tukʼil toj kar. Tuʼn jlu, tzaj nbʼise ex ya mintiʼ in tzalaje». Maske otoq tzʼok bʼinchaʼn nya bʼaʼn tiʼj Crystal, kubʼ t-ximen tuʼn miʼn t-xi tkʼuʼn qʼoj tiʼj ermana ex kubʼ tyekʼin qʼaqʼbʼil tkʼuʼj tiʼj. Ax ikx, mintiʼ jaw tnimsan tibʼ ex xi tbʼiʼn qe consej kanet tuʼn toj xnaqʼtzbʼil lu: «Perdonemos de corazón», aju etz toj uʼj Xqʼuqil toj kastiy te 15 te octubre te 1999. Kubʼ tnajsaʼn Crystal til ermana ex tqʼamatl jlu: «O tzʼel nnikʼe tiʼj qa qkyaqilx in nok tilil quʼn tuʼn tchʼexpaj qmod ex qa tkyaqil qʼij in kubʼ tnajsaʼn Jehová qil tuʼn tkyaqil tkʼuʼj. In kubʼ nnaʼne qa o tzʼel qʼiʼn jun iqtz wibʼaje ex nimxix in chin tzalaje toj ambʼil jaʼlo».

14. a) Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Mateo 18:21 ex 22, ¿tiʼtoq kwest tuʼn tbʼant tuʼn Pedro ex tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel qiʼn tiʼjju xi ttzaqʼweʼn Jesús te? b) ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn qa ax jlu in bʼaj qiʼj?

14 Ojtzqiʼn quʼn qa tbʼanel tuʼn tkubʼ qnajsaʼn kyil txqantl. Noqtzun tuʼnj, at maj kwest tuʼn tbʼant quʼn. Ax ikx te apóstol Pedro bʼaj jlu tiʼj junjun maj (kjawil uʼjit Mateo 18:21, 22). ¿Tiʼ jaku tzʼonin qiʼj tuʼn tkubʼ qnajsaʼn kyil txqantl? Tnejel, bʼaʼn tuʼn qximen tiʼj jteʼ maj o kubʼ tnajsaʼn Jehová qil (Mat. 18:32, 33). Mintiʼ qoklen tuʼn tkubʼ tnajsaʼn Jehová qil, pero in kubʼ tnajsaʼn qil tuʼn tkyaqil tkʼuʼj (Sal. 103:8-10). Ax ikx qe, nim toklen tuʼn tok qkʼujlan qibʼ qxolx. Mintiʼ in tzaj qʼoʼn ambʼil qe tuʼn tjaw qskʼoʼn qa kbʼel qnajsaʼn kyil erman moqa miʼn, sino il tiʼj tuʼn tbʼant quʼn (1 Juan 4:11). Tkabʼin, bʼaʼn tuʼn qximen kyiʼj kʼiwlabʼil in tzaj qkʼamoʼn aj tkubʼ qnajsaʼn kyil txqantl. Qa ma tzʼok tilil quʼn tuʼn tkubʼ qnajsaʼn til jun erman, in qo onin tiʼj ex in qo onin tiʼj kʼloj okslal tuʼn tten toj mujbʼabʼil. Nya oʼkxju, sino ax ikx in qo tzalaj ex at jun tbʼanel qamiwbʼil tukʼil Jehová (2 Cor. 2:7; Col. 3:14). Ex toxin, bʼaʼn tuʼn qnaʼn Dios tuʼnju a Jehová in tzaj qʼamante tuʼn tkubʼ qnajsaʼn kyil txqantl. Miʼn txi qqʼoʼn ambʼil te Satanás tuʼn tkubʼ tnajsaʼn mujbʼabʼil at qxol kyukʼil erman (Efes. 4:26, 27). Nim toklen tuʼn tonin Jehová qiʼj tuʼntzun miʼn qkubʼ tzʼaq toj ttramp Satanás.

MIʼN TZʼOK QQʼOʼN KYBʼINCHBʼEN TXQANTL TE JUN TOLSABʼIL TOJ QBʼE

15. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Efesios 4:32, ¿tiʼ jaku bʼant quʼn qa nya bʼaʼn in nela tbʼinchbʼen jun erman toj qwitz?

15 ¿Yajtzun qa nya bʼaʼn in nela tbʼinchbʼen jun erman toj qwitz? Qa ikju, bʼaʼn tuʼn tok tilil quʼn tuʼn tten mujbʼabʼil qxol. Bʼaʼn tuʼn qnaʼn Dios ex qqʼamanx te Jehová tkyaqilju in kubʼ qnaʼn. Qqaninx te Jehová tuʼn ttzaj tkʼiwlaʼn erman otoq tzʼok bʼinchante nya bʼaʼn qiʼj. Ax ikx, bʼaʼn tuʼn t-xi qqanin te tuʼn tonin qiʼj tuʼn tok qqʼoʼn qwitz kyiʼj tbʼanel tmod erman, aqeju o tzʼok tqʼoʼn twitz tiʼj (Luc. 6:28). Qa kwest in nela toj qwitz tuʼn tkubʼ qnajsaʼn til, qjyonx tumel tuʼn qyolin tukʼil. Miʼn kubʼ qximen qa tajtoq tuʼn tok tbʼinchaʼn nya bʼaʼn qiʼj (Mat. 5:23, 24; 1 Cor. 13:7). Aj qyolin tukʼil, qo ximen tiʼj tiquʼn xbʼant tuʼn. ¿Yajtzun qa nya taj erman tuʼn tkyaj nya bʼaʼn toj ttxolil? In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa bʼaʼn tuʼn ttzaj qʼaqʼan qkʼuʼj kyiʼj txqantl ex bʼaʼn tuʼn tikʼx kypaltil quʼn. Miʼn kubʼ qximen qa mlayx chʼexpaj erman (kjawil uʼjit Efesios 4:32). Ex aju mas nim toklen, kukx ktel tbʼanel qamiwbʼil tukʼil Jehová qa mintiʼ ma txi qkʼuʼn qʼoj tiʼj erman. Miʼn txi qqʼoʼn ambʼil te jun tiʼ tuʼn tok te jun tolsabʼil toj qbʼe. Iktzun tten kbʼel qyekʼin qa mas kʼujlaʼn Jehová quʼn twitz alkyexku juntl tiʼ (Sal. 119:165).

16. ¿Tiʼ il tiʼj tuʼn tbʼant tuʼn teyele junjun qe?

16 Nimxix in qo tzalaj tuʼnju junx in qo ajbʼen te Jehová ex junx qpastor at (Juan 10:16). In tzaj tqʼamaʼn libro Organizados para hacer la voluntad de Jehová, toj t-xaq 165 jlu: «Il tiʼj tuʼn qonin tuʼn tten mujbʼabʼil qxol. Nim toklen tuʼn tbʼant jlu quʼn». Ex in tzaj tqʼamaʼntl jlu: «Ktel jun tbʼanel qamiwbʼil kyukʼil erman qa ma ten qximbʼetz kyiʼj ik tzeʼn te Jehová». In qo ok tqʼoʼn Jehová ik tzeʼn qe tal kʼwal ex in nok tqʼoʼn nimxix qoklen. Ex ax qximbʼetz jlu ktel kyiʼj erman. In nok tkeʼyin Jehová onbʼil in xi qqʼoʼn kye erman ex in nok tqʼoʼn toklen qaqʼun aj qxqʼuqin kyiʼj (Mat. 10:42).

17. ¿Tiʼ bʼaʼn tuʼn tkubʼ qximen?

17 Kʼujlaʼn qe erman quʼn, tuʼntzunju, bʼaʼn tuʼn tkubʼ qximen tuʼn miʼn tkubʼ «qqʼoʼn jun tolsabʼl» kywitz (Rom. 14:13). In kubʼ qximen qa mas nim kyoklen erman qwitz ex qaj tuʼn tkubʼ qnajsaʼn kyil tuʼn tkyaqil qkʼuʼj. Miʼn txi qqʼoʼn ambʼil tuʼn qkubʼ tzʼaq noq tuʼn kybʼinchbʼen txqantl. Sino «qo lpeʼk tiʼj ju in tzaj qʼinte qmojbʼabʼl qibʼ qxolx ex aju in ajbʼen te chʼisbʼil qnabʼl qxolx» (Rom. 14:19).

BʼITZ 130 Qnajsanku qil qxolx

^ taqik' 5 Tuʼnju aj il qoʼ, jakulo tzʼok qbʼinchaʼn jun nya bʼaʼn kyiʼj erman ex jakulo tzaj kybʼis quʼn. Aj tbʼaj jlu, ¿tiʼ in bʼant quʼn? ¿In nokpe tilil quʼn tuʼn tkyaj nya bʼaʼn toj ttxolil? ¿Jun ratpe in xi qqanin najsam? ¿Moqa in kubʼ qximen qa mintiʼ qoklen kyiʼj maske in kubʼ kynaʼn nya bʼaʼn? ¿Yajtzun qa jun rat in kubʼ qnaʼn nya bʼaʼn tuʼnju in tzaj kyqʼamaʼn txqantl moqa tuʼnju in kubʼ kybʼinchaʼn? ¿In kubʼpe qximen qa ikx qmodju? ¿Moqa in nel qnikʼ tiʼj qa il tiʼj tuʼn tchʼexpaj qximbʼetz?

^ taqik' 53 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: In qʼojin jun ermana tiʼj juntl. Yajxitl, in che yolin kyjunalx tuʼn tkyaj nya bʼaʼn toj ttxolil. Te bʼajsbʼil, in che tzalaj juntl maj tuʼnju in che ajbʼen junx te Jehová.