Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

¿O tzʼok tbʼiʼna?

¿O tzʼok tbʼiʼna?

¿Alkyeqe impuesto xi kychjoʼn xjal toj ambʼil tej tten Jesús?

ATXIX toj ambʼil ojtxe, naqʼli qe aj Israel tuʼn t-xi kyqʼoʼn pwaq tuʼntzun kyonin tiʼj kʼulbʼil axix tok. Pero toj ambʼil tej tten Jesús tzalu twitz Txʼotxʼ, in xitoq kychjoʼn aj Judiy nim impuesto ex tuʼn jlu kwest ok kyanqʼibʼil.

Iltoq tiʼj tuʼn t-xi kyqʼoʼn xinaq aj Judiy mayor de edad medio siclo moqa kabʼe dracma pwaq tuʼntzun kyonin tiʼj ja xbʼalun, ex tej tikʼ ambʼil tiʼj tja Dios. Toj tnejel syent abʼqʼi, ajbʼen pwaq lu tuʼn kylaqʼet txkup tuʼn kyxi qʼet te chojbʼil ex tuʼn tok xqʼuqit tja Dios jaw tbʼinchaʼn Herodes. Xi kyqanin junjun aj Judiy te Pedro tiʼtoq t-ximbʼetz Jesús at tiʼj tuʼn t-xi chjet pwaq lu. Xi tqʼamaʼn Jesús te Pedro qa nya jun il tuʼn t-xi chjet. Axpe ikx, xi tqʼamaʼn te Pedro tuʼn t-xiʼ jyol jun moneda tuʼntzun t-xi chjet impuesto (Mat. 17:24-27).

Toj ambʼil aju, ax ikx xi kyqʼoʼn tmajen Dios qe diezmo, toj juntl yol, aju 10% tiʼj twitz kyawal moqa tiʼjju in kykambʼaʼn (Lev. 27:30-32; Núm. 18:26-28). Atzun kye nejenel kye okslabʼil, kyajtoq tuʼn t-xi kyqʼoʼn xjal diezmo tiʼj tkyaqil twitz awal, axpe ikx «tiʼj tal kʼul alwen tbʼi, ex tiʼj tal kʼul anís tbʼi, ex tiʼj tal kʼul comino tbʼi». Mintiʼ tqʼama Jesús qa nya bʼaʼn tuʼn t-xi qʼet impuesto lu, sino aju nya bʼaʼn ela toj twitz, aju tej kyok fariseo ex qe xnaqʼtzal tiʼj ley te xmeletzʼ (Mat. 23:23).

Ax ikx, xi kychjoʼn aj Judiy junjun impuesto kye xjal te Roma tuʼnju ateʼtoq tjaqʼ kykawbʼil. Jun techel, kykyaqil xjal attoq kytxʼotxʼ, xi kychjoʼn jun impuesto tuʼn twitz awal moqa tuʼn pwaq. Bʼalo xi kychjoʼn junlo 20 moqa 25% tiʼj tkyaqilju twitz kyawal jaw kychmoʼn. Ax ikx, teyele junjun aj Judiy iltoq tiʼj tuʼn t-xi tchjoʼn jun impuesto. Xi kyqanin fariseo te Jesús qa bʼaʼn tuʼn t-xi chjet impuesto lu. Xitzun ttzaqʼweʼn Jesús jlu kye: «Kyqʼonxe te gobierni aju te gobierni, ex kyqʼonxe te Dios aju te Dios» (Mat. 22:15-22).

Kyoj junjun tnam, ax ikx xi qanin impuesto kye xjal tuʼn kyokx kʼayil moqa tuʼn kyex kʼayil. Atz el qanin qe impuesto lu ttzi puerto, nqayin kyiʼj puente, kyoj crucero, kytzi tnam moqa kytzi merkad.

Nimx impuesto xi kychjoʼn xjal tej kyten tjaqʼ tkawbʼil tnam Roma. Tqʼama jun historiador romano Tácito tbʼi qa tej tkawin Tiberio toj ambʼil tej tten Jesús tzalu twitz Txʼotxʼ, «xi qanin nim impuesto kye xjal toj junjun tnam te Siria ex Judea. Tuʼntzunju, xi kyqanin xjal lu tuʼn tkutz qʼiʼn tiʼj impuesto».

Tzaj nim nya bʼaʼn kyiʼj aj Judiy tuʼnju nya toj tumel el qanin impuesto kyiʼj. Qa tajtoq jun xjal tuʼn t-xi qʼoʼn toklen tuʼn tcobrarin impuesto, iltoq tiʼj tuʼn t-xi tchjoʼn nim pwaq. Tejtzun t-xi qʼoʼn toklen, nimtoq pwaq in kambʼan tiʼj. In xitoq tqʼoʼn xjal lu kyaqʼun junjuntl tuʼn kyxiʼ cobraril impuesto, ax ikx kye xjal lu, kyaj kyganancia tiʼj pwaq el kyiʼn te impuesto. Jaku txi qqʼamaʼn qa ax ikx te Zaqueo e ten qe taqʼunal tuʼn kyxiʼ qanil impuesto (Luc. 19:1, 2). Tuʼn tkyaqil tqanil lu, in nel qnikʼ tiʼj tiquʼn el kyikʼun xjal qeju cobraril impuesto.