Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 13

Qchʼiysam qkʼujlabʼil qxolx

Qchʼiysam qkʼujlabʼil qxolx

«Kykʼujlam kyibʼe kyxolxe tuʼn tkyaqil kykʼuʼje ex tuʼn tkyaqil kyipune» (1 PED. 1:22).

BʼITZ 109 Qkʼujlank qibʼ tuʼn tkyaqil qkʼuʼj

AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ *

Toj mankbʼil qonikʼen tej tten Jesús kyukʼil t-apóstol, yolin nim maj tiʼj kʼujlabʼil kyukʼil. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 1 ex 2).

1. ¿Alkye mandamyent xi tqʼamaʼn Jesús kye t-xnaqʼtzbʼen? (Qʼonka twitza tiʼj tilbʼilal tok tiʼj t-xkʼomil).

TOJ qonikʼen tej naʼmxtoq tkyim Jesús, xi tqʼamaʼn jlu kye t-xnaqʼtzbʼen: «Kxel nqʼoʼne jun akʼaj mandamyent kyeye: Tuʼn kykʼujlante kyibʼe kyxolxe ik tzaʼn weye ma che nkʼujlaye». Ax ikx tqʼama: «Qa ma kykʼujla kyibʼe kyxolxe, tuʼntzun jlu kʼelel kynikʼ kykyaqil xjal kyiʼje qa nxnaqʼtzbʼen qeye» (Juan 13:34, 35).

2. ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn tkubʼ qyekʼin qkʼujlabʼil qxolx?

2 Tqʼama Jesús qa kʼelel kynikʼ xjal tiʼj alkyeqe t-xnaqʼtzbʼen qa ma tzʼok kykʼujlan kyibʼ ik tzeʼn te bʼant tuʼn. Japun twi tyol Jesús toj tnejel syent abʼqʼi ex ax ikx in japun toj ambʼil jaʼlo. Tuʼntzunju, nim toklen tuʼn tkubʼ qyekʼin qkʼujlabʼil qxolx, axpe ikx qa kwest tuʼn tbʼant quʼn.

3. ¿Tiʼ kʼelel qnikʼ tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu?

3 Tuʼnju aj il qoʼ, at maj kwest tuʼn kyok qkʼujlaʼn txqantl tuʼn tkyaqil qkʼuʼj. Maske ikju, bʼaʼn tuʼn tok tilil quʼn tuʼn tel qkanoʼn tiʼj techel kyaj tqʼoʼn Jesús. Toj xnaqʼtzbʼil lu, kʼelel qnikʼ tiʼj tzeʼn jaku tzʼonin qkʼujlabʼil at kyiʼj erman tuʼn tten mujbʼabʼil qxol, tuʼn miʼn tok qqʼoʼn qwitz tiʼj kyyajil ex tuʼn qbʼinchan xtalbʼil. Akux in qo xnaqʼtzan tiʼj, qxjelinku jlu: «¿Tiʼ jaku tzʼel nkanoʼne kyiʼj erman kukx o kubʼ kyyekʼin kykʼujlabʼil maske kwest o tzʼela toj kywitz?».

BʼAʼN TUʼN TTEN MUJBʼABʼIL QXOLX

4. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Mateo 5:23 ex 24, ¿tiquʼn nim toklen tuʼn t-xi qbʼinchaʼn tiʼj jun nya bʼaʼn in tzaj qxol tukʼil jun erman?

4 Kyaj t-xnaqʼtzaʼn Jesús qa nim toklen tuʼn t-xi qbʼinchaʼn tiʼj jun nya bʼaʼn in tzaj qxol tukʼil jun erman (kjawil uʼjit Mateo 5:23, 24). Tuʼntzunju, qa qaj tuʼn ttzalaj Jehová quʼn, mintiʼ tuʼn tten jun nya bʼaʼn qxol tukʼil juntl. In tzalaj aj tok tkeʼyin qa in nok tilil quʼn tuʼn tten mujbʼabʼil qxol kyukʼil erman. Qa at qqʼoj tiʼj jun erman ex nya qaj tuʼn t-xi qbʼinchaʼn tiʼj jun nya bʼaʼn in tzaj qxol, mlay t-xi tkʼamoʼn Jehová qajbʼebʼil te (1 Juan 4:20).

5. ¿Tiquʼn kwest ela toj twitz Mark tuʼn t-xi bʼinchet tiʼj jun nya bʼaʼn?

5 At maj kwest tuʼn t-xi qbʼinchaʼn tiʼj jun nya bʼaʼn. ¿Tiquʼn? Qo yolin tiʼjju bʼaj tiʼj Mark. * Kubʼ tnaʼn nya bʼaʼn tej tok ten jun erman yolil nya bʼaʼn tiʼj kyukʼil txqantl erman. ¿Tiʼ kubʼ tnaʼn Mark tuʼn jlu? Tqʼama: «Tzaj nim nqʼoje tiʼj erman ex xi nqʼamaʼne nya bʼaʼn yol te». Noqtzun tuʼnj, tzaj tbʼis Mark tuʼnju bʼant tuʼn ex xi tqanin najsam te erman tuʼntzun tkyaj nya bʼaʼn toj ttxolil. Pero mintiʼ kubʼ tnajsaʼn erman til. Tuʼntzunju kubʼ t-ximen Mark jlu: «Qa nya taj erman tuʼn tkyaj nya bʼaʼn toj ttxolil, ¿tiquʼn kukx kʼokel tilil wuʼne tuʼn nyoline tiʼj?». Yajxitl, xi tqʼamaʼn ansyan in bʼet kyojele Ja te Chmabʼil te tuʼn kukx tok tilil tuʼn. ¿Tiʼ bʼant tuʼn Mark?

6. a) ¿Tiʼ bʼant tuʼn Mark tuʼn tkyaj nya bʼaʼn toj ttxolil? b) ¿Alkye tten xi tbʼiʼn Mark qe yol tkuʼx toj Efesios 4:2 ex 32?

6 Tuʼnju ximen Mark tiʼj tmod, el tnikʼ tiʼj qa at maj jaw tnimsan tibʼ. Onin jlu tiʼj tuʼn tkubʼ tchʼixpuʼn tmod (Col. 3:8, 9, 12). Kubʼ tin tibʼ ex xi tqanin juntl maj najsam te erman. Ax ikx, xi ttzʼibʼin junjun carta te erman tuʼntzun t-xi tqʼamaʼn te tiʼtoq in kubʼ tnaʼn ex qa tajtoq tuʼn tok juntl maj te tamiw. Nya oʼkxju, ax ikx xi tqʼoʼn junjun oyaj te erman. Noqtzun tuʼnj, bʼisbʼajil tuʼnju naʼmxtoq tikʼ tnaʼl nya bʼaʼn tuʼn erman. Pero kukx ok tilil tuʼn Mark tuʼn tok tkʼujlaʼn erman ex tuʼn tkubʼ tnajsaʼn til ik tzeʼn tqʼama Jesús (kjawil uʼjit Efesios 4:2, 32). Ax ikx qe, qa in nok tilil quʼn tuʼn tkyaj jun nya bʼaʼn toj ttxolil tukʼil juntl, pero mintiʼ in nikʼ tnaʼl tuʼn, kʼonil axix tok kʼujlabʼil qiʼj tuʼn kukx tkubʼ qnajsaʼn til ex tuʼn qnaʼn Dios tuʼntzun tkyaj nya bʼaʼn toj ttxolil (Mat. 18:21, 22; Gál. 6:9).

Qa ma tzaj nya bʼaʼn qxol tukʼil juntl, il-lo tiʼj tuʼn tbʼant nim tiʼchaq quʼn tuʼn tkyaj toj ttxolil. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 7 ex 8). *

7. a) ¿Tiʼ tqʼama Jesús tuʼn tbʼant quʼn? b) ¿Alkye nya bʼaʼn ok weʼ jun ermana twitz?

7 Tqʼama Jesús tuʼn kukx tok qqoʼn kyoklen txqantl ik tzeʼn qajbʼil tuʼn tbʼant kyuʼn qukʼil. Ex tqʼama qa nya oʼkx tuʼn kyok qkʼujlaʼn qeju kʼujlaʼn qoʼ kyuʼn (Luc. 6:31-33). ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn qa at jun erman nya taj tuʼn ttzaj qʼolbʼen qe? Ax tok, nya tkyaqil maj in bʼaj jlu. Pero atzun jlu bʼaj tiʼj jun ermana Lara tbʼi. Tqʼama: «Nyatoq taj jun ermana tuʼn tyolin wukʼile ex mintiʼ bʼiʼn wuʼne tiquʼn. Tzaj bʼaj nkʼuʼje tuʼn jlu ex nyatoq waje tuʼn nxiʼye kyoj chmabʼil». Toj jun ambʼil kubʼ t-ximen Lara jlu: «Nya aqine at tpaj. Axpe ikx o kubʼ kyximen junjuntl erman qa kwest tuʼn tel qnikʼ tiʼj ermana».

8. a) ¿Tiʼ bʼant tuʼn Lara tuʼn tten juntl maj mujbʼabʼil kyxol tukʼil jun ermana? b) ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil in nel qiʼn tiʼjju bʼaj tiʼj Lara?

8 Bʼant nimku tiʼchaq tuʼn Lara tuʼntzun tten juntl maj mujbʼabʼil kyxol tukʼil ermana. Naʼn Dios te Jehová, kubʼ t-ximen tuʼn tyolin tiʼj nya bʼaʼn tukʼil ermana, tzaj kychlen kyibʼ ex kubʼ kynajsaʼn kyil kyxolx. Otoq kyaj nya bʼaʼn toj ttxolil, pero tqʼamatl Lara jlu: «Tej tikʼ ambʼil, ax tmod ermana ten wukʼile. Tzaj nim nbʼise tuʼn jlu». Kubʼ t-ximen Lara qa oʼkx jakutoq tzalaj qa ma kubʼ tchʼexpuʼn ermana tmod. Noqtzun tuʼnj, tej tbʼet ambʼil el tnikʼ tiʼj qa mas tbʼanel qa kukx ma ten tkʼujlabʼil tiʼj ermana ex qa kukx ma kubʼ tnajsaʼn til tuʼn tkyaqil tkʼuʼj (Efes. 4:32–5:2). Axpe ikx, tzaj tnaʼn qa aju xjal in kubʼ tyekʼin axix tok tkʼujlabʼil, «mintiʼ in xi tkʼuʼn qʼoj», «tkyaqil nnikʼx tuʼn, tkyaqil niman tuʼn, ex tuj tkyaqil ayoʼn tuʼn, ex at tpasens tuj tkyaqil» (1 Cor. 13:5, 7). Onin jlu tiʼj tuʼn ttzalaj juntl maj. Tej tbʼet ambʼil, kubʼ tyekʼin ermana mas tbʼanel tmod tukʼil Lara. Qa ma tzʼok tilil quʼn tuʼn tten mujbʼabʼil qxol kyukʼil erman ex qa ma che ok qkʼujlaʼn, qʼuqli qkʼuʼj tiʼj qa ktel Jehová qukʼil, aju Dios at tkʼujlabʼil ex qʼol mujbʼabʼil (2 Cor. 13:11).

MIʼN TZʼOK QQʼOʼN QWITZ TIʼJ KYYAJIL TXQANTL

9. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Hechos 10:34 ex 35, ¿tiquʼn mintiʼ tuʼn tok qqʼoʼn qwitz tiʼj kyyajil xjal?

9 Mintiʼ in nok tqʼoʼn Jehová twitz tiʼj kyyajil xjal (kjawil uʼjit Hechos 10:34, 35). Qa ma tzʼel qkanoʼn tiʼj, in kubʼ qyekʼin qa tkʼwal qoʼ. Ax ikx, in xi qbʼiʼn kawbʼil tuʼn kyok qkʼujlaʼn txqantl ik tzeʼn in nok qkʼujlan qibʼ ex in qo onin tuʼn tten mujbʼabʼil qxol kyukʼil erman (Rom. 12:9, 10; Sant. 2:8, 9).

10, 11. ¿Tiʼ bʼant tuʼn jun ermana tuʼn tkubʼ kyiʼj nya bʼaʼn t-ximbʼetz?

10 Kwest jaku tzʼela kye junjun tuʼn miʼn tok kyqʼoʼn kywitz tiʼj kyyajil xjal. Qo ximen tiʼjju bʼaj tiʼj ermana Ruth. Tej tal txin, tzaj jun nya bʼaʼn kyxol tukʼil jun xjal te juntl tnam. ¿Tiʼ tzaj tiʼj tuʼn jlu? Tqʼama: «Nyatoq waje tuʼn tok nbʼiʼne jun tqanil tiʼj tnam aju. Kubʼ nximane qa nya bʼaʼn kymod xjal te lugar aju, axpe ikx qe erman». ¿Tiʼ onin tiʼj tuʼn tkubʼ tchʼexpuʼn t-ximbʼetz?

11 El tnikʼ Ruth tiʼj qa iltoq tiʼj tuʼn tkubʼ kyiʼj nya bʼaʼn t-ximbʼetz. Tuʼntzunju, jaw tuʼjin junjun tqanil tiʼjju in nikʼ toj kyanqʼibʼil erman toj uʼj Anuario tiʼj tnam aju. Tqʼama jlu: «Ok tilil wuʼne tuʼn tten tbʼanel nximbʼetze kyiʼj xjal te tnam aju. El nnikʼe tiʼj qa kygantoq erman tuʼn kypakbʼan ex qa ateʼ kyxol toj tja Jehová». Chebʼe chebʼe el tnikʼ tiʼj qa iltoq tiʼj tuʼn tbʼant junjuntl tiʼchaq tuʼn. Tqʼamatl jlu: «Qa in noktoq wojtzqiʼne jun erman te tnam aju, ok tilil wuʼne tuʼn woke te tamiw ex tuʼn tten tbʼanel nmode tukʼil. Iktzun tten e ok wojtzqiʼne mas». ¿Tiʼ tbʼanel tzaj tuʼn jlu? Tqʼama Ruth: «Tej tbʼet ambʼil, ya mintiʼ e ten nya bʼaʼn nximbʼetze».

Qa kʼujlaʼnxix qe erman quʼn, mlay tzʼok qqʼoʼn qwitz tiʼj kyyajil. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 12 ex 13). *

12. ¿Alkyetoq nya bʼaʼn t-ximbʼetz Sarah at?

12 Atlo junjun at ikʼbʼil toj kyanmi kyiʼj txqantl, pero mintiʼlo in nel kynikʼ tiʼj. Jun techel, kubʼ t-ximen jun ermana Sarah tbʼi qa mintiʼtoq in che el tikʼun xjal tuʼn kyyajil, tuʼn kypwaq moqa tuʼnju at jun kyoklen toj ttnam Jehová. Pero tqʼama jlu: «El nnikʼe tiʼj qa in che eltoq wikʼune xjal». Bʼaj jlu tiʼj tuʼnju kykyaqil toj tja otoq che ten toj universidad ex oʼkx tajtoq tuʼn tten kyukʼil xjal otoq tzʼetz kyxnaqʼtzbʼil. Axpe ikx xi tqʼamaʼn jlu te jun tamiw: «Oʼkx in chin tene kyukʼil erman o tzʼetz kyxnaqʼtzbʼil toj universidad». In nel qnikʼ tiʼj qa iltoq tiʼj tuʼn tkubʼ tchʼexpuʼn Sarah t-ximbʼetz. ¿Tiʼ onin tiʼj?

13. ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil in nel qiʼn tiʼj Sarah?

13 Onin jun ansyan in bʼet kyojele Ja te Chmabʼil tiʼj Sarah tuʼn tchʼexpaj t-ximbʼetz. Tqʼamatl jlu: «Tqʼama ansyan qa in tzalaj wiʼje tuʼnju kukx in chin ajbʼene te Jehová, in xi nqʼoʼne tbʼanel nyole ex tuʼnju at wojtzqibʼile tiʼj Tyol Dios. Yajxitl, tqʼama qa akux in chʼiy qojtzqibʼil tiʼj Jehová, nim toklen tuʼn tten tbʼanel qmod ik tzeʼn tuʼn tkubʼ qin qibʼ, tuʼn ttzaj qʼaqʼin qkʼuʼj ex tuʼn tel qnikʼ tiʼj qa mlay bʼant tkyaqil quʼn». Ok tqʼoʼn Sarah toklen aju tqʼama ansyan te. Ax ikx tqʼama Sarah jlu: «El nnikʼe tiʼj qa mas nim toklen tuʼn tten tbʼanel qmod ex qkʼujlabʼil». Onin jlu tiʼj Sarah tuʼn tten tbʼanel t-ximbʼetz kyiʼj erman. Ex tzaj tchikʼbʼaʼn jlu: «Ok tilil wuʼne tuʼn tel nnikʼe tiʼj alkyeqe tbʼanel kymod erman nim toklen toj twitz Jehová». Ax ikx qe, miʼn kubʼ qximen qa mas nim qoklen noq tuʼnju qxnaqʼtzbʼil o tzʼetz. Qa kʼujlaʼnxix qe erman quʼn, mlay tzʼok qqʼoʼn qwitz tiʼj kyyajil (1 Ped. 2:17).

QBʼINCHAM XTALBʼIL

14. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Hebreos 13:16, ¿tiʼ in kubʼ tnaʼn Jehová aj qbʼinchan xtalbʼil?

14 Nim toklen toj twitz Jehová aj qbʼinchan xtalbʼil kyiʼj txqantl moqa aj t-xi qqʼoʼn kyposad (kjawil uʼjit Hebreos 13:16). Nya oʼkxju, ax ikx in nok tqʼoʼn toklen jlu tukʼil qkʼulbʼil in xi qqʼoʼn te, ex mas aj qonin kyiʼj qeju kyaj onbʼil (Sant. 1:27; 2:14-17). Tuʼntzunju, in tzaj tqʼamaʼn Xjan Uʼj jlu qe: «Kyqʼonxe kyposad okslal» (Rom. 12:13). Aj qbʼinchan xtalbʼil kyiʼj txqantl, in kubʼ qyekʼin qa qaj tuʼn qok te kyamiw ex qa kʼujlaʼn qe quʼn. Tbʼanel in nela toj twitz Jehová aj t-xi qqʼoʼn chʼin twa jun xjal moqa chʼin tkʼaʼ, axpe ikx aj tel qpaʼn ambʼil tuʼn qten tukʼil moqa aj tok qbʼiʼn (1 Ped. 4:8-10). Noqtzun tuʼnj, ateʼ junjun tiʼchaq jaku tzʼel kyiʼn ambʼil qe tuʼn qbʼinchan xtalbʼil.

«Nyatoq ngane tuʼn nbʼinchane xtalbʼil, pero o chʼexpaj nximbʼetze ex in chin tzalaje aj tbʼant wuʼne» (Edit). (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 16). *

15, 16. a) ¿Tiquʼn jaku kubʼ kyximen junjun qa mlay che bʼinchan xtalbʼil? b) ¿Tiʼ onin tiʼj Edit tuʼn tbʼinchan xtalbʼil?

15 Atlo junjun jaku kubʼ kyximen qa mlay che bʼinchan xtalbʼil tuʼnju nya nim tiʼchaq at kye. Atzun jlu bʼaj tiʼj jun ermana viud, aju Edit tbʼi. Tej naʼmxtoq tok te testigo de Jehová, mintiʼtoq in ten kyukʼil txqantl. Kubʼ t-ximen qa at mas tiʼchaq kye txqantl tuʼn kybʼinchan xtalbʼil.

16 Tej tok Edit te testigo de Jehová, kubʼ tchʼexpuʼn t-ximbʼetz ex ok tilil tuʼn tuʼn tbʼinchan xtalbʼil. Tqʼama jlu: «Tej tjaw bʼinchaʼn akʼaj Ja te Chmabʼil jatumel in nok nchmon wibʼe, tzaj tqanin jun ansyan weye qa jaku kyaj ten jun mejebʼleʼn njaye toj kabʼe seman tuʼnju che oniltoq tiʼj aqʼuntl. Toj ambʼil aju, in ximane tiʼj tzeʼn tzaj kʼiwlaʼn viud te Sarepta tuʼn Jehová» (1 Rey. 17:12-16). Tuʼntzunju xi tqʼamaʼn Edit qa jakutoq che kyaj erman tja. ¿Tiʼ kʼiwlabʼil tzaj tkʼamoʼn? Tqʼama jlu: «Nya oʼkx kabʼe seman e kyaj ten erman njaye, sino kabʼe xjaw. Toj ambʼil aju ok qamiwen qibʼe». Ax ikx in tzalaj Edit tuʼnju ateʼ tbʼanel tamiw toj kʼloj okslal. Toj ambʼil jaʼlo, in najbʼen te precursora ex tgan tuʼn t-xi tqʼamaʼn kye erman in che ex pakbʼal tuʼn kyikʼ tja ex tuʼn t-xi tqʼoʼn chʼin kykʼaʼ. Ex tqʼamaʼntl jlu: «In chin tzalaje aj t-xi nqʼoʼne jun tiʼ kye txqantl. O tzaj nkʼamoʼne nim kʼiwlabʼil tuʼn jlu» (Heb. 13:1, 2).

17. ¿Tiʼ el tnikʼ Luke tiʼj tukʼil t-xuʼjil?

17 Bʼalo ya in qo bʼinchan xtalbʼil, ¿pero jakupe bʼant juntl tiʼ quʼn? Jun techel, tgan Luke tukʼil t-xuʼjil tuʼn kybʼinchan xtalbʼil. Otoq che naqʼet tuʼn kypon txqantl kyja, ik tzeʼn qe toj kyja, qe tbʼanel kyamiw ex aju ansyan in bʼet kyojele Ja te Chmabʼil tukʼil t-xuʼjil. Noqtzun tuʼnj, in tzaj tqʼamaʼn Luke jlu: «El qnikʼe tiʼj qa oʼkxtoq in xi qqʼoʼne txokbʼil kyiʼj qeju mas ojtzqiʼn kywitz quʼne». ¿Tiʼ bʼant kyuʼn tuʼn kybʼinchan xtalbʼil kyiʼj txqantl?

18. ¿Tiʼ bʼant tuʼn Luke tukʼil t-xuʼjil tuʼn kybʼinchan mas xtalbʼil?

18 Chʼexpaj t-ximbʼetz Luke tukʼil t-xuʼjil tej kyximen kyiʼj tyol Jesús lu: «Qatzun oʼkx ma kykʼujlaye qeju in che kʼujlan kyeye, ¿alkyetzun oyaj ktzajel qʼoʼn kyeye tiʼj jlu?» (Mat. 5:45-47). El kynikʼ tiʼj qa iltoq tiʼj tuʼn tel kykanoʼn tiʼj Jehová tuʼnju in tzaj tqʼoʼn tbʼanel tiʼchaq kye kykyaqil. Tuʼntzunju, kubʼ kyximen tukʼil t-xuʼjil tuʼn t-xi kyqʼoʼn txokbʼil kye erman naʼmxtoq kypon kyja. Tqʼama Luke jlu: «Jaʼlo, qkyaqile in qo tzalaje kyiʼj tbʼanel ambʼil lu, tuʼnju in qo ok laqʼeʼye mas kytxlaj erman ex ttxlaj Jehová».

19. ¿Tzeʼn jaku kubʼ qyekʼin qa t-xnaqʼtzbʼen Jesús qoʼ, ex tiʼ qaj tuʼn tbʼant quʼn?

19 Toj xnaqʼtzbʼil lu, ma tzʼel qnikʼ tiʼj qa aj tten nim qkʼujlabʼil kyiʼj erman, kʼonil qiʼj tuʼn tten mujbʼabʼil qxol, tuʼn miʼn tok qqʼoʼn qwitz tiʼj kyyajil ex tuʼn qbʼinchan xtalbʼil. Nim toklen tuʼn tkubʼ tiʼj alkyexku ikʼbʼil tkuʼx toj qanmi ex tuʼn kyok qkʼujlaʼn erman tuʼn tkyaqil qkʼuʼj. Qa ma bʼant jlu quʼn, qo tzalajel ex kbʼel qyekʼin qa axix tok t-xnaqʼtzbʼen Jesús qoʼ (Juan 13:17, 35).

BʼITZ 88 «Yekʼuntza qe tbʼeya weye»

^ taqik' 5 Tqʼama Jesús qa kʼelel nikʼbʼaj kyiʼj axix tok okslal tuʼn kʼujlabʼil ktel kyxolx. In nonin qkʼujlabʼil at kyiʼj erman tuʼn tten mujbʼabʼil qxol, tuʼn miʼn tok qqʼoʼn qwitz tiʼj kyyajil ex tuʼn qbʼinchan xtalbʼil. Noqtzun tuʼnj, at maj kwest tuʼn tbʼant jlu quʼn. Tuʼntzunju, toj xnaqʼtzbʼil lu kʼelel qnikʼ kyiʼj junjun tumel tzeʼn jaku chʼiy qkʼujlabʼil qxolx.

^ taqik' 5 Ma kubʼ chʼixpet junjun bʼibʼaj toj xnaqʼtzbʼil lu.

^ taqik' 57 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: In nok tilil tuʼn jun ermana tuʼn t-xi tbʼinchaʼn tiʼj jun nya bʼaʼn jun ex juntl maj, pero mintiʼ in kyaj toj ttxolil. Tuʼnju mintiʼ in sikt ex kukx in kubʼ tyekʼin tkʼujlabʼil, in ten juntl maj mujbʼabʼil kyxol.

^ taqik' 59 TQANIL TIʼJ TILBʼILAL: In kubʼ t-ximen jun ermano ma tijen qa nijun in ximen tiʼj.

^ taqik' 61 TQANIL TIʼJ TILBʼILAL: In chʼexpaj t-ximbʼetz jun ermana aju mintiʼtoq in bʼinchan xtalbʼil, ex jaʼlo mas in tzalaj.