Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 18

¿Kxelpe qqʼoʼn ambʼil tuʼn miʼn qok lepeʼ tiʼj Jesús?

¿Kxelpe qqʼoʼn ambʼil tuʼn miʼn qok lepeʼ tiʼj Jesús?

«At tzalajbʼil teju xjal mintiʼ in jawjeʼ tkʼuʼj wiʼje» (MAT. 11:6).

BʼITZ 54 Atzun bʼe jlu

AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ *

1. ¿Tiʼ jaku bʼaj aj t-xi qqʼamaʼn kye txqantl aju otoq tzʼel qnikʼ tiʼj toj Tyol Dios?

¿NAʼNX tuʼna tiʼ kubʼ tnaʼna tej tel tnikʼa tiʼj axix tok? Kubʼlo t-ximana qa chikʼlixix taʼ xnaqʼtzbʼil xi yekʼin teya. Ax ikx, kubʼlo t-ximana qa jaku txi kynimen kykyaqil xjal. Ok qeʼ tkʼuʼja tiʼj qa jaku tzʼonin Tyol Dios kyiʼj xjal tuʼn kytzalaj ex tuʼn tten jun qʼuqbʼil kykʼuʼj tiʼj ambʼil tzul (Sal. 119:105). Tuʼnju tzalaja tiʼjju el tnikʼa tiʼj, ok tena qʼamalte kye tamiwa ex kye toj tjaya. Pero tzaj bʼaj tkʼuʼja tuʼnju nya kykyaqilx ok kyqʼoʼn kywiʼ tiʼja.

2, 3. ¿Tiʼ kubʼ kyximen nim xjal tiʼj Jesús ex tiʼj t-xnaqʼtzbʼil?

2 Mintiʼ in qo jaw labʼin tiʼj qa ma tzʼel kyikʼun xjal tbʼanel tqanil in qo pakbʼan tiʼj. Tej tten Jesús tzalu twitz Txʼotxʼ, bʼant nim milagr tuʼn ex tuʼn jlu el nikʼbʼaj tiʼj qa in nonintoq Jehová tiʼj. Maske ikju, chʼixmi kykyaqil xjal el kyikʼun te. Jun techel, el kynikʼ aj qʼoj tiʼj qa otoq jaw anqʼin Lázaro tuʼn Jesús, pero mintiʼ xi kynimen nejenel kye okslabʼil qa otoq tzʼok te Mesías. Axpe ikx, e jyon tumel tzeʼn tuʼn tkubʼ bʼyoʼn Jesús ex Lázaro (Juan 11:47, 48, 53; 12:9-11).

3 Ojtzqiʼntoq tuʼn Jesús qa chʼixmi kykyaqil xjal mlaytoq tzʼok qeʼ kykʼuʼj tiʼj qa a otoq tzʼok te Mesías (Juan 5:39-44). Xi tqʼamaʼn jlu kye nim t-xnaqʼtzbʼen Juan el Bautista: «At tzalajbʼil teju xjal mintiʼ in jawjeʼ tkʼuʼj wiʼje» (Mat. 11:2, 3, 6). ¿Tiquʼn el ikʼun Jesús kyuʼn nim xjal?

4. ¿Tiʼ kʼelel qnikʼ tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu?

4 Toj xnaqʼtzbʼil lu ex toj juntl, kʼelel qnikʼ tiʼj junjun tiquʼn el ikʼun Jesús kyuʼn nim xjal toj tnejel syent abʼqʼi. Ax ikx kʼelel qnikʼ tiʼj tiquʼn nim xjal mintiʼ in xi kynimen tqanil in qo pakbʼan tiʼj toj ambʼil jaʼlo. Ex aju mas nim toklen, kʼelel qnikʼ tiʼj tiʼ jaku tzʼonin qiʼj tuʼn tten qʼuqbʼil qkʼuʼj kyuw tiʼj Jesús tuʼntzun miʼn tel qpan qibʼ tiʼj.

TNEJEL, JATUMEL TZAJ JESÚS

El ikʼun Jesús kyuʼn xjal tuʼnju jatumel tzajni. ¿Alkyeqe tiʼchaq in che ok kyqʼoʼn xjal te jun tolsabʼil toj ambʼil jaʼlo? (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 5). *

5. ¿Tiquʼn kubʼ kyximen junjun xjal qa mlaytoq tzʼok Jesús te Mesías?

5 Nim xjal ok kyqʼoʼn te jun tolsabʼil jatumel otoq tzaj Jesús. El kynikʼ tiʼj qa xi tqʼoʼn tbʼanel xnaqʼtzbʼil kye xjal ex qa bʼant qe milagr tuʼn, pero kubʼ kyximen qa mintiʼtoq toklen tuʼnju karpinter tman. Ax ikx, atztoq in nanqʼin Jesús toj Nazaret, jun tnam nyaxix nim toklen toj kywitz xjal. Ex tqʼama Natanael jlu tej naʼmxtoq tok te t-xnaqʼtzbʼen Jesús: «¿Atpelo jun bʼaʼn jaku tzʼetz tuj Nazaret?» (Juan 1:46). ¿Tiquʼn tqʼama Natanael jlu? Bʼalo tuʼnju kubʼ t-ximen qa nya nim toklen tnam jatumel in nanqʼintoq Jesús. Moqa ximen tiʼj yol otoq kyaj qʼamaʼn toj Miqueas 5:2, jatumel in tzaj qʼamaʼn qa atz tuʼn tul itzʼj Jesús toj tnam Belén ex nya toj tnam Nazaret.

6. ¿Tiʼ iltoq tiʼj tuʼn tbʼant kyuʼn xjal tuʼntzun tel kynikʼ tiʼj qa otoq tzʼok Jesús te Mesías?

6 ¿Tiʼ in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios? Kyaj tqʼamaʼn profeta Isaías qa mlaytoq che ximen aj qʼoj tiʼj jatumel otoq tzaj Mesías (Is. 53:8). Otoq kyaj qʼamaʼn nim tqanil toj Tyol Dios. Noqwit e jyon tqanil tiʼj jatumel otoq tzaj Jesús, okwitlo kyojtzqiʼn qa atz ul itzʼj toj tnam Belén ex qa atz tzajni tiʼj tyajil aj kawil David (Luc. 2:4-7). Tuʼn jlu in nel qnikʼ tiʼj qa japun kywi yol otoq kyaj qʼamaʼn toj Miqueas 5:2. Qa ikju, ¿tiquʼntzun el kyikʼun Jesús? Tuʼnju mintiʼ e jyon tqanil tiʼj ex jun rat naj kubʼ kyximen jun tiʼ, ex ok kyqʼoʼn jlu te jun tolsabʼil.

7. ¿Tiquʼn in che el ikʼun tmajen Jehová toj ambʼil jaʼlo?

7 ¿Axpe jlu in bʼaj toj ambʼil jaʼlo? Axju. Chʼixme kykyaqil tmajen Jehová atz tzajni qe kyoj tnam mintiʼ in nok qʼoʼn kyoklen kyuʼn xjal. In tzaj kyqʼamaʼn xjal jlu qiʼj: «Mya xnaqʼtzamni qe tuj skwel, ex tal aqʼnal xjal [qe]» (Hech. 4:13). In tzaj kyqʼamaʼn qa mintiʼ qoklen tuʼn qqʼon xnaqʼtzbʼil tiʼj Tyol Dios tuʼnju mintiʼ o tzʼetz qxnaqʼtzbʼil tiʼj. Atzun junjuntl in tzaj kyqʼamaʼn qa atz tzajni qokslabʼil Estados Unidos, pero mintiʼ ojtzqiʼn kyuʼn qa tiʼj 7 testigo de Jehová, oʼkx jun in nanqʼin toj tnam aju. Ex ateʼ junjuntl in tzaj kyqʼamaʼn qa mintiʼ in xi qokslaʼn Jesús. Ex kyoj nimku abʼqʼi o tzaj kyqʼamaʼn xjal qa atz «tzajni qokslabʼil kyukʼil gring», qa «in qo sbʼun kyiʼj xjal» ex qa «in xi qqʼoʼn ambʼil tuʼn kykyim toj qja». Aj in nok kybʼiʼn xjal jlu, in nok kyqʼoʼn te jun tolsabʼil ex ya nya kyaj tuʼn tel kynikʼ tiʼj axix tok.

8. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Hechos 17:11, ¿tiʼ kbʼantel quʼn tuʼn tel qnikʼ tiʼj alkyeqe axix toj tmajen Dios?

8 ¿Tiʼ kbʼantel quʼn tuʼn miʼn tnaʼj qʼuqbʼil qkʼuʼj? Bʼaʼn tuʼn qjyon tqanil. Atzun jlu bʼant tuʼn Lucas. Tej tok ten tzʼibʼil tuʼj, bʼaj tkeʼyin «tkyaqil tuj tumelxix atxix t-xe tnejel». Tajtoq tuʼn tok qeʼ kykʼuʼj xjal tiʼj «qa axix tok tkyaqilju» otoq tzʼok kybʼiʼn tiʼj Jesús (Luc. 1:1-4). Ax jlu bʼant kyuʼn aj Judiy e ten toj ojtxe tnam Berea. Tej tok kybʼiʼn tnejel maj tbʼanel tqanil tiʼj Jesús, xi kyjyoʼn tqanil toj Tyol Dios kubʼ tzʼibʼin toj yol Hebreo tuʼntzun tel kynikʼ tiʼj qa ax tok aju xi qʼamaʼn kye (kjawil uʼjit Hechos 17:11). Ax jlu jaku bʼant quʼn, qo jyon tqanil tiʼjju in tzaj xnaqʼtzaʼn qe. Bʼaʼn tuʼn tok qmojbʼaʼn aju in tzaj kyxnaqʼtzaʼn testigos de Jehová tukʼilju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios. Ax ikx, bʼaʼn tuʼn qxnaqʼtzan tiʼjju in bʼaj kyiʼj testigos de Jehová toj ambʼil jaʼlo. Qa ma txi qjyoʼn tkyaqil tqanil, mlay tzʼok qqʼoʼn qwiʼ tiʼjju in tzaj kyqʼamaʼn xjal.

TKABʼIN, MINTIʼ E BʼANT MILAGR TUʼN JESÚS TUʼN TKUBʼ TYEKʼIN QA A MESÍAS

El ikʼun Jesús kyuʼn xjal tuʼnju mintiʼ kubʼ tbʼinchaʼn qe milagr tuʼn kyjaw labʼin xjal. ¿Alkyeqe tiʼchaq in che ok kyqʼoʼn xjal te jun tolsabʼil toj ambʼil jaʼlo? (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 9 ex 10). *

9. ¿Tiʼ bʼaj tuʼnju mintiʼ xi tyekʼin Jesús jun señ in tzaj toj kyaʼj?

9 Tej tten Jesús tzalu twitz Txʼotxʼ, nya oʼkx kyajtoq xjal tuʼn tok kybʼiʼn tbʼanel xnaqʼtzbʼil xi tqʼoʼn, sino kyajtoq tuʼn tok kyqʼoʼn kywitz kyiʼj junjun tiʼchaq. Tuʼntzunju, xi kyqanin te Jesús tuʼn t-xi tyekʼin «jun señ in tzaj tuj kyaʼj» tuʼntzun t-xi kynimen qa ax tok otoq tzʼok te Mesías (Mat. 16:1). Bʼalo xi kyqanin jlu tuʼnju mintiʼxix el kynikʼ tiʼjju in tzaj qʼamaʼn toj Daniel 7:13 ex 14. Pero toj twitz Jehová, naʼmxtoq tpon ambʼil tuʼn tjapun twi profecía lu. Jakutoq tzʼok qeʼ kykʼuʼj tiʼj qa otoq tzʼok Jesús te Mesías noq tuʼn xnaqʼtzbʼil xi tqʼoʼn kye. Pero tuʼnju mintiʼ bʼant milagr tuʼn Jesús ik tzeʼn otoq txi kyqanin te, el kyikʼun ex el kypan kyibʼ tiʼj (Mat. 16:4).

10. ¿Tzeʼn japun tuʼn Jesús aju yol kyaj tqʼamaʼn profeta Isaías?

10 ¿Tiʼ in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios? Tqʼama profeta Isaías jlu tej tyolin tiʼj Mesías: «Mlay jaw schʼin ex mlay jaw tqʼajqʼajel twiʼ, mlay bʼinjtz tqʼajqʼajel twiʼ tuj cay» (Is. 42:1, 2). Tej tpakbʼan Jesús, ok tilil tuʼn tuʼn miʼn tok bʼaj kywitz xjal tiʼj. Ex mintiʼ ok tilil tuʼn tuʼn tjaw tbʼinchaʼn tbʼanel tja Dios, mintiʼ ok tqʼoʼn tbʼanel t-xbʼalun ex mintiʼ ok qʼoʼn tbʼanel tbʼi kyuʼn xjal. Tej tok toj xjel, mintiʼ kubʼ tbʼinchaʼn jun milagr tuʼn tjaw labʼin aj kawil Herodes tiʼj maske chʼixtoq tkubʼ bʼyoʼn (Luc. 23:8-11). Ax tok, bʼant junjun milagr tuʼn Jesús, pero aju mas nim toklen toj twitz, aju tuʼn tpakbʼan tiʼj tbʼanel tqanil. Xi tqʼamaʼn jlu kye t-xnaqʼtzbʼen: «Atzun waqʼune ma chin ule» (Mar. 1:38).

11. ¿Tiʼ in che jaw labʼin junjun xjal tiʼj toj ambʼil jaʼlo?

11 ¿Axpe jlu in bʼaj toj ambʼil jaʼlo? Axju. In che jaw labʼin xjal kyiʼj okslal o tzʼetz kyxnaqʼtzbʼil tiʼj Tyol Dios ex kyiʼj matij iglesia in che jaw bʼinchaʼn. Axpe ikx, tbʼanel in nela junjun ikʼsabʼil toj kywitz maske mintiʼ in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios. Pero aj in che pon xjal kyoj iglesia, mintiʼxix in nel kynikʼ tiʼj Dios nix tiʼjju tajbʼil. Atzun qeju in nok kychmon kyibʼ kyukʼil testigos de Jehová, in nel kynikʼ tiʼj tiʼ taj Dios tuʼn tbʼant quʼn ex tzeʼn jaku bʼant quʼn. Ex nya matij qe Ja te Chmabʼil in che ajbʼen kyuʼn, pero tbʼanel che keʼyin ex saq qe. Ax ikx, mintiʼ in nok qʼoʼn jun kybʼi qeju in che kubʼ nej twitz aqʼuntl tuʼn kyjaw nimsaʼn ex nya junxitl kyxbʼalun in nok kyqʼoʼn kywitz txqantl. Atz in jatz kyxnaqʼtzbʼil testigos de Jehová toj Tyol Dios. Maske ikju, nya tbʼanel in nela toj kywitz xjal alkye tten in che kʼulin te Dios ex junxitl xnaqʼtzbʼil kyaj tuʼn tok kybʼiʼn.

12. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Hebreos 11:1 ex 6, ¿tiʼ jaku tzʼonin qiʼj tuʼn qten kyuw toj qokslabʼil?

12 ¿Tiʼ kbʼantel quʼn tuʼn miʼn tnaʼj qʼuqbʼil qkʼuʼj? Xi tqʼamaʼn apóstol Pablo jlu kye okslal te Roma: «In qo okslan tuʼnju yol in qbʼiʼn, ex aju yol in qbʼiʼn tyol Crist» (Rom. 10:17). Qa qaj tuʼn tchʼiy qʼuqbʼil qkʼuʼj, il tiʼj tuʼn qxnaqʼtzan tiʼj Tyol Dios ex mintiʼ tuʼn tkubʼ qikʼsaʼn qe ninqʼij nya bʼaʼn in che ela toj twitz Jehová maske tbʼanel in nela toj qwitz. Nim toklen tuʼn qten kyuw toj qokslabʼil ex tuʼn tten qojtzqibʼil, tuʼnju «qa mintiʼ qokslabʼl mlayx tzalaj Dios qiʼj» (kjawil uʼjit Hebreos 11:1, 6). Tuʼn tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa o kanet axix tok quʼn, nya il tiʼj tuʼn tok qqʼoʼn qwitz kyiʼj techel in che tzaj toj kyaʼj. Sino jaku chʼiy qʼuqbʼil qkʼuʼj qa ma qo xnaqʼtzan tiʼj Tyol Dios ex tuʼn jlu ya mlay jawje qkʼuʼj.

TOXIN, MINTIʼ OK LEPEʼ JESÚS TIʼJ KYKOSTUMBR AJ JUDIY

El ikʼun Jesús kyuʼn xjal tuʼnju mintiʼ ok lepeʼ tiʼj kykostumbr xjal. ¿Alkyeqe tiʼchaq in che ok kyqʼoʼn xjal te jun tolsabʼil toj ambʼil jaʼlo? (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 13). *

13. ¿Tiquʼn el ikʼun Jesús kyuʼn nim xjal?

13 Tej tten Jesús tzalu twitz Txʼotxʼ, e jaw labʼin t-xnaqʼtzbʼen Juan el Bautista kyiʼj t-xnaqʼtzbʼen Jesús tuʼnju mintiʼtoq in cheʼx toj ayun. Tuʼntzunju, xi tqʼamaʼn Jesús kye qa akux itzʼtoq, nya iltoq tiʼj tuʼn ky-ayunarin t-xnaqʼtzbʼen (Mat. 9:14-17). Maske ikju, kyajtoq fariseo ex junjuntl aj qʼoj tiʼj Jesús tuʼn tkubʼ kyqʼoʼn tkastiw tuʼnju mintiʼ ok lepeʼ tiʼj kykostumbr. Tzaj kyqʼoj tiʼj tej kykubʼ tqʼanin qe yabʼ toj qʼij sábado (Mar. 3:1-6; Juan 9:16). Jaw kynimsan kyibʼ tuʼnju japun ley kyuʼn tiʼj qʼij sábado, pero xi kyqʼoʼn ambʼil kye xjal tuʼn kykʼayin toj tja Dios. Tzaj kyqʼoj tej t-xi tqʼamaʼn Jesús kye qa nya bʼaʼn aju in bʼanttoq kyuʼn (Mat. 21:12, 13, 15). Tej tpakbʼan Jesús kyoj ja te kʼulbʼil toj tnam Nazaret, tzaj kyqʼoj xjal tiʼj. ¿Tiquʼn? Tuʼnju xi tnaʼn junjun txʼolbʼabʼil kyiʼj aj Israel kye tuʼntzun tel kynikʼ tiʼj qa oʼkx in che ximentoq kyiʼjx ex qa mintiʼtoq qʼuqbʼil kykʼuʼj (Luc. 4:16, 25-30). El ikʼun Jesús kyuʼn nim xjal tuʼnju mintiʼ kubʼ tbʼinchaʼn aju kyajtoq (Mat. 11:16-19).

14. ¿Tiquʼn xi tqʼamaʼn Jesús qa nya bʼaʼn aju in bʼanttoq kyuʼn xjal?

14 ¿Tiʼ in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios? Ajbʼen profeta Isaías tuʼn Jehová tuʼn ttzaj tqʼamaʼn jlu: «Qe xjal lu noq tuʼn kyyol in che ajbʼen weye ex noq tuʼn kytziʼ in chin nimanjtze kyuʼn, ex aju kyanmi najchaq taʼ wiʼje ex aju kʼulbʼil in tzaj kyqʼoʼn weye, kymandamyent xjal qe jlu ex kyuʼnx in bʼaj kyximan» (Is. 29:13). Tbʼanel aju bʼant tuʼn Jesús tej t-xi tqʼamaʼn qa nya bʼaʼn aju in bʼanttoq kyuʼn xjal tuʼnju nya tkuʼx toj Tyol Dios. Kykyaqil qeju ok kyqʼoʼn toklen kykostumbr xjal ex mintiʼ e ok lepeʼ tiʼjju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios, kubʼ kyyekʼin qa el kyikʼun Jehová ex Jesús, aju otoq tzʼok te Mesías.

15. ¿Tiʼ nya kygan xjal kyiʼj testigos de Jehová?

15 ¿Axpe jlu in bʼaj toj ambʼil jaʼlo? Axju. Nya bʼaʼn in nela toj kywitz xjal tuʼnju mintiʼ in kubʼ kyikʼsaʼn testigos de Jehová qe ninqʼij ik tzeʼn Navidad ex qe cumpleaño, tuʼnju mintiʼ in tzaj qʼamaʼn jlu toj Tyol Dios. Ax ikx, in tzaj kyqʼoj tuʼnju mintiʼ in kubʼ kyikʼsaʼn qe ninqʼij in che ok kyuʼn tnam ex tuʼnju mintiʼ in che ok lepeʼ tiʼj kykostumbr txqantl aj tkyim jun xjal. Atlo junjun xjal at jun tbʼanel kyanmi ex in kubʼ kyximen qa tbʼanel in nela toj twitz Dios aju in bʼant kyuʼn. Pero qa kukx ma che ok lepeʼ tiʼj kykostumbr xjal ex nya tiʼjju in tzaj t-xnaqʼtzaʼn Tyol Dios, mlay tzalaj Jehová kyiʼj (Mar. 7:7-9).

16. ¿Tiʼ kbʼantel quʼn ex tiʼ kʼelel qikʼun? (Salmo 119:97, 113 ex 163 a 165).

16 ¿Tiʼ kbʼantel quʼn tuʼn miʼn tnaʼj qʼuqbʼil qkʼuʼj? Bʼaʼn tuʼn tok tilil quʼn tuʼn tchʼiy qkʼujlabʼil kyiʼj tkawbʼil Jehová ex kyiʼj nabʼil in tzaj tqʼamaʼn Tyol (kjawil uʼjit Salmo 119:97, 113, 163-165). Qa ma tzʼok qkʼujlaʼn Jehová, kʼelel qikʼun qe kostumbr in che el tikʼun. Miʼn txi qqʼoʼn ambʼil te jun tiʼ tuʼn tnaʼj qkʼujlabʼil tiʼj Jehová.

TKYAJIN, MINTIʼ BʼAJ TCHʼEXPUʼN JESÚS KYKAWBʼIL XJAL TUʼN KYKYAJ NYA BʼAʼN TOJ TTXOLIL

El ikʼun Jesús kyuʼn xjal tuʼnju mintiʼ okx tqʼon tibʼ kyxol aj kawil. ¿Alkyeqe tiʼchaq in che ok kyqʼoʼn xjal te jun tolsabʼil toj ambʼil jaʼlo? (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 17). *

17. ¿Tiʼ kyajtoq xjal tuʼn tbʼant tuʼn Jesús?

17 Toj tqʼijlalil Jesús, kyajtoq xjal tuʼn kychʼexpaj aj kawil tuʼntzun tkyaj nya bʼaʼn toj ttxolil. Kubʼ kyximen qa kʼoniltoq Mesías kyiʼj tuʼn kyetz tjaqʼ tkawbʼil tnam Roma. Pero ikʼ bʼet Jesús kywitz tej tkubʼ kyximen tuʼn tok kyqʼoʼn te aj kawil (Juan 6:14, 15). Atzun qe pal ex junjuntl xjal e tzaj xobʼ tej tkubʼ kyximen qa kbʼanteltoq chʼixpubʼil tuʼn Jesús. ¿Tiquʼn e tzaj xobʼ? Tuʼnju qa ma bʼant jlu tuʼn Jesús, tzultoq kyqʼoj aj kawil te Roma ex tuʼn jlu kʼelel qʼiʼn kyoklen otoq txi qʼoʼn. Tuʼn tkyaqil jlu, nim aj Judiy el kyikʼun Jesús.

18. ¿Alkyeqe profecía in che yolin tiʼj Mesías mintiʼ ok kyqʼoʼn aj Judiy kywiʼ tiʼj?

18 ¿Tiʼ in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios? Otoq kyaj qʼamaʼn qa kqʼojel Mesías ex qa a tuʼn tkambʼan. Pero otoq kyaj qʼamaʼn qa tnejel iltoq tiʼj tuʼn tkyim tuʼn tchjet qil (Is. 53:9, 12). Qa ikju, ¿tiquʼntzun junxitl kyximbʼetz xjal ten? Tuʼnju mintiʼ ok kyqʼoʼn kywiʼ tiʼj tkyaqil profecía, sino oʼkx e ximen tiʼj tuʼn tel tiʼn Jesús qe nya bʼaʼn in che ok weʼ twitz (Juan 6:26, 27).

19. ¿Tiʼ kyaj xjal tuʼn tbʼant quʼn twitzju tuʼn qpakbʼan?

19 ¿Axpe jlu in bʼaj toj ambʼil jaʼlo? Axju. Ateʼ nim xjal in nok kyqʼoʼn te jun tolsabʼil tuʼnju mintiʼ in qo onin kyiʼj aj kawil. In kubʼ kyximen qa il tiʼj tuʼn qxiʼ votaril aj tjaw kyskʼoʼn jun aj kawil. Noqtzun tuʼnj, ojtzqiʼn quʼn qa kbʼel t-ximen Jehová qa in nel qikʼun te qa ma bʼant jlu quʼn (1 Sam. 8:4-7). Ax ikx, in kubʼ kyximen xjal qa bʼaʼn tuʼn kyjaw qbʼinchaʼn qe tja xnaqʼtzbʼil ex qe spital tuʼntzun qonin kyiʼj txqantl. Nya bʼaʼn in nela toj kywitz tuʼnju oʼkx in qo pakbʼan ex mintiʼ in qo onin tuʼn kykyaj nya bʼaʼn toj ttxolil.

20. Ik tzeʼn kyaj t-xnaqʼtzaʼn Jesús toj Mateo 7:21 a 23, ¿alkye mas nim toklen tuʼn t-xi qbʼinchaʼn?

20 ¿Tiʼ kbʼantel quʼn tuʼn miʼn tnaʼj qʼuqbʼil qkʼuʼj? (Kjawil uʼjit Mateo 7:21-23). Bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa nim toklen tuʼn tbʼant aqʼuntl quʼn, aju kyaj tqʼamaʼn Jesús (Mat. 28:19, 20). Miʼn txi qqʼoʼn ambʼil tuʼn tok qqʼoʼn qwiʼ kyiʼj aj kawil ex tiʼjju in bʼant kyuʼn xjal toj ambʼil jaʼlo. Kʼujlaʼn qe xjal quʼn ex in qo ximen tiʼjju nya bʼaʼn in tzaj kyiʼj. Pero ojtzqiʼn quʼn qa oʼkx Tkawbʼil Dios kʼelel qʼinte nya bʼaʼn, tuʼntzunju in xi qxnaqʼtzaʼn kye ex in qo onin kyiʼj tuʼn kyok te tamiw Jehová.

21. ¿Tiʼ bʼaʼn tuʼn tkubʼ qximen qkyaqilx?

21 Toj xnaqʼtzbʼil lu, ma tzʼel qnikʼ tiʼj kyaje tiquʼn el kyikʼun xjal te Jesús ex ax jlu in bʼant kyuʼn kyiʼj t-xnaqʼtzbʼen toj ambʼil jaʼlo. Pero at juntl kyaje tiquʼn in qo el ikʼun kyuʼn xjal ex atzun jlu kʼelel qnikʼ tiʼj toj juntl xnaqʼtzbʼil. Bʼaʼn tuʼn tkubʼ qximen tuʼn tten qʼuqbʼil qkʼuʼj kyuw ex tuʼn miʼn t-xi qqʼoʼn ambʼil te jun tiʼ tuʼn tok te jun tolsabʼil toj qbʼe.

BʼITZ 56 Anqʼinkuya aju axix tok

^ taqik' 5 Maske ok Jesús te tbʼanel aj xnaqʼtzal tej tten tzalu twitz Txʼotxʼ, chʼixme kykyaqil xjal el kyikʼun te. Toj xnaqʼtzbʼil lu, kʼelel qnikʼ tiʼj kyaje tiquʼn bʼant jlu kyuʼn. Ax ikx, kʼelel qnikʼ tiʼj tiquʼn ateʼ xjal in nel kyikʼun aju in xi kyxnaqʼtzaʼn ex aju in xi kybʼinchaʼn t-xnaqʼtzbʼen Jesús toj ambʼil jaʼlo. Ex aju mas nim toklen, kʼelel qnikʼ tiʼj tiʼ jaku tzʼonin qiʼj tuʼn tten qʼuqbʼil qkʼuʼj kyuw tiʼj Jesús ex tuʼn miʼn tel qpan qibʼ tiʼj.

^ taqik' 60 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: In xi tqʼamaʼn Felipe te Natanael tuʼn tok tojtzqiʼn Jesús.

^ taqik' 62 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: In pakbʼan Jesús tiʼj tbʼanel tqanil.

^ taqik' 64 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: In kubʼ tqʼanin Jesús jun xjal mintiʼ in yukch tqʼabʼ kywitz aj qʼoj.

^ taqik' 66 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: In xiʼ Jesús twi jun witz tjunalx.