Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 19

Miʼn tzʼok qqʼoʼn jun tiʼ te tolsabʼil toj qbʼe

Miʼn tzʼok qqʼoʼn jun tiʼ te tolsabʼil toj qbʼe

«Qeju in kykʼujlaʼn qe tleya txubʼtxaj ateʼ, ex noq alkyex ma tzaj kyiʼj, mlay che kubʼ tzʼaq» (SAL. 119:165).

BʼITZ 122 ¡Qo weʼxix ex miʼn qo yukch!

AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ *

1, 2. a) ¿Tiʼ tqʼama jun aj tzʼibʼil? b) ¿Tiʼ kʼelel qnikʼ tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu?

TOJ ambʼil jaʼlo, in tzaj kyqʼamaʼn nim xjal qa in che okslan tiʼj Jesús, pero mintiʼ in xi kybʼinchaʼn aju kyaj t-xnaqʼtzaʼn (2 Tim. 4:3, 4). Tqʼama jun aj tzʼibʼil jlu: «Noqwit jaku ten juntl Jesús qxol toj ambʼil jaʼlo ex noqwit aʼyex tiʼchaq tzaj t-xnaqʼtzaʼn ik tzeʼn bʼant tuʼn Jesús [...], ¿jakupe tzʼel qikʼen ik tzeʼn bʼant kyuʼn xjal ojtxe? [...] Jaku».

2 Toj tqʼijlalil Jesús, nim qe xjal ok kybʼiʼn t-xnaqʼtzbʼil ex ok kykeʼyin milagr bʼant tuʼn, noqtzun tuʼnj, mintiʼ ok qeʼ kykʼuʼj tiʼj. ¿Tiquʼn? Toj xnaqʼtzbʼil ma kyaj, el qnikʼ tiʼj kyaje tiquʼn ex toj xnaqʼtzbʼil lu, ok qo yolil tiʼj juntl kyaje. Ax ikx, kʼelel qnikʼ tiʼj tiquʼn in che el ikʼun t-xnaqʼtzbʼen Jesús toj ambʼil jaʼlo ex tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn kukx qajbʼen te Jehová.

TNEJEL, MINTIʼ OK TQʼOʼN JESÚS TWITZ TIʼJ KYYAJIL XJAL

El ikʼun Jesús kyuʼn xjal tuʼnju ok tmojbʼan tibʼ kyukʼil junjun xjal. ¿Alkyeqe tiʼchaq in nok kyqʼoʼn xjal te jun tolsabʼil toj ambʼil jaʼlo? (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 3). *

3. ¿Tiquʼn el ikʼun Jesús kyuʼn nim xjal?

3 Tej tten Jesús tzalu twitz Txʼotxʼ, ok tmojbʼan tibʼ kyukʼil kykyaqil xjal. El tpaʼn ambʼil tuʼn twaʼn kyukʼil qʼinun ex kyukʼil qeju at kyoklen. Pero ax ikx el tpaʼn ambʼil tuʼn tten kyukʼil xjal mebʼa ex kyukʼil qeju kyajtoq onbʼil. Ex tzaj qʼaqʼin tkʼuʼj kyiʼj xjal e ok qʼoʼn te aj il. El ikʼun Jesús kyuʼn nim xjal noq tuʼnju bʼant tuʼn. Xi kyqanin jlu kye t-xnaqʼtzbʼen: «¿Tiquʼn in che waʼne kyukʼil peyil pwaq ex kyukʼil aj il ex in che kʼane kyukʼil?». Noqtzun tuʼnj, xi ttzaqʼweʼn Jesús jlu kye: «Aqeju xjal bʼaʼn qe mya il tiʼj jun qʼanal kye, oʼkx qeju xjal yabʼ qe. Mintiʼ ma chin ule txkol kye xjal tzʼaqlxix, noq oʼkx ma chin ule txkol kye xjal aj il tuʼn tajtz tiʼj kyanmi» (Luc. 5:29-32).

4. Ik tzeʼn tqʼama profeta Isaías, ¿tiʼ mintiʼtoq tuʼn kyjaw labʼin aj Judiy tiʼj?

4 ¿Tiʼ in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios? Tej naʼmxtoq tul Jesús tzalu twitz Txʼotxʼ, tqʼama profeta Isaías qa oktoq kʼelel ikʼun. Kubʼ ttzʼibʼin jlu: «El ikʼun kyuʼn xjal ex mintiʼ e tzalaj tiʼj. [...] Ik tzaʼn jun xjal mintiʼ qaj tuʼn tok qkeʼyin, ikʼun quʼn ex mintiʼ qaj tiʼj» (Is. 53:3). Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn profecía lu, oktoq kʼelel ikʼun Mesías kyuʼn xjal. Tuʼntzunju, mintiʼlo e jaw labʼin aj Judiy tej tel ikʼun Jesús.

5. ¿Tiʼ in kubʼ kyximen xjal kyiʼj tmajen Jehová?

5 ¿Axpe jlu in bʼaj toj ambʼil jaʼlo? Axju. Nim qe nejenel kye okslabʼil in che tzalaj aj kypon xjal qʼinun moqa nim kyoklen toj ky-iglesia. Ex mintiʼ in che ximen tiʼj qa in xi kybʼinchaʼn aju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios. Ax ikx, in che el ikʼun tmajen Jehová kyuʼn nejenel kye okslabʼil tuʼnju in kubʼ kyximen qa nya nim kyoklen, ex tuʼnju in nok tilil kyuʼn tuʼn kyten saq. Ik tzeʼn tqʼama apóstol Pablo, in che «jaw t-skʼoʼn Dios [...] qeju mintiʼ kyajbʼen tuj kywitz xjal» (1 Cor. 1:26-29). Pero nya ax tok aju in kyqʼamaʼn xjal, tuʼnju in nok tqʼoʼn Jehová kyoklen kykyaqil tmajen.

6. ¿Tiʼ kyaj tqʼamaʼn Jesús toj Mateo 11:25 ex 26, ex tzeʼn jaku tzʼel qkanoʼn tiʼj?

6 ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn miʼn tnaj qʼuqbʼil qkʼuʼj? (Kjawil uʼjit Mateo 11:25, 26). Miʼn tzʼok qqʼoʼn qwiʼ tiʼjju in tzaj kyqʼamaʼn xjal kyiʼj tmajen Jehová. Ex bʼaʼn tuʼn tel qnikʼ tiʼj qa oʼkx in che jaw tskʼoʼn Jehová qe xjal in kubʼ kyin kyibʼ tuʼn t-xi kybʼinchaʼn tajbʼil (Sal. 138:6). In kubʼ kyximen xjal qa mintiʼ kyoklen t-xnaqʼtzbʼen Jesús ex qa mintiʼ kyxnaqʼtzbʼil o tzʼetz, pero bʼaʼn tuʼn qximen tiʼj qa o che ajbʼen tuʼn Jehová tuʼn kybʼant nim tiʼchaq kyuʼn.

TKABʼIN, XI TQʼAMAʼN JESÚS ALKYEQE XNAQʼTZBʼIL NYA AX TOK

7. ¿Tiquʼn tqʼama Jesús qa xmeletzʼ qe fariseo ex tiʼ kymod kubʼ kyyekʼin tej tok kybʼiʼn jlu?

7 Tej tten Jesús tzalu twitz Txʼotxʼ, mintiʼ tzaj xobʼ tuʼn t-xi tqʼamaʼn alkyeqe nya bʼaʼn in bʼanttoq kyuʼn nejenel kye okslabʼil. Jun techel, tqʼama qa xmeletzʼ qe fariseo tuʼnju mas ok kyqʼoʼn toklen tuʼn tel kytxʼjoʼn kyqʼabʼ twitzju tuʼn kyxqʼuqin kyiʼj kyman (Mat. 15:1-11). E jaw labʼin t-xnaqʼtzbʼen Jesús tiʼjju xi tqʼamaʼn kye fariseo, tuʼntzunju xi kyqʼamaʼn jlu te: «¿Mape tbʼiya, aju tyola ma txi tmaʼna mya bʼaʼn ma tzʼela tuj kywi fariseo?». Xitzun ttzaqʼweʼn Jesús jlu kye: «Tkyaqil awal aju mya tuʼn Nmane at tuj kyaʼj kuʼx tawaʼn, kjawitz bʼaqet. E kyten xjal lu; porke moẍ qe, ex ẍaqlul moẍ qe; qa ma tzʼok ten jun moẍ ẍaqlulte juntl moẍ, kykabʼil che xel tzʼaq tuj jul» (Mat. 15:12-14). Maske tzaj kyqʼoj nejenel kye okslabʼil tiʼj Jesús, kukx yolin tiʼj axix tok.

8. ¿Tzeʼn kubʼ tyekʼin Jesús qa mintiʼ in tzalaj Dios kyiʼj kykyaqil okslabʼil?

8 Ax ikx tqʼama Jesús alkyeqe xnaqʼtzbʼil nya ax tok nimen kyuʼn xjal. Ex mintiʼ tqʼama qa in tzalaj Dios tiʼj tkyaqil xnaqʼtzbʼil in xi kyqʼoʼn okslabʼil. Sino tqʼama qa mas nim xjal che xel toj matij bʼe, aju in chex tiʼn toj najen ex qa oʼkx junjun che bʼetel toj bʼe chʼin toj, aju in chex tiʼn toj bʼe te chwinqlal (Mat. 7:13, 14). Ax ikx tqʼama qa tzul kyqʼamaʼn xjal qa in che ajbʼen te Dios, pero nya ax tok kyuʼn. Tqʼama jlu: «Ten kykwente kyiʼje tuʼn miʼn kykubʼ sbʼuʼne kyuʼn pakbʼal nikʼal yol che ul kyukʼile, ex kʼokel kyqʼon kyibʼ ik tzaʼn ẍneʼl qe, atzun tuj kyanmi ik kyten ik tzaʼn qe xoʼj in che tzeqt tuʼn t-xi kychyoʼn qe ẍneʼl. Tiʼj kybʼinchbʼen kʼelel kynikʼe kyiʼj» (Mat. 7:15-20).

El ikʼun Jesús kyuʼn xjal tuʼnju xi tqʼamaʼn alkyeqe xnaqʼtzbʼil nya ax tok. ¿Alkyeqe tiʼchaq in nok kyqʼoʼn xjal te jun tolsabʼil toj ambʼil jaʼlo? (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 9). *

9. ¿Alkye junjun xnaqʼtzbʼil tqʼama Jesús qa nya ax tok?

9 ¿Tiʼ in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios? Otoq kyaj qʼamaʼn toj jun profecía qa ktel nim tkʼujlabʼil Mesías tiʼj tja Jehová (Sal. 69:9; Juan 2:14-17). Onin jlu tiʼj Jesús tuʼn t-xi tqʼamaʼn qa nya ax tok xnaqʼtzbʼil in kyqʼoʼntoq nejenel kye okslabʼil ex qa nya bʼaʼn kybʼinchbʼen. Jun techel, in kyqʼamaʼntoq fariseo qa kukx itzʼ kyanmi xjal aj in che kyim, atzunte Jesús tqʼama qa ik kyten kyimni ik tzeʼn qe xjal in che jtan (Juan 11:11). Mintiʼ xi kynimen saduceo qa jaku che jaw anqʼin kyimni, pero jaw anqʼin Lázaro tuʼn Jesús (Juan 11:43, 44; Hech. 23:8). In xitoq kyxnaqʼtzaʼn fariseo qa a Dios in kubʼ ximente tiʼ kbʼajel qiʼj, atzunte Jesús tqʼama qa teyele junjun kbʼel t-ximen qa taj tuʼn tajbʼen te Dios moqa miʼn (Mat. 11:28).

10. ¿Tiquʼn nya bʼaʼn in nela toj kywitz xjal aju xnaqʼtzbʼil in xi kyqʼoʼn testigos de Jehová?

10 ¿Axpe jlu in bʼaj toj ambʼil jaʼlo? Axju. In che el ikʼun testigos de Jehová kyuʼn xjal tuʼnju in xi kyyekʼin qa nya ax tok xnaqʼtzbʼil in xi kyqʼoʼn nejenel kye okslabʼil. In che ok ten nejenel kye okslabʼil xobʼsal kye xjal aj t-xi kyqʼamaʼn kye qa in che kux tqʼoʼn Dios qe nya bʼaʼn xjal toj qʼaqʼ. Atzun kye tmajen Jehová in xi kyqʼamaʼn qa nya ax tok qe xnaqʼtzbʼil lu. Ax ikx, in xi kyxnaqʼtzaʼn okslabʼil nya ax tok qa kukx itzʼ tanmi jun xjal aj tkyim. Noqwit ax tok xnaqʼtzbʼil lu, nyawtlo il tiʼj tuʼn kyjaw anqʼin kyimni. Tuʼntzunju, in xi qqʼamaʼn kye xjal qa junxitl aju in tzaj tyekʼin Tyol Dios. Ax ikx, in xi qxnaqʼtzaʼn kye xjal qa nya a Dios in kubʼ ximente tiʼ kbʼajel tiʼj teyele junjun qe, sino teyele junjun kbʼel t-ximen qa kʼajbʼel te moqa miʼn. ¿Tzeʼn in nela jlu toj kywitz nejenel kye okslabʼil? Chʼixmi tkyaqil maj in tzaj kyqʼoj.

11. Ik tzeʼn kyaj tqʼamaʼn Jesús toj Juan 8:45 a 47, ¿tiʼ taj Jehová tuʼn tbʼant kyuʼn tmajen?

11 ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn miʼn tnaj qʼuqbʼil qkʼuʼj? Qa kʼujlaʼn axix tok quʼn, kxel qnimen aju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios (kjawil uʼjit Juan 8:45-47). Miʼn qo ok ik tzeʼn te Satanás, sino kukx qo ajbʼen te Jehová ex miʼn kyaj qkolin aju nimen quʼn (Juan 8:44). Taj Jehová tuʼn tel qkanoʼn tiʼj techel kyaj tqʼoʼn Jesús. Tuʼntzunju in tzaj tqʼamaʼn jlu qe: «Kyikʼun ele aju mya bʼaʼn, che lpeʼke tiʼj ju bʼaʼn» (Rom. 12:9; Heb. 1:9).

TOXIN, IKʼX IKʼBʼIL TUʼN JESÚS

El ikʼun Jesús kyuʼn xjal tuʼnju jaw yobʼin twitz jun tzeʼ. ¿Alkyeqe tiʼchaq in nok kyqʼoʼn xjal te jun tolsabʼil toj ambʼil jaʼlo? (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 12). *

12. ¿Tiquʼn el ikʼun Jesús kyuʼn xjal tej tjaw qʼoʼn twitz tzeʼ?

12 ¿Alkye juntl tiquʼn el ikʼun Jesús kyuʼn xjal? Tqʼama Pablo jlu: «In xi qpakbʼaʼne tbʼi Crist aju jaw qʼoʼn twitz crus. Qe xjal judiy mya bʼaʼn nneʼla ju yol lu tuj kywitz» (1 Cor. 1:23). ¿Tiquʼn el ikʼun Jesús kyuʼn xjal tej tjaw qʼoʼn twitz tzeʼ? Tuʼnju kubʼ kyximen qa oʼkx jun eleqʼ moqa jun aj il jaku jaw yobʼin twitz tzeʼ ex qa mlaytoq bʼaj jlu tiʼj Mesías (Deut. 21:22, 23).

13. ¿Tiʼ mintiʼ jatz kyqʼamaʼn qe aj Judiy el ikʼunte Jesús?

13 Aqeju aj Judiy el ikʼunte Jesús, mintiʼ jatz kyqʼamaʼn qa mintiʼ til, qa xi qʼamaʼn nya ax tok yol tiʼj ex qa nya toj tumel aju ok bʼinchaʼn tiʼj. Ex nya toj tumel ok Jesús toj xjel kyuʼn. ¿Tiquʼn? Tuʼnju jurat naj ok tchmon tibʼ Sanedrín ex mintiʼ e ok lepeʼ tiʼjju tzaj tqʼamaʼn ley (Luc. 22:54; Juan 18:24). Mintiʼ e jyon jwes tqanil tiʼjju otoq kyqʼama xjal tiʼj Jesús, sino aʼyex e jyon kyiʼj «testiw tuʼn kynikʼan yol tiʼj» «tuʼntzun tkubʼ t-sentens Jesús tuʼn tkyim». Tuʼnju mintiʼ xi okslaʼn kyyol testiw, ok tilil tuʼn nejenel kye pal tuʼn tkubʼ tzʼaq Jesús toj jun tramp. Jun il aju bʼant kyuʼn (Mat. 26:59; Mar. 14:55-64). Ex tej tjaw anqʼin Jesús, xi kyqʼoʼn jwes «nim pwaq kye soldad» te Roma tuʼntzun t-xi kyqʼamaʼn nya ax tok yol tiʼjju otoq bʼaj (Mat. 28:11-15).

14. ¿Tiʼ otoq kyaj qʼamaʼn tiʼj tkyimlen Mesías?

14 ¿Tiʼ in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios? Kubʼ kyximen nim aj Judiy qa mlaytoq kyim Mesías, pero otoq kyaj qʼamaʼn jlu: «Xi tqʼon tibʼ tuʼn tkyim, ex kyxol qe mya bʼaʼn ok te tajlal, ex xi tiqan kyil nimku, ex o kubʼsan twitz Dios kyiʼj xjal tuʼn tnajset kyil» (Is. 53:12). Tuʼntzunju, mintiʼtoq jun tiquʼn tuʼn tel kyikʼun aj Judiy te Jesús tej tkubʼ bʼyoʼn ik tzeʼn jun aj il.

15. ¿Tiʼ nya ax tok yol o tzaj qʼamaʼn kyiʼj testigo de Jehová in nok kyqʼoʼn xjal te jun tolsabʼil?

15 ¿Axpe jlu in bʼaj toj ambʼil jaʼlo? Axju. Ik tzeʼn bʼaj tiʼj Jesús, in che yolin xjal nya ax tok yol kyiʼj testigo de Jehová ex in nok kybʼinchaʼn nya bʼaʼn kyiʼj. Qo yolin kyiʼj junjun techel. Kyoj qe abʼqʼi 1930 a 1950, kukx i eʼx testigos de Jehová te Estados Unidos kywitz jwes tuʼntzun ttzaj qʼoʼn ambʼil kye tuʼn kykʼulin te Dios. Ateʼ junjun jwes kubʼ kyyekʼin qa attoq ikʼbʼil toj kyanmi kyiʼj testigo de Jehová. Toj tnam Quebec te Canadá, ok tmojbʼan tibʼ Iglesia Católica tukʼil tnam tuʼntzun tel kyikʼun qe tmajen Jehová. E okx qʼoʼn nim erman toj cárcel noq tuʼnju in che pakbʼan tiʼj Tkawbʼil Dios. Ex tej tten tkawbʼil Alemania nazi, e kubʼ bʼyoʼn nim kuʼxun tuʼn tpaj kyokslabʼil. Ex kyoj qe abʼqʼi ma che ikʼ, o tzʼok bʼinchaʼn nim nya bʼaʼn kyiʼj erman te Rusia ex o che okx qʼoʼn toj cárcel noq tuʼnju in che yolin tiʼj Tyol Dios. In tzaj kyqʼamaʼn aj kawil qa jaku tzaj nya bʼaʼn kyiʼj xjal tuʼnju in che yolin tiʼj. Ex o tzʼel kyiʼn ambʼil tuʼn tajbʼen Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras toj yol ruso, tuʼnju in kubʼ kyximen qa jaku tzaj nya bʼaʼn kyiʼj xjal tuʼn ex tuʼnju tkuʼx tbʼi Dios toj.

16. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn 1 Juan 4:1, ¿tiquʼn mintiʼ tuʼn t-xi qqʼoʼn ambʼil tuʼn qkubʼ sbʼuʼn kyuʼn nya ax tok yol in tzaj qʼamaʼn kyiʼj tmajen Jehová?

16 ¿Tiʼ jaku tzʼonin qiʼj tuʼn miʼn tnaj qʼuqbʼil qkʼuʼj? Bʼaʼn tuʼn qjyon tqanil. Tej tex tqʼoʼn Jesús tchikʼbʼabʼil twi jun witz, tqʼama qa che yolil xjal nya ax tok kyiʼj t-xnaqʼtzbʼen ex qa tzul kyqʼamaʼn «tkyaqil mya bʼaʼn» tqanil kyiʼj (Mat. 5:11). Atz in che tzaj nya ax tok yol lu tukʼil Satanás. In nok tilil tuʼn tuʼn ttzaj kyqʼamaʼn xjal nya ax tok yol kyiʼj qeju in che ajbʼen te Jehová (Apoc. 12:9, 10). Miʼn tzʼok qqʼoʼn qwiʼ kyiʼj nya ax tok yol lu ex miʼn txi qqʼoʼn ambʼil tuʼn qtzaj xobʼ tuʼn nix tuʼn tchewix qʼuqbʼil qkʼuʼj (kjawil uʼjit 1 Juan 4:1).

TKYAJIN, XI KʼAYIN JESÚS EX KYAJ KOLIN

El ikʼun Jesús kyuʼn xjal tuʼnju sbʼun Judas tiʼj. ¿Alkyeqe tiʼchaq in nok kyqʼoʼn xjal te jun tolsabʼil toj ambʼil jaʼlo? (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 17 ex 18). *

17. ¿Tiʼ kubʼ kyximen junjun xjal tej tok kybʼiʼn aju bʼaj tej chʼixtoq tkubʼ bʼyoʼn Jesús?

17 Tej chʼixtoq tpon ambʼil tuʼn tkubʼ bʼyoʼn Jesús, xi kʼayin tuʼn jun t-apóstol. Atzun juntl kubʼ tewin oxe maj, ex kyaj kolin kyuʼn kykyaqil t-apóstol tej atxtoq jun qonikʼen tuʼn tkubʼ bʼyoʼn (Mat. 26:14-16, 47, 56, 75). Pero mintiʼ jaw labʼin Jesús tiʼj jlu tuʼnju ojtzqiʼntoq tuʼn qa atzunju tuʼn tbʼaj (Juan 6:64; 13:21, 26, 38; 16:32). Tej tok kykeʼyin xjal aju bʼaj, bʼalo ateʼ junjun kubʼ kyximen jlu: «Qa in bʼant jlu kyuʼn t-apóstol Jesús, nya waje tuʼn ntene kyxol».

18. ¿Alkyeqe profecía japun kywiʼ tiʼj Jesús tej chʼixtoq tkyim?

18 ¿Tiʼ in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios? Tej naʼmxtoq tul Jesús twitz Txʼotxʼ, otoq kyaj tqʼamaʼn Jehová toj Tyol qa kxeltoq kʼayin Mesías tuʼn 30 saq pwaq (Zac. 11:12, 13). Ex qa ax jun kyxol qe tamiw kxeltoq kʼayin te (Sal. 41:9). Kubʼ ttzʼibʼin Zacarías jlu: «Bʼyonkuya ju pastor, atzun qe ẍneʼl che elel sputj» (Zac. 13:7). Mlaytoq tzʼel ikʼun Jesús kyuʼn xjal attoq jun tbʼanel kyanmi aj tok kybʼiʼn jlu. Sino kchʼiyiltoq qʼuqbʼil kykʼuʼj tuʼnju otoq japun kywi profecía tiʼj Jesús.

19. ¿Tiʼ ojtzqiʼn kyuʼn xjal at jun tbʼanel kyanmi?

19 ¿Axpe jlu in bʼaj toj ambʼil jaʼlo? Axju. Oʼkx junjun testigo de Jehová ojtzqiʼnxix kywitz kyuʼn txqantl o kyaj kykolin axix tok, o che ok te apóstata ex in nok tilil kyuʼn tuʼn kyok lepeʼ txqantl kyiʼj. In najbʼen Internet kyuʼn ex junjuntl tiʼchaq tuʼntzun t-xi kyqʼamaʼn nya ax tok yol kyiʼj testigo de Jehová ex tuʼn t-xi kyqʼamaʼn junjun tqanil tuʼn kyel tzpet txqantl. Pero ateʼ xjal at jun tbʼanel kyanmi ex mintiʼ in xi kyqʼoʼn ambʼil tuʼn kykubʼ sbʼuʼn kyuʼn yol lu. Sino mas in chʼiy qʼuqbʼil kykʼuʼj tuʼnju ojtzqiʼn kyuʼn qa atzun jlu tuʼn tbʼaj (Mat. 24:24; 2 Ped. 2:18-22).

20. ¿Tiʼ jaku tzʼonin qiʼj tuʼn miʼn qkubʼ sbʼuʼn tuʼn kyyol qeju o tzʼel kypan kyibʼ tiʼj axix tok? (2 Timoteo 4:4, 5).

20 ¿Tiʼ jaku tzʼonin qiʼj tuʼn miʼn tnaj qʼuqbʼil qkʼuʼj? Jaku chʼiy qʼuqbʼil qkʼuʼj aj tel qpaʼn ambʼil tuʼn qxnaqʼtzan tiʼj Xjan Uʼj, aj qnaʼn Dios ex aj tok qqʼoʼn qwiʼ tiʼj pakbʼabʼil (kjawil uʼjit 2 Timoteo 4:4, 5). Qa ma chʼiy qʼuqbʼil qkʼuʼj, mlay qo tzaj xobʼ aj tok qbʼiʼn qe nya bʼaʼn tqanil (Is. 28:16). Kʼonil qkʼujlabʼil at tiʼj Jehová, tiʼj Tyol ex kyiʼj erman tuʼn miʼn t-xi qqʼoʼn ambʼil tuʼn qkubʼ sbʼuʼn tuʼn kyyol qeju o tzʼel kypan kyibʼ tiʼj axix tok.

21. ¿Tiʼ jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj maske ateʼ nim xjal in nel kyikʼun tbʼanel tqanil?

21 Toj tnejel syent abʼqʼi, nim xjal el kyikʼun Jesús. Noqtzun tuʼnj, ateʼ junjuntl ok qeʼ kykʼuʼj tiʼj. Kyxol qe jlu, ten jun xjal aqʼunan toj Sanedrín ex «nimku pal kye judiy xi kyokslaʼn» Jesús (Hech. 6:7; Mat. 27:57-60; Mar. 15:43). Chʼixmi ax jlu in bʼaj toj ambʼil jaʼlo, ateʼ nim millón xjal o che ok lepeʼ tiʼj Jesús. ¿Tiquʼn? Tuʼnju in nel kynikʼ tiʼjju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios ex in nok kykʼujlaʼn. In tzaj tqʼamaʼn Xjan Uʼj jlu: «Qeju in kykʼujlaʼn qe tleya txubʼtxaj ateʼ, ex noq alkyex ma tzaj kyiʼj, mlay che kubʼ tzʼaq» (Sal. 119:165).

BʼITZ 124 Kukx qo ten tzʼaqli

^ taqik' 5 Toj xnaqʼtzbʼil ma kyaj, el qnikʼ tiʼj kyaje tiquʼn el ikʼun Jesús kyuʼn xjal. Ex ax jlu in bʼant kyuʼn kyiʼj tmajen Jehová toj ambʼil jaʼlo. Toj xnaqʼtzbʼil lu, kʼelel qnikʼ tiʼj juntl kyaje tiquʼn. Ax ikx, kʼelel qnikʼ tiʼj tiquʼn kukx in che ajbʼen tmajen Jehová te.

^ taqik' 60 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: In waʼn Jesús tukʼil Mateo ex junjuntl xjal peyil pwaq.

^ taqik' 62 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: In che etz tlajoʼn Jesús qe xjal in che kʼayin toj tja Dios.

^ taqik' 64 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: Iqin tzeʼ tuʼn Jesús.

^ taqik' 66 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: Sbʼun Judas tiʼj Jesús tej tel ttzʼubʼin twitz.