Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 22

BʼITZ 127 Alkye tten tuʼn wanqʼine

¿Tzeʼn jaku jaw kynimsaʼne Jehová aj tok kyojtzqin kyibʼe?

¿Tzeʼn jaku jaw kynimsaʼne Jehová aj tok kyojtzqin kyibʼe?

«Noq oʼkx tuʼn kyyekʼunteye aju at tuj kyanmiye, [ . . . ] atzun jlu wiʼyilxix tuj twitz Dios» (1 PED. 3:4).

¿TIʼ KʼELEL QNIKʼ TIʼJ?

Qo xnaqʼtzal tiʼjju jaku bʼant kyuʼn qeju in nok kyojtzqin kyibʼ tuʼn tjaw kyjyoʼn aju mas tbʼanel. Ax ikx qo xnaqʼtzal tiʼjju jaku bʼant kyuʼn erman toj congregación tuʼntzun kyonin kyiʼj.

1, 2. ¿Tiʼ in kubʼ kyximen txqantl tiʼj aju tuʼn t-xi tzyet tuʼn tyolin jun ermano tukʼil jun ermana?

 AJ T-XI tzyet tuʼn tyolin jun ermano tukʼil jun ermana, in nok jlu te jun tbʼanel ambʼil ex te tzalajbʼil. Qa ya o txi tzyet tuʼn tyolina tukʼil jun erman, bʼalo taja tuʼn tel tkyaqil toj tbʼanel. Ex atzun jlu kyaj nim erman tuʼn tbʼaj. In tzaj tqʼamaʼn Tiina jlu, jun ermana te Etiopía: a «Toj nwitze, tbʼanel ok ambʼil tej t-xi tzyet tuʼn tok qojtzqin qibʼe tukʼil nchmile. O yoline kyiʼj tiʼchaq nim kyoklen, pero ax ikx o tzeʼne kyiʼj junjuntl tiʼchaq. Tbʼanelxix tuʼnju kanet jun wukʼile kʼujlaʼn qine tuʼn ex kʼujlaʼn wuʼne».

2 Atzunte ermano Alessio te Países Bajos in tzaj tqʼamaʼn jlu: «Tbʼanel ok ambʼil tej tok qojtzqin qibʼe tukʼil nxuʼjile. Pero ax ikx o ikʼe kywitz junjun nya bʼaʼn». Toj xnaqʼtzbʼil lu, qo yolil kyiʼj junjun nya bʼaʼn jaku che ok weʼ erman twitz aj tok kyojtzqin kyibʼ ex tzeʼn jaku tzʼonin Biblia kyiʼj tuʼn tjaw kyjyoʼn aju mas bʼaʼn. Ex qo xnaqʼtzal tiʼj tiʼ jaku bʼant kyuʼn erman toj congregación tuʼn kyonin kyiʼj.

¿TIQUʼN IN XI TZYET TUʼN TOK KYOJTZQIN KYIBʼ KABʼE ERMAN?

3. ¿Tiquʼn in xi tzyet tuʼn tok kyojtzqin kyibʼ kabʼe erman? (Proverbios 20:25)

3 Jun tbʼanel ambʼil aj t-xi tzyet tuʼn tok tojtzqin tibʼ jun ermano tukʼil jun ermana, pero il tiʼj tuʼn tel kynikʼ tiʼj qa otoq bʼant kyten tuʼn kykubʼ mojeʼ. Qa ma pon jun qʼij tuʼn kykubʼ mojeʼ, kxel kytziyen jun kyyol twitz Jehová tuʼn tok kykʼujlaʼn kyibʼ ex tuʼn tok kyrespetarin kyibʼ akux in che anqʼin. Tuʼntzunju, naʼmxtoq t-xi qtziyen jun qyol ik tzeʼn jlu, tbʼanel tuʼn qximenxix tiʼj tnejel qa bʼaʼn moqa nya bʼaʼn (kjawil uʼjit Proverbios 20:25). Aj t-xi tzyet tuʼn tyolin jun ermano tukʼil jun ermana in nonin kyiʼj tuʼn tok kyojtzqin kyibʼ ex tuʼn tkubʼ kyximen tiʼ tuʼn tbʼant kyuʼn. At maj in kubʼ kyximen tuʼn kykubʼ mojeʼ ex at maj in kubʼ kyximen tuʼn ya miʼn kyyolin mas. Qa ma kubʼ kyximen tuʼn ya miʼn kyyolin, nya a t-xilen jlu qa nya bʼaʼn ma tzʼela aju kynoviazgo, sino ma tzʼonin kyiʼj tuʼn tjaw kyjyoʼn aju mas tbʼanel.

4. Aj t-xi tzyet tuʼn tok kyojtqzin kyibʼ kabʼe erman, ¿tiquʼn nim toklen tuʼn tel kynikʼ tiʼj tiquʼn in bʼant jlu kyuʼn?

4 ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn tel kynikʼ erman tiʼj tiquʼn in xi tzyet tuʼn tok kyojtzqin kyibʼ? In xi tzyet tuʼn tok kyojtzqin kyibʼ tuʼntzun tel kynikʼ tiʼj qa jaku che kubʼ mojeʼ moqa mlay. Qa ma tzʼel kynikʼ qeju in che jyon kyukʼil tiʼj jlu, mlay t-xi tzyet tuʼn tok kyojtzqin kyibʼ qa mintiʼ in che ximen tuʼn kykubʼ mojeʼ. Noqtzun tuʼnj, qkyaqilx qa o qo kubʼ mojeʼ moqa naʼmx, nim toklen tuʼn tel qnikʼ tiʼj tiquʼn in nok kyojtzqin kyibʼ kabʼe xjal. Jun techel, jakulo kubʼ qximen qa il tiʼj tuʼn kykubʼ mojeʼ kabʼe erman qa ya o txi tzyet tuʼn tok kyojtzqin kyibʼ. Pero mintiʼ in nonin jlu kyiʼj erman naʼmx kykubʼ mojeʼ tuʼn tten kyximbʼetz toj tumel tiʼj ambʼil lu. In tzaj tqʼamaʼn jun ermana naʼmx tkubʼ mojeʼ jlu, aju Melissa tbʼi te Estados Unidos: «Ateʼ junjun erman in kubʼ kyximen qa il tiʼj tuʼn kykubʼ mojeʼ qeju in nok kyojtzqin kyibʼ. Ex tuʼn jlu kukx in che yolin junjun qeju in nok kyojtzqin kyibʼ maske in tzaj nya bʼaʼn kyxol. Atzun junjuntl, mejor in kubʼ kyximen tuʼn miʼn tok kyojtzqiʼn jun ermano moqa jun ermana tuʼntzun miʼn tbʼaj jlu kyiʼj».

KYQʼONKE TILIL TUʼN TOK KYOJTZQINXIX KYIBʼE

5, 6. ¿Alkyeqe tqanil bʼaʼn tuʼn tok kybʼiʼn qeju o txi tzyet tuʼn kyyolin? (1 Pedro 3:4).

5 ¿Tiʼ kʼonil tiʼja tuʼn tkubʼ t-ximana qa kbʼel mojeʼya tukʼil ermano moqa ermana in nok tojtzqiʼna? Qʼonka tilil tuʼn tok tojtzqiʼnxixa. Olo tzeʼl tnikʼa kyiʼj junjun tiʼchaq in bʼant tuʼn naʼmxtoq t-xi tzyet tuʼn tyolina tukʼil. Pero jaʼlo taja tuʼn tok tojtzqiʼna tiʼ tkuʼx toj tanmi ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Biblia aj ttzaj tqʼamaʼn jlu: «Noq oʼkx tuʼn kyyekʼunteye aju at tuj kyanmiye» (uʼjinktza 1 Pedro 3:4). A t-xilen jlu tuʼn tok tqʼoʼn twitza tiʼj tzeʼn taʼ tamiwbʼil tukʼil Jehová, kyiʼj tmod ex kyiʼj t-ximbʼetz. Tuʼntzunju, chebʼe chebʼe jaku t-xi tqʼoʼna tzaqʼwebʼil kyiʼj xjel lu: «¿Jakupe tzʼok te jun tbʼanel chmilbʼaj moqa te jun tbʼanel xuʼjilbʼaj? ¿In mojeʼpe nximbʼetze tukʼil?» (Prov. 31:​26, 27, 30; Efes. 5:33; 1 Tim. 5:8). «¿Okpe kbʼel qyekʼine kʼujlabʼil qxole ex kʼokelpe qqʼone toklen aju kbʼel tnaʼn teyele junjun qeye? ¿Jakupe chin anqʼile tukʼil maske ateʼ junjun tmod nyaxix bʼaʼn in nela toj nwitze?» (Rom. 3:23). b Ex bʼaʼn tuʼn ttzaj tnaʼna jlu, nya tuʼnju junx taʼ kyximbʼetze bʼaʼn kʼelel tkyaqil, sino aju qa ma che naqʼete tiʼj kymode kyxolxe.

6 ¿Alkyeqe tqanil nim toklen tuʼn tok tojtzqiʼna akux in nok kyojtzqin kyibʼe? Naʼmxtoq t-xi tqʼoʼna ambʼil tuʼn tchʼiy tkʼujlabʼila tiʼj erman, tbʼanel tuʼn kyyoline kyiʼj tiʼchaq nim toklen ik tzeʼn tiʼ kyaje tuʼn tbʼant kyuʼne. ¿Yajtzun qe tiʼchaq at toklen tukʼil pwaq, tukʼil yabʼil moqa qa at jun nya bʼaʼn ikʼ toj kyanqʼibʼile ojtxe? ¿Toj alkye ambʼil jaku che yoline kyiʼj? Nya il tiʼj tuʼn kyyoline tiʼj tkyaqil jlu aj t-xi tzyet tuʼn tok kyojtzqin kyibʼe (mojbʼankuya tukʼil Juan 16:12). Qa in kubʼ t-ximana qa naʼmx tpon ambʼil tuʼn kyyoline kyiʼj tiʼchaq lu, bʼaʼn tuʼn t-xi tqʼamaʼna te. Pero miʼn tzikʼ tnaʼl tuʼna qa il tiʼj tuʼn kyyoline tiʼj aj tikʼ ambʼil tuʼntzun tel tnikʼ erman tiʼj tiʼ tuʼn tbʼant tuʼn.

7. Qa o txi tzyet tuʼn kyyolin kabʼe erman, ¿tiʼ jaku tzʼonin kyiʼj tuʼn tok kyojtzqin kyibʼ? (Ax ikx qʼonka twitza tiʼj recuadro « Qa najchaq in nanqʼin jun tiʼj juntl» ex kyiʼj foto).

7 ¿Tiʼ jaku tzʼonin tiʼja tuʼn tok tojtzqiʼna erman? Tbʼanel tuʼn t-xi tqanina junjun xjel te ex tuʼn tok tbʼiʼna ttzaqʼwebʼil. Bʼaʼn tuʼn t-xi tqʼamaʼna te tiʼxix in kubʼ tnaʼna ex miʼn kubʼ tewina jun tqanil (Prov. 20:5; Sant. 1:19). Jaku txi kybʼinchaʼne junjun tiʼchaq jatumel nya kwest tuʼn kyyoline ik tzeʼn tuʼn kywaʼne junx, tuʼn kyxiʼye bʼetel jatumel ateʼ xjal moqa tuʼn kyxiʼye pakbʼal. Ax ikx jaku tzʼok kyojtzqin chʼintl kyibʼe aj kytene junx kyukʼil toj kyjaye ex kyamiwe. Nya oʼkxju, ax ikx jaku kubʼ t-ximana tuʼn kybʼant junjun tiʼchaq kyuʼne tuʼntzun tel tnikʼa tiʼj tzeʼn tmod erman in kubʼ tyekʼin aj tten kyukʼil junxichaq xjal. Atzun jlu bʼant tuʼn Albert te Países Bajos tej tok tojtzqin tibʼ tukʼil Alicia. Tqʼama jlu: «E bʼant junjun tiʼchaq quʼne tuʼntzun tok qojtzqiʼnxix qibʼe ik tzeʼn tuʼn qcocinarine junx ex tuʼn kybʼant junjuntl aqʼuntl quʼne toj ja. Onin jlu qiʼje tuʼn tel qnikʼe tiʼj alkye junjun tbʼanel qmode at ex alkyeqe junjuntl il tiʼj tuʼn qaqʼunane tiʼj».

Jaku txi kybʼinchaʼne junjun tiʼchaq jatumel nya kwest tuʼn kyyoline. (Qʼonka twitza tiʼj párrafo 7 ex 8).


8. ¿Tzeʼn jaku tzʼonin kyiʼj kabʼe erman in nok kyojtzqin kyibʼ qa ma che xnaqʼtzan junx?

8 Juntl tiʼ jaku tzʼonin tiʼja tuʼn tok tojtzqiʼna erman, aju qa ma che xnaqʼtzane junx kyiʼj junjun xnaqʼtzbʼil tkuʼx toj Tyol Dios. Qa ma kubʼ kyximane tuʼn kykubʼ mojeʼye, tbʼanel qa ma tzʼel kypaʼne ambʼil tuʼn t-xi kyqʼoʼne te Dios tuʼntzun kytzaj onine tuʼn toj kymejebʼleʼne (Ecl. 4:12). Tuʼntzunju, tbʼanel tuʼn tkubʼ kyximane tuʼn t-xi tzyet kyxnaqʼtzane junx. Maske naʼmxtoq kyoke te jun familia ex naʼmx tok xinaq te jun wibʼaj toj ja, qa ma che xnaqʼtzane junx jaku tzʼonin kyiʼje tuʼn tel kynikʼe tiʼj tzeʼn taʼ kyamiwbʼile tukʼil Jehová. In tzaj tqʼamaʼn jun mejebʼleʼn te Estados Unidos aju Max ex Laysa kybʼi qa onin kyiʼj toj junjuntl tten tej kyxnaqʼtzan junx. In tzaj tqʼamaʼn Max jlu: «Tej t-xi tzyet tuʼn qyoline, o xnaqʼtzane kyiʼj junjun xnaqʼtzbʼil in che yolin tiʼj noviazgo, tiʼj kyanqʼibʼil familia ex tiʼj mejebʼleʼn. Onin jlu qiʼje tuʼn qyoline kyiʼj junjun tiʼchaq nim kyoklen aju kwest tuʼn t-xi tzyet tuʼn qyolin tiʼj».

JUNJUNTL TIʼCHAQ TBʼANEL TUʼN KYXIMEN TIʼJ

9. Naʼmxtoq t-xi kyqʼamaʼn qeju in nok kyojtzqin kyibʼ tqanil kye txqantl, ¿tiʼ bʼaʼn tuʼn kyximen tiʼj?

9 ¿Alqe jaku txi kyqʼamaʼne qa in nok kyojtzqin kyibʼe? Aqeye che kbʼel ximente. Qa tzma xi tzyet tuʼn kyyoline, jakulo kubʼ kyximane tuʼn t-xi kyqʼamaʼne oʼkx kye junjun xjal (Prov. 17:27). Jaku tzʼonin jlu kyiʼje tuʼn miʼn t-xi qanin nim xjel kyeye ex tuʼn t-xi qʼamaʼn kyeye tiʼ tuʼn tbʼant kyuʼne. Pero qa mintiʼ ma txi kyqʼamaʼne kye txqantl, jakulo tzʼel kypan kyibʼe kyiʼj noq tuʼnju nya kyaje tuʼn tok kybʼiʼn qa in nok kyojtzqin kyibʼe. Noqtzun tuʼnj, maslo fácil tuʼn tkubʼ kybʼinchaʼne jun nya bʼaʼn qa oʼkx kyeye ma che tene junx. Tuʼntzunju mas bʼaʼn qa ma txi kyqʼamaʼne kye junjun xjal jaku che onin kyiʼje ex jaku txi kyqʼoʼn tbʼanel consej kyeye ik tzeʼn kye kyfamiliare, kye kyamiwe o che chʼiy toj kyokslabʼil moqa kye ansyan (Prov. 15:22).

10. Qa in nok kyojtzqin kyibʼ jun qʼa tukʼil jun txin, ¿tiʼ jaku tzʼonin kyiʼj tuʼn miʼn t-xi kybʼinchaʼn jun nya bʼaʼn? (Proverbios 22:3).

10 Qa in nok kyojtzqin kyibʼe, ¿tiʼ jaku tzʼonin kyiʼje tuʼn miʼn t-xi kybʼinchaʼne jun nya bʼaʼn? Aj tbʼet ambʼil kukxlo kchʼiyel kʼujlabʼil kyxole, pero ax ikx nyalo kyaje tuʼn t-xi kybʼinchaʼne jun nya bʼaʼn toj twitz Jehová (1 Cor. 6:18). Tuʼntzunju, miʼn che yoline tiʼjju jaku tzaj tiʼn nya bʼaʼn ximbʼetz toj kywiʼye, miʼn che tene kyjunalxe ex miʼn txi kykʼaʼne nim qʼeʼn (Efes. 5:3). Qa miʼn, jaku chʼiy mas kyajbʼile tuʼn kykubʼ tene junx ex kwest jaku tzʼel toj kywitze tuʼn miʼn tkubʼ kybʼinchaʼne jun il. Bʼaʼn tuʼn kyyoline tiʼj tiʼ jaku bʼant kyuʼne tuʼn kukx txi kynimane qe tkawbʼil Dios aj tok kyojtzqiʼn kyibʼe (uʼjinktza Proverbios 22:3). Bʼaʼn tuʼn tel tnikʼa tiʼjju bʼant kyuʼn Dawit ex Almaz, te tnam Etiopía. Kyqʼama jlu: «Ok tilil quʼne tuʼn qtene kyukʼil qamiwe ex kyoj lugar jatumel ateʼ nim xjal. Mintiʼ xi qqʼoʼne ambʼil tuʼn qtene qjunalxe toj jun kar nix toj jun ja tuʼntzun miʼn tkubʼ qbʼinchaʼne jun nya bʼaʼn».

11. Qa ma kubʼ kyximen qeju in nok kyojtzqiʼn kyibʼ tuʼn tkubʼ kyyekʼin kykʼujlabʼil kyxolx, ¿alkye tumel mas bʼaʼn tuʼn tkubʼ kyyekʼin?

11 ¿Bʼaʼnpe tuʼn tkubʼ kyyekʼin kʼujlabʼil kyxolx? Aj tbʼet ambʼil, oklo kbʼel kyximen qeju in nok kyojtzqin kyibʼ tuʼn tkubʼ kyyekʼin kykʼujlabʼil kyxolx, pero toj tumel (Cant. 1:2; 2:6). Noqtzun tuʼnj, qa ma chʼiy kyajbʼil tuʼn kykubʼ ten junx, ya mlay tzʼok kyqʼoʼn kywiʼ tuʼn tok tojtzqiʼn jun tmod juntl. Nya oʼkxju, ax ikx, jaku naj kynabʼil ex jaku kubʼ kybʼinchaʼn jun il (Prov. 6:27). Tuʼntzunju, aj t-xi tzyet tuʼn tok kyojtzqin kyibʼ, nim toklen tuʼn kyyolin tiʼj tiʼ kbʼantel kyuʼn tuʼn t-xi kynimen qe kawbʼil in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios (1 Tes. 4:​3-7). c Bʼaʼn tuʼn kyximane kyiʼj xjel lu: «¿Tiʼ kyximbʼetz xjal jatumel in qo najane tiʼj kʼujlabʼil in kubʼ qyekʼine qxolxe? ¿In chʼiy nya bʼaʼn qximbʼetze tuʼnju in bʼant quʼne?».

12. ¿Tiʼ jaku bʼant kyuʼn qeju in che yolin qa ma che tzaj problem kyxol moqa junjun nya bʼaʼn?

12 ¿Tiʼ jaku bʼant kyuʼn qeju in che yolin qa ma che tzaj problem kyxol moqa junjun nya bʼaʼn? Qa at junjun maj nya junx kyxim tiʼj jun tiʼ, ¿ape t-xilen jlu qa mlayx che ten toj bʼaʼn aj tok kyojtzqin kyibʼ? Nya ik ttenju, tuʼnju kykyaqilx qeju in nok kyojtzqiʼn kyibʼ at maj mintiʼ in mojeʼ kyximbʼetz tiʼj jun tiʼ. In ten jun tbʼanel mejebʼleʼn tuʼnju in nok tilil kyuʼn qeju in che kubʼ mojeʼ tuʼn tkubʼ kyiʼj nya bʼaʼn kyuʼn ex tuʼn tmojeʼ kyximbʼetz. Tuʼntzunju, aju alkye tten in che kyaj nya bʼaʼn kyuʼne jaʼlo, in tzaj tyekʼin tiʼ jaku bʼant kyuʼne aj ttzaj jun nya bʼaʼn toj kymejebʼleʼne toj ambʼil tzul. Ximana kyiʼj xjel lu: «¿In bʼantpe tuʼn qyoline toj tumel aj ttzaj jun nya bʼaʼn qxole? ¿Jun ratpe in xi qqʼamaʼne qa aqoʼye at qpaje tiʼj jun tiʼ ex in nokpe tilil quʼne tuʼn miʼn t-xi qbʼinchaʼne juntl maj? ¿In nokpe tilil quʼne tuʼn t-xi qqʼoʼne ambʼil tuʼn tbʼant aju tajbʼil juntl ex tuʼn t-xi qqanine najsam qa at jun tiʼ xqo el palte tiʼj?» (Efes. 4:​31, 32). Pero qa nim maj in che tzaj nya bʼaʼn kyxole aj tok kyojtzqin kyibʼe, miʼn kubʼ kyximane qa ok che kbʼel naj aj kykubʼ mojeʼye. Qa ma tzʼel tnikʼa tiʼj qa mlayx che el bʼaʼne, maslo bʼaʼn te kykabʼile tuʼn tkyaj kytzaqpin kyibʼe. d

13. ¿Tiʼ bʼaʼn tuʼn ttzaj kynaʼn qeju kynovio kyibʼ tiʼj jniʼ ambʼil il tiʼj tuʼn tok kyojtzqiʼn kyibʼ?

13 ¿Jniʼ ambʼil bʼaʼn tuʼn tel kypaʼne tuʼn tok kyojtzqiʼn kyibʼe? Qa mintiʼ sel qpaʼn ambʼil tuʼn tkubʼ qximen alkye tuʼn tbʼant quʼn, at maj nya bʼaʼn in nela te qe (Prov. 21:5). Tuʼntzunju, bʼaʼn tuʼn t-xi kyqʼoʼne ambʼil tuʼn tok kyojtzqiʼnxix kyibʼe. Pero ax ikx bʼaʼn tuʼn ttzaj kynaʼne qa nya bʼaʼn tuʼn t-xi kyqʼoʼne nimxix ambʼil toj, tuʼnju in tzaj tqʼamaʼn Biblia jlu: «Qa at jun tiʼxti in qo ayon tiʼj ex qa mintiʼ ma tzul, tzul bʼis tuj qanmi tuʼn» (Prov. 13:12). Ax ikx qa mas ma txi kyqʼoʼne ambʼil tuʼn tok kyojtzqin kyibʼe, mas jaku kubʼ kybʼinchaʼne jun nya bʼaʼn (1 Cor. 7:9). Miʼn ximenxixa tiʼj jniʼ ambʼil qʼiʼn kyuʼne in nok kyojtzqiʼn kyibʼe, mas bʼaʼn tuʼn t-ximana tiʼj xjel lu: «¿Tiʼ mas il tiʼj tuʼn tok wojtzqiʼne tiʼj juntl tuʼntzun tkubʼ nximane tiʼ kbʼantel?».

¿TIʼ JAKU BʼANT KYUʼN TXQANTL ERMAN TUʼN KYONIN KYIʼJ QEJU IN NOK KYOJTZQIʼN KYIBʼ?

14. ¿Alkye junjun tumel jaku qo onin kyiʼj qeju in nok kyojtzqiʼn kyibʼ? (Qʼonka twitza tiʼj foto).

14 Qa qojtzqiʼn jun qʼa ex jun txin in nok kyojtzqin kyibʼ, ¿tzeʼn jaku qo onin kyiʼj? Jaku txi qqʼoʼn txokbʼil kyiʼj tuʼn qex bʼetel kyukʼil, tuʼn kyul wal qukʼil ex tuʼn kyten qukʼil aj t-xi qqʼoʼn ambʼil te Jehová kyukʼil toj qja (Rom. 12:13). Jaku tzʼonin jlu kyiʼj tuʼn tok kyojtzqiʼn chʼintl kyibʼ. Qa kyaj qeju in nok kyojtzqin kyibʼ tuʼn qxiʼ kyukʼil, moqa il tiʼj tuʼn kyxi qiʼn toj jun lugar, moqa kyaj tuʼn kyul qja tuʼn kyyolin, ¿tiʼ jaku bʼant quʼn? jaku tzʼok tilil quʼn tuʼn qonin kyiʼj (Gál. 6:10). Tqʼama Alicia jlu aju xqo yolin tiʼj toj párrafo 7: «Tbʼanel ela toj qwitze tukʼil Albert tej ttzaj kyqʼamaʼn junjun erman qeye tuʼn kyxiʼye kyja qa qajtoqe jun lugar tuʼn qyoline, pero tuʼn miʼn qtene qjunalxe». Qa ma tzaj kyqʼamaʼn qeju in nok kyojtzqiʼn kyibʼ tuʼn qten kyukʼil, bʼaʼn tuʼn qonin kyiʼj. Ax ikx bʼaʼn tuʼn tok qqʼoʼn qwitz tiʼj alkye tten jaku qo onin kyiʼj qa kyaj tuʼn kyyolin tiʼj jun tiʼ oʼkx kye, pero ax ikx tuʼn miʼn kykyaj qqʼoʼnxix kyjunalx (Filip. 2:4).

Qa qojtzqiʼn jun qʼa ex jun txin in nok kyojtzqin kyibʼ, qjyonx tumel tzeʼn jaku qo onin kyiʼj. (Qʼonka twitza tiʼj párrafo 14 ex 15).


15. ¿Alkye juntl tumel jaku qo onin kyiʼj qeju kynovio kyibʼ? (Proverbios 12:18).

15 Ax ikx jaku qo onin kyiʼj qeju in nok kyojtzqin kyibʼ qa ma tzʼok qxqʼuqin qibʼ tiʼjju in xi qqʼamaʼn. Atlo maj, kwest kʼelel toj qwitz, pero maslo bʼaʼn tuʼn miʼn qyolin kyiʼj (uʼjinktza Proverbios 12:18). Jun techel, tuʼnju in qo tzalaj, jaku kubʼ qnaʼn qa qaj tuʼn t-xi qqʼamaʼn kye txqantl alkyeqe in nok kyojtzqin kyibʼ, pero nya bʼaʼn jlu tuʼnju aqelo kynovio kyibʼ kyaj tuʼn t-xi kyqʼoʼn tqanil. Ex nyalo bʼaʼn tuʼn qyolin nya bʼaʼn kyiʼj nix tiʼjju in bʼant kyuʼn moqa tiʼjju mintiʼ in bʼant kyuʼn (Prov. 20:19; Rom. 14:10; 1 Tes. 4:11). Ax ikx bʼaʼn tuʼn tok qxqʼuqin alkye qyol ex alkye qxjel kxel qqanin kye tuʼntzun miʼn tkubʼ kyximen qa il tiʼj tuʼn kykubʼ mojeʼ. In tzaj kynaʼn ermana Elise tukʼil tchmil jlu: «Tej ttzaj kyqanin txqantl qeye jtoj qo kubʼ mojeʼye, kubʼ qnaʼne nya bʼaʼn tuʼn tuʼnju naʼmxtoq qyoline tiʼj jlu».

16. Qa ma kyaj kytzaqpin kyibʼ qeju in nok kyojtzqiʼn kyibʼ, ¿tiʼ bʼaʼn tuʼn tbʼant quʼn?

16 Qa ma kyaj kytzaqpin kyibʼ qeju in nok kyojtzqiʼn kyibʼ, ¿tiʼ bʼaʼn tuʼn tbʼant quʼn? Miʼn txi qqanin tiquʼn xkyaj kytzaqpin kyibʼ ex miʼn qo kolin tiʼj jun nix tiʼj juntl (1 Ped. 4:15). At jun ermana Lea tbʼi, tqʼama jlu: «Kux chyon toj wanmiye tej tok nbʼiʼne qa in che yolin txqantl qiʼje tiʼj tiquʼn otoq kyaj qtzaqpin qibʼe». Qa ma kyaj kytzaqpin kyibʼ qeju in nok kyojtzqin kyibʼ, miʼn kubʼ qximen qa nya bʼaʼn aju xkubʼ kyximen tuʼn tbʼant. Sino malo tzʼajbʼen ambʼil kyuʼn tuʼn tel kynikʼ tiʼj alkye mas bʼaʼn. Nya t-xilen jlu qa mintiʼ in che bʼisen tuʼn ex atlo maj kbʼel kynaʼn qa kyjunalx ateʼ. Tuʼntzunju, nim toklen tuʼn kukx qonin kyiʼj (Prov. 17:17).

17. ¿Tiʼ il tiʼj tuʼn kukx tbʼant kyuʼn qeju in nok kyojtzqiʼn kyibʼ?

17 Ik tzeʼn ma tzʼel qnikʼ tiʼj, atlo junjun nya bʼaʼn che okel weʼ qeju in nok kyojtzqin kyibʼ twitz, pero ax ikx jun tbʼanel ambʼil jlu. Tqʼama Jessica jlu: «Xi tiʼn nim ambʼil tuʼn tok qojtzqin qibʼe ex ok tilil quʼne, pero tbʼanel oka jlu tuʼnju onin tuʼn tok qojtzqiʼnxix qibʼe». Qa in nok tojtzqin tibʼa tukʼil jun qʼa moqa tukʼil jun txin, kukx qʼonka tilil tuʼn tokxix kyojtzqin kyibʼe. Qa ma bʼant jlu tuʼna, kʼelel bʼaʼn aju ambʼil in najbʼen kyuʼne tuʼn tok kyojtzqin kyibʼe ex kʼelel kynikʼe tiʼj alkye mas bʼaʼn tuʼn tbʼant kyuʼne.

BʼITZ 49 Bʼaʼn tuʼn ttzalaj tanmi Jehová quʼn

a Ma che kubʼ chʼixpuʼn junjun bʼibʼaj.

b Kkanetel mas xjel tuʼna toj libro Lo que los jóvenes preguntan. Respuestas prácticas (volumen 2), capítulo «¿Será esta la persona para mí?», página 39 ex 40.

c Qa ma bʼaj kyxmakin kytzʼalbʼil qeju in nok kyojtzqin kyibʼ, ax ikx in nok jlu te jun tten yaẍbʼil. Tuʼn jlu il tiʼj tuʼn tbʼaj kyximen ansyan tuʼn kyxi kawit aj il tuʼn jun comité judicial. Qa bʼaj xmakin timiẍ xuʼj moqa qa in che yolin qeju in nok kyojtzqiʼn kyibʼ tiʼj yaẍbʼil toj mensaje moqa toj teléfono, ax ikx jaku kubʼ kyximen ansyan tuʼn kyxi kawit aj il tuʼn jun comité judicial, pero il tiʼj tuʼn kyximen ansyan tiʼj junjuntl tiʼchaq.

d Jaku kanet mas tqanil tuʼna toj sección «Preguntas de los lectores» toj La Atalaya te 15 te agosto te 1999.