Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 43

Nejni Jehová twitz ttnam

Nejni Jehová twitz ttnam

«Mya tuʼn kyipumal txqan soldad, ex mya tuʼn kyipumal xjal kbʼantel aqʼuntl, noq oʼkx tuʼn Nxewe, chi Qman aju Tajaw Tkyaqil» (ZAC. 4:6).

BʼITZ 40 ¿Alqe in qo ajbʼen?

AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ *

1. ¿Tiʼ il tiʼj tuʼn kukx tbʼant quʼn qa o jaw aʼ qwiʼ?

QA O jaw aʼ qwiʼ, o kubʼ qyekʼin kywitz txqantl qa qʼuqli qkʼuʼj tiʼj Jehová ex qa qaj tuʼn qajbʼen toj ttnam. * Pero nim toklen tuʼn kukx tchʼiy qʼuqbʼil qkʼuʼj tiʼj ex tuʼn tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa in najbʼen ttnam tuʼn toj ambʼil jaʼlo tuʼn tjapun twiʼ t-ximbʼetz.

2, 3. ¿Alkyeqe tmod Jehová in kubʼ tyekʼin aj tkubʼ nej twitz ttnam toj ambʼil jaʼlo?

2 Toj ambʼil jaʼlo, aju tzeʼn tten in kubʼ nej Jehová twitz ttnam, in tzaj tyekʼin qe tmod, t-ximbʼetz ex qe tkawbʼil. Qo xnaqʼtzan tiʼj oxe tmod Jehová in kubʼ tyekʼin ttnam.

3 Tnejel, «mintiʼ in tkeʼyin Dios aju kyxilen xjal» (Hech. 10:34). Onin tkʼujlabʼil Jehová tiʼj tuʼn ttzaj tqʼoʼn Tkʼwal te chojbʼil kyil kykyaqil xjal (Juan 3:16; 1 Tim. 2:6). Tuʼn tonin chojbʼil kyiʼj kykyaqil xjal, in najbʼen ttnam Jehová tuʼn tuʼntzun t-xi tqʼamaʼn tbʼanel tqanil kye kykyaqil qeju kyaj tuʼn tok kybʼiʼn. Tkabʼin, tkyaqil in bʼant toj ttxolil tuʼn Jehová ex in tzaj tqʼoʼn mujbʼabʼil (1 Cor. 14:33, 40). Ax jlu in bʼant kyuʼn tmajen, in che ajbʼen te toj ttxolil ex at mujbʼabʼil kyxol. Toxin, a Jehová Xnaqʼtzal qe (Is. 30:20, 21). Tuʼntzunju, in nok tilil kyuʼn tmajen tuʼn t-xi kyqʼoʼn xnaqʼtzbʼil tiʼj Tyol toj kʼloj okslal ex toj pakbʼabʼil. ¿Tzeʼn el nikʼbʼaj kyiʼj oxe tmod Jehová lu toj kʼloj okslal te tnejel syent abʼqʼi? ¿Tzeʼn in kubʼ kyyekʼin tmajen toj ambʼil jaʼlo? ¿Ex tzeʼn in nonin xewbʼaj xjan qiʼj aj qajbʼen toj ttnam toj ambʼil jaʼlo?

MINTIʼ IN NOK TQʼOʼN DIOS TWITZ TIʼJ KYYAJIL XJAL

4. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Hechos 1:8, ¿tiʼ xi tqʼamaʼn Jesús kye t-xnaqʼtzbʼen tuʼn tbʼant kyuʼn ex tiʼtoq tuʼn tonin kyiʼj?

4 Toj tnejel syent abʼqʼi. Aju tqanil yolin Jesús tiʼj, xi qʼuqbʼaʼn kykʼuʼj kykyaqil xjal tuʼn (Luc. 4:43). Xi tqʼamaʼn Jesús kye t-xnaqʼtzbʼen tuʼn kukx txi kybʼinchaʼn aqʼuntl xi tzyet tuʼn, ex tuʼn kypakbʼan kye xjal «tuj tkyaqil twitz txʼotxʼ» (kjawil uʼjit Hechos 1:8). Noqtzun tuʼnj, mlaytoq bʼant aqʼuntl lu kyuʼn tuʼn kyex kyipumal. Nimtoq toklen tuʼn tonin xewbʼaj xjan kyiʼj, ik tzeʼn otoq txi ttziyen Jesús kye (Juan 14:26; Zac. 4:6).

5, 6. ¿Tzeʼn onin xewbʼaj xjan kyiʼj t-xnaqʼtzbʼen Jesús?

5 Tzaj qʼoʼn xewbʼaj xjan kye t-xnaqʼtzbʼen Jesús toj Pentecostés te abʼqʼi 33. Tuʼn onbʼil tzaj kykʼamoʼn, jun rat xi tzyet kypakbʼaʼn ex toj chʼin ambʼil nim mil xjal e ok te okslal ex xi kynimen tbʼanel tqanil (Hech. 2:41; 4:4). Mintiʼ e tzaj xobʼ tej kyel ikʼun ex xi kyqanin onbʼil te Jehová toj naʼj Dios, kyqʼama jlu: «Qʼontza qipumale tuʼn t-xi qmaʼne tyola kye xjal, ex tuʼn miʼn qxobʼe, porke aqoʼye tmajena». «Ex kykyaqil o noj tuj kyanmi tuʼn Xewbʼaj Xjan, ex xi kymaʼn tyol Dios mintiʼ kyxobʼil» (Hech. 4:18-20, 29, 31).

6 Pero ax ikx e ok weʼ okslal lu twitz junjuntl nya bʼaʼn. Jun techel, mintiʼtoq nim copia tiʼj Xjan Uʼj ex mintiʼtoq onbʼil tuʼn kyxnaqʼtzan ik tzeʼn at toj ambʼil jaʼlo. Ex iltoq tiʼj tuʼn kypakbʼan kye xjal in che yolin toj junxichaq yol. Maske ikju, bʼant jun tbʼanel aqʼuntl kyuʼn tmajen Dios lu tuʼnju tej tikʼ junjun abʼqʼi, ya otoq pon kyiʼn tbʼanel tqanil «kye kykyaqil xjal tuj tkyaqil twitz txʼotxʼ» (Col. 1:6, 23).

7. Ma tzikʼ mas te 100 abʼqʼi, ¿tzeʼn el kynikʼ tmajen Jehová tiʼj tiʼ tajtoq tuʼn tbʼant kyuʼn ex tiʼ kubʼ kyximen?

7 Toj ambʼil jaʼlo. Kukx in nonin Jehová kyiʼj tmajen ex in tzaj tqʼoʼn kyipumal. Pero atz in tzaj onbʼil lu toj Tyol. Ex toj uʼj lu in tzaj tqʼamaʼn aju bʼant tuʼn Jesús tej tpakbʼan ex aju kawbʼil kyaj tqʼamaʼn kye t-xnaqʼtzbʼen (Mat. 28:19, 20). Toj julio te 1881, tqʼama uʼj Xqʼuqil etz toj inglés jlu: «Mintiʼ o tzaj qʼoʼn txokbʼil qiʼj nix o qo jaw skʼoʼn tuʼn tok qʼoʼn qoklen ex tuʼn tchmet nim qqʼinumabʼil, sino tuʼn tbʼaj qnajsaʼn qpwaq ex qipumal tuʼn qpakbʼan tiʼj tbʼanel tqanil». Aju uʼj To Whom the Work Is Entrusted (Kye qeju xi oqxenin aqʼuntl kye), aju etz toj 1919, tqʼama jlu: «Jaku kubʼ qximen qa kwest tuʼn tbʼant aqʼuntl, pero te Qajaw aqʼuntl ex tuʼn tonbʼil kbʼantel quʼn». Ikju, ok tilil kyuʼn erman lu tuʼn tbʼant aqʼuntl ik tzeʼn bʼant kyuʼn okslal te tnejel syent abʼqʼi, ex ok qeʼ kykʼuʼj tiʼj qa kʼonil xewbʼaj xjan kyiʼj tuʼn kypakbʼan kye kykyaqil xjal. Ax ikx qe qʼuqli qkʼuʼj tiʼj jlu.

8, 9. ¿Alkyeqe onbʼil o che ajbʼen tuʼn ttnam Jehová tuʼntzun t-xi pakbʼet tbʼanel tqanil?

8 Tuʼn t-xi pakbʼet tbʼanel tqanil kye nim xjal, o txi tjyoʼn ttnam Jehová junjun onbʼil mas tbʼanel ex kukx in bʼant tuʼn. Kyxol jlu, ateʼqe uʼj o che etz imprimirit, aju «Foto-Drama de la Creación», qe gramófonos, qe kar kyukʼil alta voz, qe programa toj radio, atzun toj ambʼil jaʼlo in che ajbʼen celular moqa tableta. Ex mintiʼ juntl kʼloj xjal in kubʼ ttraducirin qe uʼj toj nim yol ik tzeʼn in bʼant tuʼn ttnam Jehová. ¿Tiquʼn in bʼant tuʼn? Tuʼntzun tok kybʼiʼn kykyaqil xjal tbʼanel tqanil toj kyex kyyol. Mintiʼ in nok tqʼoʼn Jehová twitz tiʼj kyyajil xjal ex kyaj tqʼamaʼn tuʼn t-xi pakbʼet tbʼanel tqanil «kye kykyaqil nasyon, ex kye kykyaqil kyiyjil xjal, ex kye kykyaqil kʼloj xjal junxilchaq kyyol, ex kye kykyaqil tnam» (Apoc. 14:6, 7). Taj Jehová tuʼn tok kybʼiʼn kykyaqil xjal tbʼanel tqanil tiʼj Tkawbʼil.

9 ¿Yajtzun qeju xjal mintiʼ in bʼant tuʼn qpakbʼan kye ik tzeʼn qeju in che anqʼin kyoj ja jatumel nya qʼoʼn ambʼil qe tuʼn qokx? Tuʼn tpon tbʼanel tqanil kyukʼil, onin Jehová kyiʼj tmajen tuʼn kypakbʼan jatumel ateʼ nim xjal. Jun techel, toj abʼqʼi 2001 xi tqʼoʼn Kʼloj Xjal Qʼil Twitz Aqʼuntl ambʼil tuʼn kyajbʼen junjun yekʼbʼil uʼj ex junjuntl exhibidor toj tnam Francia. Yajxitl, ax ikx xi qʼoʼn ambʼil kyoj junjuntl tnam. Ex nim tbʼanel tzaj tuʼn jlu. Toj 2011, kubʼ kyximen erman tuʼn kyajbʼen yekʼbʼil uʼj kyuʼn kyoj lugar jatumel in che ikʼ nim xjal atz Nueva York Estados Unidos. Bʼant jlu kyuʼn tuʼn tel kynikʼ tiʼj qa jaku tzʼonin kyiʼj xjal. Tej tel jun abʼqʼi, xi kyiʼn xjal 102 mil 129 libro ex 68 mil 911 revista, ex tzaj kyqanin 4 mil 701 xjal kyxnaqʼtzbʼil tiʼj Tyol Dios. El nikʼbʼaj tiʼj qa onin xewbʼaj xjan tiʼj aqʼuntl lu. Tuʼntzunju, xi tqʼoʼn Kʼloj Xjal Qʼil Twitz Aqʼuntl ambʼil kye erman twitz tkyaqil Txʼotxʼ tuʼn kyajbʼen yekʼbʼil uʼj kyuʼn.

10. ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼntzun tbʼant-xix qpakbʼan?

10 Aju jaku bʼant quʼn. Qqʼonk tilil tuʼn ttzaj qkʼamoʼn tkyaqil xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn Jehová qe kyoj chmabʼil. Kukx tzʼok tilil quʼn tuʼn qex pakbʼal tukʼil kʼloj erman jatumel in qo pakbʼan. Qa mintiʼxix in bʼant qpakbʼan ex qqʼon xnaqʼtzbʼil, jaku che onin erman qiʼj ex jaku tzʼel qkanoʼn kyiʼj qeju at mas kyojtzqibʼil. Kukx qo pakbʼan maske in qo ok weʼ twitz junjun nya bʼaʼn. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn taqikʼ Tyol Dios jatumel xjatz xnaqʼtzbʼil lu, in bʼant tajbʼil Jehová quʼn tuʼn tonbʼil xewbʼaj xjan ex nya tuʼn qex qipumal (Zac. 4:6). Bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa taqʼun Jehová jlu.

TKYAQIL IN BʼANT TOJ TTXOLIL TUʼN JEHOVÁ EX IN TZAJ TQʼOʼN MUJBʼABʼIL

11. ¿Tiʼ bʼant tuʼn kʼloj xjal qʼil twitz aqʼuntl te tnejel syent abʼqʼi tuʼn t-xi kybʼinchaʼn qe tiʼchaq toj ttxolil?

11 Toj tnejel syent abʼqʼi. Tej tten kʼloj xjal qʼil twitz aqʼuntl toj tnam Jerusalén, e aqʼunan toj mujbʼabʼil ex xi kybʼinchaʼn qe tiʼchaq toj ttxolil kyxol tmajen Dios (Hech. 2:42). Jun techel, tej mintiʼxix el kynikʼ okslal tiʼj xnaqʼtzbʼil tiʼj circuncisión nqayin tiʼj abʼqʼi 49, kubʼ t-xnaqʼtzaʼn kʼloj xjal qʼil twitz aqʼuntl jlu ex el kynikʼ tiʼj tuʼn tonbʼil xewbʼaj xjan. Noqwit el kypan kyibʼ okslal, tzajwitlo nya bʼaʼn tiʼj pakbʼabʼil. Maske aj Judiy qe apóstol ex qe ansyan, mintiʼ e ok lepeʼ tiʼj kykostumbr nix kyiʼj qeju e qʼamante qa nim toklen tuʼn tbʼant. Aju bʼant kyuʼn, xi kyjyoʼn tqanil toj Tyol Dios ex e ok lepeʼ tiʼj onbʼil tzaj tqʼoʼn xewbʼaj xjan (Hech. 15:1, 2, 5-20, 28). Tzaj tkʼiwlaʼn Jehová aju bʼant kyuʼn, tuʼntzunju kukx ten mujbʼabʼil kyxol ex kukx e pakbʼan (Hech. 15:30, 31; 16:4, 5).

12. ¿Tiquʼn in xi qqʼamaʼn qa at mujbʼabʼil toj ttnam Jehová ex qa in che bʼant qe tiʼchaq toj ttxolil?

12 Toj ambʼil jaʼlo. In nok tilil tuʼn ttnam Jehová tuʼn kyxi bʼinchet qe tiʼchaq toj ttxolil ex tuʼn kukx tten mujbʼabʼil kyxol erman. Toj abʼqʼi 1895, etz jun xnaqʼtzbʼil toj uʼj Xqʼuqil etz toj inglés te 15 te noviembre, ex atz jatz tbʼi xnaqʼtzbʼil toj 1 Corintios 14:40, «Tkyaqil tuj tumel ex tuj ttxolil». Tqʼama xnaqʼtzbʼil lu: «Xi kyqʼoʼn apóstol nim nabʼil kye tnejel okslal tuʼn kybʼant tiʼchaq kyuʼn toj ttxolil [...]. Tbʼanel tuʼn tok qqʼoʼn qwiʼ tiʼjju kubʼ tzʼibʼin te xnaqʼtzbʼil qe» (Rom. 15:4). In nel qnikʼ tiʼj qa axju mujbʼabʼil ten kyxol okslal te tnejel syent abʼqʼi at kyxol tmajen Jehová toj ambʼil jaʼlo, tuʼnju in chex bʼinchet qe tiʼchaq toj ttxolil. Jun techel tiʼj jlu, qa ma qo pon toj juntl tnam ex qa ma qoʼx toj jun chmabʼil tuʼn qxnaqʼtzan tiʼj uʼj Aju Xqʼuqil, ya ojtzqiʼn quʼn tzeʼn in kubʼ xnaqʼtzet ex alkye xnaqʼtzbʼil kbʼel xnaqʼtzet toj seman aju. Tuʼn jlu in kubʼ qnaʼn ik tzeʼn atoʼ qja. At mujbʼabʼil lu qxol noq tuʼn tonbʼil xewbʼaj xjan (Sof. 3:9).

13. Aj qximen tiʼjju in tzaj tqʼamaʼn Santiago 3:17, ¿alkyeqe xjel bʼaʼn tuʼn qximen kyiʼj?

13 Aju jaku bʼant quʼn. Taj Jehová tuʼn kukx tten mujbʼabʼil qxol (Efes. 4:1-3). Tuʼntzunju, bʼaʼn tuʼn tkubʼ qxjelin jlu: «¿In nokpe tilil wuʼne tuʼn tten mujbʼabʼil kyxol erman? ¿In xipe nbʼiʼne aju in tzaj kyqʼamaʼn erman qʼil twitz aqʼuntl? ¿Jakupe tzʼok qeʼ kykʼuʼj erman wiʼje, mas qa at jun woklene toj kʼloj okslal? ¿Jun ratpe in chin pone ex in nokpe tilil wuʼne tuʼn wonine kyiʼj txqantl?» (kjawil uʼjit Santiago 3:17). Qa kwest tuʼn tbʼant junjun tiʼchaq lu quʼn, bʼaʼn tuʼn t-xi qqanin xewbʼaj xjan te Jehová tuʼn tonin qiʼj. Qa mas ma txi qqʼoʼn ambʼil te Jehová tuʼn tbʼaj tchʼexpuʼn qmod ex qbʼinchbʼen, mas qo okel kʼujlaʼn kyuʼn erman ex kʼokel kyqʼoʼn qoklen.

A JEHOVÁ XNAQʼTZAL QE EX IN TZAJ TQʼOʼN AJU AT TAJBʼEN QE

14. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Colosenses 1:9 ex 10, ¿tzeʼn onin Jehová kyiʼj tmajen te tnejel syent abʼqʼi tuʼntzun tok kyojtzqiʼn «tkyaqilju tajbʼil»?

14 Toj tnejel syent abʼqʼi. Tgan Jehová tuʼn ttzaj tqʼoʼn xnaqʼtzbʼil kye tmajen (Sal. 32:8). Taj tuʼn tok ojtzqiʼn kyuʼn tkʼwal, tuʼn tok kʼujlaʼn kyuʼn ex tuʼn kyanqʼin te jumajx. In bʼant tkyaqil jlu noq tuʼnju xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn qe (Juan 17:3). Toj tnejel syent abʼqʼi, ajbʼen kʼloj okslal tuʼn tuʼn t-xi tqʼoʼn xnaqʼtzbʼil kye tmajen (kjawil uʼjit Colosenses 1:9, 10). Ex mas xi tqʼoʼn Jehová onbʼil kye tmajen tuʼn xewbʼaj xjan ik tzeʼn otoq kyaj ttziyen Jesús (Juan 14:16). Iktzun tten el kynikʼ tiʼj Tyol Dios ex tzaj kynaʼn tkyaqilju tqʼama Jesús ex aju bʼant tuʼn. Yajxitl, kyaj kytzʼibʼin tkyaqil jlu kyoj uʼj in che yolin tiʼj tanqʼibʼil Jesús. Onin ojtzqibʼil lu kyiʼj okslal tuʼn tchʼiy qʼuqbʼil kykʼuʼj ex tuʼn tchʼiy kykʼujlabʼil tiʼj Jehová, tiʼj Jesús ex kyiʼj erman.

15. ¿Tzeʼn in nel tnikʼa tiʼj qa in japun twi yol kyaj qʼamaʼn toj Isaías 2:2 ex 3?

15 Toj ambʼil jaʼlo. Kyaj tqʼamaʼn Jehová qa kykyaqil xjal che jawix «twiʼ ju witz etzan tuʼn» tuʼntzun ttzaj tyekʼin tbʼe kye (kjawil uʼjit Isaías 2:2, 3). In nok qqʼoʼn qwitz tiʼj qa in japun kywiʼ yol lu toj ambʼil jaʼlo. Jaku txi qqʼamaʼn qa mas tbʼanel xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn ttnam Jehová twitz alkyexku okslabʼil nya ax tok. ¡Tbʼanelxix tkyaqil xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn Jehová qe! (Is. 25:6). In najbʼen «majen in bʼant taqʼun [...] ex at tnabʼl» tuʼn tuʼn ttzaj tqʼoʼn nim xnaqʼtzbʼil qe, ik tzeʼn qe chikʼbʼabʼil, qe tilbʼilal kye kʼwal ex qe video (Mat. 24:45). Ax qximbʼetz at ik tzeʼn te Elihú aju tamiw Job tej tqʼama jlu: «Mi jun xnaqʼtzal in pon ik tzaʼn te Dios» (Job 36:22).

16. ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn qchʼiy toj qokslabʼil?

16 Aju jaku bʼant quʼn. Kʼonil xewbʼaj xjan qiʼj tuʼn tkubʼ qbʼinchaʼn aju in nel qnikʼ tiʼj toj Xjan Uʼj. Bʼaʼn tuʼn t-xi qqanin jlu te Jehová ik tzeʼn bʼant tuʼn salmista: «Qman Jehová, yekʼuntza tbʼeya weye. Chin bʼetele toj axix tok. Qʼontza oʼkx jun wanmiye tuʼn t-xobʼ te tbʼiya» (Sal. 86:11TNM). Tuʼntzunju, kukx qqʼonk qwiʼ tiʼj xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn Jehová qe toj Tyol ex toj ttnam. Noqtzun tuʼnj, nya oʼkx tuʼn tchʼiy qojtzqibʼil, sino bʼaʼn tuʼn tkyaj qkʼuʼn toj qanmi ex tuʼn tkubʼ qbʼinchaʼn. Kʼonil xewbʼaj xjan qiʼj tuʼn tbʼant quʼn. Ax ikx, bʼaʼn tuʼn t-xi qqʼuqbʼaʼn kykʼuʼj erman (Heb. 10:24, 25). Qqaninx te Jehová tuʼn tonin xewbʼaj xjan qiʼj tuʼn t-xi qqʼoʼn qyol tuʼn tkyaqil qkʼuʼj kyoj chmabʼil ex tuʼn tbʼaj qbʼinchaʼnxix qten tiʼj jun qoklen in tzaj qʼoʼn. Qa ma bʼant tkyaqil jlu quʼn, kbʼel qyekʼin te Jehová ex te Jesús qa in nok qqʼoʼn kyoklen erman (Juan 21:15-17).

17. ¿Tzeʼn in kubʼ qyekʼin qa in qo onin tiʼj ttnam Jehová?

17 Toj chʼintl ambʼil, oʼkx ttnam Jehová kjel ten twitz Txʼotxʼ tuʼnju in nonin xewbʼaj xjan tiʼj. Tuʼntzunju, qo onin tiʼj tukʼil tzalajbʼil. Bʼaʼn tuʼn tkubʼ qyekʼin qkʼujlabʼil kyiʼj kykyaqil xjal aj t-xi qiʼn tbʼanel tqanil kye, tuʼnju mintiʼ in nok tqʼoʼn Dios twitz tiʼj kyyajil. Qkanoʼmil tiʼj Jehová aj tok tilil quʼn tuʼn tten mujbʼabʼil toj kʼloj okslal ex tuʼn t-xi qbʼinchaʼn qe tiʼchaq toj ttxolil. Tgan Jehová tuʼn kybʼant qe tiʼchaq ik tzeʼn jlu. Ex qqʼonk qwiʼ tiʼj Xnaqʼtzal qe aj t-xi qbʼiʼn tkyaqil xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn qe. Qa ma bʼant jlu quʼn, mlay qo tzaj xobʼ aj tul xitbʼil tiʼj tkyaqilju tojx tjaqʼ tkawbʼil Satanás, ex ktel qipumal tuʼn kukx qajbʼen kyukʼil erman ateʼ toj ttnam Jehová.

BʼITZ 3 Aya qʼol qipumale, onil qeye ex qʼuqbʼil qkʼuʼje

^ taqik' 5 ¿Qʼuqlipe qkʼuʼj tiʼj qa nejni Jehová twitz ttnam toj ambʼil jaʼlo? Toj xnaqʼtzbʼil lu, kʼelel qnikʼ tiʼj tzeʼn kubʼ nej Jehová kywitz okslal toj tnejel syent abʼqʼi ex tzeʼn in bʼant tuʼn toj ambʼil jaʼlo.

^ taqik' 1 YOL NIM TOKLEN: Aj qyolin tiʼj ttnam Jehová, atz in qo yolin kyiʼj tmajen ateʼ toj kyaʼj ex twitz Txʼotxʼ. Pero aj qyolin tiʼj ttnam Jehová toj xnaqʼtzbʼil lu, atz qo yolil kyiʼj tmajen ateʼ twitz Txʼotxʼ.

^ taqik' 52 TQANIL TIʼJ TILBʼILAL: Otoqxi tzʼok tkeʼyin jun precursora junjun video in yolin kyiʼj erman in che ajbʼen jatumel mintiʼxix pakbʼal, in kubʼ t-ximen tuʼn tbʼant ax jlu tuʼn. Aj tikʼ ambʼil in japun twi t-ximbʼetz.