Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 37

Qo nimen te Jehová tuʼn tkyaqil qkʼuʼj

Qo nimen te Jehová tuʼn tkyaqil qkʼuʼj

«¿Yajtzunte Qman Dios tuj kyaʼj myapelo mas tuj tumel tuʼn t-xi qniman?» (HEB. 12:9).

BʼITZ 9 ¡A Jehová Qrey!

AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ *

1. ¿Tiquʼn il tiʼj tuʼn qnimen te Jehová?

IL TIʼJ tuʼn qnimen te Jehová moqa tuʼn qbʼin te tuʼnju a Bʼinchal qe. * Tuʼn jlu, oʼkx te at toklen tuʼn ttzaj tqʼamaʼn qe tiʼ tuʼn tbʼant quʼn (Apoc. 4:11). Pero at juntl tiquʼn mas nim toklen tuʼn qnimen te Jehová, tuʼnju mas tbʼanel te Tkawbʼil twitz alkyexku juntl. Atxix toj ambʼil ojtxe, o che kawin nim xjal kyibʼaj txqantl. Pero a Jehová aj Kawil mas at tnabʼil, mas nim tkʼujlabʼil, mas in ximen qiʼj ex mas qʼaqʼbʼil tkʼuʼj at (Éx. 34:6; Rom. 16:27; 1 Juan 4:8).

2. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Hebreos 12:9 a 11, ¿tiquʼn qo nimel te Jehová?

2 Taj Jehová tuʼn qnimen te tuʼnju ate Qtat ex tuʼnju kʼujlaʼn quʼn, ex nya tuʼnju in qo xobʼ twitz. Toj uʼj xi ttzʼibʼin apóstol Pablo kye okslal aj Hebreo, kyaj tqʼamaʼn qa il tiʼj tuʼn qnimen te Qtat tuʼnju in qo tzaj t-xnaqʼtzaʼn «tuʼn tajbʼen qe» (kjawil uʼjit Hebreos 12:9-11).

3. a) ¿Alkye tten in kubʼ qyekʼin qa in qo nimen te Jehová? b) ¿Alkyeqe xjel che xel qtzaqʼweʼn?

3 In qo nimen te Jehová aj tkubʼ qbʼinchaʼn tkyaqilju in tzaj tqʼamaʼn qe ex aj tok tilil quʼn tuʼn miʼn tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa in nel qnikʼ tiʼj alkye bʼaʼn ex alkye nya bʼaʼn (Prov. 3:5). Qa ma tzʼel qnikʼ kyiʼj tbʼanel tmod Jehová, mas nya kwest tuʼn qnimen te. ¿Tiquʼn? Tuʼnju in kubʼ tbʼinchaʼn tkyaqil kyuʼn tbʼanel tmod ateʼ (Sal. 145:9). Qa mas ma tzʼel qnikʼ tiʼj Jehová, mas kʼokel qkʼujlaʼn. Ex qa ma ten nimxix qkʼujlabʼil tiʼj, nya il tiʼj tuʼn ttzaj tqʼamaʼn qe tkyaqilju kbʼantel quʼn ex tiʼ kʼelel qikʼun. In nok tilil quʼn tuʼn tten qximbʼetz ik tzeʼn te Jehová, tiʼj alkye bʼaʼn ex alkye nya bʼaʼn (Sal. 97:10). Noqtzun tuʼnj, atlo maj kwest tuʼn qnimen te. ¿Tiquʼn? ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel kyiʼn ansyan, qe mambʼaj ex qe txubʼaj tiʼj techel kyaj tqʼoʼn gobernador Nehemías, aj kawil David ex tiʼj María, aju ttxuʼ Jesús? Toj xnaqʼtzbʼil lu kʼelel qnikʼ kyiʼj tzaqʼwebʼil.

¿TIQUʼN AT MAJ KWEST TUʼN QNIMEN TE JEHOVÁ?

4, 5. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Romanos 7:21 a 23, ¿tiquʼn at maj kwest tuʼn qnimen te Jehová?

4 Tuʼnju aj il qoʼ, kwest tuʼn qnimen moqa tuʼn qbʼin te Jehová. Tej tel tpaʼn Adán ex Eva tibʼ tiʼj Dios ex tej t-xi kyloʼn twitz tzeʼ, aʼyex e kubʼ ximente alkye bʼaʼn ex alkye nya bʼaʼn (Gén. 3:22). Ik tzeʼn kye, chʼixme kykyaqil xjal toj ambʼil jaʼlo nya kyaj tuʼn kynimen te Dios ex aʼyex in che kubʼ ximente alkye bʼaʼn ex alkye nya bʼaʼn.

5 Axpe ikx qa o tzʼel qnikʼ tiʼj Jehová ex qa kʼujlaʼn quʼn, at maj kwest tuʼn qnimen te toj tkyaqil. Atzun jlu bʼaj tiʼj apóstol Pablo (kjawil uʼjit Romanos 7:21-23). Ik tzeʼn te, qaj tuʼn tkubʼ qbʼinchaʼn aju bʼaʼn in nela toj twitz Dios. Pero il tiʼj tuʼn tok tilil quʼn tuʼntzun miʼn tkubʼ qbʼinchaʼn nya bʼaʼn.

6, 7. ¿Alkye juntl tiʼ jaku tzʼel tiʼn ambʼil qe tuʼn miʼn qnimen te Jehová? Qʼamantza jun techel.

6 Ax ikx kwest jaku tzʼela te qe tuʼn qnimen te Jehová, tuʼnju kykostumbr xjal ex kyximbʼetz at jatumel o qo jaw chʼiy. Ateʼ nim xjal junxitl kyximbʼetz twitzju in tzaj tqʼamaʼn Jehová. Tuʼntzunju, in noklo tilil quʼn tuʼn miʼn tten qximbʼetz ik tzeʼn kye xjal. Qo xnaqʼtzan tiʼj jun techel.

7 Kyoj junjun lugar, o che naqʼet xjal tuʼn t-xi kyqʼamaʼn kye kuʼxun tuʼn tajbʼen kychwinqlal kyuʼn tuʼn tkambʼet nim kypwaq. Atzun jlu bʼaj tiʼj jun ermana Mary tbʼi. * Tej naʼmxtoq tel tnikʼ tiʼj Jehová, xnaqʼtzan toj jun universidad nimxix toklen. Ok chqʼoʼn kyuʼn toj tja tuʼn tkanet jun tbʼanel taqʼun tuʼntzun tok qʼoʼn toklen kyuʼn txqantl. Ex atzun tajtoq Mary. Pero chʼexpaj t-ximbʼetz tej tel tnikʼ tiʼj Jehová ex tej tok tkʼujlaʼn. Maske ikju, tqʼama jlu: «At maj in kanet jun tumel wuʼne tzeʼn tuʼn tkambʼet nim npwaqe, pero in nel nnikʼe tij qa jaku tzʼel tiʼn ambʼil weye tuʼn wajbʼene te Jehová. Tuʼnju alkye tten in jaw chʼiye, at mas kwest tuʼn t-xi nqʼamaʼne qa mlay. Il tiʼj tuʼn nkubʼsane te Jehová tuʼn tonin wiʼje tuʼn miʼn ttzaj nkʼamoʼne jun aqʼuntl aju jaku tzʼel tiʼn ambʼil weye tuʼn wajbʼene te» (Mat. 6:24).

8. ¿Tiʼ qo xnaqʼtzal tiʼj?

8 Ik tzeʼn ma tzʼel qnikʼ tiʼj, nim jaku tzʼonin qiʼj qa ma qo nimen te Jehová. Pero te kye qeju at jun kyoklen ik tzeʼn qe ansyan, qe mambʼaj ex qe txubʼaj, at juntl tiquʼn tuʼn kynimen te Jehová: tuʼnju jaku che onin kyiʼj txqantl. Atzun jaʼlo, qo xnaqʼtzan kyiʼj junjun techel tkuʼx toj Tyol Dios aju tzul kyyekʼin qe tzeʼn tuʼn tajbʼen qoklen o tzaj tqʼoʼn Jehová.

¿TIʼ XNAQʼTZBʼIL JAKU TZʼEL KYIʼN ANSYAN TIʼJ NEHEMÍAS?

In che onin ansyan tiʼj aqʼuntl in bʼant toj Ja te Chmabʼil, ik tzeʼn bʼant tuʼn Nehemías tej tonin tuʼn kyjaw bʼinchet tmuro Jerusalén. (Qʼonka twitza kyiʼj taqikʼ 9 a 11). *

9. ¿Alkye nya bʼaʼn ok weʼ Nehemías twitz?

9 O txi tqʼoʼn Jehová kyoklen ansyan tuʼn kyxqʼuqin kyiʼj tmajen (1 Ped. 5:2). Jaku tzʼel kyiʼn ansyan nim xnaqʼtzbʼil tiʼj tmod Nehemías kubʼ tyekʼin kyukʼil xjal. Tuʼnju attoq jun toklen kyxol xjal te Judá, jakutoq bʼant nim tiʼchaq tuʼn (Neh. 1:11; 2:7, 8; 5:14). Qo xnaqʼtzan tiʼj alkye nya bʼaʼn ok weʼ twitz. Ok tbʼiʼn qa otoq bʼaj kytzʼilsaʼn aj Judiy tja Dios ex qa mintiʼ otoq txi kyqʼoʼn onbʼil kye aj Leví ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Ley. Ax ikx, mintiʼtoq in xi kybʼiʼn tkawbʼil Jehová tiʼj qʼij sábado ex ateʼ junjuntl otoq che kubʼ mojeʼ kyukʼil stranjer xjal. Tuʼntzunju, iltoq tiʼj tuʼn tbʼant jun tiʼ tuʼn Nehemías (Neh. 13:4-30).

10. ¿Alkye tmod Nehemías kubʼ tyekʼin tej tok weʼ twitz nya bʼaʼn?

10 Mintiʼ ajbʼen toklen Nehemías tuʼn tuʼn kyok t-obligarin xjal tuʼn kynimen te. Sino aju bʼant tuʼn, naʼn Dios te Jehová tuʼn ttzaj tyekʼin tiʼ tuʼn tbʼant tuʼn ex xi t-xnaqʼtzaʼn Tley Dios kye xjal (Neh. 1:4-10; 13:1-3). Nya oʼkx kubʼ tin tibʼ, ax ikx aqʼunan junx kyukʼil terman tej tjaw bʼinchet juntl maj qe tmuro Jerusalén (Neh. 4:15).

11. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn 1 Tesalonicenses 2:7 ex 8, ¿tzeʼn kymod ansyan kbʼel kyyekʼin kyukʼil erman?

11 Bʼalo junxitl qe nya bʼaʼn in che ok weʼ ansyan twitz ik tzeʼn bʼaj tiʼj Nehemías. Pero jaku tzʼel kyiʼn nim xnaqʼtzbʼil tiʼj. Jun techel, in bʼant nim aqʼuntl kyuʼn tuʼn kyonin kyiʼj erman. Ex mintiʼ in kubʼ kyximen qa mas nim kyoklen kywitz txqantl noq tuʼnju in bʼant kyuʼn, sino in tzaj qʼaqʼin kykʼuʼj kyiʼj erman (kjawil uʼjit 1 Tesalonicenses 2:7, 8). Tuʼnju in kubʼ kyin kyibʼ ex kʼujlaʼn qe erman kyuʼn, toj tumel in chex yolin kye. Jun erman ma bʼet-xi ambʼil toklen te ansyan aju Andrew tbʼi, tqʼama jlu: «O tzʼel nnikʼe tiʼj qa aj tkubʼ kyyekʼin ansyan tbʼanel kymod ex kykʼujlabʼil kyiʼj erman, in pon kyyol toj kyanmi. Qa ma ten kymod ansyan ik tzeʼn jlu, in che onin erman kyiʼj». Ax ikx, ma tzikʼ nim abʼqʼi in najbʼen juntl erman te ansyan aju Tony tbʼi, tqʼama jlu: «In nok tilil wuʼne tuʼn t-xi nbʼiʼne nabʼil tkuʼx toj Filipenses 2:3 tuʼntzun tkubʼ nximane qa mas nim kyoklen txqantl nwitze. In nonin jlu wiʼje tuʼn miʼn kyok n-obligarine erman».

12. ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn tkubʼ kyin kyibʼ ansyan?

12 Il tiʼj tuʼn tkubʼ kyin kyibʼ ansyan ik tzeʼn te Jehová. Maske a Jehová aj Kawil tibʼaj tkyaqil, in kubʼ mokʼeʼ tuʼn tjaw twabʼin «aju mebʼa tkubʼ twitz txʼotxʼ» (Sal. 18:35; 113:6, 7). Axpe ikx, in nel tikʼun qeju in jaw kynimsan kyibʼ (Prov. 16:5).

13. ¿Tiquʼn il tiʼj tuʼn tok kyxqʼuqin ansyan kytziʼ?

13 Aqeju ansyan in che nimen te Jehová, il tiʼj tuʼn tok kyxqʼuqin kytziʼ moqa kyaqʼ. Qa mintiʼ ma bʼant kyuʼn, jaku txi kyqʼamaʼn jun yol nya toj tumel qa mintiʼ ma che ok nimen tuʼn jun erman (Gál. 5:14, 15; Sant. 1:26). In tzaj tqʼamaʼn Andrew jlu, aju ma qo yolin tiʼj: «Qa in kubʼ nximane qa mintiʼ in chin ok nimane tuʼn jun erman, waje tuʼn t-xi ntzaqʼweʼne nya toj tumel. Pero aj nximane tiʼj techel kyaj kyqʼoʼn tmajen Jehová toj ambʼil ojtxe, o tzʼonin wiʼje tuʼn tel nnikʼe tiʼj qa nim toklen tuʼn tkubʼ qin qibʼ ex tuʼn qok te mans». In kubʼ kyyekʼin ansyan qa in che nimen te Jehová aj tkubʼ kyyekʼin kykʼujlabʼil kyiʼj erman ex aj kyyolin toj tumel kyukʼil ex kyukʼil junjuntl ansyan (Col. 4:6).

¿TIʼ XNAQʼTZBʼIL JAKU TZʼEL KYIʼN TATBʼAJ TIʼJ AJ KAWIL DAVID?

14. ¿Tiʼ oklenj o txi tqʼoʼn Jehová kye mambʼaj ex tiʼ taj tuʼn tbʼant kyuʼn?

14 O txi tqʼoʼn Jehová kyoklen mambʼaj tuʼn kyok te wibʼaj toj ja, ex taj tuʼn t-xi kyqʼoʼn xnaqʼtzbʼil kye kykʼwaʼl ex tuʼn t-xi kyqʼoʼn kawbʼil kye (1 Cor. 11:3; Efes. 6:4). Pero mintiʼ tuʼn kyikʼ tibʼaj kyoklen. A Jehová bʼinchal kye ja xjal, tuʼntzunju kxel kyqʼoʼn tatbʼaj tajlal te (Efes. 3:14, 15). In kubʼ kyyekʼin tatbʼaj qa in che nimen te Jehová aj tajbʼen kyoklen toj tumel. Jaku tzʼel kyiʼn nim xnaqʼtzbʼil tiʼj techel kyaj tqʼoʼn David qa ma che xnaqʼtzan tiʼj.

Aj tnaʼn jun mambʼaj Dios, il tiʼj tuʼn tkubʼ tyekʼin qa in kubʼ tin tibʼ. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 15 ex 16). *

15. ¿Tiquʼn in nok aj kawil David te jun tbʼanel techel kye mambʼaj?

15 Nya oʼkx xi tqʼoʼn Jehová toklen David te wibʼaj kye toj tja, sino ax ikx tibʼaj tkyaqil tnam Israel. Tuʼnju ok te rey, attoq nim toklen. Pero at maj mintiʼ ajbʼen toklen toj tumel ex kubʼ tbʼinchaʼn junjun matij il (2 Sam. 11:14, 15). Maske ikju, kubʼ tyekʼin qa kukx nimen te Jehová tej t-xi tbʼiʼn kawbʼil xi tqʼoʼn te. Xi tqʼamaʼn David tkyaqilju attoq toj tanmi toj naʼj Dios ex ok tilil tuʼn t-xi tbʼiʼn qe consej xi qʼoʼn te (Sal. 51:1-4). Ax ikx, kubʼ tin tibʼ tuʼnju xi tbʼiʼn tbʼanel nabʼil xi qʼoʼn te kyuʼn xinaq ex kyuʼn xuʼj (1 Sam. 19:11, 12; 25:32, 33). El tiʼn nim xnaqʼtzbʼil tiʼjju el txalpaj tiʼj ex ok tqʼoʼn twiʼ tiʼj tajbʼebʼil te Jehová.

16. ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel kyiʼn mambʼaj tiʼj aj kawil David?

16 Aqeye mambʼaj, qo xnaqʼtzan kyiʼj junjun xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel kyiʼne tiʼj aj kawil David. Miʼn che ikʼe tibʼaj kyoklene o txi tqʼoʼn Jehová. Tzʼelx kynikʼe tiʼj qa in che el txalpaje ex kybʼinxe qe consej kxel qʼoʼn kyeye tukʼil Tyol Dios. Qa ma bʼant jlu kyuʼne, che okel nimane tuʼn kyxuʼjile ex kyuʼn kykʼwaʼle tuʼnju in kubʼ kyin kyibʼe. Ex aj kynaʼne Dios junx kyukʼil, kyqʼamanxe tkyaqilju in tzaj bʼaj kykʼuʼje tiʼj. Tuʼn jlu kʼelel kynikʼ toj kyjaye tiʼj qa in che jyone onbʼil tukʼil Jehová. Ex aju mas nim toklen, kyqʼonk kywiʼye tiʼj kyajbʼebʼile te Dios (Deut. 6:6-9). Aju tbʼanel techel in kubʼ kyqʼoʼne, atzun tbʼanel oyaj jaku txi kyqʼoʼne kye toj kyjaye.

¿TIʼ XNAQʼTZBʼIL JAKU TZʼEL KYIʼN TXUBʼAJ TIʼJ MARÍA?

17. ¿Alkye kyoklen txubʼaj o txi tqʼoʼn Jehová?

17 O txi tqʼoʼn Jehová jun tbʼanel kyoklen txubʼaj toj ja ex o txi tqʼoʼn kyoklen kyibʼaj kyal (Prov. 6:20). Axpe ikx, aju onbʼil in xi kyqʼoʼn txubʼaj kye kyal, jaku tzʼonin kyiʼj toj tkyaqil kyanqʼibʼil (Prov. 22:6). Qo xnaqʼtzan tiʼj tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel kyiʼn txubʼaj tiʼj María, aju ttxuʼ Jesús.

18, 19. ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel kyiʼn txubʼaj tiʼj techel kyaj tqʼoʼn María?

18 Ojtzqiʼntoq Tyol Dios tuʼn María. Nimtoq toklen Jehová toj twitz ex attoq jun tbʼanel tamiwbʼil tukʼil. Kubʼ t-ximen María tuʼn tnimen te Jehová, maske a t-xilen jlu tuʼn tchʼexpaj tanqʼibʼil (Luc. 1:35-38, 46-55).

Qa otoq sikt jun txubʼaj, bʼalo il tiʼj tuʼn tok tilil tuʼn tuʼn tkubʼ tyekʼin tkʼujlabʼil kyiʼj toj tja. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 19). *

19 Aqeye txubʼaj, qo xnaqʼtzan tiʼj junjun xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel kyiʼne tiʼj techel kyaj tqʼoʼn María. Tnejel, che xnaqʼtzane tiʼj Xjan Uʼj ex che naʼne Dios tuʼn kukx tten jun tbʼanel kyamiwbʼile tukʼil Jehová. Tkabʼin, kybʼinchame chʼixpubʼil toj kychwinqlale tuʼntzun ttzalaj Jehová kyuʼne. Jun techel, bʼalo jun rattoq in tzaj kyqʼoj kytate ex in chextoq yolin nya toj tumel kye kykʼwaʼl. Tuʼn jlu, in kubʼlo kyximane qa atzun tumel tuʼn t-xi qʼet kawbʼil te kyale. Ex maske otoq tzʼel kynikʼe tiʼj tzeʼn taj Jehová tuʼn kyxi kawit kʼwaʼl, atlo maj kwest tuʼn miʼn ttzaj kyqʼoje ex tuʼn tten kypasense kyukʼil, ex mas qa otoq che sikte ex in ten nya bʼaʼn kymod (Efes. 4:31). Kyoj ambʼil lu, nim toklen tuʼn t-xi kyqanine onbʼil te Jehová toj naʼj Dios. Jun txubʼaj Lydia tbʼi, in tzaj tqʼamaʼn jlu: «At maj, qa mintiʼ in chin ok bʼiʼne tuʼn wale, in chin naʼne Dios tuʼn miʼn t-xi nqʼamaʼne nya bʼaʼn yol te. Axpe ikx, o chin kyaj weʼye aj txi nqʼamaʼne jun yol ex in xi nqanine onbʼil te Jehová toj wanmiye. Tuʼn tonbʼil naʼj Dios, mintiʼ in tzaj nqʼoje» (Sal. 37:5).

20. ¿Alkye juntl tiʼ in che ok weʼ junjun txubʼaj twitz ex tzeʼn jaku kubʼ tiʼj jlu kyuʼn?

20 Ateʼ junjun txubʼaj in che ok weʼ twitz juntl tiʼ: kwest tuʼn tkubʼ kyyekʼin kykʼujlabʼil kyiʼj kyal (Tito 2:3, 4). In bʼaj jlu kyiʼj, tuʼnju mintiʼ kubʼ kyyekʼin kytat kykʼujlabʼil kyiʼj tej kyjaw chʼiy. Noqtzun tuʼnj, mintiʼ tuʼn tbʼant ax jlu kyuʼn. Aʼyeju txubʼaj in che niman te Jehová, il-lo tiʼj tuʼn kynaqʼet tuʼn tkubʼ kyyekʼin kʼujlabʼil kyiʼj kyal. Kwestlo tuʼn tchʼexpaj kyximbʼetz ex kymod, pero jaku bʼant kyuʼn. Tuʼn jlu, che tzalajel junx kyukʼil toj kyja.

KUKX QO NIMEN TE JEHOVÁ

21, 22. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Isaías 65:13 ex 14, ¿tiʼ kʼiwlabʼil in tzaj qkʼamoʼn aj qnimen te Jehová?

21 El tnikʼ aj kawil David tiʼj qa jakutoq tzaj tbʼanel te qa ma nimen te Jehová. Kubʼ ttzʼibʼin jlu: «Qe t-xnaqʼtzbʼil Qman Dios tzʼaqlxix qe ex in kytzalajsaʼn qanmi. Qe tmandamyent mya smoʼn kyten ex in kyspikʼbʼaʼn tuj qwitz». Ax ikx tqʼamatl jlu: «In kyqʼoʼn nnabʼle, aqine tmajena; qa ma che japun wuʼne, nim bʼaʼn in kybʼinchaʼn weye» (Sal. 19:8, 11). Toj ambʼil jaʼlo, jaku tzʼel qnikʼ tiʼj qa junxitl kymod qeju in che nimen te Jehová kywitz qeju mintiʼ in che nimen te. Aqeju in che nimen te Jehová, at «nimxix tzalajbʼil tuj kyanmi» ex in che bʼitzin te (kjawil uʼjit Isaías 65:13, 14).

22 Aj in che nimen ansyan, qe mambʼaj ex qe txubʼaj te Jehová, mas tbʼanel in nok kyanqʼibʼil, mas in che tzalaj toj kyja ex in ten mujbʼabʼil kyxol erman toj kʼloj okslal. Ex aju mas nim toklen, in tzalaj tanmi Jehová kyuʼn (Prov. 27:11). Mintiʼ juntl tiʼ mas nim toklen ik tzeʼn jlu.

BʼITZ 123 Qo nimen ex qo onin tiʼj nukʼbʼil o kubʼ tqʼoʼn Dios

^ taqik' 5 Toj xnaqʼtzbʼil lu, kʼelel qnikʼ tiʼj tiquʼn nim toklen tuʼn qnimen te Jehová. Ax ikx, kʼelel qnikʼ tiʼj tzeʼn jaku tzʼajbʼen kyoklen ansyan at, qe mambʼaj ex qe txubʼaj. Ex kʼelel qnikʼ tiʼj tzeʼn jaku tzʼel kykanoʼn tiʼj techel kyaj tqʼoʼn gobernador Nehemías, aj kawil David ex María.

^ taqik' 1 YOL NIM TOKLEN: Aj tok kybʼiʼn xjal yol tuʼn qnimen moqa tuʼn qbʼin, nya bʼaʼn in nela te kye tuʼnju in che ok obligarin tuʼn kynimen kye txqantl. Noqtzun tuʼnj, junxitl in nela jlu toj kywitz tmajen Jehová tuʼnju o kubʼ kyximen tuʼn kynimen te.

^ taqik' 7 Ma che kubʼ chʼixpet junjun bʼibʼaj toj xnaqʼtzbʼil lu.

^ taqik' 62 TQANIL TIʼJ TILBʼILAL: In nonin jun ansyan junx tukʼil tkʼwaʼl tuʼn tbʼant junjun aqʼuntl toj Ja te Chmabʼil, ik tzeʼn bʼant tuʼn Nehemías tej tonin tuʼn kyjaw bʼinchet tmuro Jerusalén.

^ taqik' 64 TQANIL TIʼJ TILBʼILAL: In naʼn jun tatbʼaj Dios junx kyukʼil toj tja ex in xi tqʼamaʼn te Jehová tkyaqilju tkuʼx toj tanmi.

^ taqik' 66 TQANIL TIʼJ TILBʼILAL: Ma tzikʼ nim or in saqchan jun kʼwaʼl kyiʼj videojuego ex naʼmx tbʼant taqʼun toj ja nix toj tja xnaqʼtzbʼil. In xi kawin kʼwaʼl tuʼn ttxuʼ, maske siktni taʼ, pero toj tumel in xi yolin te.