Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 39

«O wile nimxix kyajlal xjal»

«O wile nimxix kyajlal xjal»

«O wile nimxix kyajlal xjal, mi aʼl jun xjal jaku bʼant tajlante kye, [...] waʼl qe twitz tqʼuqbʼil Dios jatum in kawin ex twitz ju Tal Ẍneʼl» (APOC. 7:9).

BʼITZ 60 Jun tqanil tuʼn kyklet xjal

AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ *

1. ¿Toj alkye ambʼil attoq apóstol Juan tej chʼixtoq tkubʼaj tnejel syent abʼqʼi?

TEJ chʼixtoq tkubʼaj tnejel syent abʼqʼi, attoq apóstol Juan toj jun ambʼil kwest. Ya otoq tijen, otoq tzʼokx qʼoʼn pres toj isla te Patmos ex alo mankbʼil apóstol kukx itzʼx (Apoc. 1:9). Ojtzqiʼntoq tuʼn apóstol qa aʼyeju aj qʼoj tiʼj axix tok in che sbʼun kyiʼj kʼloj okslal ex kyajtoq tuʼn kubʼ kypan kyibʼ. Jakutoq kubʼ ximet qa chʼixtoq tkubʼ naj axix tok okslabʼil (Jud. 4; Apoc. 2:15, 20; 3:1, 17).

Ok tkeʼyin apóstol Juan aju «nimxix kyajlal xjal» ex toktoq kyxbʼalun saq, ex tzyuʼn qe tqʼabʼ palmera kyuʼn. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 2).

2. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Apocalipsis 7:9 a 14, ¿tiʼ tbʼanel tiʼ ok tkeʼyin Juan? (Qʼonka twitza tiʼj tilbʼilal tok tiʼj t-xkʼomil).

2 Toj ambʼil kwest lu, ok tkeʼyin Juan jun tbʼanelxix witzikʼ. Ok tkeʼyin qa xi qʼamaʼn kye junjun anjel tuʼn tkubʼ kymaqoʼn kyqʼiqʼ tzul toj nimxix yajbʼil ex xi qʼamaʼn kye tuʼn tkubʼ kymaqoʼn ajxi tok bʼaj sey kyiʼj tmajen Dios (Apoc. 7:1-3). Aqeju tmajen Dios lu, atz in yolin kyiʼj 144,000 okslal che kawil tukʼil Jesús toj kyaʼj (Luc. 12:32; Apoc. 7:4). Tibʼajxi jlu, ax ikx yolin Juan tiʼj juntl kʼloj xjal tej tqʼama jlu: «O wile nimxix kyajlal xjal, mi aʼl jun xjal jaku bʼant tajlante kye, otoq che tzaj kyuj kykyaqil nasyon ex kykyaqil kyiyjil xjal, ex kykyaqil tnam, ex kykyaqil kʼloj xjal junxilchaq kyyol, waʼl qe twitz tqʼuqbʼil Dios jatum in kawin ex twitz ju Tal Ẍneʼl» (kjawil uʼjit Apocalipsis 7:9-14). Jaku txi qqʼamaʼn qa jaw tzalaj Juan tej tok tkeʼyin qa che kʼulil nim millón xjal te Jehová toj ambʼil tzul.

3. a) ¿Tiquʼn jaku chʼiy qʼuqbʼil qkʼuʼj tuʼnju ok tkeʼyin Juan? b) ¿Tiʼ qo xnaqʼtzal tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu?

3 Qʼuqli qkʼuʼj tiʼj qa chʼiy qʼuqbʼil tkʼuʼj Juan tej tok tkeʼyin witzikʼ lu. Ax ikx qe, mas jaku chʼiy qʼuqbʼil qkʼuʼj tuʼn, tuʼnju ya in japun kywi yol lu toj ambʼil jaʼlo. In nok qkeʼyin qa in che oktz nim millón xjal toj ttnam Jehová ex qʼuqli kykʼuʼj tiʼj qa che kletel toj nimxix yajbʼil tuʼntzun kyanqʼin te jumajx tzalu twitz Txʼotxʼ. Toj xnaqʼtzbʼil lu, kʼelel qnikʼ tiʼj alkye tten tzaj tyekʼin Jehová kye tmajen alkyeqe nimxix kyajlal xjal ex ma tzikʼ mas te 80 abʼqʼi ttzajlen tyekʼin. Ax ikx qo xnaqʼtzal tiʼj kabʼe tiʼ nim toklen tiʼj kʼloj xjal lu: 1) aju kybʼet ex 2), aju kyyajil. Tuʼn jlu, kchʼiyil qʼuqbʼil kykʼuʼj qeju in che ayon tukʼil tzalajbʼil tuʼn kyanqʼin tzalu twitz Txʼotxʼ.

¿JATUMEL CHE ANQʼIL NIMXIX KYAJLAL XJAL?

4. ¿Tiʼ mintiʼ in nel kynikʼ okslabʼil tiʼj, ex tiʼ el kynikʼ qeju Xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios tiʼj?

4 Chʼixmi kykyaqil okslabʼil mintiʼ in xi kyxnaqʼtzaʼn qa atz che anqʼil tbʼanel xjal tzalu twitz Txʼotxʼ ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios (2 Cor. 4:3, 4). Toj ambʼil jaʼlo, chʼixmi kykyaqil okslabʼil in tzaj kyqʼamaʼn qa aj in che kyim tbʼanel xjal, atz in cheʼx toj kyaʼj. Atzun qeju tal kʼloj Xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios, junxitl xnaqʼtzbʼil el kynikʼ tiʼj tej chʼixtoq tkubʼaj siglo 19 ex etz kyqʼamaʼn jlu toj uʼj aju tok tbʼi jaʼlo, Aju Xqʼuqil. El kynikʼ tiʼj qa kʼokel Txʼotxʼ te jun tbʼanel najbʼil tuʼn Dios ex qa atz tzalu twitz Txʼotxʼ che anqʼil xjal in che nimen te Jehová ex nya toj kyaʼj. Maske ikju, yaj el kynikʼ tiʼj alkyeqe xjal lu (Mat. 6:10).

5. ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil kyiʼj 144,000 otoq tzʼel kynikʼ Xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios tiʼj?

5 Ax ikx, el kynikʼ Xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios tiʼj qa in tzaj tyekʼin Xjan Uʼj qa tuʼn tlaqʼet jun tal kʼloj xjal «kyxol xjal twitz txʼotxʼ» tuʼntzun kykawin tukʼil Jesús toj kyaʼj (Apoc. 14:3). 144,000 kybʼet okslal lu ex in nok tilil kyuʼn tuʼn kyten tzʼaqli twitz Jehová akux in che anqʼin tzalu twitz Txʼotxʼ. Pero ¿alkyeqe che tel kyxol nimxix kyajlal xjal lu?

6. ¿Tiʼ kubʼ kyximen Xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios kyiʼj nimxix kyajlal xjal?

6 Ok tkeʼyin Juan qa waʼl qe xjal lu «twitz tqʼuqbʼil Dios jatum in kawin ex twitz ju Tal Ẍneʼl» (Apoc. 7:9). Kyuʼn qe yol lu, kubʼ kyximen Xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios qa atz tuʼn kyxiʼ nimxix kyajlal xjal anqʼil toj kyaʼj ik tzeʼn qe 144,000. Pero qa atz tuʼn kyxiʼ kabʼe kʼloj xjal lu toj kyaʼj, ¿tiʼtzun chʼixpubʼil at kyxol? Kubʼ kyximen Xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios qa aqeju nimxix kyajlal xjal, mintiʼxix otoq che nimen te Jehová toj tkyaqil kyanqʼibʼil tzalu twitz Txʼotxʼ. Maske otoq tzʼok tilil kyuʼn tuʼn kyten saq twitz Dios, bʼalo ateʼ junjun kukxtoq che tel toj okslabʼil nya ax tok. Tuʼntzunju, kyqʼama Xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios qa mintiʼ otoq tzʼok tilil kyuʼn xjal lu tuʼntzun kykawin tukʼil Jesús. Ex tuʼnju mintiʼ otoq tzʼok tilil kyuʼn, atz tuʼn kykyaj ten twitz tqʼuqbʼil Dios ex nya tuʼn kykubʼ qeʼ kyoj qeju qʼuqbʼil.

7. a) Ik tzeʼn kubʼ kyximen Xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios, ¿alkyeqe tuʼn kyanqʼin twitz Txʼotxʼ akux in kawin Jesús toj mil abʼqʼi? b) ¿Tiʼ kubʼ kyximen Xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios kyiʼj xjal otoq che ajbʼen te Jehová tej naʼmxtoq tul Jesús?

7 Qa ikju, ¿alkyeqetoq tuʼn kyanqʼin tzalu twitz Txʼotxʼ? Kyqʼama Xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios qa tuʼntoq ttzaj qʼoʼn ambʼil kye nimxix millón xjal tuʼn kyanqʼin tzalu twitz Txʼotxʼ ex tuʼn ttzaj kykʼamoʼn kʼiwlabʼil aj tkawin Jesús junx kyukʼil qeju 144,000 skʼoʼn maj toj kyaʼj toj mil abʼqʼi ex qeju nimxix kyajlal xjal. Mintiʼ kubʼ kyximen Xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios qa che ajbʼeltoq nim millón xjal lu te Jehová naʼmxtoq t-xi tzyet tuʼn tkawin Jesús, sino kubʼ kyximen qa tuʼn t-xi qʼet xnaqʼtzbʼil kye tiʼj Jehová akux in kawin Jesús toj mil abʼqʼi. Ajtzun tbʼaj jlu, kxel qʼoʼn ambʼil kye qeju otoq che nimen te Dios tuʼn kyanqʼin te jumajx ex che kbʼel najsaʼn qeju mintiʼ otoq che nimen te. Atzun qeju otoq che ok te «kawil» toj mil abʼqʼi tzalu twitz Txʼotxʼ, kubʼ kyximen Xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios qa oklo che xeʼl junjun toj kyaʼj ajxi tkubʼaj mil abʼqʼi. Kyxol qe jlu, che teltoq qeju otoq che ajbʼen te Jehová tej naʼmxtoq tul Jesús (Sal. 45:16).

8. ¿Alkye oxe kʼloj xjal kubʼ kyximen Xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios?

8 In nel qnikʼ tiʼj qa kubʼ kyximen Xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios qa attoq oxe kʼloj xjal. Jun, aqeju 144,000 che kawil tukʼil Jesús toj kyaʼj, tkabʼ, aqeju nimxix kyajlal xjal mintiʼxix e ajbʼen te Jehová, aʼyetzun jlu che kbʼeltoq ten twitz tqʼuqbʼil Dios ex twitz tal Ẍneʼl toj kyaʼj, ex toxin, aqeju nimxix millón xjal tuʼn kyanqʼin tzalu twitz Txʼotxʼ ex tuʼn tel kynikʼ tiʼj Jehová akux in kawin Jesús toj mil abʼqʼi. * Pero kubʼ t-ximen Jehová tuʼn tzaj tqʼoʼn mas spikʼun kyibʼaj tmajen tuʼntzun telxix kynikʼ tiʼj xnaqʼtzbʼil lu (Prov. 4:18).

MAS IN QOPTZʼAJ AXIX TOK

Toj nimaq chmabʼil ok toj 1935, jaw aʼ kywiʼ nim xjal at qʼuqbʼil kykʼuʼj tuʼn kyanqʼin tzalu twitz Txʼotxʼ. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 9).

9. a) Maske ateʼ nimxix kyajlal xjal tzalu twitz Txʼotxʼ, ¿toj alkye tten ateʼ «twitz tqʼuqbʼil Dios» ex «twitz ju Tal Ẍneʼl»? b) ¿Tiquʼn toj ttxolil aju xnaqʼtzbʼil tzaj qʼamaʼn tiʼj Apocalipsis 7:9?

9 Toj 1935, elxix kynikʼ testigos de Jehová tiʼj alkyeqe in che ok te nimxix kyajlal xjal, aju ok tkeʼyin Juan. El kynikʼ tiʼj qa nya il tiʼj tuʼn kyxiʼ xjal lu toj kyaʼj tuʼntzun kykubʼ ten «twitz tqʼuqbʼil Dios» ex «twitz ju Tal Ẍneʼl», sino junxitl kyxilen yol lu. Maske tzalu twitz Txʼotxʼ ateʼ nimxix kyajlal xjal, ax ikx ateʼ «twitz tqʼuqbʼil Dios» aj tel kynikʼ tiʼj toklen Jehová at tuʼn tkawin tibʼaj tkyaqil ex aj tokx kyqʼon kyibʼ tjaqʼ tkawbʼil (Is. 66:1). Ex ateʼ «twitz ju Tal Ẍneʼl» aj tok qeʼ kykʼuʼj tiʼj chojbʼil bʼant tuʼn Jesús. Chʼixmi ax xnaqʼtzbʼil lu in tzaj tqʼamaʼn Mateo 25:31 ex 32. Kyoj taqikʼ lu in tzaj qʼamaʼn qa kykyaqil «xjal kyuj kykyaqil nasyon», axpe ikx qeju nya bʼaʼn, «che okel chmoʼn» twitz Jesús ex twitz tqʼuqbʼil. Atz ateʼ kykyaqil nasyon tzalu twitz Txʼotxʼ ex nya toj kyaʼj. Tuʼntzunju, at ttxolil akʼaj xnaqʼtzbʼil etz qʼoʼn toj 1935. Tzaj chikʼbʼaʼn tiquʼn mintiʼ in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa che xeʼl nimxix kyajlal xjal toj kyaʼj. Ex qa oʼkx in tzaj tqʼamaʼn Xjan Uʼj qa noq jun kʼloj xjal che xeʼl toj kyaʼj: aqeju 144,000 «che kawil kyibʼaj xjal twitz txʼotxʼ» tukʼil Jesús (Apoc. 5:10).

10. ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn tel kynikʼ qeju nimxix kyajlal xjal kyiʼj t-xnaqʼtzbʼil Jehová naʼmxtoq t-xi tzyet tuʼn tkawin Jesús toj mil abʼqʼi?

10 Atxix toj 1935 o tzʼel qnikʼ tiʼj qa aju nimxix kyajlal xjal, atz in yolin kyiʼj okslal in nok tilil kyuʼn tuʼn kyajbʼen te Jehová ex qa in che ayon tuʼn kyanqʼin te jumajx tzalu twitz Txʼotxʼ. Tuʼn kykyaj anqʼin tmajen Dios lu toj nimxix yajbʼil ex tuʼn kyklet tiʼj «tkyaqilju tzul», il tiʼj tuʼn tel kynikʼ kyiʼj t-xnaqʼtzbʼil Jehová ex il tiʼj tuʼn tkubʼ kyyekʼin qa at qʼuqbʼil kykʼuʼj naʼmxtoq t-xi tzyet tuʼn tkawin Jesús toj mil abʼqʼi (Luc. 21:34-36).

11. ¿Tiquʼn kubʼ kyximen junjun xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios qa tuʼntoq kyxiʼ junjun xjal anqʼil toj kyaʼj ajxi tbʼaj mil abʼqʼi?

11 Ik tzeʼn ma tzʼel qnikʼ tiʼj toj taqikʼ 7, ateʼ junjun Xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios kubʼ kyximen qa tuʼntoq kyxiʼ junjun xjal toj kyaʼj ajxi tbʼaj mil abʼqʼi tuʼn tkawin Jesús. ¿Tiquʼn kubʼ kyximen jlu? Etz qʼamaʼn jlu toj uʼj Aju Xqʼuqil etz toj inglés te 15 te febrero te 1913. Kubʼlo kyximen junjun jlu: qa che xeʼl junjun xjal toj kyaʼj ex mintiʼxix otoq che ajbʼen te Jehová, ¿tiquʼntzun oʼkx tzul qʼoʼn kychwinqlal xjal tzalu twitz Txʼotxʼ, aqeju otoq tzʼok tilil kyuʼn tuʼn kyajbʼen te Jehová toj ambʼil ojtxe? Kubʼlo kyximen jlu tuʼnju otoq kyqʼama Xnaqʼtzal tiʼj Tyol Dios kabʼe xnaqʼtzbʼil nya toj tumel. Tnejel, qa tuʼn kyxiʼ nimxix kyajlal xjal toj kyaʼj ex tkabʼin, qa mintiʼxix otoq tzʼok tilil kyuʼn xjal lu tuʼn kyajbʼen te Jehová.

12, 13. ¿Tiʼ in nel kynikʼ okslal skʼoʼn maj tiʼj ex qe txqantl ẍneʼl tiʼjju qʼuqbʼil kykʼuʼj?

12 Pero atxix toj 1935, elxix kynikʼ testigos de Jehová tiʼj qa aqeju xjal che kyjel anqʼin toj Armagedón, atzun qeju nimxix kyajlal xjal ok tkeʼyin apóstol Juan. Che kjel anqʼin «tuj nimxix yajbʼil» tzalu twitz Txʼotxʼ ex tzul kyqʼamaʼn jlu tuʼn tkyaqil tqʼajqʼajel kywiʼ: «Aju kolbʼil qe tuʼn Qdios aju qʼuql tuj tqʼuqbʼil jatum in kawin, ex tuʼnju Tal Ẍneʼl» (Apoc. 7:10, 14). Ax ikx, in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa aqeju xjal in che jaw anqʼin toj kyaʼj, in tzaj kykʼamoʼn jun oyaj «mas bʼaʼn» kywitz qe xjal e ajbʼen te Jehová ojtxe (Heb. 11:40). Onin akʼaj chikʼbʼabʼil lu kyiʼj erman tuʼn t-xi kyqʼoʼn txokbʼil kyiʼj mas xjal tuʼn kyajbʼen te Jehová tuʼntzun tten jun qʼuqbʼil kykʼuʼj tuʼn kyanqʼin tzalu twitz Txʼotxʼ.

13 In che tzalaj nimxix kyajlal xjal tiʼj qʼuqbʼil kykʼuʼj at. In nel kynikʼ tiʼj qa a Jehová in kubʼ ximente jatumel che anqʼil tmajen, qa twitz Txʼotxʼ moqa toj kyaʼj. Ojtzqiʼn kyuʼn okslal skʼoʼn maj ex qeju txqantl ẍneʼl qa tzul kykʼamoʼn jun oyaj noq tuʼn t-xtalbʼil Jehová tej ttzaj tqʼoʼn Tkʼwaʼl te chojbʼil qil (Rom. 3:24).

AQEJU NIMXIX KYAJLAL XJAL

14. Tej tbʼaj 1935, ¿tiquʼn kubʼ kyxjelin junjun erman tzeʼn kjapunel yol kyaj qʼamaʼn kyiʼj nimxix kyajlal xjal?

14 Tej otoqxi tzʼetz qʼoʼn akʼaj chikʼbʼabʼil kyiʼj nimxix kyajlal xjal toj 1935, ateʼ nim erman kubʼ kyxjelin tzeʼn tuʼn tchmet kybʼaj qeju at qʼuqbʼil kykʼuʼj tuʼn kyanqʼin tzalu twitz Txʼotxʼ. Jun techel, tzaj tnaʼn Ronald Parkin jlu, aju qʼiʼntoq 12 abʼqʼi tuʼn tej ttzaj chikʼbʼaʼn alkyeqe nimxix kyajlal xjal: «Attoq junlo 56,000 kybʼet pakbʼal twitz tkyaqil Txʼotxʼ ex bʼalo chʼixmi kykyaqilx skʼoʼn maj qe. Tuʼntzunju, nya nimtoq kybʼet qeju txqantl ẍneʼl at».

15. Chikʼbʼantza alkye tten o chʼiy kybʼet nimxix kyajlal xjal.

15 Pero tej tikʼtl nim abʼqʼi i ex samaʼn misioneros kyoj nim lugar ex kukx chʼiy kybʼet testigos de Jehová. Toj 1968, xi tzyet tuʼn kyxnaqʼtzan xjal tiʼj Tyol Dios tukʼil uʼj La verdad que lleva a vida eterna. Tuʼnju nya kwest tzaj chikʼbʼaʼn junjun xnaqʼtzbʼil tiʼj Tyol Dios toj uʼj lu, onin kyiʼj nim xjal at jun tbʼanel kyanmi. Tej tikʼ kyaje abʼqʼi, jaw aʼ kywiʼ mas te medio millón akʼaj t-xnaqʼtzbʼen Jesús. Ex jaw aʼ kywiʼ nim millón xjal tej ya mintiʼ ten tipumal Iglesia católica atz América Latina ex kyoj junjuntl tnam, ex tej ttzaj qʼoʼn ambʼil tuʼn kyajbʼen erman te Jehová atz Europa oriental ex kyoj junjun lugar te África (Is. 60:22). Ex kyoj qe abʼqʼi tzma in che ikʼ, o tzʼetz nim onbʼil tuʼn ttnam Jehová tuʼn tel kynikʼ xjal tiʼj Tyol Dios. Qʼuqli qkʼuʼj tiʼj qa kukx in chʼiy kybʼet nimxix kyajlal xjal, jaʼlo at mas te 8 millón kybʼet.

JUNXICHAQ KYYAJIL NIMXIX KYAJLAL XJAL

16. ¿Jatumel in che tzaj nimxix kyajlal xjal?

16 Tej tok tkeʼyin Juan nimxix kyajlal xjal, atz tzajni qe kyoj «kykyaqil nasyon ex kykyaqil kyiyjil xjal, ex kykyaqil tnam, ex kykyaqil kʼloj xjal junxilchaq kyyol». Otoq kyaj tqʼamaʼn profeta Zacarías jun yol chʼixmi ik tzeʼn jlu tej tkyaj ttzʼibʼin jlu: «Tuj tqʼijlalil tzul, laj stranjer xjal kye mastl nasyon ktzajel kytzyuʼn ttxaʼn t-xbʼalun jun xjal judiy ex kxel kymaʼn te kyjaʼ: Qaje qoʼxe kyukʼile, porke ma qbʼiye atzun taʼ Dios kyukʼile» (Zac. 8:23).

17. ¿Alkye aqʼuntl in bʼant kyuʼn tmajen Jehová tuʼntzun kyonin kyiʼj nim xjal kyoj kykyaqil nasyon ex yol?

17 Ojtzqiʼn kyuʼn testigos de Jehová qa tuʼn kyok chmet xjal toj junxichaq yol, il tiʼj tuʼn t-xi pakbʼet tbʼanel tqanil kyoj nim yol. Tuʼntzunju, ma tzikʼ mas te 130 abʼqʼi in che traducirin kyiʼj uʼj te onbʼil tiʼj Tyol Dios. Ex toj ambʼil jaʼlo, mas in che traducirin kyiʼj nim uʼj tuʼnju in bʼant jlu kyuʼn toj nim syent yol. In nelxix qnikʼ tiʼj qa in bʼant jun milagr tuʼn Jehová: aju tuʼn kyok chmet nimxix kyajlal xjal te tkyaqil nasyon. Tuʼnju in che etz uʼj toj nim yol, in che ajbʼen nimxix kyajlal xjal lu toj mujbʼabʼil te Jehová. Ex ojtzqiʼn kywitz testigos de Jehová kyuʼn xjal, tuʼnju in nok tilil kyuʼn tuʼn kypakbʼan ex in nok kykʼujlan kyibʼ. ¿Mintiʼpe in chʼiy qʼuqbʼil qkʼuʼj tuʼn tkyaqil jlu? (Mat. 24:14; Juan 13:35).

¿TIʼ T-XILEN TE QE AJU OK TKEʼYIN JUAN?

18. a) Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Isaías 40:10 ex 11, ¿tiquʼn mintiʼ in qo jaw labʼin tuʼnju o japun kywiʼ yol tuʼn Jehová kyiʼj nimxix kyajlal xjal? b) ¿Tiquʼn mintiʼ in kubʼ kyximen qeju che anqʼil tzalu twitz Txʼotxʼ qa in nel qʼiʼn kyoklen?

18 At nim tiquʼn tuʼn qtzalaj tiʼjju ok tkeʼyin Juan. Mintiʼ in qo jaw labʼin tiʼj qa o japun kywiʼ yol lu tuʼn Jehová (kjawil uʼjit Isaías 46:10, 11). In xi kyqʼoʼn nimxix kyajlal xjal chjonte te Jehová tiʼjju qʼuqbʼil kykʼuʼj at. Mintiʼ in kubʼ kyximen qa in nel qʼiʼn kyoklen tuʼnju mintiʼ o che jaw skʼoʼn tuʼn xewbʼaj xjan tuʼntzun kyajbʼen junx tukʼil Jesús toj kyaʼj. In yolin Tyol Dios kyiʼj xinaq ex xuʼj e ajbʼen te Jehová ex onin xewbʼaj xjan kyiʼj, pero mlay che ten kyxol qeju 144,000, ik tzeʼn te Juan el Bautista ex David (Mat. 11:11; Hech. 2:34). Atz che jawil anqʼin xjal lu junx kyukʼil nim xjal toj Tbʼanel Najbʼil tzalu twitz Txʼotxʼ. Kxel qʼoʼn ambʼil kye kykyaqil xjal lu tuʼn tkubʼ kyyekʼin qa in che onin tiʼj toklen Jehová tuʼn tkawin.

19. Qa in nel qnikʼ kyiʼj nimxix kyajlal xjal ok tkeʼyin Juan, ¿tiʼ kbʼantel quʼn?

19 Ni jun maj o tzʼok tchmoʼn Jehová nim millón xjal te tkyaqil nasyon tuʼn kykʼulin te. Qa atz qo anqʼil toj kyaʼj moqa tzalu twitz Txʼotxʼ, nim toklen tuʼn qonin kyiʼj xjal tuʼntzun kyten kyxol nimxix kyajlal xjal, moqa txqantl ẍneʼl (Juan 10:16). Toj chʼintl ambʼil, tzul nimxix yajbʼil tuʼn Jehová tuʼntzun tkubʼ t-xiten qe kykawbʼil xjal ex qe okslabʼil nya ax tok tuʼnju o tzʼok kybʼinchaʼn nya bʼaʼn kyiʼj xjal. Kykyaqil qeju che tel kyxol nimxix kyajlal xjal tzul qʼoʼn jun tbʼanel kyoklen: tuʼn kyajbʼen te Jehová te jumajx tzalu twitz Txʼotxʼ (Apoc. 7:14).

BʼITZ 139 Ximana tiʼj tanqʼibʼila toj akʼaj twitz Txʼotxʼ

^ taqik' 5 Toj xnaqʼtzbʼil lu, qo xnaqʼtzal tiʼj yol kyaj tqʼamaʼn apóstol Juan aj tok kychmon kyibʼ «nimxix kyajlal xjal», aju ok tqʼoʼn twitz tiʼj toj jun witzikʼ. Jaku txi qqʼamaʼn qa kʼonil xnaqʼtzbʼil lu tuʼn tchʼiy qʼuqbʼil kykʼuʼj qeju ateʼ toj kʼloj xjal lu.