XNAQʼTZBʼIL 39
Aj tel tpan tibʼ jun toj qja tiʼj Jehová
«Nimku maj [...] tzaj tbʼis Dios» (SAL. 78:40).
BʼITZ 102 Qo onin kyiʼj qeju in che kubʼ numj
AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ *
1. Aj tex lajoʼn jun xjal toj ttnam Jehová, ¿tiʼ jaku kubʼ kynaʼn toj tja?
AJ TEX lajoʼn jun xjal toj kʼloj okslal, jaku kubʼ kynaʼn toj tja nim bʼis. In tzaj tqʼamaʼn jun ermana Hilda tbʼi jlu: * «Kyim nchmile tej qʼiʼntoq 41 abʼqʼi quʼne toj qmejebʼleʼne ex kukxtoq in najbʼen te Jehová. Kubʼ nximane qa atzun jlu mas bʼisbʼajil otoq tzikʼ toj wanqʼibʼile. Pero tej tkyaj tkolin wale Jehová, t-xuʼjil ex qe tkʼwal, mas nim bʼis kubʼ nnaʼne».
In nel tnikʼ Jehová tiʼj bʼis in kubʼ qnaʼn aj tex lajoʼn jun toj qja toj kʼloj okslal. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 2 ex 3). *
2, 3. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Salmo 78:40 ex 41, ¿tiʼ in kubʼ tnaʼn Jehová aj tel kypan kyibʼ tmajen tiʼj?
2 Qa ma tzʼel tpan tibʼ jun toj tjaya tiʼj Jehová, jaku tzʼok qeʼ tkʼuʼja tiʼj qa ax ikx te in kubʼ tnaʼn bʼis. ¿Tiquʼn? Tuʼnju ax ikx te tzaj tbʼis tej tel kypan kyibʼ anjel tiʼj, aqeju otoq che ten kyxol toj tja (Jud. 6). Ex tzaj tbʼis tej tel kypan kyibʼ tmajen tiʼj jun ex juntl maj (kjawil uʼjit Salmo 78:40, 41). Tuʼntzunju, in nel tnikʼ Jehová tiʼj bʼis in kubʼ tnaʼna ex tzul qʼaqʼin tkʼuʼj tiʼja aj ttzaj tqʼuqbʼaʼn tkʼuʼja ex aj tonin tiʼja.
3 Toj xnaqʼtzbʼil lu, kʼelel qnikʼ tiʼj tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn qtzaj onin tuʼn Jehová aj tex lajoʼn jun toj qja toj kʼloj okslal. Ax ikx, kʼelel qnikʼ tiʼj tzeʼn jaku qo onin kyiʼj erman o tzʼex lajoʼn jun toj kyja toj ttnam Jehová. Noqtzun tuʼnj, tnejel qo xnaqʼtzan tiʼj tiʼ mintiʼ tuʼn tkubʼ qximen aj tex lajoʼn jun toj qja.
MIʼN KUBʼ T-XIMANA QA AYA AT TPAJ
4. ¿Tiʼ in kubʼ kynaʼn mambʼaj aj tex lajoʼn jun kykʼwal toj ttnam Jehová?
4 Aj tel tpan tibʼ jun kʼwal tiʼj Jehová, in kubʼ kyximen mambʼaj tiʼ mas jakutoq bʼant kyuʼn tuʼn kukx kyonin tiʼj tuʼn miʼn tkyaj ttzaqpiʼn axix tok. Tej otoq tzʼex lajoʼn tkʼwal jun ermano Luke tbʼi, tqʼama jlu: «Kubʼ nximane qa aʼyine at tpaj. Axpe ikx, at maj mintiʼ in jtane toj txubʼtxaj. At maj in jaw oqʼe ex tzaj choʼn wanmiye». Atzun juntl ermana Elizabeth tbʼi, ax ikx ex lajoʼn tal toj ttnam Jehová ex kubʼ t-ximen jlu: «¿Tiʼ onbʼil mintiʼ xi nqʼoʼne te wale? Kubʼ nximane qa mintiʼ ok tilil wuʼne tuʼn t-xi nyekʼine axix tok te».
5. Qa ma tzʼel tpan tibʼ jun xjal tiʼj Jehová, ¿alkye at tpaj?
5 Bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa o tzaj tqʼoʼn Jehová ambʼil qe tuʼn tkubʼ qximen tiʼ tuʼn t-xi qbʼinchaʼn. Teyele te junjun kbʼel t-ximen qa kʼajbʼel te Jehová moqa miʼn. Ateʼ junjun kuʼxun kukx in che ajbʼen te Jehová maske mintiʼ in che onin toj kyja kyiʼj. Atzun junjuntl, ok tilil kyuʼn kyman tuʼn kyonin kyiʼj tuʼn tel kynikʼ tiʼj Jehová, pero tej kychʼiy, kyaj kytzaqpiʼn axix tok. Tuʼn jlu in nel qnikʼ tiʼj qa teyele junjun kbʼel t-ximen qa kʼajbʼel te Jehová moqa miʼn (Jos. 24:15). Tuʼntzunju, aqeye mambʼaj, miʼn tzʼok kyqʼoʼne kypaje qa ma tzʼex lajoʼn jun kykʼwale toj ttnam Jehová.
6. ¿Tiʼ jaku kubʼ tnaʼn jun kʼwal qa ma tzʼel tpan tibʼ tman moqa ttxuʼ tiʼj Jehová?
6 At maj, a mambʼaj moqa txubʼaj in nel tpan tibʼ tiʼj Jehová, axpe ikx, jaku kyaj tkolin qe toj tja (Sal. 27:10). Qa ma bʼaj jlu, jaku tzaj nim bʼis kyiʼj kʼwal tuʼnju in kubʼ kyximen qa in kubʼ kyqʼoʼn kyman jun tbʼanel techel kywitz. In tzaj tqʼamaʼn jun ermana Esther tbʼi tiʼ kubʼ tnaʼn tej tex lajoʼn tman toj kʼloj okslal: «Nim maj in noqʼe tuʼnju el nnikʼe tiʼj qa nya chebʼe chebʼe el tpan tibʼ nmane tiʼj Jehová, sino otoq kubʼ t-ximen tuʼn tkyaj ttzaqpiʼn. Kʼujlaʼn nmane wuʼne, tuʼntzunju, kukxtoq in chin ximane tiʼj qa bʼaʼntoq taʼ tej tex lajoʼn toj ttnam Jehová. Axpe ikx, in jaw sekʼpaje junjun maj».
7. ¿Tiʼ in kubʼ tnaʼn Jehová kyiʼj kuʼxun o tzʼex lajoʼn kyman moqa kytxuʼ toj kʼloj okslal?
7 Aya kuʼxun, in nel qnikʼe tiʼj bʼis in kubʼ tnaʼna qa o tzʼex lajoʼn tmana moqa ttxuʼya toj ttnam Jehová. Ax ikx, jaku tzʼok qeʼ tkʼuʼja tiʼj qa in nel tnikʼ Jehová tiʼjju in kubʼ tnaʼna. Kʼujlaʼna tuʼn ex in tzalaj tiʼja tuʼnju kukx in najbʼena te. Ex ax jlu in kubʼ kynaʼn kykyaqil erman tiʼja. Ex bʼaʼn tuʼn ttzaj tnaʼna qa nya aya at tpaj tiʼjju o bʼant tuʼn tmana moqa ttxuʼya. Ik tzeʼn ma tzʼel qnikʼ tiʼj, o tzaj tqʼoʼn Jehová ambʼil qe tuʼn tkubʼ qximen qa qaj tuʼn qajbʼen te. Ex kykyaqil qeju o txi kyqʼamaʼn te Jehová tuʼn kyajbʼen te ex o che bautisarin, «teyle junjun tuʼn t-xi tiqan tex tiqatz» (Gál. 6:5).
8. ¿Tiʼ jaku bʼant tuʼn jun erman akux in nayon tuʼn tmeltzʼaj toj tja tukʼil Jehová? (Jaku tzʼok tkeʼyina recuadro « Taj Jehová tuʼn tmeltzʼaja»).
8 Aj tel tpan tibʼ jun xjal tiʼj axix tok ex kʼujlaʼn tuʼna, toj tumel aj tkubʼ t-ximana qa jaku meltzʼaj juntl maj tukʼil Jehová. ¿Tiʼ jaku bʼant tuʼna akux in bʼet ambʼil? Bʼaʼn tuʼn kukx tok t-xqʼuqina tamiwbʼila tukʼil Jehová. Qa ma bʼant jlu tuʼna, jaku kubʼ tqʼoʼna jun tbʼanel techel kywitz txqantl toj tjaya, axpe ikx twitzju toj tjaya otoq tzʼex lajoʼn. Nya oʼkxju, ax ikx jaku tzʼonin tiʼja tuʼn tten tipumala tuʼn tikʼx bʼis tuʼna. Qo xnaqʼtzan kyiʼj junjun tiʼchaq jaku bʼant tuʼna tuʼntzun kukx tten tamiwbʼila tukʼil Jehová.
¿TIʼ JAKU BʼANT TUʼNA TUʼN MIʼN TCHEWIX TOKSLABʼILA?
9. ¿Tiʼ jaku tzʼonin tiʼja tuʼn miʼn tchewixa toj tokslabʼila? (Ax ikx jaku tzʼok tkeʼyina recuadro « Qe texto jaku che onin tiʼja qa o tzʼel tpan tibʼ jun toj tjaya tiʼj Jehová»).
9 Bʼaʼn tuʼn tok tilil tuʼna tuʼn kukx tchʼiy qʼuqbʼil tkʼuʼja. Nim toklen tuʼn kukx tbʼaj tchʼiysaʼna tamiwbʼila tukʼil Jehová ex qe toj tjaya. ¿Tzeʼn jaku bʼant jlu tuʼna? Bʼaʼn tuʼn tuʼjina tiʼj Tyol Dios ex tuʼn t-ximana tiʼj. Ax ikx, bʼaʼn tuʼn tbʼeta kyoj kykyaqil chmabʼil. Qo ximen tiʼjju in bʼant tuʼn Joanna. El tpan tibʼ tman ex jun ttzik tiʼj Jehová. Tqʼama jlu: «In kubʼ nnaʼne tzalajbʼil aj in jaw wuʼjine qe txʼolbʼabʼil in yolin Tyol Dios tiʼj ik tzeʼn tiʼj Abigaíl, Ester, Job, José ex Jesús. Aju techel kyaj kyqʼoʼn, in nonin wiʼje tuʼn tkubʼ nnaʼne bʼaʼn ex tuʼn tten nximbʼetze toj tumel tuʼn miʼn ttzaj nbʼise. Ax ikx, nim in che onin bʼitz in che etz toj JW Broadcasting wiʼje».
10. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Salmo 32:6 a 8, ¿tiʼ jaku bʼant quʼn aj tkubʼ qnaʼn nim bʼis?
10 Qʼamanxa te Jehová tiʼ in kubʼ tnaʼna. Aj ttzaj tbʼisa, kukx naʼna Dios. Kubʼsana twitz Jehová tuʼn tten t-ximbʼetza ik tzeʼn te tiʼjju in bʼaj tiʼja, tuʼn ttzaj tqʼoʼn tnabʼila ex tuʼn ttzaj tyekʼin tbʼeya (kjawil uʼjit Salmo 32:6-8). Bʼalo jaku tzaj nim tbʼisa aj t-xi tqʼamaʼna te Jehová tiʼ in kubʼ tnaʼna, pero in nel tnikʼ tiʼja. Kʼujlaʼna tuʼn ex taj tuʼn t-xi tqʼamaʼna tkyaqilju tkuʼx toj tanmiya te (Éx. 34:6; Sal. 62:7, 8).
11. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Hebreos 12:11, ¿tiquʼn bʼaʼn tuʼn tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj kawbʼil in tzaj tqʼoʼn Jehová tukʼil kʼujlabʼil? (Qʼonka twitza tiʼj recuadro, « Jun yekʼbʼil tiʼj tkʼujlabʼil Jehová aj tex lajoʼn jun xjal toj ttnam»).
11 Bʼaʼn tuʼn tonina tiʼjju in kubʼ kyximen ansyan. In tzaj tqʼoʼn Jehová ambʼil tuʼn tex lajoʼn jun xjal mintiʼ in nimen te tuʼnju kʼujlaʼn qo tuʼn, axpe ikx aju xjal otoq bʼinchan il (kjawil uʼjit Hebreos 12:11). Bʼalo ateʼ junjun jaku tzaj kyqʼamaʼn qa otoq che el tzpet ansyan aj tex lajoʼn jun xjal toj ttnam Jehová, pero bʼaʼn tuʼn ttzaj tnaʼna qa mlay tzaj kyqʼamaʼn aju nya bʼaʼn otoq bʼant tuʼn xjal otoq tzʼex lajoʼn. Ax ikx, bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa mintiʼ ojtzqiʼn tkyaqil tqanil quʼn. Tuʼntzunju, mas bʼaʼn tuʼn tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa e ok lepeʼ ansyan kyiʼj nabʼil in tzaj tqʼoʼn Tyol Dios ex qa xi kybʼinchaʼn qe tiʼchaq ik tzeʼn taj Jehová (2 Crón. 19:6).
12. ¿Tiʼ o tzaj tuʼnju kukx in xi kynimen junjun erman qe tkawbʼil Jehová aj tex lajoʼn jun toj kyja?
12 Qa ma tzʼonina tiʼjju in kubʼ kyximen ansyan aj tex lajoʼn jun toj tjaya toj kʼloj okslal, jakulo tzʼonin jlu tiʼj tuʼn tmeltzʼaj. Tqʼama Elizabeth jlu, aju ma qo yolin tiʼj toj taqikʼ 4: «Kwest ela toj qwitze tuʼn ya miʼn qyoline tukʼil wale, aju otoq chʼiy. Pero tej tmeltzʼaj wale, tqʼama qa toj tumel tej tex lajoʼn. Ex tej tbʼet mas ambʼil, tqʼama qa otoq tzʼel tiʼn nim xnaqʼtzbʼil tiʼjju otoq bʼaj tiʼj. Tuʼn jlu, ok nqʼoʼne toklen kawbʼil in kubʼ tqʼoʼn Jehová». Ex tqʼamatl tchmil ermana Elizabeth jlu, aju Mark tbʼi: «Tej tikʼ ambʼil, tqʼama nkʼwale qa ax ikx onin tiʼj tuʼn tmeltzʼaj toj ttnam Jehová tuʼnju otoq txi qbʼiʼne aju in tzaj tqʼamaʼn Jehová. In xi nqʼoʼne nim chjonte te Jehová tuʼnju onin qiʼje tuʼn qnimane te».
13. ¿Tiʼ jaku tzʼonin tiʼja tuʼn tikʼx bʼis tuʼna?
13 Yolina kyukʼil tamiwa in nel kynikʼ tiʼja. Paʼmila ambʼil tuʼn ttena kyukʼil erman o che chʼiy toj kyokslabʼil tuʼntzun kyonin tiʼja tuʼn tten t-ximbʼetza toj tumel (Prov. 12:25; 17:17). In tzaj tqʼamaʼn Joanna jlu, aju ma qo yolin tiʼj toj taqikʼ 9: «Kubʼ nnaʼne qa njunalxe atine. Pero onin wiʼje tej nyoline kyukʼil wamiwe». ¿Yajtzun qa at jun erman in tzaj tqʼamaʼn jun tiʼ teya aju in tzaj tbʼisa tuʼn? ¿Tiʼ jaku bʼant tuʼna?
14. ¿Tiquʼn kukx kʼokel tilil quʼn tuʼn tikʼx kypaltil txqantl quʼn ex tuʼn tkubʼ qnajsaʼn kyil tuʼn tkyaqil qkʼuʼj?
14 Tenx tpasensa kyiʼj erman. Tuʼnju aj il qoʼ, nya kykyaqil erman jaku tzaj kyqʼamaʼn tbʼanel yol qe (Sant. 3:2). Tuʼntzunju, mintiʼ tuʼn qjaw labʼin tiʼj qa at jun erman mintiʼ ojtzqiʼn tuʼn tiʼ tuʼn ttzaj tqʼamaʼn qe moqa in tzaj tqʼamaʼn jun tyol in tzaj qbʼis tuʼn. Bʼaʼn tuʼn ttzaj tnaʼna nabʼil lu, aju tqʼama apóstol Pablo: «Tzikʼx kyuʼne aju kypaltil junjuntl, kynajsam kyile kyxolxe qa at jun at tyol tiʼj juntl» (Col. 3:13). In tzaj tqʼamaʼn jun ermana jlu, aju o tzʼex lajoʼn jun toj tja toj ttnam Jehová: «O tzʼonin Jehová wiʼje tuʼn tkubʼ nnajsaʼne kyil erman kyajtoq tuʼn kyonin wiʼje, pero tuʼnju aj il qoʼ, nya toj tumel bʼant kyuʼn». Atzun jaʼlo, qo xnaqʼtzan tiʼj tiʼ jaku bʼant tuʼn kʼloj okslal tuʼn tonin kyiʼj erman o tzʼex lajoʼn jun toj kyja toj ttnam Jehová.
JAKU TZʼONIN KʼLOJ OKSLAL
15. ¿Tzeʼn jaku qo onin tiʼj jun erman kʼitzqe tzʼex lajoʼn jun toj tja toj ttnam Jehová?
15 Bʼaʼn tuʼn tkubʼ qyekʼin tbʼanel qmod ex qkʼujlabʼil kyiʼj erman kukx in che ajbʼen te Jehová. In tzaj tqʼamaʼn jun ermana Míriam tbʼi qa tzaj xobʼ chʼin tuʼn t-xiʼ kyoj chmabʼil tej otoqxi tzʼex lajoʼn t-xibʼin toj ttnam Jehová. Tqʼama jlu: «In tzaj xobʼe tiʼj tiʼ jakutoq tzaj kyqʼamaʼn txqantl weye. Pero ateʼtoq tbʼanel wamiwe ex ax ikx kye tzaj kybʼis ex mintiʼ tzaj kyqʼamaʼn jun tiʼ nya toj tumel tiʼj nxibʼane. Onin jlu wiʼje tuʼn miʼn tkubʼ nnaʼne qa njunalxe atine». Ax ikx tqʼama juntl ermana jlu: «Tej tex lajoʼn wale toj ttnam Jehová, e ul erman qʼuqbʼal qkʼuʼje. Ateʼ junjun tzaj kyqʼamaʼn qa mintiʼ ojtzqiʼn kyuʼn tiʼ tuʼn ttzaj kyqʼamaʼn qeye. E jaw oqʼ wukʼile moqa tzaj kytzʼibʼin junjun yol weye. Onin wiʼje tkyaqilju bʼant kyuʼn».
16. ¿Tzeʼn jaku tzʼonin kʼloj okslal kyiʼj erman o tzʼex lajoʼn jun toj kyja?
16 Kukx qo onin kyiʼj erman in che ajbʼen te Jehová. Aj tex lajoʼn jun toj kyja erman toj ttnam Jehová, kyaj tuʼn tkubʼ qyekʼin qkʼujlabʼil kyiʼj ex tuʼn t-xi qqʼuqbʼaʼn kykʼuʼj (Heb. 10:24, 25). At maj, ateʼ junjun erman o tzʼok kykeʼyin qa ya mintiʼ in chex yolin junjun erman kye aj tex lajoʼn jun toj kyja ex in kubʼ kynaʼn qa ax ikx kye o che ex lajoʼn. Mintiʼ tuʼn tbʼant jlu quʼn. Mas nim toklen tuʼn t-xi qqʼuqbʼaʼn kykʼuʼj kuʼxun o tzʼex lajoʼn kyman toj ttnam Jehová ex tuʼn t-xi qqʼamaʼn tbʼanel yol kye. In tzaj tqʼamaʼn jun ermana María tbʼi tzeʼn e onin erman tiʼj tej tex lajoʼn tchmil toj kʼloj okslal ex tej kykyaj kolin tuʼn. Tqʼama jlu: «Ateʼ junjun wamiwe e ul njaye, kubʼ kybʼinchaʼn qwaye ex e onin wiʼje tuʼn nxnaqʼtzane kyukʼil wale. El kynikʼ tiʼj nbʼise ex e jaw oqʼ wukʼile. Ax ikx, e kolin wiʼje tej kyok ten junjun yolil nya ax tok yol wiʼje. Nim e onin wiʼje» (Rom. 12:13, 15).
Jaku tzʼonin kʼloj okslal kyiʼj erman in nex lajoʼn jun toj kyja toj ttnam Jehová. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 17). *
17. ¿Tiʼ jaku bʼant kyuʼn ansyan tuʼn t-xi kyqʼuqbʼaʼn kykʼuʼj qeju in che ikʼ toj bʼis?
17 Aqeye ansyan, bʼaʼn tuʼn tok tilil kyuʼne tuʼn t-xi kyqʼuqbʼaʼne kykʼuʼj erman o tzʼex lajoʼn jun toj kyja. Aqeye at mas kyoklen tuʼn tbʼant jlu kyuʼne (1 Tes. 5:14). Tbʼanel tuʼn tel kypaʼne ambʼil tuʼn t-xi kyqʼuqbʼaʼne kykʼuʼj naʼmxtoq t-xi tzyet chmabʼil ex aj tkubʼaj. Bʼaʼn tuʼn kyxiʼye visitaril kye ex tuʼn kynaʼne Dios kyukʼil. Ax ikx, jaku che pakbʼane kyukʼil moqa jaku txi kyqʼoʼne txokbʼil kyiʼj tuʼn kyten kyukʼile aj tok kykʼulbʼile te Jehová. Nim toklen tuʼn tkubʼ kyyekʼin ansyan qʼaqʼbʼil kykʼuʼj, kykʼujlabʼil ex tuʼn kyonin kyiʼj tal t-ẍneʼl Jehová in che ikʼ toj bʼis (1 Tes. 2:7, 8).
XIMANA TIʼJ QA JAKU MELTZʼAJ TOJ TJAYA EX QEʼK TKʼUʼJA TIʼJ JEHOVÁ
18. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn 2 Pedro 3:9, ¿tiʼ taj Jehová tuʼn tbʼant kyuʼn qeju o tzʼel kypan kyibʼ tiʼj?
18 Nya taj Jehová «tuʼn tnaj jun xjal, noq oʼkx tajbʼil tuʼn tajtz tiʼj kyanmi kykyaqil» (kjawil uʼjit 2 Pedro 3:9). Maske ma kubʼ tbʼinchaʼn jun xjal jun matij il, kukx in nok tqʼoʼn Jehová toklen tchwinqlal. Bʼaʼn tuʼn ttzaj tnaʼna qa xi tqʼoʼn Jehová ambʼil tuʼn tkyim Tkʼwal tiʼj teyele junjun qe. Tukʼil kʼujlabʼil, in nonin Jehová kyiʼj qeju o tzʼel kypan kyibʼ tiʼj tuʼntzun kymeltzʼaj juntl maj. Ex in nayon Jehová tuʼn tkubʼ kyximen tuʼn kymeltzʼaj ik tzeʼn in nel qnikʼ tiʼj toj txʼolbʼabʼil in yolin tiʼj kʼwal el tzpet (Luc. 15:11-32). Ateʼ nim tmajen Jehová o che meltzʼaj tukʼil juntl maj ex in che tzalaj erman kyiʼj aj tbʼant jlu kyuʼn. Nim jaw tzalaj Elizabeth, aju ma qo yolin tiʼj tej tmeltzʼaj tal toj ttnam Jehová. Tqʼama jlu: «In xi nqʼoʼne nim chjonte kye kykyaqil qeju tzaj kyqʼuqbʼaʼn qkʼuʼje ex e onin qiʼje tuʼn qximane tiʼj qa jakutoq meltzʼaj wale».
19. ¿Tiquʼn kukx jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj Jehová?
19 Kukx jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj Jehová. Mlayx tzaj tqanin tuʼn t-xi qbʼinchaʼn jun tiʼ aju jaku tzaj tiʼn nya bʼaʼn qiʼj. In nok te jun tbʼanel Mambʼaj, in tzaj qʼaqʼan tkʼuʼj qiʼj ex kʼujlaʼn qe tmajen tuʼn. Bʼaʼn tuʼn tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa kukx ktel Jehová qukʼil kyoj ambʼil mas kwest (Heb. 13:5, 6). Tqʼama Mark jlu, aju ma qo yolin tiʼj toj taqikʼ 12: «Mintiʼ o kyaj koline tuʼn Jehová. Kukx in ten qtxlaj aj qikʼ kyoj ambʼil kwest». «Ate Dios in tzaj qʼonte nimxix qipumal» ex kukx kbʼantel jlu tuʼn (2 Cor. 4:7). Ikju, kukx jaku ten qokslabʼil ex qʼuqbʼil qkʼuʼj, axpe ikx aj tel tpan tibʼ jun toj qja tiʼj Jehová.
BʼITZ 44 Tnaʼj Dios okslal in tzaj bʼaj tkʼuʼj
^ taqik' 5 ¡In kubʼ qnaʼn nim bʼis aj tel tpan tibʼ jun toj qja tiʼj Jehová! Toj xnaqʼtzbʼil lu, kʼelel qnikʼ tiʼj tiʼ in kubʼ tnaʼn Jehová aj tbʼaj jlu. Ax ikx, kʼelel qnikʼ tiʼj tiʼ jaku bʼant tuʼn jun ja xjal aj tex lajoʼn jun toj tja toj ttnam Jehová ex tiʼ jaku tzʼonin kyiʼj tuʼn miʼn kykubʼ numj toj kyokslabʼil. Ex te mankbʼil, kʼelel qnikʼ tiʼj tiʼ jaku bʼant tuʼn kʼloj okslal tuʼn t-xi kyqʼuqbʼaʼn kykʼuʼj qeju o tzʼex lajoʼn jun toj kyja.
^ taqik' 1 Ma che kubʼ chʼixpet junjun bʼibʼaj toj xnaqʼtzbʼil lu.
^ taqik' 79 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: Aj tel tpan tibʼ jun erman tiʼj Jehová ex aj tkyaj tkolin qe toj tja, in tzaj tbʼis t-xuʼjil ex qe tkʼwal.
^ taqik' 81 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: In che pon kabʼe ansyan visitaril jun ja xjal tuʼn t-xi kyqʼuqbʼaʼn kykʼuʼj.
