Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

Qe yol o japun kywiʼ

Qe yol o japun kywiʼ

Ma tzʼel qnikʼ tiʼj qa sbʼun oráculo de Delfos tiʼj Creso, ex tuʼn jlu kubʼ tiʼj tuʼn aj kawil te Persia. Noqtzun tuʼnj, in kanet jun yol kyaj qʼamaʼn toj Tyol Dios aju at toklen tukʼil aj kawil te Persia ex japun twiʼ ik tzeʼnx tzaj qʼamaʼn.

Atxtoq kabʼe syent abʼqʼi tuʼn tbʼaj tej tqʼama aj sanjel Isaías qa Ciro tbʼi aj kawil —nim ambʼil tej naʼmxtoq tul itzʼj—, ex tzaj tchikʼbʼaʼn tzeʼntoq tuʼn tkubʼ tiʼj tnam Babilonia tuʼn aj kawil lu.

Isaías 44:24, 27, 28. «Atzun jlu in tmaʼn Qman [...] jaku txi nmaʼne te nintz mar tuʼn taj tzqij, ex kye qe nima tuʼn taj tzqij aʼ kyuj. Kxel nmaʼne te rey Ciro kyjaʼ: Ma tzʼok nqʼoʼne te kwentil qe xjal etzan wuʼne. Ok tbʼinchaʼya tkyaqilju wajbʼile ex kxel tmaʼna te tnam Jerusalén kyjaʼ: Kjawil bʼinchaʼna juntl maj, ex kxel tmaʼna te njaye: Che bʼel qeʼ t-simyentila».

Ik tzeʼn tqʼama jun xjal griego Heródoto tbʼi, aju in xnaqʼtzaʼn tiʼjju ikʼ ojtxe, qa xi kyjyoʼn tsoldad aj kawil Ciro juntl tbʼe nimaʼ Éufrates, aju in nikʼ toj tnam Babilonia. Noq tuʼnju bʼant jlu kyuʼn e ikʼx bʼet qe tsoldad Ciro toj tbʼe nimaʼ. Tej tkubʼ tiʼj tnam kyuʼn, etz ttzaqpiʼn Ciro qe aj Judiy ateʼ pres toj tnam Babilonia ex xi tqʼoʼn ambʼil kye tuʼn kymeltzʼaj toj Jerusalén ex tuʼn tjaw kybʼinchaʼn juntl maj tnam, aju otoq tzikʼ 70 abʼqʼi tkubʼlen xiten.

Isaías 45:1. «Ok tqʼoʼn Qman toklen Ciro tuʼn tok te rey, tzaj ttzyuʼn tqʼabʼ tuʼn tten tipumal, tuʼntzun tkubʼ kyiʼj qe nasyon tuʼn ex tuʼn tel bʼaj tiʼn kymakbʼil rey, aqeju in che ajbʼen tuj qʼoj. Che jaqetel qe tpwertil tnam tuʼn Qman twitz rey Ciro ex mi aʼl jun jaku tzʼetz lamonte kye».

Ttziʼ tlamel tnam okx qe aj Persia, aju noq minabʼen kyaj jaqet. Noqwit ok kybʼiʼn aj Babilonia aju otoq bʼaj t-ximen Ciro tuʼn tbʼant tuʼn, kyajlo kyjapun tkyaqil tlamel tnam ateʼ ttziʼ nimaʼ. Pero, tuʼnju mintiʼ bʼant kyuʼn, kyaj ten tnam mintiʼ kolbʼil tiʼj.

Atzun jun kyxol nimku yol tkuʼx toj Tyol Dios o japun kywiʼ ex o japun tzeʼnxix kyaj qʼamaʼn. * Nya ik tzeʼn aju in tzaj kyqʼamaʼn xjal, aju tkyaqil maj in tzaj kyqʼamaʼn nya ax tok dios, atzun qe yol kyaj qʼamaʼn toj Tyol Dios in che tzaj tukʼilju axix tok Dios, aju tqʼama jlu tiʼjx: «In nqʼoʼne tqanil atxix t-xe tnejel tiʼj ju tzul te bʼajsbʼil; in nqʼoʼne tqanil atxix ojtxi tiʼj ju kbʼajel tuj tqʼijlalil tzul» (Isaías 46:10).

Oʼkx Jehová, aju Dios axix tok, jaku tzaj qʼamante jun tiʼ ik tzeʼn jlu. Ik tzeʼn o tzʼel nikʼbʼaj tiʼj, bʼalo a t-xilen tbʼi «Jaku Chin Oke te alkyexku qa a wajbʼiljuye», in tzaj tyekʼin jlu qa jaku tzaj tqʼamaʼn tiʼ kbʼajel toj ambʼil tzul ex tuʼn tjapun twiʼ t-ximbʼetz. In tzaj tqʼuqbʼaʼn jlu qkʼuʼj qa kjapunel twiʼ tkyaqil ttziybʼil Dios.

QE YOL IN JAPUN KYWIʼ TOJ AMBʼIL JAʼLO

¿Taja tuʼn tok tbʼiʼna tiʼ in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios tiʼj ambʼil jaʼlo? Ma tzikʼ junlo kabʼe mil abʼqʼi, kyaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa kyuwxix kʼokel aju «mankbʼil tqʼijlalil». ¿Alqiʼj in yolin mankbʼil tqʼijlalil? Mintiʼ in yolin tiʼj Txʼotxʼ nix kyiʼj xjal najli twitz, sino atz in yolin tiʼj qʼoj in tzaj kyxol xjal, tiʼj nya bʼaʼn in nok bʼinchaʼn kyiʼj ex tiʼj yajbʼil o tzaj kyiʼj toj nimku mil abʼqʼi. Qo xnaqʼtzan kyiʼj junjun yol kyaj qʼamaʼn kyiʼj «mankbʼil tqʼijlalil».

2 Timoteo 3:1-5. «Tuj mankbʼil tqʼijlalil [...] che ul xjal oʼkx tok kykʼuʼj kyiʼjx, ex oʼkx tok kykʼuʼj tiʼj pwaq, ex in jaw kyniman kyibʼ, ex jawni qe, ex yasul qe, ex mibʼan che niman tyol kyman, ex mintiʼ in kyqʼoʼn chjonte tiʼj ju in kykʼmoʼn, mibʼan che niman te Dios, ex mintiʼ kykʼujlalil, ex mintiʼ in chewix kykʼuʼj, ex siʼmil yol qe, ex mintiʼ in kyjakʼun kyibʼ, ex mintiʼ chʼin kylastmi kyiʼj xjal, ex nneʼl kyikʼun aju bʼaʼn, ax in che ok meltzʼaj kyiʼj kyukʼil, txʼuʼj kywiʼ, ex in jaw kyniman kyibʼ, mas tok kykʼuʼj tiʼj achbʼil ex mya tiʼj Dios. Mer nimal Dios che keʼyin, pero mintiʼ kyaj tiʼj tipumal tuʼn kyklet».

¿O tzʼok tqʼoʼn twitza tiʼj qa junjun qʼij at mas xjal ik kymod ik tzeʼn jlu? ¿Axpe tok najli qo kyxol xjal in jaw kynimsan kyibʼ ex oʼkx in che ximen kyiʼjx ex tiʼj pwaq? ¿In nok tqʼoʼn twitza kyiʼj xjal in che ok ten qanil tuʼn tbʼant mas kyuʼn txqantl, atzun kye mintiʼ in bʼant kyuʼn? Ax ikx, olo tzʼok tkeʼyina qe kʼwaʼl mintiʼ in che niman te kytat ex te kytxuʼ ex qa mas in nok kykʼujlaʼn xjal qe achbʼil twitz Dios. Ex kukx in xiʼ nya bʼaʼn toj il.

Mateo 24:6, 7. «Ok kybʼiʼye ok tok qʼoj ex ok kybʼiʼye tqanil tiʼj qʼoj. [...] Qe xjal tuj jun nasyon che qʼojlel tiʼj juntl nasyon, ex che qʼojlel qe tnam kyiʼj mastl tnam».

Ik tzeʼn in tzaj kyqʼamaʼn junjun tajlal, o kyim mas te 100 millón xjal tuʼn tpaj qʼoj atxix toj abʼqʼi 1914, aju tajlal lu mas nim ik tzeʼn kyajlal xjal at kyoj junjun tnam. Ximana tiʼj oqʼel, tiʼj bʼis ex tiʼj kʼixkʼoj o tzaj tuʼn jlu. ¿Tuʼnpe jlu ya mintiʼ in nok qʼoj kyuʼn tnam?

Mateo 24:7. «Weʼyaj».

Tqʼama Programa Mundial de Alimentos jlu: «In tzaj tqʼoʼn txʼotxʼ kywa kykyaqilx xjal najli twitz, pero 815 millón xjal —1 xjal tiʼj 9— mintiʼ in waʼn ex kukx in xiʼ jtal. Ex mas xjal —1 xjal tiʼj 3— at desnutrición kyiʼj». Bʼalo in kyim oxe millón kʼwaʼl toj abʼqʼi tuʼn tpaj waʼyij.

Lucas 21:11. «Ktzajel kyaqnajnabʼ kyuwxix».

Tkyaqil abʼqʼi, in tzaj 50,000 kyaqnajnabʼ kyuw aju jaku kynaʼn xjal ex 100 in tbʼinchaʼn chʼin nya bʼaʼn kyiʼj ja. Ax ikx, chʼixme tkyaqil abʼqʼi in tzaj jun kyaqnajnabʼ kyuwxix. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn jun tajlal, o che kyim 471,000 xjal tuʼn kyaqnajnabʼ kyoj abʼqʼi 1975 a 2000.

Mateo 24:14. «Aju tqanil bʼaʼn lu tiʼj tkawbʼil Dios kxel pakbʼet tuj tkyaqil twitz txʼotxʼ tuʼntzun tchikʼbʼanjtz ju yol lu kye kykyaqil nasyon; maxitzun tzul mankbʼil tqʼijlalil».

In nok tilil kyuʼn testigos de Jehová —toj ambʼil jaʼlo mas te ocho millón kybʼet— tuʼn kypakbʼan tbʼanel tqanil tiʼj Tkawbʼil Dios toj mas te 240 tnam, chʼixme twitz tkyaqil Txʼotxʼ. In che pakbʼan kyoj nimaq tnam ex kyoj lugar najchaq ateʼ, kyibʼaj witz ex jatumel at nim tzeʼ. Ax ikx in tzaj tqʼamaʼn qa aj tok tkeʼyin Dios otoq bʼaj pakbʼet, tzultzun «mankbʼil tqʼijlalil». ¿Tiʼ t-xilen jlu? A t-xilen qa che kbʼel najsaʼn kykyaqil xjal in che kawin toj ambʼil jaʼlo ex kteltzun jun akʼaj twitz txʼotxʼ tjaqʼ Tkawbʼil Dios. ¿Alkyeqe tziybʼil kjapunel kywiʼ tuʼn Kawbʼil lu? Kukx uʼjina tuʼn tel tnikʼa tiʼj.

^ Qʼonka twitza tiʼj xnaqʼtzbʼil «Yekʼbʼil tiʼj jun yol japun twiʼ».