Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

Kyxjel qeju in che uʼjin

Kyxjel qeju in che uʼjin

¿Tiquʼn junxitl qeju txʼolbʼabʼil toj uʼj te Mateo ex Lucas kyiʼj tnejel abʼqʼi tiʼj tanqʼibʼil Jesús?

Aʼyeju txʼolbʼabʼil tkuʼx toj uʼj te Mateo ex toj uʼj te Lucas kyiʼj tnejel abʼqʼi tanqʼibʼil Jesús, junxitl qe tuʼnju teyele te junjun kubʼ ttzʼibʼin te junxitl tten.

Atz in yolin Mateo kyiʼj tiʼchaq at toklen tukʼil José. In tzaj tqʼamaʼn tiʼ kubʼ tnaʼn tej tok tbʼiʼn qa otoq tzʼok ten tal María, tej tok twitzikʼ jatumel in xi tchikʼbʼaʼn jun anjel te tiʼtoq kbʼajel ex tzeʼn xi tbʼiʼn aju tzaj tqʼamaʼn anjel te (Mat. 1:19-25). Ax ikx in tzaj tchikʼbʼaʼn Mateo qa tzaj tqʼamaʼn jun anjel te José toj juntl witzikʼ tuʼn tex oq kyukʼil toj tja atz Egipto ex xi tbʼiʼn jlu. Nya oʼkxju, ax ikx in tzaj tqʼamaʼn qa toj juntl witzikʼ xi tqʼamaʼn anjel te tuʼn tmeltzʼaj juntl maj toj txʼotxʼ te Israel ex meltzʼaj juntl maj ex kubʼ t-ximen tuʼn tkyaj ten toj tnam Nazaret (Mat. 2:13, 14, 19-23). Kyoj qeju tnejel kabʼe capítulo te uʼj te Mateo in tzaj qʼamaʼn 14 maj tbʼi José, atzun te María oʼkx 10 maj.

Atzunte Lucas mas in yolin tiʼj María. In tzaj tqʼamaʼn qa pon anjel Gabriel visitarilte ex qa xiʼ María keʼyilte Elisabet ex xi tqʼamaʼn junjun yol te nimsabʼil tbʼi Jehová (Luc. 1:26-56). Ax ikx in tzaj tqʼamaʼn aju xi tqʼamaʼn Simeón te María tiʼjju kʼixkʼoj kikʼex tuʼn Jesús. Tej tyolin tiʼjju bʼaj tiʼj Jesús tej qʼiʼntoq 12 abʼqʼi tuʼn ex tej t-xiʼ toj tja Dios kyukʼil toj tja, kux ttzʼibʼin Lucas qeju tyol María ex nya qeju tyol José. Ax ikx in tzaj tqʼamaʼn qa e onin qeju tiʼchaq lu tiʼj María (Luc. 2:19, 34, 35, 48, 51). Kyoj qeju tnejel capítulo te uʼj te Lucas, tkuʼx 19 maj tbʼi María atzunte José oʼkx qaq maj. Mas in yolin Mateo tiʼjju kubʼ t-ximen José ex tiʼjju bʼant tuʼn, atzunte Lucas in yolin tiʼjju kubʼ t-ximen María ex tiʼjju bʼant tuʼn.

Ax ikx aj ttzaj qʼamaʼn t-xeʼchil Jesús, junxitl in tzaj qʼamaʼn toj uʼj te Mateo ex toj uʼj te Lucas. In tzaj tqʼamaʼn Mateo qe t-xeʼchil José ex in tzaj tyekʼin qa a Jesús, aju ok qʼoʼn te tkʼwaʼl José, at toklen tuʼn tkawin te t-xel aj kawil David. ¿Tiquʼn? Tuʼnju atz tzajnitoq José tiʼj tyajil, moqa tiyjil, aj kawil David tiʼj jun kyxol qe tkʼwaʼl, Salomón tbʼi (Mat. 1:6, 16). Atzunte Lucas in tzaj tqʼamaʼn alkyeqe t-xeʼchil María ex in tzaj tyekʼin qa attoq toklen Jesús tuʼn tkawin toj tqʼuqbʼil aj kawil David, «tej tul itzʼj» tzeʼn xjal (Rom. 1:3). ¿Tiquʼn? Tuʼnju atz tzajnitoq María tiʼj tyajil aj kawil David tiʼj juntl kyxol qe tkʼwaʼl, Natán tbʼi (Luc. 3:31, 32). Qa tmyal Helí María, ¿tiquʼn in tzaj tqʼamaʼn Lucas qa atoq José tkʼwaʼl? Tuʼnju aj tyolin tiʼj kyxeʼchel xjal chʼixme tkyaqil maj oʼkx in kux qʼoʼntoq kybʼi xinaq. Tuʼntzunju, tej tqʼama Lucas qa ate José tkʼwaʼl Helí, in neltoq kynikʼ xjal tiʼj qa tjiʼ (Luc. 3:23).

Aʼyeju t-xeʼchil Jesús in yolin Mateo ex Lucas tiʼj in tzaj kyyekʼin qa atoq Jesús Mesías aju otoq kyaj tziyen. Ojtzqiʼntoq kyuʼn xjal qa atztoq tzajni Jesús tiʼj tyajil David, axpe ikx qe fariseo ex qe saduceo mintiʼ kubʼ kyewin jlu. Ax ikx toj ambʼil jaʼlo aʼyeju txʼolbʼabʼil tiʼj t-xeʼchel Jesús kukx in nonin tiʼj qʼuqbʼil qkʼuʼj ex tuʼn tok qeʼ qkʼuʼj qa kjapunel kywi ttziybʼil Dios.