Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

Qqʼonk toj tkwent Jehová tkyaqilju in bʼaj qkʼuʼj tiʼj

Qqʼonk toj tkwent Jehová tkyaqilju in bʼaj qkʼuʼj tiʼj

«Tkyaqilju in bʼaj kykʼuʼje tiʼj, kyqʼonxe tuj tkwent Dios, porque ate Dios kwentil kyeye» (1 PEDRO 5:7).

BʼITZ: 38 EX 23

1, 2. a) ¿Tiquʼn in tzaj bʼaj kykʼuʼj junjun tmajen Dios? (Qʼonka twitza tiʼj tnejel tilbʼilal). b) ¿Tiʼ qo xnaqʼtzal tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu?

TOJ ambʼil jaʼlo, in tzanun Satanás «ik tzaʼn jun bʼalun, in jyon tiʼj alkye jun tuʼn t-xi tchyoʼn» (1 Pedro 5:8; Apocalipsis 12:17). Tuʼn tpaj, qkyaqilx in kubʼ qnaʼn siktlen. Ex in tzaj bʼaj kykʼuʼj tmajen Dios. Ax ikx qeju tmajen Dios toj ambʼil ojtxi at maj tzaj bʼaj kykʼuʼj. Jun techel, in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa at maj tzaj bʼaj tkʼuʼj aj kawil David (Salmo 55:2). Ex tzaj bʼaj tkʼuʼj apóstol Pablo «kyiʼj kykyaqil okslal» (2 Corintios 11:28). Noqtzun tuʼnj, ¿tiʼ jaku bʼant quʼn qa in qnaʼn qa in ntzaj bʼajxix qkʼuʼj?

2 Aju Qtat at toj kyaʼj, onin kyiʼj tmajen toj ambʼil ojtxi tuʼntzun tkubʼ kynaʼn bʼaʼn tej ttzaj bʼaj kykʼuʼj. Axju tajbʼil Jehová tuʼn tbʼant tuʼn qiʼj toj ambʼil jaʼlo. In tzaj tqʼamaʼn Xjan Uʼj qe tuʼn tkyaj qqʼoʼn tkyaqilju in bʼaj qkʼuʼj tiʼj toj tqʼabʼ Jehová, tuʼnju a in kwentin qiʼj (1 Pedro 5:7). Toj xnaqʼtzbʼil lu qo xnaqʼtzal tiʼj kyaje tiʼ aʼyeju jaku che onin qiʼj tuʼn miʼn ttzaj bʼajxix qkʼuʼj. Tnejel, aju naʼj Dios. Tkabʼ, tuʼn quʼjin tiʼj Tyol Dios ex tuʼn qximen tiʼj. Toxin, tuʼn t-xi qqʼoʼn ambʼil tuʼn qtzaj onin tuʼn xewbʼaj xjan. Tkyajin, tuʼn t-xi qqʼamaʼn tiʼ in kubʼ qnaʼn te jun qʼuqli qkʼuʼj tiʼj. Aj tkubʼ qxnaqʼtzaʼn qeju kyaje onbʼil lu, bʼaʼn tuʼn qximen kyiʼj qeju tiʼchaq qajbʼil tuʼn tbʼant quʼn.

«QʼONKJA QE TBʼISA TUJ TQʼABʼ QMAN»

3. ¿Alkye tten jaku kyaj qqʼoʼn toj tqʼabʼ Jehová aju in bʼaj qkʼuʼj tiʼj?

3 Aju tnejel jaku bʼant quʼn tuʼn miʼn ttzaj bʼajxix qkʼuʼj, aju tuʼn tkyaj qqʼoʼn tkyaqil toj tqʼabʼ Jehová aj qnaʼn Dios tuʼn tkyaqil qanmi. Aj ttzaj bʼaj qkʼuʼj tiʼj jun tiʼ, tajbʼil Qtat at toj kyaʼj tuʼn t-xi qqʼamaʼn te aju in kubʼ qnaʼn. Kubʼsan David twitz te Jehová tej tqʼama jlu: «Nman Dios bʼintza aju nnaʼj Diose». Yajxitl tqʼamatl jlu: «Qʼonkja qe tbʼisa tuj tqʼabʼ Qman, ate ktzajel qʼonte tipuna tuʼn tikʼx tuʼna» (Salmo 55:1, 22). Qa otoq bʼant tkyaqil quʼn tuʼn tkyaj jun nya bʼaʼn toj ttxolil, mintiʼ tuʼn kukx qximen tiʼj. Aju jaku tzʼoninxix qiʼj, aju qa ma qo naʼn Dios te Jehová tuʼn tkyaqil qanmi. Noqtzun tuʼnj, ¿alkye tten jaku tzʼonin naʼj Dios tuʼn miʼn ttzaj bʼajxix qkʼuʼj? (Salmo 94:18, 19).

4. ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn qnaʼn Dios aj ttzaj bʼaj qkʼuʼj?

4 (Kjawil uʼjit Filipenses 4:6, 7). ¿Alkye tten in qo tzaj ttzaqʼweʼn Jehová aj qnaʼn Dios te tuʼn tkyaqil qanmi jun ex juntl maj? Jaku qo tzaj tonin tuʼn tkubʼ qnaʼn bʼaʼn ex tuʼn miʼn kyten qximbʼetz aʼyeju in nok kybʼinchaʼn nya bʼaʼn qiʼj. Aj qok ten naʼl Dios tiʼj jun tiʼ in bʼaj qkʼuʼj tiʼj moqa in qo tzaj xobʼ tuʼn, in tzaj tqʼoʼn Dios nimxix tzalajbʼil toj qanmi. Nim qeju qerman o kubʼ kynaʼn aju tzalajbʼil lu, ax ikx qe jaku kubʼ qnaʼn. Aju tuʼn tqeʼ qkʼuʼj «tuʼn Dios», jaku tzʼonin qiʼj tuʼn qex twitz alkyexku nya bʼaʼn. In tzaj tqʼamaʼn Jehová tuʼn miʼn qtzaj xobʼ, tuʼnju in tzaj ttziyen qe qa ktel qtxlaj ex tzul tqʼoʼn qipumal, ex qo tzajel tonin (Isaías 41:10). Jaku tzʼok qeʼxix qkʼuʼj tiʼj yol lu.

IN QEʼ QKʼUʼJ TUʼN TYOL DIOS

5. ¿Alkye tten jaku tzʼonin Tyol Dios qiʼj tuʼn tkubʼ qnaʼn tzalajbʼil toj qanmi?

5 Aju tkabʼin tiʼ jaku tzʼonin qiʼj tuʼn tkubʼ qnaʼn tzalajbʼil toj qanmi, aju tuʼn quʼjin tiʼj Tyol Dios ex tuʼn qximen tiʼj. ¿Tiquʼn jaku tzʼonin Xjan Uʼj qiʼj? Tuʼnju atzun Tyol Jehová ex ateʼ tbʼanel nabʼil toj ex jaku kubʼ qqʼoʼn toj xnaqʼtzbʼil tuʼnju atz tzajni tukʼil. Tuʼntzunju, tkyaqil maj aj ttzaj bʼaj qkʼuʼj, qo ximen kyiʼj qeju t-ximbʼetz Dios ex alkye tten jaku che onin tkawbʼil qiʼj. Iktzun tten mlay tzaj bʼajxix qkʼuʼj moqa tuʼn miʼn ttzaj bʼaj qkʼuʼj. In tzaj tqʼamaʼn Jehová qa qaj tuʼn tten nimxix qipun ex tuʼn tkyuwix qkʼuʼj ex tuʼn miʼn txi qqʼoʼn ambʼil tuʼn qkubʼ tuʼn qxobʼil, il tiʼj tuʼn quʼjin tiʼj Tyol (Josué 1:7-9).

Qa at nim qʼuqbʼil qkʼuʼj tiʼj Jehová, kʼokel qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa tzul tqʼoʼn aju at tajbʼen qe

6. ¿Alkye tten in che onin qeju tyol Jesús qiʼj toj ambʼil jaʼlo?

6 Ax ikx jaku jaw quʼjin toj Tyol Dios alkye tten yolin Jesús kyukʼil txqantl. Kygan xjal tuʼn tok kybʼiʼn, tuʼnju in xitoq tqʼuqbʼaʼn kykʼuʼj kyuʼn qe tbʼanel tyol, mas qeju mintiʼxix kyipun ex qeju in tzajtoq bʼajxix kykʼuʼj (kjawil uʼjit Mateo 11:28-30). Ximen Jesús tiʼjju kubʼ kynaʼn txqantl (Marcos 6:30-32). Onin Jesús kyiʼj qeju t-apóstol, ax ikx kʼonil qiʼj toj ambʼil jaʼlo. Ax tok, ateʼtoq qeju t-apóstol tukʼil, atzun qe mintiʼ. Nya il tiʼj tuʼn qten tukʼil Jesús tuʼntzun ttzaj qkʼamoʼn aju tzaj ttziyen. Aj Jesús aj Kawil qibʼaj ex kukx in tzaj tyekʼun tkʼujlabʼil tzmax toj kyaʼj. Tuʼntzunju, aj ttzaj bʼaj qkʼuʼj tiʼj jun tiʼ, jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa ktel Jesús qukʼil ex qo tzajel tonin tojxix ambʼil qajbʼil onbʼil. In tzaj tqʼoʼn Jesús qʼuqbʼil qkʼuʼj ex qipumal ex in che onin jlu qiʼj tuʼn miʼn ttzaj bʼajxix qkʼuʼj (Hebreos 2:17, 18; 4:16).

IN NONIN QIʼJ AJU IN TQʼOʼN XEWBʼAJ XJAL

7. ¿Alkye junjun tten in nonin xewbʼaj xjan qiʼj?

7 Qo xnaqʼtzan tiʼjju toxin onbʼil jaku tzʼonin qiʼj tuʼn miʼn ttzaj bʼajxix qkʼuʼj. Tzaj ttziyen Jesús qa tzul tqʼoʼn Jehová xewbʼaj xjan qe qa ma txi qqanin te (Lucas 11:10-13). Aju xewbʼaj xjan, atzun tipumal Dios at ex in naqʼunan, ex in nonin qiʼj tuʼn kyten tbʼanel qmod ik tzeʼn te Jehová (Colosenses 3:10). In nok tqʼoʼn Tyol Dios kybʼi qeju mod lu te aju «in tqʼoʼn Xewbʼaj Xjan» (kjawil uʼjit Gálatas 5:22, 23). Aj tkubʼ qyekʼun qeju qmod lu, in nonin qiʼj tuʼn tten tbʼanel qxol kyukʼil txqantl ex in nonin qiʼj tuʼn miʼn qikʼ kyoj junjun tiʼchaq jaku tzaj kyiʼn bʼis qiʼj. Qo xnaqʼtzan tiʼj junjun tten in nonin qiʼj aju in tqʼoʼn xewbʼaj xjan.

8-12. ¿Alkye tten jaku tzʼonin qiʼj aju in tqʼoʼn xewbʼaj xjan?

8 «Qkʼujlalil, tuʼn qtzalaj, tuʼn tten qmojbʼabʼl qibʼ». Aj kyten tbʼanel qmod kyukʼil txqantl ex aj tkubʼ qyekʼun qkʼujlabʼil kyiʼj, mintiʼxix in tzaj bʼaj qkʼuʼj. ¿Tiquʼn? Tuʼnju aj tkubʼ qyekʼun qeju mod lu, kʼonil qiʼj tuʼn miʼn tkubʼ qbʼinchaʼn junjun tiʼchaq aju jaku tzaj qqʼoj tuʼn ex jaku qo sikt tuʼn. Iktzun tten mas nya kwest jaku ten mujbʼabʼil qxol kyukʼil txqantl (Romanos 12:10).

Aj tkubʼ qyekʼun qeju tbʼanel qmod, in nonin qiʼj tuʼn tten tbʼanel qxol kyukʼil txqantl

9 «Tuʼn tten qpasens, tuʼn qbʼinchante xtalbʼil te juntl, tuʼn tten qbʼanil». In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu: «Atwit kykʼuʼje kyiʼje kyxolxe, qʼaqʼanx kykʼuʼje tiʼj juntl, kynajsame kyile kyxolxe» (Efesios 4:32). Aj t-xi qbʼiʼn nabʼil lu, in ten mujbʼabʼil qxol kyukʼil txqantl ex kʼonil qiʼj tuʼn miʼn tkubʼ qbʼinchaʼn junjun tiʼchaq aju jaku tzaj bʼaj qkʼuʼj tuʼn. Ax ikx mas nya kwest tuʼn qex kywitz junjun nya bʼaʼn in qo ok weʼ kywitz tuʼnju aj il qoʼ.

10 «Tuʼn qweʼxix tuj qokslabʼl». Toj ambʼil jaʼlo, nim maj in qo sikt tuʼnju in qo jyon kyiʼj junjun tiʼchaq ex tiʼj pwaq (Proverbios 18:11). ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn miʼn qsikt kyuʼn tiʼchaq lu? Aj t-xi qbʼiʼn nabʼil tqʼama Pablo: «Che tzalaje tiʼj chʼin at kyeye jaʼlo». Qa at nim qʼuqbʼil qkʼuʼj tiʼj Jehová, kʼokel qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa tzul tqʼoʼn aju at tajbʼen qe. In tzaj ttziyen jlu qe: «Mlay kyaj nkoline, ex mlay kyaj nqʼoʼne». Tuʼntzunju, jaku txi qqʼamaʼn aju tqʼama Pablo: «Ate Qman onil weye; mlay chin xobʼe. Mintiʼ jun mya bʼaʼn jaku kybʼincha xjal wiʼje» (Hebreos 13:5, 6).

11 «Tuʼn qok mans, ex tuʼn qjakʼunte qibʼ». ¿Alkye tten in nonin qiʼj aju tuʼn qok te mans ex tuʼn qjakʼunte qibʼ? In che onin qe mod lu qiʼj tuʼn miʼn tkubʼ qbʼinchaʼn moqa tuʼn miʼn t-xi qqʼamaʼn jun tiʼ aju jaku tzaj bʼaj qkʼuʼj tuʼn. Nya oʼkxju, ax ikx mlay kubʼ qnaʼn nya bʼaʼn, mlay tzaj qqʼoj, ex mlay txi qqʼamaʼn jun nya bʼaʼn yol te juntl (Efesios 4:31).

12 Tuʼn tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj «tipumal tqʼabʼ Dios» ex tuʼn tkyaj qqʼoʼn tkyaqilju in bʼaj qkʼuʼj tiʼj toj tqʼabʼ, il tiʼj tuʼn qok te mans (1 Pedro 5:6, 7). Qa ma kubʼ qmansin qibʼ, qo okel t-xqʼuqin Jehová. Aj tel qnikʼ tiʼj qa at junjun tiʼchaq jaku bʼant quʼn ex junjuntl mlay bʼant quʼn, in kubʼ qyekʼun qa mintiʼ in nok qeʼ qkʼuʼj qiʼjx. Iktzun tten mlay tzaj bʼajxix qkʼuʼj, tuʼnju in nok qeʼ qkʼuʼj tiʼj Jehová (Miqueas 6:8).

«MIʼN BʼAJ KYKʼUʼJE»

13. ¿Tiʼ tajbʼil Jesús tuʼn ttzaj tqʼamaʼn tej tqʼama: «Miʼn bʼaj kykʼuʼje»?

13 Tqʼama Jesús tbʼanel nabʼil lu: «Miʼn bʼaj kykʼuʼje» (kjawil uʼjit Mateo 6:34). Jakulo kubʼ qximen qa mlayx japun nabʼil lu quʼn. Noqtzun tuʼnj, ¿tiʼ tajbʼiltoq Jesús tuʼn ttzaj tqʼamaʼn? Mintiʼ tqʼama qa mlayx tzaj bʼaj kykʼuʼj tmajen Dios. Ma tzʼel qnikʼ tiʼj qa at maj tzaj bʼaj tkʼuʼj aj kawil David ex Pablo. Aju tajbʼiltoq Jesús tuʼn ttzaj tqʼamaʼn, tajtoq tuʼn tel kynikʼ t-xnaqʼtzbʼen qa ma tzaj bʼajxix kykʼuʼj moqa qa noqx gan in che ximen tiʼj jun tiʼ, tuʼn jlu mlay kyaj toj ttxolil. Qo okel weʼ kywitz junjun nya bʼaʼn tkyaqil qʼij, tuʼntzunju, nya bʼaʼn tuʼn qximen kyiʼj tiʼchaq kubʼ qbʼinchaʼn ojtxi moqa aʼyeju jaku qo ok weʼ kywitz toj ambʼil tzul. ¿Alkye tten jaku tzʼonin qiʼj aju nabʼil tqʼama Jesús tuʼn miʼn ttzaj bʼaj qkʼuʼj?

14. ¿Alkye tten mlay tzaj bʼajxix qkʼuʼj ik tzeʼn bʼant tuʼn David?

14 At maj mas in qo ximen tiʼjju o bʼant quʼn ojtxi. Atlo maj in kubʼ qnaʼn qa aqoʼ at qpaj kyiʼj qeju tiʼchaq kubʼ qbʼinchaʼn ojtxi maske o che ikʼ nim abʼqʼi. At maj kubʼ tnaʼn aj kawil David tej tok ten ximel kyiʼj il otoq kubʼ tbʼinchaʼn. Tej tyolin kyiʼj nya bʼaʼn otoq bʼant tuʼn, el tnikʼ tiʼj qa tzaj tbʼis ex kubʼ tnaʼn qa e ok ik tzeʼn jun iqtz (Salmo 38:3, 4, 8, 18). Tuʼntzunju, bʼant jun tbʼanel tiʼ tuʼn, ax ikx qe jaku bʼant quʼn. Ok qeʼ tkʼuʼj tiʼj qa kbʼel tyekʼun Jehová qʼaqʼbʼil tkʼuʼj ex qa kbʼel tnajsaʼn til. Nimxix jaw tzalaj David tej tel tnikʼ tiʼj qa otoq kubʼ tnajsaʼn Jehová til (kjawil uʼjit Salmo 32:1-3, 5).

15. a) ¿Tiʼ juntl xnaqʼtzbʼil in nel qiʼn tiʼjju bʼant tuʼn aj kawil David? b) ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn miʼn ttzaj bʼajxix qkʼuʼj? (Qʼonka twitza tiʼj « Junjun nabʼil tuʼn miʼn ttzaj bʼajxix qkʼuʼj»).

15 Toj junjuntl maj, jaku tzaj bʼaj qkʼuʼj kyiʼj tiʼchaq toj ambʼil jaʼlo. Jun techel, tej tkubʼ ttzʼibʼin David Salmo 55, in xobʼtoq tuʼnju jakutoq tzaj nya bʼaʼn tiʼj tchwinqlal (Salmo 55:2-5). Noqtzun tuʼnj, mintiʼ xi tqʼoʼn ambʼil tuʼn tkubʼ naj qʼuqbʼil tkʼuʼj tiʼj Jehová tej ttzaj bʼaj tkʼuʼj. Kubʼsan David twitz Jehová tuʼn tonin tiʼj. Nya oʼkx jlu bʼant tuʼn, ax ikx ok tilil tuʼn tuʼn kykyaj nya bʼaʼn toj ttxolil (2 Samuel 15:30-34). In nel qiʼn juntl tbʼanel xnaqʼtzbʼil tiʼjju bʼant tuʼn David. Qqʼonk tilil tuʼn kykyaj nya bʼaʼn toj ttxolil ex tuʼn tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa tzul tonin Jehová qoʼ ex nya tuʼn t-xi qqʼoʼn ambʼil tuʼn ttzaj bʼajxix qkʼuʼj.

16. ¿Alkye tten in chʼiy qʼuqbʼil qkʼuʼj tuʼn t-xilen tbʼi Dios?

16 Ex junjuntl maj, jaku tzaj bʼaj qkʼuʼj tiʼjju jaku tzaj toj ambʼil tzul. Noqtzun tuʼnj, mintiʼ tuʼn ttzaj bʼaj qkʼuʼj kyiʼj tiʼchaq naʼmx kybʼaj. At maj mintiʼ in che ikʼ qeju tiʼchaq nya bʼaʼn in kubʼ qximen. Nya oʼkxju, bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa jaku tzʼok t-xqʼuqin Jehová qoʼ tiʼj alkyexku tiʼ. In chʼiy qʼuqbʼil qkʼuʼj tuʼnju t-xilen tbʼi Dios. In nel qnikʼ tiʼj qa a t-xilen tbʼi Dios, «A in Nok te Tkyaqil» (Éxodo 3:14). Aju t-xilen tbʼi Dios, in tzaj tyekʼun qa kjapunel twiʼ kykyaqil t-ximbʼetz o che tzaj ttziyen qe. Tuʼntzunju, mintiʼ tuʼn ttzaj bʼaj qkʼuʼj tiʼjju naʼmx tbʼaj. Jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa che ul tkʼiwlaʼn Jehová qeju tmajen kukx in che ajbʼen te ex kʼonil kyiʼj tuʼn miʼn ttzaj bʼajxix kykʼuʼj kyuʼn nya bʼaʼn e ikʼ toj ambʼil ojtxi, ex tiʼjju toj ambʼil jaʼlo, ex kyiʼj tiʼchaq jaku che bʼaj toj ambʼil tzul.

QO YOLIN TUKʼIL JUN QʼUQLI QKʼUʼJ TIʼJ

17, 18. Qa in tzaj bʼaj qkʼuʼj, ¿alkye tten jaku tzʼonin qiʼj qa ma qo yolin tukʼil jun qʼuqli qkʼuʼj tiʼj?

17 Aju tkyajin onbʼil jaku tzʼonin qiʼj tuʼn miʼn ttzaj bʼajxix qkʼuʼj, aju qa ma txi qqʼamaʼn qbʼis ex tiʼ in kubʼ qnaʼn te jun qʼuqli qkʼuʼj tiʼj. Jakulo qo tzaj onin tuʼn qchmil moqa qxuʼjil, jun tbʼanel qamiw moqa jun ansyan tuʼn telxix qnikʼ tiʼj tiʼ in bʼaj qiʼj. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa «tuʼn tlaj bʼis, bʼiʼx in tzaj bʼaj tkʼuʼj xjal; pero tuʼnju yol bʼaʼnxix, in jaw tzalaj» (Proverbios 12:25). Ax ikx in tzaj tqʼamaʼn qa mintiʼ ma txi qqanin onbʼil, mlay tzʼel toj tbʼanel aju qajbʼil tuʼn tbʼant (Proverbios 15:22).

18 Ax ikx in che onin chmabʼil qiʼj tuʼn miʼn ttzaj bʼajxix qkʼuʼj. Tkyaqil seman in qo ten kyukʼil qerman kyoj chmabʼil, aʼyeju in che ximen qiʼj ex kyajbʼil tuʼn kyonin qiʼj (Hebreos 10:24, 25). Aj tbʼaj «qkyuwsan qibʼ qxolx», in tzaj tqʼoʼn qipumal ex in nonin qiʼj tuʼn qex twitz alkyexku nya bʼaʼn (Romanos 1:12).

AJU QAMIWBʼIL TUKʼIL DIOS IN TZAJ TQʼOʼN MAS QIPUMAL

19. ¿Tiquʼn jaku tzʼok qeʼ tkʼuʼja tiʼj qa jaku tzʼonin tamiwbʼila at tukʼil Dios aj tok weʼya kywitz nya bʼaʼn?

19 Jun ansyan in najbʼen kyxol jun kʼloj okslal te Canadá, el tnikʼ tiʼj qa nim toklen tuʼn tkyaj qqʼoʼn toj tqʼabʼ Jehová aju in bʼaj qkʼuʼj tiʼj. Aju erman lu aj xnaqʼtzal ex nim in sikt tuʼn taqʼun lu. Ax ikx at jun tyabʼil at toklen tukʼilju aj ttzaj bʼaj tkʼuʼj jun xjal. ¿Jatumel in tzaj tipumal tuʼn miʼn ttzaj bʼaj tkʼuʼj? Aju in bʼant tuʼn, in nok tilil tuʼn tuʼn kukx tchʼiy tamiwbʼil tukʼil Jehová. Ax ikx in nonin tiʼj aj t-xi tqʼamaʼn te t-xuʼjil tiʼ in kubʼ tnaʼn ex aju onbʼil in tzaj kyqʼoʼn tbʼanel tamiw. Atzun qe txqantl ansyan ateʼ jatumel in nok tchmon tibʼ ex aju Ansyan in bʼet kyojele Ja te Chmabʼil, o che onin tiʼj tuʼn tten t-ximbʼetz kyiʼj tiʼchaq ik tzeʼn te Jehová t-ximbʼetz. Ex onin jun aj qʼanil tiʼj tuʼn tel tnikʼ tiʼj tyabʼil. Tuʼntzunju, el tnikʼ erman tiʼj qa iltoq tiʼj tuʼn tkubʼ tchʼixpuʼn ambʼil tuʼn tojlan ex tuʼn tbʼant ejercicio tuʼn. Chebʼe chebʼe xi t-xnaqʼtzan tibʼ tuʼn miʼn ttzaj bʼajxix tkʼuʼj ex tuʼnju in kubʼ tnaʼn. Toj ambʼil jaʼlo, in kyaj tqʼoʼn toj tqʼabʼ Jehová qeju tiʼchaq mlay bʼant tuʼn.

20. a) ¿Alkye tten jaku kyaj qqʼoʼn aju in bʼaj qkʼuʼj tiʼj toj tqʼabʼ Jehová? b) ¿Tiʼ qo xnaqʼtzal tiʼj toj juntl xnaqʼtzbʼil?

20 Toj xnaqʼtzbʼil lu ma tzʼel qnikʼ tiʼj tiquʼn nim toklen tuʼn tkyaj qqʼoʼn toj tqʼabʼ Jehová aju in tzaj bʼaj qkʼuʼj tiʼj aj qnaʼn Dios, aj quʼjin tiʼj Tyol ex aj qximen tiʼj. Ax ikx nim toklen tuʼn t-xi qqʼoʼn ambʼil tuʼn qtzaj tonin xewbʼaj xjan, tuʼn qyolin tukʼil jun qʼuqli qkʼuʼj tiʼj ex tuʼn qxiʼ kyoj chmabʼil. Toj juntl xnaqʼtzbʼil kʼelel qnikʼ tiʼj alkye tten jaku tzʼonin qiʼj aju ttziybʼil Jehová qa tzul tqʼoʼn jun oyaj qe (Hebreos 11:6).