Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

Xqʼuqink t-ximbʼetza ex kkambʼala kyiʼj nya bʼaʼn tqanil

Xqʼuqink t-ximbʼetza ex kkambʼala kyiʼj nya bʼaʼn tqanil

¡JAKU tzaj nya bʼaʼn tiʼj t-ximbʼetza! At jun tiʼ tukʼil Satanás ex jaku tzʼok tbʼinchaʼn nim nya bʼaʼn qiʼj. ¿Alqiʼj in qo yolin? Tiʼj tkyaqil tqanil nya ax tok, ex bʼinchan maj qe jlu tuʼn tok kybʼinchaʼn nya bʼaʼn tiʼj qximbʼetz.

Elxix tnikʼ apóstol Pablo tiʼjju nya bʼaʼn jaku tzaj tiʼn tqanil in najbʼen tuʼn Satanás, atzun kye txqantl okslal mintiʼ el kynikʼ tiʼj. Jun techel, kubʼ kyximen junjun okslal te tnam Corinto qa at nim qʼuqbʼil kykʼuʼj ex qa mlay che kubʼ tuʼn nya bʼaʼn (1 Cor. 10:12). Tuʼntzunju xi tqʼamaʼn Pablo jlu kye: «In chin bʼisune kyiʼje, mya yajku ma tzʼel txalpuj kynabʼle ex mya tok kykʼuʼje tiʼj Crist, ik tzaʼn te Eva kubʼ sbʼuʼn tuʼn lobʼaj tuj xmoxbʼil» (2 Cor. 11:3).

Aqeju yol tqʼama Pablo in tzaj kyyekʼin qe qa il tiʼj tuʼn tok qxqʼuqin qibʼ ex tuʼn miʼn tok qeʼ qkʼuʼj qiʼjx. Tuʼn miʼn tok bʼinchaʼn nya bʼaʼn tiʼj qximbʼetz kyuʼn nya bʼaʼn tqanil, ilxix tiʼj tuʼn tel qnikʼ tiʼj qa jaku tzaj kyiʼn nya bʼaʼn ex qa il tiʼj tuʼn tok qxqʼuqin qibʼ.

¿TIʼ NYA BʼAʼN JAKU TZAJ KYIʼN?

Ateʼ nya ax tok tqanil ex sbʼubʼil in che etz qʼoʼn tuʼntzun tok kybʼinchaʼn nya bʼaʼn tiʼj kyximbʼetz xjal ex tiʼj kymod. Aju tqanil lu at toklen tukʼil «nya ax tok yol, chʼixpubʼil tiʼj jun tqanil, sbʼubʼil, aj kyajbʼen junjuntl tiʼ kyuʼn tuʼn kybʼinchante nya bʼaʼn, tuʼn miʼn tten tbʼanel qximbʼetz, [...] [ex] tuʼn tkubʼ tiʼj qximbʼetz kyuʼn». Ex toj jlu in najbʼen qe «nya bʼaʼn tiʼchaq, aju nya tzʼaqli ex aju jaku tzaj tiʼn nya bʼaʼn kyiʼj txqantl» (Propaganda and Persuasion).

¿Tiquʼn nya bʼaʼn tqanil lu? Tuʼnju jaku tzaj tiʼn nim nya bʼaʼn qiʼj ik tzeʼn gas at veneno toj, mintiʼ in nok qkeʼyin ex mintiʼ in qnaʼ aj t-xi qsqoʼn. Ax jaku bʼaj kyukʼil nya bʼaʼn tqanil, chebʼe chebʼe jaku tzʼok kybʼinchaʼn nya bʼaʼn tiʼj qximbʼetz. Jun xjal in xnaqʼtzan tiʼj kyanqʼibʼil xjal, aju Vance Packard tbʼi, tqʼama qa jaku chʼexpaj t-ximbʼetz nim qe tuʼn ex qa mas jaku kubʼ qiʼj kyuʼn twitzju in kubʼ qximen. Ax ikx in tzaj tqʼamaʼn juntl xjal at tojtzqibʼil qa in kubʼ kynaʼn xinaq ex xuʼj «tuʼn tkubʼ kybʼinchaʼn junjun tiʼchaq ikʼbʼilxix» tuʼn nya bʼaʼn tqanil. Ax ikx tqʼama qa tuʼn jlu o che kubʼ bʼiyoʼn nim kʼloj kyyajil xjal, o tzaj tiʼn qʼoj, ikʼbʼil kyxol kyyajil xjal, o naj mujbʼabʼil kyxol kʼloj okslabʼil ex junjuntl nya bʼaʼn (Easily Led—A History of Propaganda).

Qa jaku qo kubʼ sbʼuʼn kyuʼn junjun tqanil kyuʼn xjal, ¿maspe nya kwest tuʼn tbʼant jlu tuʼn Satanás? Atxix tej ttzaj tzyet tkyaqil, tzyet tuʼn t-xnaqʼtzan Satanás tiʼj kymod xjal. Ex tuʼnju in kawin kyibʼaj xjal, jaku tzʼajbʼen alkyexku tiʼ tuʼn tuʼntzun tok kybʼiʼn xjal qe nya ax tok tyol (1 Juan 5:19; Juan 8:44). O bʼaj tzpetsaʼn kyximbʼetz nim xjal ex tuʼntzunju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa «in sbʼun kyiʼj kykyaqil xjal twitz txʼotxʼ» (Apoc. 12:9; 2 Cor. 4:4). ¿Alkye tten jaku tzʼok qxqʼuqin qibʼ kyiʼj sbʼubʼil in najbʼen tuʼn?

XQʼUQINK T-XIMBʼETZA

Kyaj t-xnaqʼtzaʼn Jesús tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼntzun miʼn qkubʼ kyuʼn nya bʼaʼn tqanil. Tqʼama jlu: «Kʼelel kynikʼe tiʼj ju yol axix tok, ex che tzoqpetele tuʼnju yol axix tok» (Juan 8:31, 32). Toj jun nimaq qʼoj, in nok tilil tuʼn jun kʼloj soldad tuʼn tel kynikʼ tiʼj jatumel jaku tzaj qʼoʼn axix tok tqanil kye, tuʼnju che okel ten juntl kʼloj aj qʼoj qʼamal nya ax tok yol tuʼn kykubʼ sbʼuʼn. Ax jlu jaku bʼant quʼn tuʼntzun tok qxqʼuqin qibʼ tiʼj aj qʼoj qiʼj. In tzaj tqʼoʼn Jehová qe tqanil axix tok qe toj Tyol. Ex toj Tyol jaku che kanet tkyaqil onbʼil quʼn tuʼntzun tkubʼ kyiʼj nya bʼaʼn tqanil in che ajbʼen tuʼn Satanás (2 Tim. 3:16, 17).

Ojtzqiʼn jlu tuʼn Satanás, aju in qʼamaʼn tiʼj nya bʼaʼn tqanil. Tuʼntzunju, in che ajbʼen qe tiʼchaq te twitz txʼotxʼ tuʼn tuʼntzun tok kyqʼoʼn xjal kywiʼ tiʼj ex tuʼn miʼn tten ambʼil kyiʼj tuʼn kyxnaqʼtzan nix tuʼn kyuʼjin tiʼj Tyol Dios. ¡Miʼn txi tqʼoʼna ambʼil tuʼn tkubʼ sbʼuʼna tuʼn jlu! (Efes. 6:11). Kʼokel tilil quʼn «tuʼn telxix» qnikʼ tiʼjju axix tok (Efes. 3:18). Ximana tiʼjju tqʼama aj xnaqʼtzal Noam Chomsky: «Mi jun jaku tzʼokx qʼonte axix tok toj qwiʼ. Aqoʼ tuʼn qyjon tiʼj». Tuʼntzunju, bʼaʼn tuʼn tjyona tiʼj axix tok aj t-xnaqʼtzana tiʼj «Tuʼjil tyol Dios tkyaqil qʼij» (Hech. 17:11).

Tuʼn miʼn tok bʼinchaʼn nya bʼaʼn tiʼj qximbʼetz kyuʼn nya bʼaʼn tqanil, il tiʼj tuʼn tel qnikʼ tiʼj qa jaku tzaj kyiʼn nya bʼaʼn ex qa kʼokel qxqʼuqin qibʼ.

Bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa nya taj Satanás tuʼn qximen tiʼj jun tiʼ ex tuʼn telxix qnikʼ tiʼj. ¿Tiquʼn? Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn jun uʼj, jun rat naj in xi kybʼiʼn xjal jun tqanil qa mintiʼ in che kubʼ ten ximel tiʼj (Media and Society in the Twentieth Century). Tuʼntzunju, miʼn txi tnimana tkyaqilju in tzaj qʼamaʼn teya (Prov. 14:15). Bʼaʼn tuʼn tajbʼen tnabʼila ex t-ximbʼetza o tzaj tqʼoʼn Dios tuʼntzun tok qeʼ tkʼuʼja tiʼj qa at axix tok tukʼila (Prov. 2:10-15; Rom. 12:1, 2).

QXQʼUQINK QIBʼ TUʼNJU TAJ SATANÁS TUʼN TNAJ MUJBʼABʼIL QXOL

Ax ikx in che ajbʼen tqanil kyuʼn soldad tuʼntzun ttzaj kyxobʼil aj qʼoj. Bʼalo jaku tzʼok tilil kyuʼn tuʼn ttzaj qʼoj kyxol juntl kʼloj soldad moqa tuʼn tel kypan kyibʼ kyiʼj kyukʼil. El tnikʼ jun nejenel kye soldad te tnam Alemania qa mintiʼ e kambʼan tiʼj Tnejel Nimaq Qʼoj twitz Tkyaqil Txʼotxʼ tuʼn «tqanil tzaj kyqʼoʼn aj qʼoj bʼiʼx naj kynabʼil xjal tuʼn, ik tzeʼn in naj tnabʼil jun ẍik tuʼn jun kan». Chʼixme ax sbʼubʼil in najbʼen tuʼn Satanás tuʼntzun miʼn tten mujbʼabʼil kyxol erman ex tuʼn tkubʼ qiʼj tuʼn. Jun techel, jaku tzaj tiʼn nya bʼaʼn kyxol erman, moqa jaku kubʼ kynaʼn qeju in kubʼ kyximen qa otoq tzʼok bʼinchaʼn nya bʼaʼn kyiʼj tuʼn tel kypan kyibʼ tiʼj ttnam Jehová.

¡Miʼn txi tqʼoʼna ambʼil tuʼn tkubʼ sbʼuʼna! Qʼonxa ambʼil te Tyol Dios tuʼn ttzaj tyekʼin tbʼeya. In qo tzaj tonin Tyol Dios tuʼn tkubʼ qnajsaʼn kyil txqantl ex tuʼn t-xi qbʼinchaʼn naj tiʼj jun nya bʼaʼn in tzaj qxol tuʼntzun kukx tten mujbʼabʼil qxol (Mat. 5:23, 24; Col. 3:13, 14). Ax ikx in tzaj tqʼamaʼn tiʼ nya bʼaʼn jaku tzaj qa ma tzʼel qpan qibʼ tiʼj ttnam Jehová (Prov. 18:1TNM). Qʼonk t-ximbʼetze toj malbʼil tuʼn tel tnikʼa tiʼj qa in sbʼun Satanás tiʼja kyuʼn nya bʼaʼn tqanil. Jun techel, bʼaʼn tuʼn t-ximana tiʼj tiʼ kubʼ tnaʼna tej tok bʼinchaʼn jun nya bʼaʼn tiʼja. Ex jaku kubʼ t-xjelina jlu: «¿Tiʼ nmode kubʼ nyekʼine? ¿Kubʼpe nyekʼine nximbʼetze ik tzeʼn kye xjal moqa ik tzeʼn te Jehová?» (Gál. 5:16-26; Efes. 2:2, 3).

QEʼK TKʼUʼJA KYIʼJ QʼIL TWITZ AQʼUNTL

Qa ya mintiʼ ma tzʼok qeʼ tkʼuʼj jun soldad tiʼj nejenel kywitz, ya mlay bʼant tqʼojin. Tuʼntzunju, in nok tilil kyuʼn qe qʼol tqanil tuʼn miʼn tok qeʼ kykʼuʼj soldad tiʼj nejenel kyxol. In xi kysputin tqanil ik tzeʼn jlu: «Nya bʼaʼn tuʼn tok qeʼ kykʼuʼje kyiʼj nejenel kyxole», moqa «¡Che xeʼle toj najen kyuʼn!». Ex in nok tilil kyuʼn tuʼn kyajbʼen junjun kypaltil tuʼntzun tkubʼ kyximen txqantl qa ax tok aju in kyqʼamaʼn. Axju in bʼant tuʼn Satanás. Kukx in nok tilil tuʼn tuʼn miʼn tok qeʼ qkʼuʼj kyiʼj xjal in che ajbʼen tuʼn Jehová tuʼn kykubʼ nej twitz aqʼuntl toj ttnam.

¿Alkye tten jaku tzʼok t-xqʼuqin tibʼa? Bʼaʼn tuʼn tkubʼ t-ximana tuʼn kukx ttena toj ttnam Jehová ex tuʼn tonina kyiʼj qeju o tzʼok qʼoʼn kyoklen maske nya tzʼaqli qe (1 Tes. 5:12, 13). Miʼn txi tqʼoʼna ambʼil tuʼn tel tzpeta kyuʼn qeju o tzʼel kypan kyibʼ tiʼj axix tok moqa tuʼn alkyexku juntl aj qʼoj tiʼj ttnam Jehová, maske jaku kubʼ qximen qa ax tok aju in kyqʼamaʼn (2 Tes. 2:2; Tito 1:10). Bʼaʼn tuʼn t-xi tbʼiʼna nabʼil xi qʼoʼn te Timoteo: qʼonk twiʼya tiʼj axix tok tzaj xnaqʼtzaʼn teya ex miʼn tzikʼ tnaʼl tuʼna jatumel el tnikʼa tiʼj (2 Tim. 3:14, 15). At nim yekʼbʼil tiʼj qa jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj majen in bʼant taqʼun, aju o jaw tskʼoʼn Jehová tuʼn ttzaj tqʼoʼn axix tok xnaqʼtzbʼil qe tojju 100 abʼqʼi ma tzikʼ (Mat. 24:45-47; Heb. 13:7, 17).

MIʼN TZAJ XOBʼA

Ax ikx, bʼaʼn tuʼn ttzaj tnaʼna qa jaku tzʼajbʼen qxobʼil tuʼn Satanás tuʼn tok tbʼinchaʼn nya bʼaʼn qiʼj, «jun sbʼubʼil atxix ojtxe tzyet tajbʼen» (Easily Led—A History of Propaganda). Jun techel, tqʼama Philip Taylor, jun xjal in xnaqʼtzan tiʼjju bʼaj ojtxe, qa kubʼ kyiʼj aj qʼoj kyuʼn aj Asiria tuʼnju «ok kyxobʼtzan ex tuʼnju xi kysamaʼn tqanil nya ax tok». Axju in bʼant tuʼn Satanás, in najbʼen qxobʼil kywitz xjal, ikʼbʼil, kyimen, moqa alkyexku juntl tiʼ tuʼn tuʼntzun ttzaj bʼaj qkʼuʼj ex tuʼn miʼn qajbʼentl te Jehová (Is. 8:12; Jer. 42:11; Heb. 2:15).

¿Kxelpe tqʼoʼna ambʼil te Satanás tuʼn ttzaj xobʼa tuʼn tuʼntzun ttzaj bʼaj tkʼuʼja ex tuʼn tkubʼ tbʼinchaʼna jun il twitz Jehová? Tqʼama Jesús jlu: «Miʼn che xobʼe kywitz qeju in kubʼ kybʼyoʼn t-ximlal xjal ex mintiʼ mastl jaku bʼant kyuʼn» (Luc. 12:4). Bʼaʼn tuʼn tok qeʼ tkʼuʼja tiʼj ttziybʼil Jehová qa kxqʼuqil tiʼja ex qa tzul tqʼoʼn nim tipumala, ex qa kʼonil tiʼja tuʼn miʼn ttzaj xobʼa ex tuʼn kukx tajbʼena te (2 Cor. 4:7-9; 1 Ped. 3:14).

Ax tok, at maj jaku tzaj xobʼa ex jaku tzaj bʼaj tkʼuʼja. Noqtzun tuʼnj, bʼaʼn tuʼn ttzaj tnaʼna qe yol xi tqʼamaʼn Jehová te Josué: «Aqine in chin qʼmante teya tuʼn tten tipuna ex kyuwx tkʼuʼja. Miʼn xobʼa ex miʼn bʼaj tkʼuʼja, porque aqine Tmana aju Tdiosa chin tele tukʼila noq jatumchaq kxeʼla» (Jos. 1:9). Aj ttzaj bʼaj tkʼuʼja, bʼaʼn tuʼn tok ten naja naʼl Dios ex qʼamanxa te Jehová tkyaqilju in bʼaj tkʼuʼja tiʼj. Jaku tzʼok qeʼ tkʼuʼja tiʼj qa kʼokel xqʼuqin tanmiya ex t-ximbʼetza tuʼn mujbʼabʼil in tzaj tqʼoʼn Jehová, iktzun tten kbʼel kyiʼj nya bʼaʼn tqanil quʼn, aʼyeju in che ajbʼen tuʼn Satanás (Filip. 4:6, 7, 13).

¿Naʼnx tuʼna tiʼ tqanil ajbʼen tuʼn rabsaqué, aju xi samaʼn tuʼn aj kawil te Asiria tuʼn kytzaj xobʼ tmajen Dios? Tqʼama qe yol ik tzeʼn jlu: «Mintiʼ jun jaku kolin kyiʼje toj kyqʼabʼ aj Asiria. Axpe ikx, mlay tzʼonin Kydiose Jehová kyiʼje». Ax ikx tqʼamatl jlu: «Ax Jehová ma tzaj samante qeye tuʼn tkubʼ qxitene lugar lu». Xi tqʼuqbʼaʼn Jehová tkʼuʼj aj kawil te tnam Judá kyukʼil qe yol lu: «Miʼn xobʼa kyuʼn qe yol mya bʼaʼn ma qʼmanjtz wiʼje kyuʼn qe tmajen rey te Asiria» (2 Rey. 18:22-25; 19:6). Yajxitl, tzaj tsamaʼn jun anjel aju kubʼ bʼyonte 185,000 kysoldad aj Asiria toj junx qonikʼen (2 Rey. 19:35).

TENX TNABʼILA EX BʼINXA JEHOVÁ TOJ TKYAQIL AMBʼIL

¿O tzʼok tqʼoʼn twitza tiʼj jun película jatumel in netz yekʼin qa mintiʼ in nel tnikʼ jun xjal tiʼj qa otoq che jyon txqantl tumel tuʼn tkubʼ sbʼuʼn? ¿Kubʼpe tnaʼna tuʼn t-xi tqʼamaʼne jlu te: «Miʼn tzʼok tqʼoʼna twiʼya kyiʼj, noq oʼkx kyaj tuʼn kysbʼuʼn tiʼja»? Qa ikju, bʼaʼn tuʼn t-ximana kyiʼj anjel in che keʼyin qiʼj ex in tzaj kyqʼamaʼn: «¡Miwt kubʼ sbʼuʼna tuʼn Satanás!».

Miʼn tzʼok tqʼoʼn twiʼya kyiʼj tqanil in che ajbʼen tuʼn Satanás (Prov. 26:24, 25). Bʼinxa Jehová ex qeʼk tkʼuʼja tiʼj toj tkyaqil ambʼil (Prov. 3:5-7). Kʼamonxa txokbʼil in tzaj tqʼoʼn teya: «Nkʼwaʼl, toka at tnabʼla, tuʼntzun ntzalaje tiʼja» (Prov. 27:11). Qa ma bʼant jlu tuʼna, kʼokel t-xqʼuqina t-ximbʼetza ex kbʼel kyiʼj nya bʼaʼn tqanil tuʼna.