Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

Asá, Jehosafat, Ezequías, ex Josías

Qo ajbʼen te Jehová tuʼn tkyaqil qanmi

Qo ajbʼen te Jehová tuʼn tkyaqil qanmi

«In chin kubʼsane twitza Nman, tuʼn ttzaj tnaʼna tzaʼn tten ma chin ajbʼene teya tuj tumelxix ex tzʼaqlxix, ex ma nbʼinchaye aju in tzalaja tiʼj» (2 REYES 20:3).

BʼITZ: 52 EX 32

1-3. ¿Tiʼ t-xilen tuʼn qajbʼen te Jehová tuʼn tkyaqil qanmi? Qʼamantza jun techel.

QKYAQILX aj il qoʼ ex in qo el txalpaj. Tuʼntzunju, in xi qqʼoʼn chjonte te Jehová tej ttzaj tsamaʼn Tkʼwaʼl tuʼntzun qklet ex tuʼnju taj tuʼn tkubʼ tnajsaʼn qil. Qa mintiʼ ma jaw qnimsan qibʼ ex qa ma tzʼajtz tiʼj qanmi, jaku txi qqanin te Jehová tuʼn tkubʼ tnajsaʼn qil. Bʼaʼn tuʼn tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa mlay kubʼ tqʼoʼn qkastiw ik tzeʼn kyajlal qil tuʼnju aj il qoʼ (Salmo 103:10). Maske ikju, taj Jehová tuʼn qajbʼen te ‹tuʼn tkyaqil qanmi› (1 Crónicas 28:9). ¿Alkye tten jaku bʼant quʼn maske aj il qoʼ?

2 Tuʼn ttzaqʼwet xjel lu, bʼaʼn tuʼn tok qmojbʼaʼn tanqʼibʼil aj kawil Asá tukʼil tanqʼibʼil aj kawil Amasías. Kykabʼil kubʼ kybʼinchaʼn tbʼanel, noqtzun tuʼnj, ax ikx i el txalpaj tuʼnju aj il qe. Maske ikju, in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios tiʼj Asá qa «kukx o japun tyol Qman tuʼn tuj tkyaqil tanqʼibʼl» (2 Crónicas 15:16, 17; 25:1, 2; Proverbios 17:3). Tuʼn tkyaqil tanmi Asá ok tilil tuʼn tuʼn ttzalaj Jehová (1 Crónicas 28:9). Atzunte Amasías, mintiʼ ajbʼen te Jehová «tuʼn tkyaqil tanmi». Tej otoq kubʼ kyiʼj aj qʼoj tuʼn, xi tiʼn qe tilbʼilal attoq toj tnam ex ok ten kʼulul kywitz (2 Crónicas 25:11-16).

3 Aju xjal in najbʼen te Jehová tuʼn tkyaqil tanmi, in nok tkʼujlaʼn tuʼn tkyaqil tipumal ex taj tuʼn tkʼulin te te jumajx. Aj tyolin Tyol Dios tiʼj qanmi, chʼixmi tkyaqil maj in yolin tiʼjju in kubʼ qnaʼn, tiʼjju in kubʼ qximen, tiʼjju qgan, kyiʼj tiʼchaq in kubʼ qximen tuʼn tbʼant toj ambʼil tzul ex tiquʼn in kubʼ qbʼinchaʼn jun tiʼ. Maske aj il qoʼ, jaku qo ajbʼen te Jehová tuʼn tkyaqil qanmi. Qo ajbʼel te tuʼnju kʼujlaʼn quʼn ex nya tuʼnju in qo ok obligarin, ex nya tuʼnju naqʼli qo tuʼn tbʼant quʼn (2 Crónicas 19:9TNM).

4. ¿Tiʼ qo xnaqʼtzal tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu?

4 Tuʼn tel qnikʼ tiʼj tiʼ t-xilen tuʼn qajbʼen te Jehová tuʼn tkyaqil qanmi, qo xnaqʼtzan tiʼj tanqʼibʼil Asá, Jehosafat, Ezequías ex Josías. Aqeju aj kawil lu te tnam Judá, kukx e ajbʼen te Jehová ex tzalaj kyuʼn maske i el txalpaj. Tqʼama Jehová qa e ajbʼen te tuʼn tkyaqil kyanmi. ¿Tiquʼn tqʼama jlu? ¿Alkye tten jaku tzʼel qkanoʼn kyiʼj aj kawil lu? Qo xnaqʼtzan tiʼj.

AJBʼEN ASÁ TUʼN TKYAQIL TANMI TE JEHOVÁ

5. ¿Tiʼ bʼant tuʼn Asá tej tok te aj kawil?

5 A Asá ok te toxin aj kawil toj tnam Judá tej kubʼ paʼn Israel toj kabʼe kawbʼil, aju tkawbʼil Israel ex aju tkawbʼil Judá. Tej tok Asá te aj kawil toj tnam Judá, el tiʼn kʼulbʼil nya ax tok ex kybʼinchbʼen xjal in che yaẍintoq toj tnam. Kubʼ tbʼuchin qe tilbʼilal in che kʼulintoq xjal twitz ex i ex tlajoʼn qe xinaq, moqa ichan, in che yaẍintoq toj tja Dios. Axpe ikx, el tiʼn toklen tyaʼ tuʼnju otoq kubʼ tbʼinchaʼn «jun tilbʼilal» nya bʼaʼn (1 Reyes 15:11-13). Ax ikx onin Asá kyiʼj xjal «tuʼn kyok lpeʼ tiʼj Qman» ex tuʼn «kyjapun qe tley ex qe tmandamyent kyuʼn». Ok tilil tuʼn tuʼn tonin kyiʼj xjal tuʼn kykʼulin te Jehová (2 Crónicas 14:4).

El tiʼn Asá kʼulbʼil nya ax tok tjaqʼ tkawbʼil

6. ¿Tiʼ bʼant tuʼn Asá tej kypon aj Etiopía qʼojil tiʼj tnam Judá?

6 Kyoj tnejel lajaj abʼqʼi tkawbʼil Asá, e ten xjal toj tzalajbʼil toj tnam Judá. Yajxitl, e pon jun millón kysoldad aj Etiopía kyukʼix 300 kar in che ajbʼen toj qʼoʼn tuʼntzun kyok tzoqpaj kyiʼj aj Judá (2 Crónicas 14:1, 6, 9, 10TNM). ¿Tiʼ bʼant tuʼn Asá? Ok qeʼ tkʼuʼj qa kʼoniltoq Jehová kyiʼj tmajen, tuʼntzunju xi tqanin onbʼil te tuʼntzun kykambʼan tiʼj qʼoj (kjawil uʼjit 2 Crónicas 14:11). Toj junjun maj, onin Jehová kyiʼj tmajen tuʼn kykambʼan tiʼj qʼoj maske mintiʼ in che ajbʼentoq aj kawil toj tumel te. Iktzun tten kubʼ tyekʼun Jehová qa a aju Dios axix tok (1 Reyes 20:13, 26-30). Noqtzun tuʼnj, toj ambʼil lu onin Jehová kyiʼj tmajen tuʼnju ok qeʼ tkʼuʼj Asá tiʼj. Tzaj ttzaqʼweʼn Jehová tnaʼj Dios Asá tej tkubʼ kyiʼj aj Etiopía kyuʼn (2 Crónicas 14:12, 13). Tej tikʼtl mas ambʼil, kubʼ tbʼinchaʼn Asá jun nya bʼaʼn, tuʼnju xi tqanin onbʼil te aj kawil te Asiria ex nya te Jehová (1 Reyes 15:16-22). Maske ikju, ok tqʼoʼn Jehová twitz tiʼj Asá qa kʼujlaʼntoq tuʼn. «Kukx ajbʼen Asa te Qman tuʼn tkyaqil tanmi». ¿Alkye tten jaku tzʼel qkanoʼn tbʼanel techel kyaj tqʼoʼn? (1 Reyes 15:14).

7, 8. ¿Alkye tten jaku tzʼel qkanoʼn techel kyaj tqʼoʼn Asá?

7 ¿Alkye tten jaku tzʼel qnikʼ tiʼj qa in qo ajbʼen te Jehová tuʼn tkyaqil qanmi? Jaku kubʼ qxjelin jlu: «¿In xi nnimane Jehová kyoj ambʼil kwest? ¿In kubʼpe nximane tuʼn wonine tuʼn tten ttnam Jehová saq?». Bʼaʼn tuʼn qximen tiʼj tej tel tiʼn Asá toklen tyaʼ, mintiʼ tzaj xobʼ tuʼn tbʼant jlu tuʼn. Ax ikx qe at maj il tiʼj tuʼn tten qipumal ik tzeʼn te Asá. Jun techel, ¿tiʼ kbʼantel quʼn qa at jun toj qja moqa jun qamiw ma tzʼex lajoʼn toj ttnam Jehová tuʼnju mintiʼ in najtz tiʼj tanmi? ¿Kʼelelpe qpan qibʼ tiʼj? ¿Tiʼ ktzajel tqʼamaʼn qanmi tuʼn tbʼant quʼn?

8 Ik tzeʼn Asá, at maj jaku kubʼ qnaʼn qa kykyaqil xjal in che qʼojin qiʼj. Jakulo che ok ten qukʼil moqa aʼye aj xnaqʼtzal toj tja xnaqʼtzbʼil xmayil qiʼj tuʼnju testigos de Jehová qoʼ. Ax ikx, jakulo che ok ten qukʼil toj aqʼuntl xmayil qiʼj tuʼnju in xi qqanin junjun qiʼj tuʼn qxiʼ kyoj nimaq chmabʼil moqa tuʼnju mintiʼ in qo aqʼunan mas or tuʼn tkanet mas pwaq quʼn. Kyoj ambʼil lu, bʼaʼn tuʼn tok qeʼ qkʼuʼj tiʼj Jehová ik tzeʼn bʼant tuʼn Asá. Qo naʼn Dios te Jehová, miʼn qo tzaj xobʼ ex kukx qbʼinchanku aju bʼaʼn. Bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa tzul tqʼuqbʼaʼn Jehová qkʼuʼj ik tzeʼn xi tqʼuqbʼaʼn tkʼuʼj Asá.

9. ¿Tiquʼn jaku tzalaj Jehová quʼn aj qpakbʼan?

9 Nya oʼkx ximen Asá tiʼjx. Ax ikx ximen tiʼj alkye tten jakutoq tzʼonin kyiʼj txqantl tuʼn kyjyon tiʼj Jehová. Ax ikx qe in qo onin kyiʼj xjal tuʼn kykʼulin te Jehová. In nok tqʼoʼn Jehová twitz tiʼj aj qyolin tiʼj kyukʼil txqantl. Jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa in tzalaj qa in qo pakbʼan tuʼnju kʼujlaʼn quʼn ex tuʼnju in qo ximen kyiʼj xjal, ex tiʼjju kbʼajel kyiʼj toj ambʼil tzul.

JYON JEHOSAFAT TIʼJ JEHOVÁ

10, 11. ¿Alkye tten jaku tzʼel qkanoʼn techel kyaj tqʼoʼn Jehosafat?

10 Attoq jun tkʼwaʼl Asá, Jehosafat tbʼi. In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa kukx ‹bʼet Jehosafat ik tzeʼn te Asá aju tman› (2 Crónicas 20:31, 32). ¿Alkye tten bʼant tuʼn? Onin kyiʼj xjal tuʼn kykʼulin te Jehová ik tzeʼn bʼant tuʼn ttat. Xi tsamaʼn junjun xjal kyoj lugar ateʼ tjaqʼ tkawbʼil tnam Judá tuʼntzun t-xi kyxnaqʼtzaʼn kye xjal aju in tzaj tqʼamaʼn libro «jatum tzʼibʼan tley Qman tuj» (2 Crónicas 17:7-10). Ax ikx, xiʼ Jehosafat kyoj lugar jatumel attoq kawbʼil te jawni te tnam Israel ex jatumel attoq qe witz te Efraín. Bʼant jlu tuʼn tuʼntzun tonin kyiʼj xjal tuʼn kykʼulin juntl maj te Jehová (2 Crónicas 19:4). Kukx jyon Jehosafat «tiʼj Dios tuʼn tkyaqil tanmi» (2 Crónicas 22:9).

Onin Jehosafat kyiʼj xjal tuʼn kykʼulin juntl maj te Jehová

11 Toj ambʼil jaʼlo, taj Jehová tuʼn tel kynikʼ xjal te tkyaqil twitz Txʼotxʼ tiʼj, ex jaku qo onin kyiʼj tuʼn tel kynikʼ tiʼj. Bʼaʼn tuʼn tkubʼ qxjelin jlu: «¿In nokpe tilil wuʼne tuʼn npakbʼane tkyaqil xjaw? ¿Waje tuʼn t-xi nqʼoʼne xnaqʼtzbʼil te jun xjal tuʼntzun tajbʼen te Jehová? ¿In chin naʼne Dios tuʼn tkanet jun nxnaqʼtzbʼile?». Jaku tzʼonin Jehová qiʼj tuʼn t-xi tzyet jun xnaqʼtzbʼil tiʼj Tyol quʼn tukʼil jun xjal qa ma tzʼok tilil quʼn. ¿Kʼokelpe tilil quʼn tuʼn t-xi qqʼoʼn xnaqʼtzbʼil tiʼj Tyol Dios te jun xjal, maske ya mlay tentl nim ambʼil qiʼj tuʼn tbʼant junjuntl tiʼchaq quʼn? Bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa onin Jehosafat kyiʼj xjal tuʼn kyajbʼen juntl maj te Jehová. Ax ikx qe jaku qo onin kyiʼj qeju ya mintiʼ in che ex pakbʼal. Ex in bʼaj kybʼinchaʼn ansyan kyten tuʼn kyxiʼ visitaril kye qeju o che ex toj ttnam Jehová jatumel in che anqʼin, qape at jun o kyaj tkolin tuʼn tbʼinchante aju nya bʼaʼn.

12, 13. a) ¿Tiʼ bʼant tuʼn Jehosafat tej ttzaj t-xobʼil? b) ¿Tiquʼn bʼaʼn tuʼn tel qkanoʼn techel kyaj tqʼoʼn Jehosafat?

12 Jun maj, nim kybʼet soldad kyajbʼiltoq tuʼn kyok tzoqpaj tiʼj tnam Judá. Ok lepeʼ Jehosafat tiʼj techel kyaj tqʼoʼn ttat ex ok qeʼ tkʼuʼj tiʼj qa kʼoniltoq Jehová tiʼj (kjawil uʼjit 2 Crónicas 20:2-4). Tzaj nim t-xobʼil Jehosafat. Tuʼntzunju, xi tqanin onbʼil te Jehová ex xi tqʼamaʼn te qa mintiʼtoq tipun nix qe t-xjalil tuʼn tkubʼ kyiʼj aj qʼoj kyuʼn. Ax ikx xi tqʼamaʼn te qa mintiʼtoq bʼiʼn kyuʼn tiʼ jaku bʼant kyuʼn. Ok qeʼ tkʼuʼj Jehosafat qa tzul onintoq tuʼn Jehová. Tqʼama jlu te Jehová: «Ma tzʼok qeʼ qkʼuʼje tiʼja» (2 Crónicas 20:12).

13 Ik tzeʼn Jehosafat, atlo maj mintiʼ ojtzqiʼn quʼn alkye tten tuʼn tbʼant tiʼj jun nya bʼaʼn, axpe ikx, jaku tzaj qxobʼil (2 Corintios 4:8, 9). Noqtzun tuʼnj, bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn tiʼ bʼant tuʼn Jehosafat. Naʼn Dios kywitz kykyaqil xjal ex xi tqʼamaʼn te Jehová qa mintiʼ kyipun tuʼn kykubʼ weʼ kywitz aj qʼoj (2 Crónicas 20:5). Qa mambʼaj teya, jaku tzeʼl tkanoʼna techel kyaj tqʼoʼn Jehosafat. Aj tok weʼya twitz jun nya bʼaʼn ex mintiʼ in nel tnikʼa tiʼj tiʼ jaku bʼant tuʼna, qʼamanxa te Jehová tuʼn tonin tiʼja ex kyiʼj toj tjaya. Miʼn tzaj tchʼixwiya tuʼn t-xi tqanina onbʼil te Jehová kywitz toj tjaya. Iktzun tten kʼelel kynikʼ tiʼj qa at nim qʼuqbʼil tkʼuʼja tiʼj Jehová. Onin Jehová tiʼj Jehosafat, ax ikx kʼonil tiʼja.

KUKX KUBʼ TBʼINCHAʼN EZEQUÍAS AJU BʼAʼN

14, 15. ¿Alkye tten kubʼ tyekʼun Ezequías qa ok qeʼxix tkʼuʼj tiʼj Jehová?

14 Ax ikx ok tilil tuʼn aj kawil Ezequías tuʼn tten jun tbʼanel tamiwbʼil tukʼil Jehová. Bʼant jlu tuʼn maske mintiʼ kubʼ tqʼoʼn ttat jun tbʼanel techel twitz tuʼnju kʼulin kywitz tilbʼilal. El tiʼn «Ezequías qe ja in che ajbʼen te kykʼulbʼil xjal kywiʼ qe witz, e bʼaj tbʼuchin qe abʼj nnoʼk kydiosin xjal, [...] ex bʼaj tpiẍun aju tilbʼilal lobʼaj qʼan kʼuxbʼil, aju otoq kubʼ tbʼinchaʼn Moisés», tuʼnju e ok ten aj Israel kʼulul twitz. Ajbʼen Ezequías te Jehová tuʼn tkyaqil tanmi, ex kukx «japun qe tmandamyent tuʼn, aqeju e tzaj tqʼoʼn Qman te Moisés» (2 Reyes 18:1-6).

15 Akux in kawintoq Ezequías, e okx qe kysoldad Asiria toj tnam Judá ex kubʼ kyximen tuʼn tkubʼ kyxiten tnam Jerusalén. Xmayin aj kawil te tnam Asiria tiʼj Jehová ex ok tilil tuʼn tuʼn ttzaj bʼaj tkʼuʼj Ezequías. Tojju ambʼil kwest lu, ok qeʼ tkʼuʼj Ezequías tiʼj Jehová ex xi tqanin onbʼil te. Ojtzqiʼntoq tuʼn qa mas nim tipumal Jehová at kywitz qe aj Asiria ex qa jakutoq che klet tmajen tuʼn (kjawil uʼjit Isaías 37:15-20). Xi ttzaqʼweʼn Jehová tnaʼj Dios Ezequías tej ttzaj tsamaʼn jun anjel tuʼn tkubʼ tbʼyoʼn 185,000 kysoldad aj Asiria (Isaías 37:36, 37).

16, 17. ¿Alkye tten jaku tzʼel qkanoʼn techel kyaj tqʼoʼn Ezequías?

16 Tej tikʼ mas ambʼil, tzaj yabʼil tiʼj Ezequías ex chʼixmi kyim. Toj ambʼil kwest lu, kubʼsan twitz Jehová tuʼn ttzaj tnaʼn qa kukx otoq tzʼajbʼen te ex tuʼn tonin tiʼj (kjawil uʼjit 2 Reyes 20:1-3). Tzaj tbʼiʼn Jehová tnaʼj Dios Ezequías ex qʼanit tuʼn. Ojtzqiʼn quʼn qa mlay qo yon tuʼn tbʼant jun milagr tuʼn Jehová qiʼj moqa tuʼn tel laqʼeʼ mas toj qqʼij tuʼn. Noqtzun tuʼnj, jaku tzʼok qeʼ qkʼuʼj tiʼj Jehová ik tzeʼn te Ezequías. Jaku txi qqʼamaʼn jlu te: «In chin kubʼsane twitza Nman, tuʼn ttzaj tnaʼna tzaʼn tten ma chin ajbʼene teya tuj tumelxix ex tzʼaqlxix, ex ma nbʼinchaye aju in tzalaja tiʼj». ¿In nokpe qeʼ qkʼuʼj tiʼj qa kukx kxqʼuqil Jehová qiʼj, axpe ikx qa ma tzaj yabʼil qiʼj? (Salmo 41:3).

17 Jaku tzʼonin techel kyaj tqʼoʼn Ezequías qiʼj tuʼn tel qnikʼ tiʼj qa at jun tiʼ il tiʼj tuʼn tbʼaj qchʼixpuʼn. Qape at jun tiʼ mintiʼ in nonin qiʼj tuʼn qok laqʼeʼ ttxlaj Jehová ex qa in nel tiʼn nim ambʼil qiʼj. Jun techel, in najbʼen Internet toj junxichaq tten kyuʼn xjal tuʼntzun kyyolin kyukʼil txqantl. Nim kyxol jlu in nok kyqʼoʼn juntl xjal ik tzeʼn jun kydios. In che jaw labʼin kyiʼj xjal ojtzqiʼnxix kywitz kyuʼn txqantl ex kyiʼj qeju mintiʼ ojtzqiʼn kyuʼn. In nel kypaʼn ambʼil tuʼn tok kykeʼyin qe kyfoto ex tuʼn kyuʼjin tiʼj kyanqʼibʼil. Ax tok, mlay txi qqʼamaʼn qa nya bʼaʼn tuʼn tajbʼen Internet quʼn tuʼn kyxi qqʼolbʼen qe toj qja moqa qe qamiw. Noqtzun tuʼnj, jaku tzʼel tiʼn jlu nim ambʼil qe. Axpe ikx, jaku kubʼ qnaʼn qa nim qoklen aj ttzaj kyqʼamaʼn txqantl qa kygan qe qyol ex qe qfoto in kubʼ qqʼoʼn toj Internet. Ax ikx jaku kubʼ qnaʼn nya bʼaʼn aj tel qnikʼ tiʼj qa ateʼ junjun ya mintiʼ in nok kyqʼoʼn kywitz tiʼjju in kubʼ qqʼoʼn toj Internet. Aj tbʼaj jlu, jaku tzʼonin qiʼj aju bʼant tuʼn apóstol Pablo ex tuʼn Áquila tukʼil Priscila. ¿Elpe kypaʼn nim ambʼil tuʼn tok kyojtzqiʼn tiʼ in bʼant kyuʼn txqantl xjal, mas qeju mintiʼ in che kʼulintoq te Jehová? In tzaj tqʼamaʼn Xjan Uʼj qa «xi tqʼon tibʼ Pablo tuʼn tpakbʼan tiʼj tyol Dios». Ax ikx in tzaj tqʼamaʼn qa xi kychikʼbʼaʼn Áquila ex Priscila Tyol Dios «tuj tumelxix» kye txqantl (Hechos 18:4, 5, 26). Bʼaʼn tuʼn tkubʼ qxjelin jlu: «¿In nokpe nxqʼuqin wibʼe tuʼn miʼn tok nqʼoʼne jun xjal ik tzeʼn jun ndiose? ¿In nokpe tilil wuʼne tuʼn miʼn tel npaʼne ambʼil tuʼn kybʼant junjun tiʼchaq nya nim kyoklen?» (kjawil uʼjit Efesios 5:15, 16).

XI TNIMEN JOSÍAS QE TMANDAMYENT JEHOVÁ

18, 19. ¿Alkye tten jaku tzʼel qkanoʼn techel kyaj tqʼoʼn Josías?

18 Ax ikx xi tnimen Josías qe tmandamyent Jehová «tuʼn tkyaqil tanmi» (2 Crónicas 34:31). Tbisnieto Ezequías te Josías. Tej tzmatoq tal kʼwaʼlx Josías, «tzyet tuʼn tniman te Dios aju Tdios David». Tej qʼiʼntoq 20 abʼqʼi tuʼn, xi tzyet tuʼn tel tiʼn kʼulbʼil nya ax tok toj tnam Judá (kjawil uʼjit 2 Crónicas 34:1-3). Mas ok tilil tuʼn Josías tuʼn ttzalaj Jehová tuʼn kywitz txqantl aj kawil te tnam Judá. Jun qʼij, kanet uʼj tiʼj Tley Dios tuʼn pal toj tja Dios. Aju uʼj kanet tuʼn, axlo uʼj kubʼ ttzʼibʼin Moisés. Tej tjaw tuʼjin aj tzʼibʼil uʼj te Josías, el tnikʼ tiʼj qa iltoq tiʼj tuʼn tbʼant mas tiʼchaq tuʼn tuʼntzun tajbʼenxix te Jehová. Ax ikx onin Josías kyiʼj txqantl tuʼn tbʼant jlu kyuʼn. Aju tbʼanel tzaj tuʼn jlu, akux itzʼxtoq Josías «mintiʼ el kypaʼn kyibʼ xjal tiʼj Qman» (2 Crónicas 34:27, 33).

Tuʼnju tajtoq Josías tuʼn ttzalaj Jehová tiʼj, jun rat naj ok ten bʼinchalte junjun chʼixpubʼil

19 Tchman aj kawil Manasés Josías. Atzlo el tnikʼ Josías tiʼj Manasés qa jaku kubʼ tnajsaʼn Jehová jun il. Aya kuʼxun, ax ikx teya jaku tzʼel tkanoʼna tiʼj Josías ex jaku tzʼok tojtzqiʼna mas Jehová. Ax ikx jaku tzʼel tkanoʼna kyiʼj toj tjaya ya ma che chʼiy ex kyiʼj junjuntl erman toj ttnam Jehová. Jaku txi kyqʼamaʼn teya alkyeqe tbʼanel tiʼchaq o bʼant tuʼn Jehová kyiʼj. Bʼaʼn tuʼn ttzaj tnaʼna tiʼ kubʼ tnaʼn Josías tej tok tbʼiʼn aju in tqʼamaʼntoq Tley Dios. Tuʼnju tajtoq tuʼn ttzalaj Jehová tiʼj, jun rat naj ok ten bʼinchalte junjun chʼixpubʼil. Qa ma uʼjina tiʼj Xjan Uʼj, ax ikx kbʼel tnaʼna qa taja tuʼn tnimana te Jehová. Tuʼn jlu kchʼiyil tamiwbʼila tukʼil ex ktzalajela mas. Nya oʼkxju, ax ikx kʼonil tiʼja tuʼn tten tajbʼila tuʼn tyolina tiʼj Jehová kyukʼil txqantl xjal (kjawil uʼjit 2 Crónicas 34:18, 19). Aj t-xnaqʼtzana tiʼj Tyol Dios, jakulo tzʼel tnikʼa tiʼj qa il tiʼj tuʼn tbʼaj tchʼixpuʼna junjun tiʼchaq tuʼntzun tajbʼena mas te Jehová. Qa a jlu ma bʼaj, tzʼok tilil tuʼna tuʼn kybʼant chʼixpubʼil ik tzeʼn bʼant tuʼn Josías.

QO AJBʼEN TE JEHOVÁ TUʼN TKYAQIL QANMI

20, 21. a) ¿Tiʼ bʼant kyuʼn kyaje aj kawil te tnam Judá, aqeju ma qo xnaqʼtzan kyiʼj? b) ¿Tiʼ qo xnaqʼtzal tiʼj toj juntl xnaqʼtzbʼil?

20 ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil in tzaj kyqʼoʼn kyaje aj kawil te tnam Judá qe, aqeju e ajbʼen te Jehová tuʼn tkyaqil kyanmi? Qa kykyaqil kubʼ kyximen tuʼn ttzalaj Jehová kyuʼn ex qa tuʼn kykʼulin te te jumajx. Ok qeʼ kykʼuʼj tiʼj tej e ok weʼ kywitz aj qʼoj nim kyipumal. Ex aju mas nim toklen, e ajbʼen te tuʼnju kʼujlaʼntoq kyuʼn.

21 Tzalaj Jehová kyuʼn kyaje aj kawil lu maske nya tzʼaqlitoq qeʼ ex at maj i el txalpaj. Ok tqʼoʼn Jehová twitz tiʼjju tkuʼx toj kyanmi ex el tnikʼ tiʼj qa ax tok kʼujlaʼntoq kyuʼn. Ax ik qe, nya tzʼaqli qoʼ ex in qo el txalpaj. Noqtzun tuʼnj, in tzalaj Jehová aj tok tqʼoʼn twitz tiʼj qa in qo ajbʼen te tuʼn tkyaqil qanmi. Toj juntl xnaqʼtzbʼil, kʼelel qnikʼ tiʼj tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel qiʼn tiʼjju nya bʼaʼn bʼant kyuʼn aj kawil lu.