Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

Qbʼinchanx tiʼj nya bʼaʼn tukʼil kʼujlabʼil

Qbʼinchanx tiʼj nya bʼaʼn tukʼil kʼujlabʼil

«Tenwt kymojbʼabʼl kyibʼe kyxolxe» (MARCOS 9:50).

BʼITZ: 39 EX 35

1, 2. a) Qʼamantza junjun techel kyiʼj nya bʼaʼn tzaj kyxol xjal ojtxi, aʼyeju ateʼ toj uʼj te Génesis. b) ¿Tiquʼn in yolin Tyol Dios kyiʼj qʼoj lu?

¿OPE ximen teya jun maj kyiʼj nya bʼaʼn tzaj kyxol xjal in yolin Tyol Dios tiʼj? In che kanet junjun quʼn aj t-xi tzyet qe tnejel capítulo te uʼj te Génesis. Kyxol qe jlu, in yolin tiʼj Caín tej tkubʼ tbʼyoʼn Abel, aju titzʼin (Génesis 4:3-8). Kubʼ tbʼyoʼn Lamec jun kuʼxun tuʼnju ok kʼixbʼisaʼn tuʼn (Génesis 4:23). Tzaj nya bʼaʼn kyxol qeju xqʼuqil talun Abrahán kyukʼil qeju xqʼuqil talun Lot (Génesis 13:5-7). Kubʼ t-ximen Agar qa mas nimtoq toklen twitz Sara, atzun te Sara tzaj tqʼoj tiʼj Abrahán (Génesis 16:3-6). Ex tzaj tqʼoj Ismael kyiʼj xjal ateʼtoq ttxlaj ex ax ikx kye tzaj kyqʼoj tiʼj Ismael (Génesis 16:12).

2 ¿Tiquʼn in yolin Tyol Dios kyiʼj qʼoj lu? Tuʼnju jaku tzʼetz qiʼn jun xnaqʼtzbʼil kyiʼj nya bʼaʼn tzaj kyxol qeju xjal aj il. Ax ikx qe, aj il qoʼ ex chʼixme aʼyex nya bʼaʼn jaku che tzaj qxol kyukʼil txqantl. Qa ma bʼaj jlu qiʼj, bʼaʼn tuʼn qok lepeʼ kyiʼj tbʼanel techel in yolin Tyol Dios tiʼj ex miʼn tzʼel qkanoʼn qeju nya bʼaʼn techel (Romanos 15:4). Jaku che onin qiʼj tuʼn t-xi qxnaqʼtzan qibʼ tuʼn tten mujbʼabʼil qxol kyukʼil txqantl.

3. ¿Tiʼ qo xnaqʼtzal tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu?

3 Toj xnaqʼtzbʼil lu, kʼelel qnikʼ tiʼj tiquʼn il tiʼj tuʼn t-xi qbʼinchaʼn kyiʼj nya bʼaʼn in che tzaj qxol ex alkye tten jaku txi qbʼinchaʼn kyiʼj. Ax ikx qo xnaqʼtzal kyiʼj junjun nabʼil ateʼ toj Tyol Dios, aʼyeju jaku che onin qiʼj tuʼn t-xi qbʼinchaʼn tiʼj jun nya bʼaʼn. Nya oʼkxju, ax ikx che onil qiʼj tuʼn tten jun tbʼanel qamiwbʼil tukʼil Jehová ex kyukʼil txqantl.

¿TIQUʼN IL TIʼJ TUʼN T-XI QBʼINCHAʼN KYIʼJ NYA BʼAʼN?

4. ¿Tiʼ kymod xjal at ex tiʼ o tzaj tuʼn jlu?

4 Tuʼn tpaj Satanás mintiʼ mujbʼabʼil kyxol xjal ex tuʼn in tzaj nya bʼaʼn kyxol. Qo xnaqʼtzan tiʼj tiquʼn in xi qqʼamaʼn jlu. Toj tbʼanel najbʼil te Edén, tqʼama Satanás qa teyele junjun xjal jakutoq kubʼ t-ximan alkye bʼaʼn ex alkye nya bʼaʼn, ex qa mintiʼ tuʼn kynimen te Dios (Génesis 3:1-5). Noqtzun tuʼnj, ¿tiʼ o tzaj tuʼn jlu? Toj ambʼil jaʼlo, jaku tzʼok qqʼoʼn qwitz qa tuʼnju kymod xjal at, oʼkx in tzaj nya bʼaʼn kyxol tuʼn. Ateʼ nim xjal in kubʼ kyximen qa at kyoklen tuʼn tjaw kyjyoʼn alkye bʼaʼn ex alkye nya bʼaʼn. Oʼkx in che ximen kyiʼjx ex kyajbʼil tuʼn kyok te mas tbʼanel kywitz txqantl. Aj tkubʼ kybʼinchaʼn jun tiʼ, mintiʼ kyajbʼil tiʼj qa jaku tzaj tiʼn jun nya bʼaʼn kyiʼj txqantl. Tuʼn jlu, in tzaj nya bʼaʼn kyxol. Atzunte Tyol Dios in qo tzaj t-xnaqʼtzaʼn qa jun rat naj in tzaj qqʼoj, tuʼn jlu tzul nya bʼaʼn qxol kyukʼil txqantl ex axpe ikx, jaku kubʼ qbʼinchaʼn jun matij il (Proverbios 29:22).

5. ¿Alkye xnaqʼtzbʼil xi tqʼoʼn Jesús kye t-xnaqʼtzbʼen tuʼntzun miʼn ttzaj nya bʼaʼn kyxol kyukʼil txqantl?

5 Tojju tchikʼbʼabʼil Jesús twiʼ jun witz, xi t-xnaqʼtzaʼn kye t-xnaqʼtzbʼen qa il tiʼj tuʼn tten mujbʼabʼil kyxol kyukʼil txqantl, maske nya bʼaʼn jaku tzʼela toj kywitz. Tuʼntzunju, xi tqʼamaʼn nim nabʼil kye tuʼn tonin kyiʼj tuʼn miʼn ttzaj nya bʼaʼn kyxol. Jun techel, xi tqʼamaʼn kye tuʼn tten tbʼanel kymod, tuʼn tten mujbʼabʼil kyxol kyukʼil txqantl, tuʼn tok tilil kyuʼn tuʼn miʼn ttzaj kyqʼoj, tuʼn t-xi kybʼinchaʼn naj tiʼj jun nya bʼaʼn ex tuʼn tok kykʼujlaʼn qe kyajqʼoj (Mateo 5:5, 9, 22, 25, 44).

6, 7. a) ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn t-xi qbʼinchaʼn naj tiʼj jun nya bʼaʼn? b) ¿Alkyeqe xjel il tiʼj tuʼn kykubʼ qxjelin?

6 Toj ambʼil jaʼlo, in qo kʼulin te Jehová aj qnaʼn Dios, aj qpakbʼan ex aj qxiʼ kyoj chmabʼil. Noqtzun tuʼnj, qa mintiʼ mujbʼabʼil at qxol kyukʼil qerman, mlay txi tkʼamoʼn Jehová aju qkʼulbʼil (Marcos 11:25). Qa qaj tuʼn qok te tamiw Jehová, il tiʼj tuʼn tkubʼ qnajsaʼn kyil txqantl (kjawil uʼjit Lucas 11:4 ex Efesios 4:32).

¿Kwestpe in nela te weye tuʼn tkubʼ nnajsaʼne kyil txqantl?

7 Tajbʼil Jehová tuʼn tkubʼ kynajsaʼn tmajen kyil txqantl ex tuʼn tten mujbʼabʼil kyxol. Tuʼntzunju, bʼaʼn tuʼn tkubʼ qxjelin jlu: «¿Kwestpe in nela te weye tuʼn tkubʼ nnajsaʼne kyil txqantl? ¿Ngane tuʼn ntene kyukʼil?». Qa ma tzʼel qnikʼ tiʼj qa kwest tuʼn tkubʼ qnajsaʼn kyil txqantl, bʼaʼn tuʼn tkubʼ qin qibʼ aj t-xi qqanin onbʼil te Jehová, ex tzul ttzaqʼweʼn qnaʼj Dios (1 Juan 5:14, 15).

¿JAKUPE KUBʼ QNAJSAʼN KYIL TXQANTL EX JAKUPE TZIKʼ TNAʼL QUʼN?

8, 9. ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn qa ma tzʼok bʼinchaʼn jun nya bʼaʼn qiʼj? Qʼamantza jun techel.

8 Tuʼnju qkyaqilx aj il qoʼ, jaku tzaj kyqʼamaʼn junjuntl jun yol moqa jaku kubʼ kybʼinchaʼn jun tiʼ aju jaku kubʼ qnaʼn nya bʼaʼn tuʼn (Eclesiastés 7:20; Mateo 18:7). ¿Alkye qmod kbʼel qyekʼun aj tbʼaj jlu? Qo yolin tiʼj jun techel aju tzul tqʼoʼn jun xnaqʼtzbʼil nim toklen qe. Toj jun ambʼil jatumel ok kychmon kyibʼ erman tuʼn kyten jun rat junx, ateʼ kabʼe ermano junx ex pon jun ermana qʼolbʼel kye. Noqtzun tuʼnj, at jun ermano kubʼ tnaʼn nya bʼaʼn tiʼjju alkye tten xi tqʼolbʼeʼn ermana juntl ermano. Tej tikʼ bʼet ermana, aju ermano kubʼ tnaʼn jun nya bʼaʼn, ok ten yolil nya toj tumel tiʼj ermana. Xitzun tnaʼn juntl ermano te qa qʼiʼntoq 40 abʼqʼi tajbʼebʼil ermana te Jehová maske in che tzajtoq nim nya bʼaʼn tiʼj. Ex xi tqʼamaʼn te qa qʼuqli tkʼuʼj tiʼj qa nya tajbʼiltoq ermana tuʼn tkubʼ tnaʼn jun nya bʼaʼn. ¿Tiʼ bʼant tuʼn ermano otoq kubʼ tnaʼn nya bʼaʼn? El tnikʼ tiʼj qa ax tok aju tqʼama juntl ermano ex kubʼ t-ximen tuʼn tikʼ tnaʼl tuʼn aju otoq tzikʼ.

9 ¿Alkye xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn techel lu qe? In tzaj tyekʼun qa jaku kubʼ qximen alkye qmod ktel aj tkubʼ tbʼinchaʼn jun erman jun tiʼ aju in kubʼ qnaʼn nya bʼaʼn tuʼn. Qa at qkʼujlabʼil, kbʼel qnajsaʼn kyil txqantl (kjawil uʼjit Proverbios 10:12 ex 1 Pedro 4:8). Tbʼanel in nela te Jehová qa mintiʼ in nok qqʼoʼn qwiʼ tiʼj kyil txqantl (Proverbios 19:11; Eclesiastés 7:9). Tuʼntzunju, aj tok tbʼinchaʼn moqa aj ttzaj tqʼamaʼn juntl erman jun tiʼ aju nya qgan tiʼj, bʼaʼn tuʼn tkubʼ qxjelin jlu: «¿Jakupe kubʼ nnajsaʼne ex tuʼn tikʼ tnaʼl wuʼne? ¿Nimpe toklen tuʼn kukx nximane tiʼj?».

10. a) Tnejel, ¿tiʼ kubʼ tnaʼn Lucía tej tok tbʼiʼn qa in che yolin junjuntl nya bʼaʼn tiʼj? b) ¿Alkyeqe taqikʼ Tyol Dios onin tiʼj tuʼn kukx kubʼ tnaʼn mujbʼabʼil toj tanmi?

10 Qa at jun erman in nok ten yolil nya bʼaʼn qiʼj, kwestlo tuʼn tkubʼ qnajsaʼn til ex tuʼn tikʼ tnaʼl quʼn. Atzun jlu bʼaj tiʼj jun precursora Lucía tbʼi. Kubʼ tnaʼn nim bʼis tej tok tbʼiʼn qa ateʼ junjun erman in che yolintoq nya bʼaʼn tiʼj tpakbʼabʼil ex tiʼj alkye tten in najbʼentoq ambʼil tuʼn. Tuʼntzunju, yolin kyukʼil junjun erman otoq che chʼiy toj kyokslabʼil ex xi tqanin nabʼil kye. Ajbʼen Tyol Dios kyuʼn erman tuʼn kyonin tiʼj tuʼn miʼn ttzaj bʼajxix tkʼuʼj tuʼnju in che yolin txqantl tiʼj ex tuʼn tok tqʼoʼn twiʼ tiʼj Jehová. Nim onin tiʼj Lucía tej tjaw tuʼjin Mateo 6:1-4 (kjawil uʼjit). E onin qe taqikʼ Tyol Dios lu tiʼj Lucía tuʼn tel tnikʼ tiʼj qa mas nim toklen tuʼn ttzalaj Jehová tuʼn. Tuʼntzunju, kubʼ t-ximen tuʼn miʼn tok tqʼoʼn twiʼ kyiʼj kyyol txqantl. Toj ambʼil jaʼlo, qa ateʼ junjun in che yolin nya bʼaʼn tiʼj tpakbʼabʼil, in nok tilil tuʼn tuʼn kukx tkubʼ tnaʼn mujbʼabʼil ex tzalajbʼil. ¿Tiquʼn? Tuʼnju ojtzqiʼn tuʼn qa in nok tilil tuʼn, tuʼn tzalaj Jehová.

QA KWEST TUʼN TKUBʼ QNAJSAʼN KYIL TXQANTL EX TUʼN TIKʼ TNAʼL QUʼN

11, 12. a) ¿Tiʼ kbʼantel quʼn qa in kubʼ qximen qa in qʼojin jun erman qiʼj? b) ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel qiʼn tiʼj alkye tten xi tbʼinchaʼn Abrahán tiʼj nya bʼaʼn? (Qʼonka twitza tiʼj tnejel tilbʼilal).

11 In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa «qkyaqil nimku maj in qo tzpet tiʼj» jun tiʼ (Santiago 3:2) Noqwit at jun erman ma tzʼok tbʼinchaʼn jun nya bʼaʼn qiʼj ex tuʼn jlu in kubʼ qnaʼn nya bʼaʼn tuʼn, axpe ikx qa in kubʼ qnaʼn qa otoq naj mujbʼabʼil qxol. ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn? Tqʼama Jesús jlu: «Kyjaʼtzun, ok t-xiʼya qʼol toyaja twitz altar, ok tpona ex qa ma tnaʼya qa at jun tila twitz termaniya, axtzun kyjel tqʼoʼna toyaja twitz altar, ex nej txiʼya tukʼil termaniya tuʼn tbʼant ttena tukʼil, maxitzun kxel tqʼoʼna toyaja» (Mateo 5:23, 24). Tuʼn jlu in nel qnikʼ tiʼj qa at jun nya bʼaʼn in tzaj qxol tukʼil jun erman, il tiʼj tuʼn qyolin tukʼil. Noqtzun tuʼnj, mintiʼ in qo jyon tuʼn qkambʼan tiʼj jun qʼoj, bʼaʼn tuʼn t-xi qqʼamaʼn qa ax ikx qe at qpaj ex nya oʼkx tuʼn tok qqʼoʼn tpaj erman. Aj qyolin tukʼil qerman, in qo jyon tumel tuʼn tbʼant qten tukʼil. Mas nim toklen tuʼn tten mujbʼabʼil qxol kyukʼil qerman.

Aj qyolin tukʼil qerman, in qo jyon tumel tuʼn tbʼant qten tukʼil

12 In tzaj t-xnaqʼtzaʼn Tyol Dios tzeʼn jaku ten mujbʼabʼil qxol tukʼil juntl erman aj ttzaj jun nya bʼaʼn. Qqʼonk qwiʼ tiʼjju ikʼ tiʼj Abrahán tukʼil t-sobrin Lot. Kykabʼil attoq nim kyalun ex tzaj qʼoj kyxol qeju xqʼuqil talun Abrahán kyukʼil qeju xqʼuqil talun Lot tuʼnju nya nimtoq txʼotxʼ at kye alumaj. Tajbʼiltoq Abrahán tuʼn tten mujbʼabʼil kyxol tukʼil Lot, tuʼntzunju, xi tqʼoʼn ambʼil te Lot tuʼn tjaw tjyoʼn aju txʼotxʼ mas tbʼanel (Génesis 13:1, 2, 5-9). Ax tok, kyaj tqʼoʼn Abrahán jun tbʼanel techel qwitz. Noqtzun tuʼnj, ¿najpe nim tiʼchaq te tuʼnju ten tbʼanel tmod? Mintiʼ, tuʼnju yajxitl tzaj ttziyen Jehová tuʼn ttzaj tqʼoʼn mas tiʼchaq te twitzju otoq naj (Génesis 13:14-17). ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel qiʼn tiʼjju ikʼ tiʼj Abrahán? Qa ma txi qbʼinchaʼn tiʼj jun nya bʼaʼn tukʼil kʼujlabʼil, tzul tkʼiwlaʼn Jehová qe maske at maj in kubʼ qximen qa nya bʼaʼn jaku tzʼela [1] (tqanil jun).

13. a) ¿Alkye tmod jun nejenel kubʼ tyekʼun tej ttzaj ttzaqʼweʼn juntl ermano te tukʼil qʼoj? b) ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel qiʼn tiʼjju techel lu?

13 Qo xnaqʼtzaʼn tiʼj jun techel toj ambʼil jaʼlo. Jun akʼaj nejenel te jun aqʼuntl tiʼj nimaq chmabʼil xi tllamarin juntl erman tuʼn kyaqʼunan junx. Tej ttzaj ttzaqʼweʼn erman, in qʼojintoq ex el tcortarin llamada. Yajxitl, el nikʼbʼaj tiʼj qa kukxtoq at tqʼoj ermano lu tukʼilju tnejel nejenel tiʼjju aqʼuntl. Mintiʼ tzaj tqʼoj akʼaj nejenel, noqtzun tuʼnj, mintiʼ kubʼ t-ximen qa mintiʼ jun tiʼ otoq bʼaj. Tejtzun tikʼ juntl or, xi tllamarin erman juntl maj teju ermano ex xi tqanin te qa jakutoq tzʼok kykeʼyin kyibʼ tuʼn kyyolin. Toj juntl seman, ok kychmon kyibʼ toj Ja te Chmabʼil. Atztzun, e naʼn Dios junx ex e yolin jun or. Xi tqʼamaʼn erman in qʼojintoq alkye nya bʼaʼn tzaj kyxol tukʼilju tnejel nejenel. Atzun te juntl erman, ok tbʼiʼn tukʼil kʼujlabʼil ex xi tyekʼun junjun taqikʼ Tyol Dios te aʼyeju jakutoq che onin tiʼj. Aju tbʼanel tzaj tuʼn jlu, ten mujbʼabʼil kyxol ex e aqʼunan junx toj nimaq chmabʼil. Ex tzaj tqʼoʼn ermano in qʼojintoq chjonte tuʼnju yolin juntl erman tukʼil toj tumel ex tuʼnju mintiʼ tzaj tqʼoj.

¿ILPE TIʼJ TUʼN QYOLIN KYUKʼIL ANSYAN?

14, 15. a) ¿Toj alkye ambʼil kxel qbʼiʼn nabʼil tkuʼx toj Mateo 18:15-17? b) ¿Alkye oxe nabʼil kyaj tqʼamaʼn Jesús? c) ¿Tiʼ in qo jyon tiʼj aj kybʼant jlu quʼn?

14 Chʼixmi kykyaqil nya bʼaʼn in tzaj kyxol kabʼe erman, jaku ex il tiʼj tuʼn tkyaj bʼant tiʼj kyuʼn. Noqtzun tuʼnj, at maj mintiʼ in bʼaj jlu. Tqʼama Jesús qa at maj il tiʼj tuʼn t-xi qanit onbʼil kye txqantl (kjawil uʼjit Mateo 18:15-17). ¿Toj alkye ambʼil jaku txi qbʼiʼn nabʼil kyaj tqʼamaʼn Jesús? Mintiʼ yolin Jesús kyiʼj junjun nya bʼaʼn nya nim kyoklen in tzaj kyxol okslal. ¿Tiquʼn ojtzqiʼn jlu quʼn? Tuʼnju tqʼama Jesús qa mintiʼ ma tzʼajtz tiʼj tanmi xjal otoqxi yolin tukʼil terman, kyukʼil junjuntl testiw ex kyukʼil nejenel ateʼ kyxol jun kʼloj okslal, iltoq tiʼj tuʼn tok «ik tzaʼn qe txqantl xjal mintiʼ nneʼl kynikʼ tiʼj Dios, ex qa ik tzaʼn jun peyil pwaq». Toj ambʼil jaʼlo, a t-xilen jlu qa il tiʼj tuʼn tex lajet xjal toj tnam Jehová. Tuʼntzunju, tej tyolin Jesús tiʼj jun il, atz yolin kyiʼj matij il ik tzeʼn aj tok ten jun xjal sbʼul tiʼj juntl noq tuʼn tetz tiʼn jun tbʼanel toj moqa noq tuʼn ttzaj qʼoʼn jun toklen. Ax ikx yolin tiʼj aj in xi qʼamet jun yol nya ax tok tiʼj juntl xjal. Noqtzun tuʼnj, mintiʼ yolin kyiʼj juntl matij il ik tzeʼn yaẍbʼil, ik tzeʼn aj tok kyqʼoʼn kyibʼ xinaq tiʼjx juntl xinaq, aj tel tpan tibʼ jun xjal tiʼj okslabʼil axix tok ex aj tkʼulin jun xjal twitz jun tilbʼilal. ¿Tiquʼn? Tuʼnju aj tkubʼ tbʼinchaʼn jun xjal jun il ik tzeʼn jlu, oʼkx qe ansyan in chex bʼinchante tiʼj.

Tuʼn tbʼant qten tukʼil jun erman, at maj il tiʼj tuʼn qyolin nim maj tukʼil. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 15).

15 Qa ikju, ¿alkye tten jaku bʼant quʼn ik tzeʼn nabʼil kyaj tqʼamaʼn Jesús? Aju tnejel tuʼn tbʼant quʼn, il tiʼj tuʼn t-xi qjyoʼn tumel tuʼn qyolin tukʼil erman qjunalx. ¿Yejtzun qa mintiʼ in kyaj nya bʼaʼn toj ttxolil? Aju tkabʼ tuʼn tbʼant quʼn, il tiʼj tuʼn qyolin tukʼil erman ex tukʼil juntl erman at tojtzqibʼil tiʼjju in nikʼ qiʼj moqa jaku tzʼel tnikʼ tiʼj qa otoq kubʼ tbʼinchaʼn erman jun nya bʼaʼn. Qatzun ma bʼant tiʼj nya bʼaʼn, otoq kubʼ tkʼuʼj qerman quʼn ik tzeʼn tqʼama Jesús. Qatzun otoq bʼant kabʼe tiʼchaq lu quʼn ex mintiʼ in kyaj nya bʼaʼn toj ttxolil, oktzun kbʼantel aju toxin tiʼ quʼn, aju tuʼn qyolin kyukʼil ansyan. ¿Tiʼ in qo jyon tiʼj aj kybʼant jlu quʼn? Kyaj t-xnaqʼtzaʼn Jesús qa kbʼantel jlu quʼn tuʼnju qaj tuʼn qonin tiʼj qerman ex tuʼnju kʼujlaʼn quʼn (Mateo 18:12-14).

16. ¿Tiquʼn in qyekʼun qkʼujlabʼil qa ma che ajbʼen nabʼil quʼn ik tzeʼn tqʼama Jesús?

16 Chʼixmi tkyaqil maj, nya il tiʼj tuʼn tbʼant qeju oxe nabʼil tkuʼx toj Mateo 18:15-17 quʼn. ¿Tiquʼn? Tuʼnju chʼixme toj tkyaqil ambʼil, in nel tnikʼ aj il tiʼj qa ate at tpaj ex in bʼant tiʼjju nya bʼaʼn, tuʼntzunju, nya il tiʼj tuʼn tex lajet. Iktzun tten kbʼel tnajsaʼn erman til ex iktzun tten kukx ktel mujbʼabʼil kyxol. Aj in nok qbʼiʼn jlu, in tzaj tqʼuqbʼaʼn qkʼuʼj. Aju kyaj tqʼamaʼn Jesús, in onin qiʼj tuʼn tel qnikʼ tiʼj qa in kubʼ qyekʼun qkʼujlabʼil qa mintiʼ in qoʼx naj yolin kyukʼil ansyan. Oʼkx qo xeʼl qanil onbʼil kye qa otoq bʼant quʼn qeju kabʼe tnejel nabʼil kyaj tqʼamaʼn Jesús ex qa ax tok at yekʼbʼil tiʼj qa otoq kubʼ tbʼinchaʼn qerman jun nya bʼaʼn.

17. ¿Tiʼ tbʼanel tzul qe qa ma tzʼok tilil quʼn tuʼn tten mujbʼabʼil qxol?

17 Qkyaqilx in qo el txalpaj, tuʼntzunju, kyaj ttzʼibʼin jun t-xnaqʼtzbʼen Jesús jlu, aju Santiago tbʼi: «Qatzun at jun mintiʼ in tzpet tiʼj tyol, atzun xjalju tzʼaqlxix ex in bʼant tjakʼunte tkyaqil t-ximlal» (Santiago 3:2). Tuʼnju kukx aj il xjal qoʼ, qkyaqilx kukx jaku txi qqʼamaʼn moqa jaku kubʼ qbʼinchaʼn jun tiʼ aju kbʼel tnaʼn juntl erman jun nya bʼaʼn tuʼn. Qa qajbʼil tuʼn t-xi qbʼinchaʼn tiʼj jun nya bʼaʼn, kʼokel tilil quʼn tuʼn kukx tten mujbʼabʼil qxol (Salmo 34:14). Qa ma bʼant jlu quʼn, ktel jun tbʼanel qamiwbʼil kyukʼil txqantl ex kukx qo tel junx (Salmo 133:1-3). Ex aju mas nim toklen, kukx ktel jun tbʼanel qamiwbʼil tukʼil Jehová, «aju qʼolte» mujbʼabʼil qxol (Romanos 15:33). Kukx che ul qkʼamoʼn qe kʼiwlabʼil lu qa ma tzʼok tilil quʼn tuʼn t-xi qbʼinchaʼn kyiʼj nya bʼaʼn tukʼil kʼujlabʼil.

^ [1] (taqikʼ 12): Ax ikx in yolin Tyol Dios kyiʼj txqantl tmajen Jehová aʼyeju xi kybʼinchaʼn tiʼj nya bʼaʼn tzaj kyxol kyukʼil txqantl. Jun techel, bʼant tten Jacob tukʼil ttzik aju Esaú tbʼi, ax ikx bʼant tten José kyukʼil terman ex Gedeón kyukʼil tiyjil, moqa tyajil, Efraín (Génesis 27:41-45; 33:1-11; 45:1-15; Jueces 8:1-3). Ax ikx jaku qo ximen kyiʼj junjuntl techel ik tzeʼn qe jlu.