Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 30

¿Tzeʼn jaku pon Tyol Dios toj kyanmi xjal mintiʼ kyokslabʼil?

¿Tzeʼn jaku pon Tyol Dios toj kyanmi xjal mintiʼ kyokslabʼil?

«Te tkyaqil ma tzʼok nqʼon wibʼe kyxol kykyaqil xjal, tuʼntzun kyklet junjun wuʼne» (1 COR. 9:22).

BʼITZ 82 Qyekʼinx qspikʼumal kywitz xjal

AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ *

1. ¿Tiʼ o chʼexpaj kyoj junjun lugar kyoj abʼqʼi kʼitzqeku o che ikʼ?

KYOJ nim mil abʼqʼi, chʼixmi kykyaqil xjal attoq jun kyokslabʼil moqa kynimbʼil. Pero kyoj abʼqʼi kʼitzqeku o che ikʼ, o chʼexpaj jlu. Mas nim xjal in tzaj kyqʼamaʼn qa mintiʼ kyokslabʼil. * Ex kyoj junjun tnam, chʼixmi kykyaqil xjal in tzaj kyqʼamaʼn qa mintiʼ kyokslabʼil * (Mat. 24:12).

2. ¿Tiquʼn mas nim xjal in kubʼ kyximen qa mintiʼ jun kyokslabʼil?

2 ¿Tiquʼn mas nim xjal in kubʼ kyximen qa mintiʼ jun kyokslabʼil? Bʼalo tuʼnju at junjun oʼkx tok kywiʼ tiʼj tzeʼn tuʼn kytzalaj ex tzeʼn tuʼn kyex kywitz nya bʼaʼn (Luc. 8:14). At junjuntl in kubʼ kyximen qa mintiʼ Dios at. Atzun junjuntl in nok qeʼ kykʼuʼj tiʼj qa at Dios, pero in kubʼ kyximen qa ya mintiʼ tajbʼen okslabʼil, mintiʼ toklen ex qa nya junx taʼ xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn tukʼilju o tzʼel kynikʼ xjal tiʼj. Bʼalo o tzʼok kybʼiʼn kyiʼj junjun qʼol tqanil, kyiʼj kyamiw ex kyiʼj aj xnaqʼtzal qa atz tzajni qoʼ kyiʼj mono. Pero nya tkyaqil maj in nok kybʼiʼn tqanil tiʼj qa at Dios. Atzun txqantl, nya bʼaʼn in nela toj kywitz qa kyaj nejenel kyoj okslabʼil tuʼn tok qʼoʼn kyoklen ex tuʼn kykambʼan nim pwaq. Ex kyoj junjuntl lugar, mintiʼ in xi qʼoʼn ambʼil kyuʼn aj kawil tuʼn kykʼulin xjal te Dios.

3. ¿Tiquʼn ma kubʼ bʼinchaʼn xnaqʼtzbʼil lu?

3 Tqʼama Jesús tuʼn t-xi qqʼamaʼn kye xjal tuʼn kyok te t-xnaqʼtzbʼen «kyuj kykyaqil nasyon» (Mat. 28:19). ¿Tzeʼn jaku qo onin kyiʼj xjal mintiʼ kyokslabʼil tuʼn tok kykʼujlaʼn Jehová ex tuʼn kyok te t-xnaqʼtzbʼen Jesús? Nim toklen tuʼn tel qnikʼ tiʼj qa aju kymod xjal kbʼel kyyekʼin at toklen tukʼilju jatumel o che jaw chʼiy. Jun techel, nyalo ax kymod xjal e jaw chʼiy atz Europa kbʼel kyyekʼin ik tzeʼn qe xjal te Asia. ¿Tiquʼn? Tuʼnju nim xjal te Europa at chʼin kyojtzqibʼil tiʼj Xjan Uʼj ex olo tzʼok kybʼiʼn qa a Dios Bʼinchal tkyaqil. Atzun qe xjal te Asia, chʼixmi kykyaqilx mintiʼ chʼin kyojtzqibʼil tiʼj Dios ex nyalo bʼaʼn kʼelel toj kywitz qa ma txi qqʼamaʼn kye qa at jun Bʼinchal qe. Tuʼntzunju, ma kubʼ bʼinchaʼn xnaqʼtzbʼil lu tuʼn tonin qiʼj tuʼn tpon tbʼanel tqanil toj kyanmi kykyaqil xjal ex noq tiʼxku nimen kyuʼn.

BʼAʼN TUʼN TTEN JUN TBʼANEL QXIMBʼETZ

4. ¿Tiquʼn nim toklen tuʼn tten tbʼanel qximbʼetz?

4 Tenx tbʼanel qximbʼetz. Tkyaqil abʼqʼi in che ok xjal te testigo de Jehová, aqeju mintiʼtoq jun kyokslabʼil at. At junjun otoq tzʼel kynikʼ tiʼj alkye bʼaʼn ex alkye nya bʼaʼn, tuʼntzunju, nya bʼaʼn ela toj kywitz aju sbʼubʼil at kyoj okslabʼil, ex junjuntl in kubʼtoq kybʼinchaʼn nya bʼaʼn. Nim kyxol qe jlu kyaj kykolin junjun nya bʼaʼn otoq che naqʼet tiʼj. Noq tuʼn tonbʼil Jehová jaku che kanet xjal kyaj tuʼn tten kychwinqlal te jumajx (Hech. 13:48; 1 Tim. 2:3, 4).

Bʼaʼn tuʼn qyolin kyiʼj junxichaq xnaqʼtzbʼil kyukʼil xjal mintiʼ in nok qeʼ kykʼuʼj tiʼj Tyol Dios. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 5 ex 6). *

5. ¿Tiquʼn in nok kybʼiʼn junjun xjal tbʼanel tqanil?

5 Bʼaʼn tuʼn tkubʼ qyekʼin tbʼanel qmod ex qo yolin toj tumel. Nim maj tbʼanel in nela toj kywitz xjal aj qyolin tiʼj tbʼanel tqanil, pero nya tuʼnju in xi qqʼamaʼn kye, sino tuʼnju alkye tten in xi qqʼamaʼn. Kygan xjal qa toj tumel in qox yolin kye ex qa in kubʼ qyekʼin qa ax tok in qo ximen kyiʼj. Mintiʼ in che ok q-obligarin tuʼn qok bʼiʼn kyuʼn, sino in nok tilil quʼn tuʼn tel qnikʼ tiʼj kyximbʼetz at tiʼj okslabʼil ex tiquʼn in kubʼ kyximen aju. Ateʼ junjun nya kygan tuʼn kyyolin tiʼj okslabʼil kyukʼil xjal nya ojtzqiʼn qe kyuʼn. Atzun junjuntl in kubʼ kyximen qa nya bʼaʼn tuʼn t-xi qanit kye txqantl tiʼ kyximbʼetz at tiʼj Dios. Ateʼ txqantl in che tzaj chʼixwi tuʼn kyok keʼyin kyuʼn txqantl qa in che uʼjin tiʼj Tyol Dios, mas qa tukʼil jun testigo de Jehová. Noq tiʼxku in bʼaj, qaj tuʼn tok qqʼoʼn toklen kyximbʼetz xjal (2 Tim. 2:24).

6. ¿Alkye tten kubʼ tyekʼin apóstol Pablo qa jyon tumel tzeʼn tuʼn tpakbʼan ex tzeʼn jaku tzʼel qkanoʼn tiʼj?

6 ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn qa in nel qnikʼ tiʼj qa nya kygan xjal tuʼn qyolin tiʼj Xjan Uʼj, tiʼj tbʼinchbʼen Dios, tiʼj Jehová ex qa tiʼj okslabʼil? Bʼaʼn tuʼn tok tilil quʼn tuʼn t-xi qjyoʼn juntl tumel tuʼn qyolin kyukʼil ik tzeʼn bʼant tuʼn apóstol Pablo. Tej tpakbʼan kye aj Judiy, ajbʼen Tyol Dios tuʼn tej tyolin kyukʼil. Pero tej tyolin kyukʼil junjun aj nabʼil te Grecia atz Areópago, mintiʼ xi tqʼamaʼn qa atz jatz tiʼn tqanil toj Tyol Dios (Hech. 17:2, 3, 22-31). ¿Alkye tten jaku tzʼel qkanoʼn tiʼj? Qa ma qo yolin tukʼil jun xjal mintiʼ in nok qeʼ tkʼuʼj tiʼj Tyol Dios, maslo bʼaʼn tuʼn miʼn t-xi qqʼamaʼn te qa atz in jatz qiʼn tqanil toj Xjan Uʼj. Ex qa ma tzʼel qnikʼ tiʼj qa nya taj xjal tuʼn tok keʼyin kyuʼn txqantl qa in nuʼjin tiʼj Tyol Dios qukʼil, bʼaʼn tuʼn t-xi qyekʼin qe texto te toj qcelular moqa toj qtableta.

7. Qa ma qo ximen tiʼjju in tzaj tqʼamaʼn 1 Corintios 9:20 a 23, ¿tiʼlo kbʼantel quʼn tuʼntzun tel qkanoʼn tiʼj techel kyaj tqʼoʼn Pablo?

7 Tzʼelx qnikʼ kyiʼj xjal ex qqʼonk qwiʼ tiʼj kyyol. Nim toklen tuʼn tel qnikʼ tiʼjju o tzikʼ toj kyanqʼibʼil tuʼn tel qnikʼ tiʼj kyximbʼetz (Prov. 20:5). Qo yolin juntl maj tiʼj Pablo. Aj Judiy te, tuʼntzunju jaku txi qqʼamaʼn qa xi tjyoʼn juntl tumel tzeʼn tuʼn tpakbʼan kye xjal nya aj Judiy, tuʼnju mintiʼtoq chʼin kyojtzqibʼil at tiʼj Jehová nix tiʼj Tyol. Ax ikx qe, qa qaj tuʼn tel qnikʼ kyiʼj xjal jatumel in qo pakbʼan ex tiʼjju in kynaʼn, il-lo tiʼj tuʼn t-xi qjyon tqanil kyoj quʼj moqa jaku txi qqanin onbʼil kye erman ya at kyojtzqibʼil tiʼj jlu (kjawil uʼjit 1 Corintios 9:20-23).

8. ¿Alkye jun tumel tuʼn t-xi tzyet tuʼn qyolin tiʼj Tyol Dios?

8 Qaj tuʼn kykanet xjal quʼn, aqeju kyaj tuʼn tok kybʼiʼn tbʼanel tqanil (Mat. 10:11). Tuʼn kykanet quʼn, qqaninx kye tuʼn ttzaj kyqʼamaʼn kyximbʼetz ex qqʼonk qwiʼ tiʼj kyyol. Atzun jlu in bʼant tuʼn jun ermano te Inglaterra aj in xi tqanin kye xjal tiʼ jaku bʼant kyuʼn tuʼn kytzalaj toj kymejebʼleʼn, tuʼn t-xi kyxnaqʼtzaʼn kykʼwaʼl ex tuʼn kyex twitz nya bʼaʼn. Aj ttzaj ttzaqʼweʼn xjal, in xitzun tqanin jlu: «¿Tzeʼn in nela nabʼil lu toj twitza, aju ma tzikʼ chʼixmi 2,000 abʼqʼi tkubʼlen tzʼibʼin?». In xitzun tyekʼin junjun versículo te toj tcelular ex mintiʼ in xi tqʼamaʼn qa atz in jatz toj Tyol Dios.

¿TZEʼN JAKU PON TYOL DIOS TOJ KYANMI XJAL?

9. ¿Tzeʼn jaku qo onin kyiʼj xjal nyaxix kygan tuʼn kyyolin tiʼj Xjan Uʼj?

9 ¿Tzeʼn jaku qo onin kyiʼj xjal nyaxix kyaj tuʼn kyyolin tiʼj Dios tuʼn tpon tbʼanel tqanil toj kyanmi? Jaku qo yolin kyukʼil kyiʼj xnaqʼtzbʼil ya ojtzqiʼn kyuʼn. Jun techel, at junjun kygan tuʼn kyyolin tiʼjju at twitz Txʼotxʼ ex tiʼjju at twitz kyaʼj. Jakulo txi qqʼamaʼn jlu kye: «Olo tzʼok tbʼiʼna qa in bʼant junjun tiʼchaq kyuʼn xjal ex atz in nel kykanoʼn kyiʼj tiʼchaq at twitz Txʼotxʼ. Jun techel, aqeju xjal in che bʼinchan kyiʼj micrófono, in che xnaqʼtzan tiʼj kyẍkyin txkup, atzun qeju in che bʼinchaʼn kyiʼj cámara, in che xnaqʼtzan tiʼj kywitz txkup. Tiʼ teya t-xim tiʼj, ¿alqiʼj in nel kykanoʼn ingeniero jlu?». Aj tok qbʼiʼn ttzaqʼwebʼil, jaku txi qqʼamaʼn jlu: «Tbʼanel ela toj nwitze aju kubʼ t-xjelin jun bʼinchal poema ojtxe, kubʼ t-xjelin qa mintiʼpe in bʼiʼn aju bʼinchalte qẍkyin ex mintiʼpe in keʼyin aju bʼinchalte qwitz. Yajxitl, tqʼama bʼinchal poema qa aju bʼinchalte tkyaqil jlu, atzunju in tzaj qʼonte kyojtzqibʼil xjal. Ax jlu in kubʼ kyximen junjun científico» (Sal. 94:9, 10). Yajxitl, jaku txi qyekʼin jun video te xjal aju at toj jw.org®, jatumel in tzaj tqʼamaʼn «Opiniones sobre el origen de la vida», atz toj «Entrevistas y experiencias» (jaku txiʼya toj PUBLICACIONES > VIDEOS). Axlo ikx, jaku txi qqʼoʼn uʼj te ¿Es la vida obra de un Creador?, moqa aju El origen de la vida. Cinco cuestiones dignas de análisis.

10. ¿Alkye juntl tten jaku txi tzyet tuʼn qyolin tukʼil jun xjal nya taj tuʼn tyolin tiʼj Dios?

10 Chʼixmi kykyaqil xjal kyaj tuʼn tten jun tbʼanel kychwinqlal toj ambʼil tzul. Ateʼ nim in che tzaj xobʼ tuʼnju in kubʼ kyximen qa kbʼel xitj Txʼotxʼ ex qa ya mlay che anqʼin twitz. Tqʼama jun ansyan in bʼet kyojele Ja te Chmabʼil te Noruega qa aqeju xjal nya kyaj tuʼn kyyolin tiʼj Dios, kyaj tuʼn kyyolin tiʼjju in bʼaj twitz tkyaqil Txʼotxʼ. Otoqxi tzʼok tqʼolbʼeʼn jun xjal, in xi tqanin jlu te: «¿In kubʼpe t-ximana qa che okel tiʼchaq te tbʼanel toj ambʼil tzul? ¿In kubʼpe t-ximana qa kbʼantel jlu tuʼn jun aj kawil, kyuʼn científico moqa tuʼn juntl xjal?». Ajxi tok tbʼiʼn ttzaqʼwebʼil xjal, in jaw tuʼjin moqa in xi tqʼamaʼn jun texto jatumel in tzaj tqʼamaʼn qa tzul jun tbʼanel ambʼil. Ateʼ junjun kyaj tuʼn tok kybʼiʼn aj ttzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa mlay kubʼ xitj Txʼotxʼ ex qa che anqʼil tbʼanel xjal twitz te jumajx (Sal. 37:29; Ecl. 1:4).

11. a) ¿Tiquʼn tbʼanel qa ma qo yolin kyiʼj junxichaq xnaqʼtzbʼil kyukʼil xjal? b) Aj qximen tiʼjju tqʼama Pablo toj Romanos 1:14 a 16, ¿tiʼ qaj tuʼn tbʼant quʼn?

11 Tbʼanel qa ma qo yolin kyiʼj junxichaq xnaqʼtzbʼil kyukʼil xjal. Teyele junjun xjal tukʼil t-ximbʼetz, aju tgan jun, nya tgan juntl. Ateʼ junjun kygan tuʼn kyyolin tiʼj Dios moqa tiʼj Tyol, pero ateʼ junjuntl kygan tuʼn kyyolin tnejel kyiʼj junjuntl xnaqʼtzbʼil. Noq alkyexku in bʼaj, bʼaʼn tuʼn tok tilil quʼn tuʼn tajbʼen alkyexku ambʼil quʼn tuʼn qpakbʼan kye kykyaqil xjal (kjawil uʼjit Romanos 1:14-16). Mintiʼ tuʼn tikʼ tnaʼl quʼn qa tuʼn Jehová in chʼiy axix tok toj kyanmi qeju kʼujlaʼn aju tzʼaqli kyuʼn (1 Cor. 3:6, 7).

¿TZEʼN JAKU QO YOLIN TIʼJ AXIX TOK KYUKʼIL XJAL TE ASIA?

In che onin nim pakbʼal kyiʼj xjal mintiʼ kyokslabʼil te junxichaq tnam tuʼn tel kynikʼ kyiʼj qeju tbʼanel nabʼil in tzaj tqʼoʼn Tyol Dios. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 12 ex 13).

12. ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn qyolin kyukʼil xjal te Asia, aʼyeju naʼmx kyximen jun maj tiʼj qa at jun Bʼinchal qe?

12 Twitz tkyaqil Txʼotxʼ, in che kanet xjal te Asia kyuʼn nim pakbʼal. Kyxol qe jlu, ateʼ junjun atz tzajni qe kyoj tnam jatumel mintiʼ in tzaj qʼoʼn ambʼil kyuʼn aj kawil tuʼn kykʼulin xjal te Dios. Kyoj nim tnam te Asia, nim xjal naʼmx kyok ten ximel tiʼj qa at jun Bʼinchal qe. At junjun kyaj tuʼn tel kynikʼ tiʼj jlu, tuʼntzunju in xi kykʼamoʼn jun xnaqʼtzbʼil tiʼj Tyol Dios aj t-xi qqʼamaʼn kye. Atzun junjuntl, tnejel nya kyaj tuʼn tel kynikʼ kyiʼj akʼaj xnaqʼtzbʼil. ¿Tiʼ jaku bʼant quʼn tuʼn qyolin tiʼj axix tok kyukʼil? Ateʼ junjun pakbʼal o tzʼel kynikʼ tiʼj qa mas tbʼanel tuʼn t-xi tzyet tuʼn kyyolin tiʼj alkyexku tiʼ, in che ximen kyiʼj xjal ex yajxitl, in xi kyjyoʼn jun ambʼil jatumel jaku txi kyqʼamaʼn alkye tten o tzʼonin jun nabʼil tiʼj Tyol Dios toj kyanqʼibʼil.

13. ¿Tiʼ jaku tzʼonin kyiʼj xjal tuʼn tok kybʼiʼn tqanil tiʼj Tyol Dios? (Qʼonka twitza tiʼj tilbʼilal tok tiʼj t-xkʼomil).

13 Jun tiʼ tbʼanel in nela toj kywitz xjal, aqeju nabʼil in tzaj tqʼoʼn Tyol Dios (Ecl. 7:12). In tzaj tqʼamaʼn jun ermana te Nueva York tiʼ in bʼant tuʼn aj t-xiʼ visitaril kye xjal in che yolin toj chino mandarín: «In nok tilil wuʼne tuʼn nximane kyiʼj xjal ex tuʼn kyok nbʼiʼne. Aj tok nbʼiʼne qa tzma in che pon toj tnam, in xi nqanine kye tzeʼn ateʼ, qa o kanet kyaqʼun ex tzeʼn kymod xjal at kyukʼil». At maj, in tzaj tqʼoʼn jlu ambʼil tuʼn tyolin ermana tiʼj Tyol Dios kyukʼil. Qa jaku bʼant, in xi tqʼamatl ermana jlu: «Tzeʼn teya toj twitz, ¿tiʼ jaku tzʼonin qiʼj tuʼn tten mujbʼabʼil qxol? ¿Jakupe txi nyekʼine jun nabʼil toj Tyol Dios teya? In tzaj tqʼamaʼn jlu: ‹Aju xjal in tzaj jyonte qʼoj junx taʼ jlu ik tzaʼn nneʼtz pax jun aʼ ex nim in naj tuʼn; mas bʼaʼn tuʼn tel oqa naʼnxtoq t-xiʼ qʼoj tuj tilil›. ¿In kubʼpe t-ximen teya qa jaku tzʼonin nabʼil lu qiʼj tuʼn tten mujbʼabʼil qxol?» (Prov. 17:14). Qa ma qo yolin ik tzeʼn jlu, jaku tzʼonin qiʼj tuʼn tel qnikʼ tiʼj alkyeqe jaku qo meltzʼaj juntl maj kyukʼil.

14. ¿Tiʼ in bʼant tuʼn jun erman te Lejano Oriente tuʼn tonin kyiʼj xjal in tzaj kyqʼamaʼn qa mintiʼ Dios?

14 ¿Tiʼ jaku txi qqʼamaʼn kye xjal qa mintiʼ in xi kyokslaʼn qa at Dios? Jun erman ma bʼet ambʼil in pakbʼan kyukʼil xjal mintiʼ kyokslabʼil atz Lejano Oriente, in tzaj tqʼamaʼn jlu: «Aj ttzaj tqʼamaʼn jun xjal qa mintiʼ in xi tnimen qa at Dios, tuʼn jlu taj tuʼn ttzaj tqʼamaʼn qa mintiʼ tuʼn tkʼulin twitz kydios xjal. Chʼixmi tkyaqil maj in xi nqʼamaʼne kye qa nya ax tok qe dios lu tuʼnju bʼinchan qe kyuʼn xjal. In xi wuʼjine Jeremías 16:20 kye, jatumel in tzaj tqʼamaʼn jlu: ‹¿Jakupe bʼant kydios xjal kyuʼnx? Jaku, pero mya ax tok Dios qe›. Tibʼajxi jlu in xi nqanine kye tzeʼn jaku tzʼel qnikʼ tiʼj alkye Dios axix tok. In nok nbʼiʼne aju in tzaj kyqʼamaʼn ex in xi wuʼjine Isaías 41:23 kye, aju in tzaj tqʼamaʼn: ‹Kymantze qeye ti kbʼajel te tibʼajxi, kyyekʼuntze qeye qa axix tok dios qeye›. Yajxitl, in xi nyekʼine jun texto kye jatumel in tzaj tqʼamaʼn Jehová aju kbʼantel tuʼn toj ambʼil tzul».

15. ¿Tiʼ xnaqʼtzbʼil jaku tzʼel qiʼn tiʼj techel in kubʼ tqʼoʼn jun ermano te tjawitz Qʼij te Asia?

15 Qo ximen tiʼjju in bʼant tuʼn jun ermano te tjawitz Qʼij te Asia aj in meltzʼaj visitaril kye xjal. In tzaj tchikʼbʼaʼn jlu: «In xi nyekʼine junjun techel kye kyiʼj nabʼil tkuʼx Tyol Dios, qe yol o japun kywiʼ, ex in chin yoline kyiʼj cheʼw ex kyiʼj planeta. Yajxitl, in chin onine kyiʼj tuʼn tel kynikʼ tiʼj tzeʼn in tzaj kyyekʼin jlu qa at jun Bʼinchal tkyaqil ex qa at tnabʼil. Aj tkubʼ tyekʼin jun xjal qa taj tuʼn tel tnikʼ tiʼj qa ax tok at Dios, in xi nyekʼine te aju in tzaj tqʼamaʼn Xjan Uʼj tiʼj Jehová».

16. Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Hebreos 11:6, ¿tiquʼn il tiʼj tuʼn tok qeʼ kykʼuʼj xjal tiʼj Dios ex tiʼj Tyol, ex tzeʼn jaku qo onin kyiʼj tuʼn tten qʼuqbʼil kykʼuʼj?

16 Aj t-xi qqʼoʼn xnaqʼtzbʼil tiʼj Tyol Dios kye xjal mintiʼ kyokslabʼil, bʼaʼn tuʼn qonin kyiʼj tuʼn tok qeʼ kykʼuʼj tiʼj qa at Dios (kjawil uʼjit Hebreos 11:6). Ax ikx, qo onin kyiʼj tuʼn tok qeʼ kykʼuʼj tiʼj Xjan Uʼj. Tuʼn tbʼant jlu quʼn, il-lo tiʼj tuʼn t-xi qqʼamaʼn nim maj jun xnaqʼtzbʼil kye. Aj t-xi qqʼoʼn xnaqʼtzbʼil, bʼalo il tiʼj tuʼn qxnaqʼtzaʼn kyiʼj junjun techel aju in tzaj kyyekʼin qa ax tok tyol Dios tkuʼx toj Xjan Uʼj. Jakulo kubʼ qxnaqʼtzaʼn qa tzʼaqli Tyol Dios aj tyolin tiʼjju o tzʼel kynikʼ xjal tiʼj ex tiʼjju o tzikʼ ojtxe, ax ikx, jaku kubʼ qxnaqʼtzaʼn junjun yol o japun kywiʼ moqa kyiʼj tbʼanel nabʼil tkuʼx toj.

17. ¿Tiʼ tbʼanel jaku tzaj qa ma che ok qkʼujlaʼn kykyaqil xjal?

17 Aj tkubʼ qyekʼin qkʼujlabʼil kyiʼj xjal, qa at moqa mintiʼ kyokslabʼil, in qo onin kyiʼj tuʼn kyok lepeʼ tiʼj Cristo (1 Cor. 13:1). Aj t-xi qyekʼin axix tok tkuʼx toj Xjan Uʼj kye, qaj tuʼn tel kynikʼ tiʼj qa kʼujlaʼn qoʼ tuʼn Dios ex qa ax ikx taj tuʼn tok qkʼujlaʼn. Tkyaqil abʼqʼi in jaw aʼ kywiʼ nim mil xjal, aqeju nyatoq kyaj tuʼn kyyolin tiʼj okslabʼil. Atzun jaʼlo, kʼujlaʼn Jehová kyuʼn. Tuʼntzunju, tenx tbʼanel qximbʼetz, qo ximen kyiʼj kykyaqil xjal ex qyekʼinx qkʼujlabʼil kyiʼj. Qqʼonk qwiʼ tiʼj kyyol ex tzʼok tilil quʼn tuʼn tel qnikʼ kyiʼj. Bʼaʼn tuʼn tkubʼ qqʼoʼn techel kywitz tuʼntzun kyok lepeʼ tiʼj Jesús.

BʼITZ 76 ¿Tiʼ in kubʼ tnaʼna tiʼjju in bʼant tuʼna?

^ taqik' 5 Toj ambʼil jaʼlo, mas nim xjal in tzaj kyqʼamaʼn qa mintiʼ kyokslabʼil. In yolin xnaqʼtzbʼil lu tiʼj tzeʼn jaku t-xi qqʼamaʼn axix tok kye xjal mintiʼ kyokslabʼil ex tzeʼn jaku qo onin kyiʼj tuʼn tok qeʼ kykʼuʼj tiʼj Xjan Uʼj ex tiʼj Jehová.

^ taqik' 1 YOL NIM TOKLEN: Toj xnaqʼtzbʼil lu, aj qyolin kyiʼj xjal mintiʼ kyokslabʼil, ax ikx in qo yolin kyiʼj xjal mintiʼ in nok qeʼ kykʼuʼj tiʼj Dios.

^ taqik' 1 Ik tzeʼn in tzaj kyyekʼin junjun tqanil, kyxol qe tnam lu at Albania, Alemania, Australia, Austria, Azerbaiyán, Canadá, China, Corea del Sur, Dinamarca, España, Francia, Hong Kong, Irlanda, Israel, Japón, Noruega, Países Bajos, Reino Unido, República Checa, Suecia, Suiza ex Vietnam.

^ taqik' 54 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: In naqʼunan jun ermano toj jun spital ex in pakbʼan te jun tukʼil toj aqʼuntl, yajxitl, in nokx xjal toj qtembʼil te Internet jw.org.