Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

Tuʼn qikʼx atz jatumel ta tajlal xnaqʼtzbʼil

XNAQʼTZBʼIL 21

Miʼn txi qqʼoʼn ambʼil tuʼn qkubʼ sbʼuʼn tuʼn kynabʼil xjal

Miʼn txi qqʼoʼn ambʼil tuʼn qkubʼ sbʼuʼn tuʼn kynabʼil xjal

«Aju kynabʼl xjal mintiʼ ttxolil nneʼl tuj twitz Dios» (1 COR. 3:19).

BʼITZ 98 Aju Tyol Dios

AJU KʼELEL QNIKʼ TIʼJ *

1. ¿Tiʼ in tzaj t-xnaqʼtzaʼn Tyol Dios qe?

A JEHOVÁ in tzaj qʼonte mas tbʼanel xnaqʼtzbʼil qe. Noq tuʼn tonbʼil jaku kubʼ tiʼj alkyexku nya bʼaʼn quʼn (Is. 30:20, 21). In tzaj t-xnaqʼtzaʼn Tyol Dios qe tiʼ il tiʼj tuʼn tbʼant quʼn tuʼn tten qnabʼil ex tuʼn tkubʼ qbʼinchaʼn «tkyaqil aqʼuntl bʼaʼn» (2 Tim. 3:17). Aj tkubʼ qbʼinchaʼn aju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios, in nok mas qnabʼil kywitz qeju in che onin tiʼj «kynabʼl xjal» (1 Cor. 3:19; Sal. 119:97-100).

2. ¿Tiʼ kʼelel qnikʼ tiʼj toj xnaqʼtzbʼil lu?

2 Ik tzeʼn kʼelel qnikʼ tiʼj, kyaj xjal tuʼn qximen oʼkx qiʼjx. Bʼalo tuʼn jlu kwest tuʼn tkubʼ tiʼj kyximbʼetz xjal quʼn ex aju in bʼant kyuʼn. Tuʼntzunju, in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu: «Ten kykwente kyiʼje tuʼn miʼn kysbʼunjtze tuʼn kyxnaqʼtzbʼil xjal tuj kyex kynabʼl in tzaj, ex tuʼn [...] xnaqʼtzbʼil mya tzʼaqlxix in kyqʼoʼn xjal» (Col. 2:8). Toj xnaqʼtzbʼil lu kʼelel qnikʼ tiʼj kabʼe techel tiʼj sbʼubʼil in najbʼen kyuʼn xjal ex tzul tyekʼin tzeʼn o tzʼok ojtzqiʼn kyuʼn txqantl. Aj qxnaqʼtzan tiʼj teyele junjun, kʼelel qnikʼ tiʼj tiquʼn noqx gan moqa mintiʼ tajbʼen aju kynabʼil xjal, ex tzul tyekʼin qe tiquʼn mas nim kyoklen nabʼil tkuʼx toj Tyol Dios twitzju in tzaj kyqʼamaʼn xjal.

IN CHʼEXPAJ KYXIMBʼETZ TIʼJJU TUʼN TKUBʼ TEN JUN XJAL TUKʼIL JUNTL

3, 4. Tej ttzaj tzyet siglo 20, ¿tiʼ chʼixpubʼil ten tiʼj kyximbʼetz xjal tiʼjju tuʼn tkubʼ kuẍe jun xinaq tukʼil jun xuʼj?

3 Kyoj qeju tnejel 30 abʼqʼi tiʼj siglo 20, chʼexpaj kyximbʼetz xjal tiʼjju tuʼn tkubʼ kuẍe jun xinaq tukʼil jun xuʼj. Kyjaqʼxi abʼqʼi aju, in kubʼtoq kyximen qa oʼkx jakutoq che kubʼ kuẍe qeju otoq che kubʼ mojeʼ ex mlaytoq che yolin tiʼj jlu kywitz txqantl. Noqtzun tuʼnj, chʼexpaj kyximbʼetz xjal tiʼj jlu ex kubʼ kyximen qa jaku kubʼ kybʼinchaʼn alkyexku kyajbʼil.

4 Tzaj nim chʼixpubʼil kyxol xjal kyoj qe abʼqʼi 1920. Tqʼama jun xuʼj jyol tqanil jlu: «Mas e yolin xjal tiʼj yaẍbʼil ex mas etz kyyekʼin kyoj película, kyoj teatro, kyoj bʼitz, kyoj novela ex kyoj junjuntl tqanil». Kyoj qe abʼqʼi aju, mas kubʼ kyyekʼin xjal qa kyajtoq tuʼn kyyaẍin tej kybʼixen ex tej tok kyqʼoʼn kyxbʼalun nya toj tumel. Toj ambʼil jaʼlo, «mas tok kykʼuʼj [xjal] tiʼj achbʼil» ex atzun jlu kyaj tqʼamaʼn Tyol Dios tuʼn tbʼaj kyoj bʼajsbʼil tqʼijlalil (2 Tim. 3:4).

Mintiʼ in xi kyqʼoʼn tmajen Jehová ambʼil tuʼn kykubʼ sbʼuʼn tuʼn nya bʼaʼn kyximbʼetz xjal at tiʼj yaẍbʼil. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 5). *

5. ¿Tiʼ o bʼaj tiʼjju kawbʼil tiʼj alkye bʼaʼn ex alkye nya bʼaʼn atxix toj abʼqʼi 1970?

5 Kyoj qe abʼqʼi 1970, kubʼ kyximen xjal qa tbʼanel aj tkubʼ kuẍe jun xinaq tukʼil juntl xinaq, tuʼn tkubʼ kynajsaʼn naj xjal kymejebʼleʼn ex tuʼn kyanqʼin junx maske mintiʼ otoq che kubʼ mojeʼ. Ax ikx etz yekʼin mas yaẍbʼil kyoj saqchbʼil. ¿Tiʼ o tzaj tuʼn jlu? Tzaj tchikʼbʼaʼn jun xuʼj aj tzʼibʼil qa «tuʼnju mintiʼ in kubʼ kyqʼoʼn xjal kawbʼil tiʼjju tuʼn tkubʼ kuẍe jun xinaq tukʼil jun xuʼj», o kubʼ kynajsaʼn xjal kymejebʼleʼn, at maj oʼkx tatbʼaj moqa txubʼaj in kyaj ten kyukʼil kʼwaʼl, o tzaj tiʼn nim bʼis kyiʼj xjal ex o che naqʼet tuʼn tok kykeʼyin kyilbʼilal xjal mintiʼ kyxbʼalun tok. Tuʼn jlu o tzaj mas yabʼil kyiʼj xjal ik tzeʼn sida, ex atzun jun yekʼbʼil tiʼj qa mintiʼ tajbʼen kynabʼil xjal (2 Ped. 2:19).

6. ¿Tiquʼn taj Satanás tuʼn miʼn tten kawbʼil kyxol xjal tiʼjju bʼaʼn ex tiʼjju nya bʼaʼn?

6 Aj tkubʼ ten jun xuʼj tukʼil jun xinaq ex otoq che kubʼ mojeʼ, jun oyaj jlu tuʼn Jehová. Pero in tzalaj Satanás qa mintiʼ ma tzʼok kyqʼoʼn xjal toklen oyaj lu tuʼnju nya taj tuʼn tten kawbʼil tiʼjju bʼaʼn ex tiʼjju nya bʼaʼn (Efes. 2:2). Aqeju xjal in che yaẍin, nya oʼkx mintiʼ in nok kyqʼoʼn toklen tumel o tzaj tqʼoʼn Jehová tuʼn kyul itzʼj kʼwaʼl, sino jaku txi kynajsaʼn ambʼil tuʼn kyanqʼin te jumajx (1 Cor. 6:9, 10).

AJU IN TZAJ TQʼAMAʼN TYOL DIOS TIʼJJU TUʼN TKUBʼ TEN JUN XJAL TUKʼIL JUNTL

7, 8. ¿Tiquʼn mas nim toklen aju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios tiʼjju tuʼn tkubʼ kuẍe jun xinaq tukʼil jun xuʼj twitzju in tzaj kyqʼamaʼn xjal?

7 Aʼyeju in che ok lepeʼ tiʼj kynabʼil xjal, in che xmayin kyiʼj kawbʼil ateʼkux toj Tyol Dios ex in tzaj kyqʼamaʼn qa ya mintiʼ kyajbʼen. In kubʼlo kyxjelin tiquʼn o qo kubʼ tbʼinchaʼn Dios tukʼil qajbʼil tuʼn qkubʼ ten tukʼil jun xjal, ex yajxitl in tzaj tqʼamaʼn tuʼn tok qxqʼuqin qibʼ tiʼj jlu. Aju ximbʼetz lu, atz tzajni tiʼj qa il tiʼj tuʼn tkubʼ kybʼinchaʼn xjal tkyaqilju kyajbʼil. Pero junxitl aju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios. In tzaj t-xnaqʼtzaʼn qa jaku kubʼ tiʼj nya bʼaʼn qajbʼil quʼn ex in nok tqʼoʼn jlu qoklen (Col. 3:5). Ex bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa kubʼ tbʼinchaʼn Jehová mejebʼleʼn tuʼntzun ttzalaj chmilbʼaj ex xuʼjilbʼaj aj kykubʼ kuẍe junx (1 Cor. 7:8, 9). Iktzun tten mlay kubʼ kynaʼn nya bʼaʼn, ex tuʼn jlu jaku tzʼok kyxqʼuqin kyibʼ kyiʼj nya bʼaʼn in tzaj tuʼn yaẍbʼil.

8 Mintiʼ in nonin kynabʼil xjal qiʼj, atzunte Tyol Dios in qo tzaj tonin tuʼn tten qximbʼetz toj tumel tiʼjju tuʼn tkubʼ ten jun xinaq tukʼil jun xuʼj. In tzaj tqʼamaʼn qa jaku che tzalaj xjal aj kykubʼ kuẍe junx (Prov. 5:18, 19). Noqtzun tuʼnj, in tzaj tqʼoʼn nabʼil lu: «Teyle junjun kyeye tuʼn tten tex t-xuʼjil, atwit toklen t-xuʼjil tuj twitz ex miʼn pon tkʼuʼj tiʼj juntl, ex mya tuʼn t-xi kytzoqpin kyibʼe teju kyajbʼile mya bʼaʼn ik tzaʼn in kybʼinchaʼn txqantl xjal mintiʼ ojtzqiʼn Dios kyuʼn» (1 Tes. 4:4, 5).

9. a) ¿Tzeʼn onin Jehová kyiʼj tmajen tej ttzaj tzyet siglo 20? b) ¿Tiʼ tbʼanel nabʼil in kanet quʼn toj 1 Juan 2:15 ex 16? c) Ik tzeʼn in tzaj tqʼamaʼn Romanos 1:24 a 27, ¿alkyeqe nya bʼaʼn bʼinchbʼen il tiʼj tuʼn tel qikʼen?

9 Tej ttzaj tzyet siglo 20, mintiʼ xi kyqʼoʼn tmajen Jehová ambʼil tuʼn kykubʼ sbʼuʼn kyuʼn qeju mintiʼ «nneʼl kynikʼ tiʼj alkyeju bʼaʼn ex alkyeju mya bʼaʼn» (Efes. 4:19). Sino ok tilil kyuʼn tuʼn t-xi kybʼiʼn qe tkawbʼil Jehová. Tqʼama uʼj Aju Xqʼuqil te 15 te mayo te 1926, aju etz toj inglés, qa «iltoq tiʼj tuʼn tok kyxqʼuqin xinaq ex qe xuʼj kyximbʼetz ex kybʼinchbʼen tuʼntzun kyten saq, ex mas tuʼn tbʼant jlu kyuʼn qa nya a kychmil moqa kyxuʼjil». Maske in kubʼtoq kybʼinchaʼn xjal nim nya bʼaʼn kyoj abʼqʼi aju, kukx e ok lepeʼ tmajen Jehová kyiʼj nabʼil tkuʼx toj Tyol Dios (kjawil uʼjit 1 Juan 2:15, 16). Nimxix in xi qqʼoʼn chjonte tuʼnju at Xjan Uʼj qukʼil ex tuʼnju in tzaj tqʼoʼn Jehová tbʼanel xnaqʼtzbʼil qe, aju in nonin qiʼj tuʼn tel qikʼen kyximbʼetz xjal at tiʼjju bʼaʼn ex tiʼjju nya bʼaʼn (kjawil uʼjit Romanos 1:24-27). *

IN CHʼEXPAJ KYXIMBʼETZ XJAL AT KYIʼJX

10, 11. ¿Tiʼ kyaj tqʼamaʼn Tyol Dios tuʼn tbʼaj kyoj bʼajsbʼil tqʼijlalil?

10 Kyaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa kyoj mankbʼil tqʼijlalil «che ul xjal oʼkx tok kykʼuʼj kyiʼjx» (2 Tim. 3:1, 2). Tuʼntzunju, mintiʼ in qo jaw labʼin tiʼj aj tok tilil kyuʼn xjal tuʼn t-xi kyqʼamaʼn kye txqantl tuʼn tkubʼ kyximen qa mas nim kyoklen. In tzaj tqʼamaʼn jun enciclopedia qa kyoj qe abʼqʼi 1970, «mas e ok ojtzqiʼn qe libro in che yolin tiʼj tzeʼn jaku kanet tzalajbʼil kyuʼn xjal toj kyanqʼibʼil». Jun techel, tqʼama jun kyxol qe libro lu qa jaku tzʼok tilil tuʼn xjal tuʼn tok tkʼujlaʼnxix tibʼ, tuʼnju atzun «xjal mas tbʼanel keʼyin, mas nim toklen, mas in tzalaj ex mas tbʼanel in nok t-xbʼalumin tibʼ». Ax uʼj lu tzaj qʼamante qa bʼaʼn tuʼn tten tokslabʼil jun xjal, noqtzun tuʼnj, teyele junjun kbʼel t-ximen tzeʼn tmod ktel ik tzeʼnx in tzaj tqʼamaʼn tnabʼil, ex tuʼn tkubʼ tbʼinchaʼn aju mas tbʼanel toj twitz.

11 ¿Ope tzʼok qbʼiʼn ximbʼetz lu? Bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa ok tilil tuʼn Satanás tuʼn tten t-ximbʼetz Eva ik tzeʼn jlu. Xi tqʼamaʼn te qa jakutoq tzʼok «ik tzaʼn te Dios» ex qa jakutoq tzʼel tnikʼ tiʼjju bʼaʼn ex tiʼjju nya bʼaʼn (Gén. 3:5). Toj ambʼil jaʼlo, nim xjal in kubʼ kyximen qa mas nim kyoklen kywitz txqantl ex qa nijun jaku txi qʼamante kye alkye bʼaʼn ex alkye nya bʼaʼn, nixpe a Dios. Ex qʼanchaʼl qa ik kyximbʼetz xjal tuʼnju nya bʼaʼn kyximbʼetz at tiʼj mejebʼleʼn.

Tnejel in che ximen tmajen Jehová tiʼjju at tajbʼen kye txqantl, ex mas in bʼant jlu kyuʼn tukʼil kyxuʼjil moqa kychmil. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 12). *

12. ¿Tiʼ kyximbʼetz xjal at tiʼj mejebʼleʼn?

12 In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios kye chmilbʼaj ex kye xuʼjilbʼaj qa il tiʼj tuʼn tok kyqʼoʼn kyoklen kyxolx ex tuʼn tjapun twi kyyol xi kytziyen tej kykubʼ mojeʼ. Ax ikx in tzaj tnaʼn kye qa nya jun saqchbʼil jlu. Tuʼntzunju in tzaj tqʼamaʼn jlu: «Kyjel tqʼoʼn xinaq tman ex ttxuʼ, kʼokeltzun mojeʼ tukʼil t-xuʼjil, ex kykabʼil che okel te junx» (Gén. 2:24). Noqtzun tuʼnj, junxitl kyximbʼetz qeju in che ok lepeʼ tiʼj kynabʼil txqantl, tuʼnju in tzaj kyqʼamaʼn qa tnejel il tiʼj tuʼn qximen tiʼjju at tajbʼen qe. Jun uʼj in yolin tiʼjju aj tkubʼ kynajsaʼn xjal kymejebʼleʼn, in tzaj tchikʼbʼaʼn jlu: «Aj kykubʼ mojeʼ xjal, at junjun o kubʼ kychʼixpuʼn tziybʼil tuʼn ‹kukx tuʼn kyten junx tzmaxi aj kykyim› tukʼilju tziybʼil tuʼn kyten junx ‹tzmaxi aj tnaj kʼujlabʼil kyxolx›». Tuʼnju nya bʼaʼn ximbʼetz lu, nim ja xjal o tzʼel kypan kyibʼ ex o tzaj nim kybʼis. Tuʼn jlu in nel qnikʼ tiʼj qa mintiʼ tajbʼen kyximbʼetz xjal at tiʼj mejebʼleʼn.

13. ¿Tiquʼn in che el tikʼun Jehová qe xjal in jaw kynimsan kyibʼ?

13 In tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu: «Ikʼun tuʼn Qman qe xjal in jaw kyniman kyibʼ» (Prov. 16:5). ¿Tiquʼn in che el tikʼun Jehová qe xjal in jaw kynimsan kyibʼ? In che el tikʼun tuʼnju aj tkubʼ kyximen xjal qa mas nim kyoklen, in nel kykanoʼn tiʼj Satanás. In jaw tnimsan tibʼ Satanás tuʼnju kubʼ t-ximen tuʼn tkubʼ ẍmejeʼ Jesús twitz ex tuʼn tkʼulin te, pero bʼaʼn tuʼn ttzaj qnaʼn qa onin Jesús tiʼj Jehová tej kybʼant tiʼchaq tuʼn (Mat. 4:8, 9; Col. 1:15, 16). Mintiʼ tajbʼen kynabʼil xjal toj twitz Jehová, tuʼnju in kubʼ kyyekʼin nya bʼaʼn kymod aj tjaw kynimsan kyibʼ.

AJU IN TZAJ TQʼAMAʼN TYOL DIOS TIʼJJU AJ TJAW KYNIMSAN KYIBʼ XJAL

14. ¿Tzeʼn in qo tzaj tonin Romanos 12:3 tuʼn tten qximbʼetz toj tumel qiʼjx?

14 In nonin Tyol Dios qiʼj tuʼn tten qximbʼetz toj tumel qiʼjx. In tzaj tqʼamaʼn qa bʼaʼn tuʼn tok qkʼujlan qibʼ. Jun techel, tqʼama Jesús jlu: «Kykʼujlame kyukʼile ik tzaʼnx kyeye in kykʼujlan kyibʼe» (Mat. 19:19). A jlu in tzaj tyekʼin qa nim toklen tuʼn qximen tiʼjju at tajbʼen qe pero toj tumel. Noqtzun tuʼnj, mintiʼ in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios tuʼn tkubʼ qximen qa mas nim qoklen kywitz txqantl, sino in tzaj tqʼoʼn consej lu qe: «Miʼn kybʼinchaye jun tiʼxti tukʼil qʼoj, ex miʼn jaw kyniman kyibʼe, noq oʼkx tuʼn tkubʼ kymansin kyibʼe, teyle junjun bʼaʼn tuʼn t-ximan kyiʼj txqantl okslal qa at mas kyoklen twitz» (Filip. 2:3; kjawil uʼjit Romanos 12:3).

15. ¿Tiquʼn toj tumel aj ttzaj tqʼamaʼn Tyol Dios tuʼn miʼn tjaw qnimsan qibʼ?

15 Aʼyeju xjal in kubʼ kyximen qa at mas kynabʼil, in che xmayin tiʼjju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios tuʼn miʼn tjaw qnimsan qibʼ. In tzaj kyqʼamaʼn qa ma kubʼ qximen qa mas nim kyoklen txqantl qwitz, tuʼn jlu kʼelel qʼiʼn qoklen ex jaku qo kubʼ sbʼuʼn kyuʼn. Noqtzun tuʼnj, ¿tiʼ o tzaj tuʼnju in jaw kynimsan kyibʼ xjal ateʼx tjaqʼ tkawbʼil Satanás? ¿Atpe tzalajbʼil toj kyanqʼibʼil ex toj kyja? ¿Atpe axix tok kyamiw? ¿Atpe jun tbʼanel kyamiwbʼil tukʼil Dios? ¿Jakupe txi tqʼamaʼna qa mas in nonin kynabʼil xjal kyiʼj txqantl twitzju nabʼil in tzaj tqʼoʼn Tyol Dios?

16, 17. ¿Alqiʼj in xi qqʼoʼn nim chjonte ex tiquʼn?

16 Aʼyeju xjal in che ok lepeʼ kyiʼj qeju in tzaj kyqʼamaʼn qa at «kynabʼil», in che ok ik tzeʼn jun turista in xi tqanin te juntl turista tzeʼn tuʼn tpon toj jun lugar ex nya ojtzqiʼn bʼe tuʼn. Tqʼama Jesús jlu kyiʼj qe xjal kubʼ kyximen qa at kynabʼil: «Ẍaqlul moẍ qe; qa ma tzʼok ten jun moẍ ẍaqlulte juntl moẍ, kykabʼil che xel tzʼaq tuj jul» (Mat. 15:14). Qʼuqli qkʼuʼj tiʼj qa mintiʼ tajbʼen kynabʼil xjal toj twitz Jehová.

In che tzalaj erman aj kyximen kyiʼj qeju abʼqʼi o che ajbʼen te Jehová. (Qʼonka twitza tiʼj taqikʼ 17). *

17 Tkyaqil xnaqʼtzbʼil tkuʼx toj Tyol Dios, kukx «at tajbʼen te xnaqʼtzbʼil qe, ex tuʼn qmayonjtz tuʼn miʼn qbʼinchante mya bʼaʼn, ex tuʼn tjiqumanjtz tiʼj qnabʼl, ex tuʼn qxnaqʼtzanjtz tuʼn qbʼet tuj tumelxix» (2 Tim. 3:16). Nimxix in qo tzalaj tuʼnju in najbʼen ttnam Jehová tuʼn tuʼntzun qok t-xqʼuqin tiʼj kynabʼil xjal (Efes. 4:14). Noq tuʼnju tbʼanel xnaqʼtzbʼil in tzaj tqʼoʼn qe, kukx jaku che japun qe tbʼanel tkawbʼil quʼn. Jun tbʼanelxix qoklen tuʼnju in tzaj tyekʼin Tyol Dios qbʼe.

BʼITZ 54 Atzun bʼe jlu

^ taqik' 5 Kʼonil xnaqʼtzbʼil lu qiʼj tuʼn tok qeʼxix qkʼuʼj tiʼj qa oʼkx Jehová jaku tzaj yekʼinte alkye bʼaʼn tuʼn tbʼant quʼn. Ax ikx kʼelel qnikʼ tiʼj qa jaku tzaj nimxix nya bʼaʼn qiʼj qa ma qo ok lepeʼ tiʼj kynabʼil xjal, pero qa ma qo ok lepeʼ kyiʼj nabʼil tkuʼx toj Tyol Dios, kʼonil jlu qiʼj.

^ taqik' 50 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: Junjun tbʼanel tiʼchaq ikʼ toj tanqʼibʼil jun mejebʼleʼn in najbʼen te Jehová. In che pakbʼan tej chʼixtoq kykubʼ bʼaj abʼqʼi 1960.

^ taqik' 52 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: In xqʼuqin jun chmilbʼaj tiʼj t-xuʼjil ex at tal kytxin kyukʼil, bʼaj jlu kyoj abʼqʼi 1980.

^ taqik' 54 TQANIL KYIʼJ TILBʼILAL: Toj ambʼil jaʼlo, in tzaj tnaʼn mejebʼleʼn aju kyajbʼebʼil te Jehová tukʼil tzalajbʼil. Ax ikx in tzalaj kymeʼjel, kyjiʼ ex tal kychman kyukʼil.