Toj nimku abʼqʼi o che el ikʼun testigos de Jehová tuʼnju mintiʼ in nok chikʼ kyiʼj. In bʼant jlu kyuʼn tuʼnju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios jlu: «Miʼn t-xi kychyoʼne chikʼ» (Hechos 15:29). A jlu junxitl twitzju kyxim aj qʼanel, tuʼnju in kubʼtoq kyximen aj qʼanel qa miʼn sok chikʼ tiʼj jun xjal jakutoq tzaj tiʼn nim nya bʼaʼn tiʼj.

Noqtzun tuʼnj, toj ambʼil jaʼlo at mas xjal at kynabʼil, nim ambʼil o che aqʼunan te aj qʼanel in tzaj kyqʼamaʼn qa jaku che ajbʼen junjuntl onbʼil tuʼn kyok qʼanit xjal tuʼn miʼn tok chikʼ kyiʼj.

Jun tajlal uʼj Stanford Medicine Magazine tbʼi, etz toj primavera te 2013 tuʼn Escuela de Medicina de la Universidad de Stanford (Estados Unidos), tkuʼxtoq jun xnaqʼtzbʼil nim toklen toj aju in yolintoq tiʼj chikʼ. Jun kyxol qeju xnaqʼtzbʼil lu toktoq tbʼi: «Against the Flow​—What’s Behind the Decline in Blood Transfusions» (Tiquʼn mintiʼ nok qʼet chikʼ kyiʼj nim xjal). Aju aj tzʼibʼil Sarah C. P. Williams kubʼ tzʼibʼente xnaqʼtzbʼil tqʼama jlu: «Kyoj qeju 10 abʼqʼi ma che kyaj, nim xnaqʼtzbʼil o kubʼ kyyekʼun qa kyoj ja te qʼanel twitz tkyaqil Txʼotxʼ in nok qʼet nim chikʼ kyiʼj xjal aju in xi kyoyin xjal ex kukx in nok qʼet mas chikʼ twitzju at tajbʼen kye, ik tzeʼn tojxi moqa tiʼjxi quirófano».

Aju xnaqʼtzbʼil lu yolin tiʼj aj qʼanel Patricia Ford, aju tzaj tzyunte ex nejenel te Centro de Medicina y Cirugía sin Sangre del Hospital de Pensilvania (Estados Unidos). Tqʼama Patricia Ford jlu: «Aju ximbʼetz qa kkyimel aju xjal yabʼ noq tuʼnju mintiʼxix tchkʼel, qa okx jaku klet tuʼn chikʼ, a jlu jun ximbʼetz ma kyajxix toj kywiʼ aj qʼanel. [...] Ax tok, at junjun maj in bʼaj jlu, noqtzun tuʼnj, nya tkyaqil maj». *

Aju aj qʼanel Ford tbʼi, in che ok tqʼanin chʼixme 700 testigos de Jehová toj jun abʼqʼi, ax ikx tqʼama: «Nim kybʼet qeju aj qʼanel in yoline kyukʼil tnejel attoq jun kyximbʼetz nya bʼaʼn tiʼjju tuʼn tok qʼet chikʼ, tuʼnju qa miʼn sok qʼet chikʼ tiʼj jun yabʼ, in kyqʼamaʼn qa jaku che kyim. Ax ikx weye chʼixmi axtoq nximbʼetze. Noqtzun tuʼnj, lwey el nnikʼe tiʼj qa ma che ajbʼen junjun onbʼil, nya kwest jaku che ok qʼanit qeju yabʼ lu toj tbʼanel».

Toj agosto te 2012, tzaj tyekʼun uʼj Archives of Internal Medicine aju tqanil tiʼj jun xnaqʼtzbʼil bʼant toj jun ja te qʼanel kyoj 28 abʼqʼi kyukʼe yabʼ aʼyeju ok kyanmi toj operación. Aʼyeju yabʼ testigos de Jehová qeʼ lwey naj e bʼant kywitz qeju yabʼ ok chikʼ kyiʼj. Ax ikx, tej kyten toj ja te qʼanel mintiʼxix nya bʼaʼn tzaj kyiʼj. Tej kybʼaj operarit qeju mintiʼ chikʼ ok kyiʼj mas nim kyajlal e kyaj anqʼin kywitz qeju ok chikʼ kyiʼj, ex kyoj qeju 20 abʼqʼi e ikʼtl ax kyajlal qeju mintiʼ ok chikʼ kyiʼj e kyaj anqʼin kywitz qeju ok chikʼ kyiʼj.

Jun xnaqʼtzbʼil etz toj uʼj The Wall Street Journal toj 8 te abril te 2013 tqʼama jlu: «Toj operación jatumel mintiʼ in najbʼen chikʼ —toj juntl yol, mintiʼ in najbʼen aju chikʼ in tzaj kyqʼoʼn xjal— nim o tzʼonin toj nimku abʼqʼi kyiʼj qeju yabʼ nya kyaj tuʼn tok chikʼ kyiʼj tuʼnju okslal qe. Noqtzun tuʼnj, aju tten tuʼn kyok operarit yabʼ mintiʼ chikʼ in nok kyiʼj mas in bʼant jaʼlo kyoj ja te qʼanel. [...] Aʼyeju aj qʼanel in che operarin kyiʼj yabʼ mintiʼ in najbʼen chikʼ kyuʼn, in tzaj kyqʼamaʼn qa nya oʼkx in nonin tuʼn miʼn tkubʼaj nim pwaq tuʼn tlaqʼet, tuʼn tkubʼ kʼuyet, tuʼn tkubʼ procesarit, tuʼn tok qʼet witzbʼaj tiʼj ex tuʼn tok qʼet chikʼ tiʼj xjal, sino ax ikx in nonin tuʼn miʼn tok jun yabʼil tiʼj xjal, ik tzeʼn junjuntl nya bʼaʼn jaku tzaj tiʼj xjal tuʼn tkyaj ten mastl ambʼil toj ja te qʼanel».

Tuʼntzunju, mintiʼ tuʼn qjaw labʼin tiʼjju tzaj tqʼamaʼn Joaquín Casanova, aju nejenel te Ja te Qʼanel te Manises (Valencia, España), kʼitzqeku tqʼama jlu: «Aju [tten] tuʼn kyok operarit yabʼ mintiʼ in nok chikʼ kyiʼj, qʼanchaʼl qa nimxix in nonin. Tnejel, tuʼnju in che ajbʼen onbʼil aʼyeju in che onin tuʼn tbʼanix yabʼ lwey naj ex in nonin tuʼn miʼn tten nimxix ambʼil toj ja te qʼanel. Ex tkabʼ, tuʼn jlu mintiʼxix nya bʼaʼn jaku tzaj tiʼj xjal toj ja te qʼanel tukʼeju at toklen tukʼe chikʼ». Atzun te Robert Lorenz, aju nejenel kye aj qʼanel te Clínica de Cleveland (Estados Unidos), tzaj tqʼamaʼn: «Ax tok aj tok qqʼoʼne chikʼ tiʼj jun yabʼ, in qnaʼne qa in qo onine tiʼj [...]. Noqtzun tuʼnj, aʼyeju tqanil o che kanet in tzaj kyyekʼun qa aj tbʼet ambʼil in nok qbʼinchaʼne jun nya bʼaʼn kyiʼj».