Tuʼn qxiʼ toj xnaqʼtzbʼil

¿Tiʼ kyximbʼetz testigo de Jehová at tiʼjju tuʼn kyxiʼ toj escuela?

¿Tiʼ kyximbʼetz testigo de Jehová at tiʼjju tuʼn kyxiʼ toj escuela?

 Aju qximbʼetze at tiʼjju tuʼn qxiʼye xnaqʼtzal toj escuela, at toklen kyukʼil nabʼil in tzaj tqʼoʼn Biblia. Teyele junjun testigo de Jehová in kubʼ t-ximen tzeʼn che xel tbʼiʼn qe consej in tzaj tqʼoʼn Biblia ik tzeʼn qeju che ul qʼamaʼn toj xnaqʼtzbʼil lu. a

 Nim toklen tuʼn qxiʼ toj escuela

 In nonin escuela qiʼj tuʼn tten qnabʼil ex qojtzqibʼil, ex in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios qa tbʼanel tuʼn tten qnabʼil ex qojtzqibʼil (Proverbios 2:10, 11; 3:21, 22). Ax ikx, xi tqʼamaʼn Jesús kye t-xnaqʼtzbʼen tuʼn t-xi kyyekʼin kye txqantl aju otoq txi t-xnaqʼtzaʼn kye (Mateo 28:19, 20). Tuʼntzunju, in qo onine kyiʼj junjuntl testigo de Jehová tuʼn tbʼant kyleerin, tuʼn tbʼant kytzʼibʼin ex tuʼn tbʼant kyyolin kyukʼil txqantl, b ex tuʼn tok kyojtzqiʼn junjuntl okslabʼil ex tten kyanqʼibʼil xjal (1 Corintios 9:20-22; 1 Timoteo 4:13).

 Ojtzqiʼn kyuʼn gobierno qa nim toklen tuʼn kyxiʼ kʼwal toj escuela. Tuʼntzunju, in tzaj kyqʼamaʼn qa il tiʼj tuʼn tetz primaria ex básico kyuʼn. In nok qqʼoʼne toklen ley lu ex in xi qbʼiʼne aju in tzaj tqʼamaʼn Tyol Dios: «Kykyaqile il tiʼj tuʼn t-xi kynimane qe aj sanjelal te gobierni» (Romanos 13:1). Nya oʼkxju, ax ikx in qo onine kyiʼj kuʼxun tuʼn tok tilil kyuʼn tuʼn kyok te jun tbʼanel xnaqʼtzal. c In tzaj tqʼamaʼn Biblia jlu: «Tkyaqilju in kybʼinchaʼne, kybʼinchame tuʼn tkyaqil kyanmiye, ik tzaʼn te Qajaw in che ajbʼene ex mya kye xjal» (Colosenses 3:23).

 In nonin xnaqʼtzbʼil qiʼj tuʼn qxqʼuqin kyiʼj toj qja. In tzaj tqʼamaʼn Biblia qa at jun okslal «mintiʼ in che ok tkwentin qeju ateʼ tuj tja, ma kyaj tkolin tokslabʼl, ex mas ploj tmod twitz jun xjal mya okslal» (1 Timoteo 5:8). Qa in qoʼx toj escuela, jaku tzʼonin jlu qiʼj tuʼn tkanet jun qaqʼun tuʼntzun kykʼaʼchit toj qja. In tzaj tqʼamaʼn The World Book Encyclopedia qa «in nonin escuela kyiʼj xjal tuʼn tkanet kyaqʼun». Qa otoq scuelin jun xjal, bʼalo nya kwest tuʼn tkanet jun taqʼun tuʼntzun tkʼaʼchin kyiʼj toj tja ex mlaylo tzʼel qʼiʼn taqʼun. Atzunju xjal mintiʼ in bʼant tleerin nix bʼant ttzʼibʼin, at maj kwest in kanet jun taqʼun (Proverbios 22:29).

 In che xqʼuqin mambʼaj kyiʼj kykʼwal aj kyonin kyiʼj tuʼn tel kynikʼ tiʼj tzeʼn jaku che anqʼin aj kychʼiy. Ex aj kyxiʼ toj escuela, jaku tzʼonin kyiʼj (2 Corintios 12:14). In xi qqʼamaʼne kye mambʼaj tuʼn kyxi kysamaʼn kykʼwal toj escuela maske mintiʼ in bʼant jlu kyuʼn xjal tuʼnju junxitl kykostumbr moqa at maj il tiʼj tuʼn t-xi chjet. d Ax ikx, in xi qqʼoʼne junjun consej kye mambʼaj tiʼjju tzeʼn jaku che onin tuʼn kyxi xnaqʼtzet kʼwal. e

 Nim toklen tuʼn tten qximbʼetz toj tumel tiʼjju tuʼn qxiʼ toj escuela

 Qo ximen tiʼj jatumel jaku qo scuelin. In tzaj tqʼamaʼn Biblia jlu: «Aju xjal mintiʼ tnabʼl in xi tniman tkyaqil aju in tzaj qʼmaʼn te; atzunju xjal at tnabʼl tok tkwent tiʼj jatum in bʼet» (Proverbios 14:15). In qo ok lepeʼye tiʼj consej lu aj tkubʼ qximane qa kukx qo xnaqʼtzale mas ambʼil aj tetz bʼaj básico. In qo ximane tiʼj jteʼ pwaq kxel tiʼn ex qa il tiʼj tuʼn tbʼant jlu quʼne. Jun techel, chʼixmi tkyaqil maj mintiʼ in xi tiʼn nim ambʼil tuʼn tetz jun qxnaqʼtzbʼil jaku tzʼonin qiʼj.

 Mas nim toklen qxnaqʼtzbʼil toj Tyol Dios twitzju in tzaj qʼoʼn toj escuela. Junxitl xnaqʼtzbʼil in tzaj qʼoʼn qe toj escuela tukʼilju in tzaj tqʼoʼn Biblia. ¿Tiquʼn? Tuʼnju qa ma qo xnaqʼtzan tiʼj Biblia, kʼelel qnikʼ tiʼj Dios ex jaku qo klet tuʼn (Juan 17:3). Ax ikx, in nonin Biblia qiʼj tuʼn kyten tbʼanel qmod, toj juntl yol, tiʼjju «tzʼaqlxix, ex tiʼj tkyaqil aju bʼaʼn tuʼn tbʼant» quʼn (Proverbios 2:9). Jaku txi qqʼamaʼn qa etz t-xnaqʼtzbʼil apóstol Pablo ik tzeʼn kyxnaqʼtzbʼil xjal in netz toj universidad toj ambʼil jaʼlo. Pero tqʼama jlu: «Oʼkx waje tuʼn wojtzqinteye Jesucrist aju Wajawe, porke maʼxix toklen jlu» (Filipenses 3:8; Hechos 22:3). Ax jlu in nel kynikʼ nim testigo de Jehová tiʼj toj ambʼil jaʼlo. Ateʼ junjun o che xnaqʼtzan nim ambʼil, pero ojtzqiʼn kyuʼn qa mas nim toklen kyojtzqibʼil at tiʼj Tyol Dios twitzju o che xnaqʼtzan tiʼj toj escuela. f

Aj qxnaqʼtzan tiʼj Tyol Dios, in nonin qiʼj tuʼn kyten tbʼanel qmod.

 Aju nya bʼaʼn jaku tzaj qiʼj ex tiʼj qokslabʼil kyuʼn xnaqʼtzbʼil toj universidad

 In tzaj tqʼamaʼn jun proverbio jlu: «Aju xjal at tnabʼl, ok t-xi tkeʼyin qa kyjaʼ ttzaj xobʼajil tibʼaj, in jyon naj tumel tuʼn tex twitz» (Proverbios 22:3). In nel qnikʼe tiʼj qa jaku tzaj nya bʼaʼn qiʼje ex tiʼj qokslabʼile tuʼn kymod xjal in che xnaqʼtzan kyoj universidad moqa kyoj junjun escuela. Tuʼntzunju, ateʼ nim testigo de Jehová mintiʼ in chex kysamaʼn kykʼwal kyoj universidad tuʼnju in tzaj qʼamaʼn junjun tiʼchaq kye nya toj tumel. Qo yolin kyiʼj junjun techel.

  •   In tzaj qʼamaʼn kye qa jaku ten jun tbʼanel kyanqʼibʼil ex jaku che tzalaj qa ma ten nim kypwaq

     Ateʼ nim xjal in tzaj kyqʼamaʼn qa oʼkx jaku ten jun tbʼanel qaqʼun ex qa jaku tzaj qʼoʼn nim twi qkʼuʼj qa ma tzʼetz nim qxnaqʼtzbʼil. Tuʼntzunju ateʼ nim kuʼxun in cheʼx toj universidad. Ateʼ junjun in kubʼ kyximen qa jaku che tzalaj ex jaku ten jun tbʼanel kyanqʼibʼil tuʼn pwaq, pero in tzaj tqʼamaʼn Biblia qa nya ax tok ximbʼetz lu (Eclesiastés 5:10). Ax ikx in tzaj tqʼamaʼn Biblia qa aj «tpon qkʼuʼj tiʼj pwaq, atzun tlokʼ tkyaqil mya bʼaʼn» ex jaku naj qokslabʼil tuʼn (1 Timoteo 6:10). Tuʼntzunju, in nok tilil kyuʼn testigo de Jehová tuʼn miʼn kykubʼ sbʼuʼn tuʼn qʼinumabʼil (Mateo 13:22).

  •   In kubʼ kyximen qa in nok qʼoʼn kyoklen qa ma tzʼetz nim kyxnaqʼtzbʼil

     Jun techel, tqʼama exministro te Georgia aju Nika Gilauri tbʼi tiʼ kyximbʼetz xjal at tiʼj xnaqʼtzbʼil jatumel in nanqʼin: «In tzaj qʼamaʼn toj tnam Georgia qa il tiʼj tuʼn kyxiʼ kuʼxun toj universidad tuʼntzun tok qʼoʼn kyoklen». Ax ikx tqʼama qa toj ambʼil ojtxe, «chʼixbʼajil te jun familia qa mintiʼ in cheʼx kykʼwal toj universidad». g Atzunte Tyol Dios in tzaj tqʼamaʼn tuʼn miʼn qjyon tumel tuʼn qjaw nimsaʼn kyuʼn txqantl. Xi tqʼamaʼn Jesús kye nejenel kye okslabʼil toj ambʼil ojtxe aʼyeju oʼkx in che jyon tuʼn kyjaw nimsaʼn: «¿Tzaʼntzun tten tuʼn kyokslane qa oʼkx in kykʼmoʼne ju nimbʼil kyeye kyxolxe [...]?» (Juan 5:44). Jaku jaw tnimsan tib’ jun okslal qa ma txiʼ xnaqʼtzal toj universidad ex in nel tikʼun Dios aju mod lu (Proverbios 6:16, 17; 1 Pedro 5:5).

  •   Teyele junjun kbʼel t-ximen tiʼ kbʼantel tuʼn

     In nok kyqʼoʼn testigo de Jehová toklen t-ximbʼetz Dios tiʼjju alkye bʼaʼn ex nya bʼaʼn (Isaías 5:20). Noqtzun tuʼnj, in tzaj tqʼamaʼn jun xnaqʼtzbʼil etz toj jun revista, qa nim kuʼxun in che xnaqʼtzan toj universidad «in xi kybʼinchaʼn aju in bʼant kyuʼn txqantl maske ojtzqiʼn kyuʼn alkye bʼaʼn ex alkye nya bʼaʼn». h In ten ttxolil jlu tukʼilju in tzaj tqʼamaʼn Biblia, «qa ma txi kyukʼin kyibʼe kyukʼil xjal mya bʼaʼn, ok ktzakjel kynabʼle» (1 Corintios 15:33). Kyoj universidad, in nok qkeʼyin junjun tiʼchaq nya bʼaʼn in bʼant kyuʼn kuʼxun, ik tzeʼn kʼaj qʼeʼn, in najbʼen droga kyuʼn ex at maj in kubʼ kuẍeʼ jun xinaq tukʼil jun xuʼj naʼmxtoq kykubʼ mojeʼ (1 Corintios 6:9, 10; 2 Corintios 7:1).

  •   Qa ma tzʼetz jun qxnaqʼtzbʼil jaku qo onin tuʼn tchʼexpaj twitz Txʼotxʼ

     Nya kykyaqil qeju in che xnaqʼtzan kyaj tuʼn tten nim kypwaq, tuʼn kyjaw nimsaʼn kyuʼn txqantl moqa tuʼn kytzalaj tiʼj achbʼil te twitz txʼotxʼ. Sino nim kye kyaj tuʼn kyok te tbʼanel xjal ex tuʼn kyonin kyiʼj txqantl. Tbʼanel aju in bʼant kyuʼn, pero atzun kye testigo de Jehová o kubʼ kyximen tuʼn tbʼant juntl tiʼ kyuʼn. Ik tzeʼn te Jesús, in kubʼ kyximen qa oʼkx Tkawbʼil Dios jaku tzaj qʼonte qʼuqbʼil kykʼuʼj tuʼn tten jun tbʼanel kyanqʼibʼil twitz Txʼotxʼ (Mateo 6:9, 10). Noqtzun tuʼnj, nya oʼkx in qo ayone tuʼn tpon ambʼil tuʼn t-xi tbʼinchaʼn Tkawbʼil Dios tiʼj nya bʼaʼn. Sino, ik tzeʼn bʼant tuʼn Jesús in qo pakbʼane tiʼj tqanil bʼaʼn tiʼj tkawbʼil Dios twitz tkyaqil Txʼotxʼ ex toj junjun abʼqʼi in qo onine kyiʼj nim mil xjal tuʼn tten jun tbʼanel kyanqʼibʼil (Mateo 24:14). i

a Aqeju kuʼxun in che ajbʼen te Jehová ex in che anqʼin tjaqʼ tkawbʼil kyman, in nok kyqʼoʼn toklen kyximbʼetz kyman at tiʼj xnaqʼtzbʼil ex in chex kybʼiʼn qa mintiʼ in che ikʼ tibʼajju in tzaj tqʼamaʼn Biblia (Colosenses 3:20).

b Tuʼntzunju, o bʼaj qbʼinchaʼne qe uʼj ex o che etz mas te 11 millón copia tiʼj tuʼntzun kyxi onit xjal tuʼn tbʼant kyuʼjin ex kytzʼibʼin ik tzeʼn folleto Qo xnaqʼtzan tuʼn tbʼant quʼjin ex tuʼn tbʼant qtzʼibʼen. Ax ikx, in xi qqʼoʼne xnaqʼtzbʼil kye xjal twitz tkyaqil Txʼotxʼ toj 120 yol tuʼn tbʼant kytzʼibʼin. Kyoj qe abʼqʼi 2003 a 2017, xi qqʼoʼne xnaqʼtzbʼil kye junlo 70 mil xjal tuʼn tbʼant kyuʼjin ex kytzʼibʼin.

c Qʼonka twitza tiʼj xnaqʼtzbʼil «¿Debería dejar de estudiar?».

d Jun techel, in xi qqʼamaʼne kye mambʼaj tuʼn t-xi kysamaʼn qe kykʼwal toj escuela, qa qʼa ex qa txin. Qʼonka twitza tiʼj xnaqʼtzbʼil «¿Debería ir mi hijo a la escuela?», aju etz toj Atalaya te 15 te marzo te 2003.

e Qʼonka twitza tiʼj xnaqʼtzbʼil «Cómo ayudar a su hijo a mejorar sus calificaciones».

f Qʼonka twitza tiʼj sección jatumel in tzaj tqʼamaʼn «Aju kyximbʼetz xjal tiʼjju tzeʼn tzaj tzyet qanqʼibʼil» toj jw.org.

g Practical Economics: Economic Transformation and Government Reform in Georgia 2004—2012, página 170.

h Journal of Alcohol and Drug Education, volumen 61, núm. 1, abril de 2017, página 72.

i Toj sección «Chʼexpaj kyanqʼibʼil tuʼn Tyol Dios» toj jw.org, kkanetel tuʼna alkye tten o tzʼonin Biblia ex tqanil tkuʼx toj kyiʼj junjun xjal toj kyanqʼibʼil.