A SʼIANNÍ kjoanda kuijnyísjaijin Salmo 83:18 ya Bibliali (tjínkʼa Biblia xi ya 82:19 faʼaitʼa). Jótso. Je Biblia xi Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras ʼmi, itso: “Katabe chjota nga ji xi Jeobá ʼmili, tojisai xi nʼio ngʼa tijnalai jngo tjíjtsa sonʼnde”. Tjínkʼa Biblia xi me kʼoatisʼin kisikʼatoya én jebi. Tonga nkjín mani xi tsakjaʼáxin jaʼaín xi Jeobá tso kʼoa to “Señor” kʼoa tsa “Niná” tsakʼé. Tonga jméni xi tjínnele kjoaʼaítʼa ya Salmo 83:18. A je én xi “Señor” kʼoa “Niná” tso axo je jaʼaín xi Jeobá tso.

Je xo̱njchá xi títjon kichji én hebreo kichjini, kʼoa ya Salmo 83:18 jngo jaʼaín faʼaitʼa xi tsín mangóson kao xi kjaʼaí jaʼaín. Kʼoa kui letra jebi machjénle יהוה (YHWH) nga én hebreo. Kʼianga én kastía Jehová kʼoa Yavé sʼin chji kʼoa nga kao énná Jeobá sʼin chji. A toñandia faʼaitʼa ya Biblia jaʼaín jebi. Majain. Me ñato jmi kʼa faʼaitʼa je xo̱nle Niná xi títjon kichji nga én hebreo.

Jókji chjíle je jaʼaínle Niná. Tokuila si̱kjaʼaitsjeen je padrenuestro, je kjoabʼetsʼoa xi tsakʼéjnachoa̱ná Jesús, isʼin fitsʼia: “Nʼainajin xi tijnai ngʼajmi, kataʼyaxkón jaʼaínli” (Mateo 6:9). Kʼianga jeki nichxin nga kʼoasʼin tsakakóya Jesús kjoabʼetsʼoa jebi, i kitsole Niná nga tsakʼétsʼoale: “Nʼaina, chʼa̱sjejeyai jaʼaínli”. Kʼoa je Niná xi kisinda ngayeje xi tjín kitsole saʼnda tjen ngʼajmi: “Jetsʼasjejeya jaʼaínna, kʼoa kʼoasʼin kʼoasjejeyangánia” (Juan 12:28). Jebi kui xi bakó nga nʼio chjíle je jaʼaínle Niná. Tonga ánni nga kʼoasʼin faʼáxinsíni je chjota xi kjaʼaí én síkʼatoya Biblia kʼoa nga tokjaʼaí én batíongajaosíni.

Tsakui nichxin jao koya tjínni anni nga kʼoasʼínni. Xi títjon, nkjín mani xi kʼoatso nga likui koa̱n si̱chjén je jaʼaínle Niná, kuixó nga likuikjoan ʼyaa josʼin kinokjoa ngasʼa.  Makjoanni nga tsínkui kisichjén ngasʼa je letra xi bokal ʼmi (a, e, i, o, u) je chjota hebreo nga kiski énle, ndʼaibi aliʼya xi be jñákjoánnile bokal xi tsakatíotʼale je letra YHWH kʼianga tsakʼéxkia. Tonga a tokui nga tsín si̱chjénñá je jaʼaínle Niná. Tokuila jaʼaín xi Jesús tso si̱kjaʼaitsjeen, tsakui nichxin Yeshúa kʼoa tsa Yehoshúa tso ngasʼa je chjota; liʼyakjoan xi be. Tonga jngo tjíjtsa Sonʼnde nʼio nkjín koya josʼin nokjoa jaʼaín jebi, kʼoasʼin kjimachjén josʼin nga nokjoa nga jngó jngó én. Ninga tsín be chjota jokjoansʼin kinokjoa jaʼaín jebi nichxinle Jesús, síchjénní ndʼaibi. Kʼoatisʼinni xi kao jaʼaínli. Kʼiatsa kjaʼaí naxinandá kʼuín jchaní nga kjaʼaí tsole jaʼaínli je chjota xi ya tsʼe. Kʼoa kuinga koa̱n si̱chjénsíñá je jaʼaínle Niná ninga tsín ʼyaa jokjoansʼin kinokjoale ngasʼa.

Xi majaoni koya anni nga faʼáxinsíni chjota je jaʼaínle Niná ya Biblia kui tʼatsʼe jngo kostumbre xi kisʼele chjota judío ngasʼa. Nʼio nkjín chjota judío xi kʼoatso nga likui koa̱n si̱kʼaxkiaa jaʼaínle Niná. Jebi yaa kinroani nga chʼaosʼin kisichjén kjoatéxomale Niná ya jñani i̱ tso: “Alikui koa̱n nga chʼaosʼin si̱chjain jaʼaínle Jeobá Nináli, nga̱ je Jeobá alikui sichatʼale tsa ʼyani xi chʼaosʼin sichjén jaʼaínle” (Éxodo 20:7).

Xi kjoaixi, kjoatéxoma jebi bʼéchjoaní nga chʼaosʼin si̱chjén je jaʼaínle Niná. Tonga a bʼéchjoaní tsa kao kjoaxkóntokon si̱chjén. Majain. Ngatsʼi je xi kiski Biblia ya jñani én hebreo kichjini (je “Antiguo Testamento”) chjotakixi koan, kisitjoson Kjoatéxoma xi kitsjoale Niná je naxinandá Israel. Kʼoa jókisikao jaʼaínle Niná. Nʼio kisichjén. Tobʼelañá, nkjín tsakatíojin ya Salmos, kʼoa kui kisele Niná je chjotankjín xi je tsabexkón nichxin kjoatse. Je Jeobá saʼnda kʼoakitsole choʼndale nga katasíkʼaxki̱ jaʼaínle, kʼoa chjota xi kixi koan kisitjosonle (Joel 2:32; Hechos 2:21, TNM). Ñá xi chjotale Cristo maa ndʼaibi alikui jao tjínná nga kao kjoaxkóntokon nichjén je jaʼaínle Niná tojo kisʼin Jesús (Hebreos 2:12).

Kʼianga kjaʼaí én tjíobatíoyangajaole jaʼaínle Niná je chjota xi tjíosíkʼatoya Biblia nʼio chʼao tjíosʼín. Kʼoa kui xi kjima nga je chjota likui tsen male tsa ñaki tíjna Niná, joxi kjin  tíjna male. Tonga je Biblia kʼoatsoná nga nʼio si̱miyoaa je Jeobá (Salmo 25:14). Tikjaʼaitsjenlai jngo miyo xi nʼio ndali. Kʼiatsa saʼnda tsínlani ʼyai joʼmi, a nʼio nda cho̱bai xi kao je. Kʼoati tjínni xi kao Niná. Jósʼin koa̱nmiyoñá tsa saʼnda tsín ʼyaa nga Jeobá ʼmi. Xi ijngosani, je chjota xi tsín síchjén je jaʼaínle Niná kʼoati tsín sʼejinle josʼin tsoyanile jaʼaín jebi. Kataʼyala josʼin tsoyanile.

Je Niná kitsoyale Moisés, jngo choʼndale xi kixi koan, josʼin tsoyanile jaʼaínle. Kʼianga kiskonangile Moisés jóʼmi, kitso Jeobá: “An koa̱n jmeni xi mena koa̱n” (Éxodo 3:14). Axo jotso je Biblia xi je Rotherham kisikʼatoya: “An koa̱n tojmeni xi koa̱nmena koa̱n”. Je Jeobá koaanle nga kui koa̱n tojmeni kʼianga sitjoson ngayeje xi tjínndajinle, kʼoa koaanle kʼoasʼin tojmeni xi machjén xi tʼatsʼe xi kisinda kʼoa nga katabitjoson josʼin tjínndajinle.

Tikjaʼaitsjenlai jebi, tsa malanili nikʼóyai yaoli tojmeni xi meli koai̱n, jméni xi sʼiain xi tʼatsʼe miyoli. Tsa jngola xi chʼintáo ska̱tʼale, koa̱njin chjinexki si̱kʼóyai yaoli kʼoa si̱ndayai. Kʼoa tsa jngo xi tao̱nle sicha, koa̱njin chjotanyiná si̱kʼóyai yaoli kʼoa kuisenkoai. Tonga ngatsʼiaa tochoa tjen bichó nganʼioná kʼoa likui maná kui nikʼóyaa yaoná tojmeni xi mená koaan. Tonga jokji nga chótʼayai Biblia jchaní nga je Jeobá male nga kui síkʼóya yaole tojmeni xi mele kʼianga sítjoson jmeni xi tjínndajinle. Kʼoa kao kjoatsjoa síchjén nganʼiole nga basenkao chjota xi tsjoake (2 Crónicas 16:9). Je chjota xi tsínkʼia be josʼin tsoyanile jaʼaínle Niná likuikʼia be jmekjoanni xi naskánatjín bakó Jeobá jonga kjoan.

Je jaʼaínle Niná tjínnele kjoaʼaítʼa ya Biblia. Kʼianga ʼyaa josʼin tsoyanile je jaʼaín xi Jeobá tso kʼoa nga nichjén ngantsjai nga ʼyaxkoán Nʼainá xi tíjna ngʼajmi, alikui ñʼai maná nga nichriantʼalee. *