KJOACHJONANGI 9
A tjínnele nga tʼatsʼe evolución katamakjainna
JÓSʼIAIN TSA JILANI
Tikjaʼaitsjenlai jebi: Je Alex alikui tibeni tsa kʼoatjín kʼoa tsa mai jmeni xi tíʼmile. Kʼoasʼin koankjainle ngantsjai nga Niná kisinda je ngʼajmi kao Sonʼnde. Tonga je maestrole xi tsʼe Biología kʼoatsole ndʼaibi nga ñaki kʼoatjín jotso chjota científico xi tʼatsʼe evolución. Je Alex kʼoati mele kʼoasʼin koa̱nkjainle kʼoa itso: “Kʼiatsa kʼoatjín jotso chjota científico xi tʼatsʼe evolución, ánni nga an kjaʼaí xínsíña”.
Jósʼiain tsa jilani je Alex, a tokui nga evolución koa̱nkjainnili nga ñaki kʼoatjín tʼatsʼe evolución tso je libroli.
TINKJÍNLAI TOKUIN
Tjínkʼa chjota xi to kʼoatsokixi nga evolución makjainle kʼoa tsa maije̱ nga tjín xi kisindaná. Tonga saʼnda tsínni be jotso anni nga kʼoasʼin makjainnile.
-
Tjínkʼa xi makjainle nga tjín xi kisindaná tonga tokui kʼoasʼin makjainnile nga kʼoasʼin tsakʼinyale ya relijiónle.
-
Tjínkʼa xi evolución makjainle tonga tokui nga kʼoasʼin tsakʼinyale ya ndʼiaskuelale.
JAON KOYA XI KOA̱N CHJÓNANGILAI YAOLI
Hebreos 3:4 itso: “Ngayije ndʼia tjín jngo xi bʼénda, tonga je xi tsakʼénda ngayije, jé Niná”. A kʼoatjín jotso én jebi.
JOTSO CHJOTA: Ngayeje xi tjín ngʼajmi kao Sonʼnde tokʼiaa tsʼatsen nga tokjoataon xi koan nga kui kitsinnga je xi Big Bang sʼin yʼale.
1 Jméni xi Big Bang ʼmi axo ʼyáni xokisikao.
2 Jméni xi ñaki kʼoatjín: a kuinga nga totsʼatsen ngayeje xi tjín axo kuinga tíjna je xi kisinda.
JOTSO CHJOTA: Ñá xi chjotaa choo jaʼaiñá.
3 Kʼiatsa cho̱ jaʼaiñá xi chjotaa, tobʼelañá, je koni, ánni nga ngisa chjinesíñá tikʼoajinni je cho̱.
4 Kʼiatsa nʼio chjine xi sínda je robot, a tsí kʼoati nʼio chjine je xi kisinda jngo célula.
JOTSO CHJOTA: Je evolución ñaki ʼyale nga kʼoatjín.
5 A ñaki jesoaa batiotsʼinya je chjota xi kʼoatso.
6 Jótjín chjota xi tokui nga evolución makjainnile xi totʼatsʼe nga kʼoatíʼmile nga ngisa chjine je chjota xi kui makjainle.
“Tikjaʼaitsjenlai tsa ya jinjñájchá titomjai kʼoa jngo ndʼiayáte xi naskánakji jchai. Alikuijin i̱sí: I̱jin kitsʼin jngo jao je yá kʼoa tsʼatsen ndʼia jebi. Alikuijin jokoa̱nnile. Kʼoatisʼinni je ngʼajmi kao Sonʼnde alikuijin jokoa̱nnile nga toje kʼoatsenni” (Julia).
“A koa̱nkjainli tsa ʼya xi kʼoakuitsoli nga tjín xi kitsinnga ya jngo imprenta kʼoa kixijten ngakjijnda je tinta xi nya kʼoa jngo diccionario tsʼatsen” (Gwen).
ÁNNI NGA KOA̱N KOA̱NKJAINNINA XI TʼATSʼE NINÁ
Je Biblia kʼoatso nga tichjáin je kjoachjine xi tjínli (Romanos 12:1). Xi tsonile, nga je kjoamakjainli nga tsín tokui chʼa̱ngini jebi:
-
JOTJÍN TOKUIN: “Bele tokoan nga tíjna jngo xi ngisa tjínle nganʼio”.
-
JME XI MAKJAINLE XI KJAʼAÍ: “Je chjota xi ʼbexkoan makjainle tʼatsʼe Niná”.
-
JOSʼIN MELE CHJOTA NGA KATAMAKJAINNA: “Je xijchána kʼoatsona nga katamakjainna tʼatsʼe Niná”.
ʼNdele nga tokui katamakjainli jmeni xi kʼuínli, tjínnele nga ñaki kataʼyai anni nga kʼoasʼin koa̱nkjainsínili.
“Kʼianga jngo maestro xi kui tsoya ya ndʼiaskuela xi tʼatsʼe yaoná, ngisa tinʼio sʼejngongáni tokoan nga tíjna je Niná. Jmeni xi tjínle je yaoná, ninga tsín jme chjíle maná, tonga tjín xá tjíoni. Saʼnda tsín ʼyaa josʼin tísíxá ya jinyaoná. Tokʼoamaná” (Teresa).
“Kʼianga jngo ndʼiangʼa ʼbe, jngo chitso kʼoa tsa jngo karro, i xian: ʼYá xótseni xi kisinda. Tobʼelañá, kʼianga jngo karro manda jé machjén jngo chjota xi nʼio chjine, nga̱ nʼio nkjín tsojmixkoa̱ machjénle jngo karro. Kʼoa tjínnele nga ya kjoan satío jñani bakinle ánni nga nda sixásíni je karro. Tikʼoasʼinni, kʼiatsa tjín je xi sínda je karro, kʼoajinti tjín xi kisinda je chjota” (Richard).
“Kʼianga koansana xi tʼatsʼe ciencia, ngisa tsín koankjainna xi tʼatsʼe evolución. [ . . . ] Kʼoasʼin sikjaʼaitsjen nga nʼiosa tse xi machjén nga jchaa xi tʼatsʼe evolución kʼianga koa̱nkjainná tikʼoajinni nga tíjna jngo xi kisindaná” (Anthony).
TIKJAʼAITSJAIN JEBI
Ninga jenʼio kjoatsele nga kʼoasʼin tjíobásjaiya je chjota científico xi tʼatsʼe evolución, tojo kjaʼaí kjaʼaí tso nga jngó jngó. Kʼianga tsín tojngo sʼín yaole josʼin makjainle, ningalani chjotachjine ma, a chʼaotjín tsa kuijnatsʼinyai xi tʼatsʼe jebi.