Je Evangelio xi tsʼe Juan kʼoatso jmeni xi koan kʼianga kisʼetʼa yá je Jesús kao chjota xi ngi jao, xi tsín kisitjoson kjoatéxoma. Je chjota judío kʼoakitsole Pilato nga katakjotʼaó ninda ngʼasole kʼoa nga katachʼajen je yaole kʼianga jekuiyá (Juan 19:31).

Je kjoatéxomale Moisés kʼoatso nga tsín ya katasʼeyotʼa yá kʼoajnda nitje̱n je yaole chjota xi yá sʼetʼa (Deuteronomio 21:22, 23). Tsakui nichxin, kʼoati kui kjoatéxoma jebi kitjenngi chjota judío kʼianga ʼya xi kisikʼien je chjota romano. Kʼianga chjótʼáo je nindale je Jesús kao nindale xi ngi jao chjota ngisajin ngotjo kuiyáni kʼoa kjejin kantjaijin Tsʼuí kʼianga sʼe̱ñe. Ánni nga kʼoakitsoni. Kuinga kʼia koaitsʼia nichxin nga xoto nga jeska̱ntjai Tsʼuí.

Je chjota xi kjoabiya bʼaile xó xinyá ntsja kao ndso̱ko̱, kʼoa je yá xi sʼetʼa xinyáñee. Kʼoa kʼianga tjomitje̱n yá jebi, toje xó binyangi jokji ai je chjota, nʼio tse kjoañʼai faʼá chjota jebi. Alikui tima kjenjtani, tokʼiaa ma kjenjta kʼianga ya binyánʼioni ndso̱ko̱ ya jña nyale xó. Kʼoa kʼianga chjotʼáo je ninda ngʼasole, alikui tima binyanʼioni kʼoa ngotjo mʼeni. Tofijtale kʼoa tsa maije̱ alikui tisíxáni je njínle kʼoa tobʼejnajyosa ni̱ma̱le.

Je David jngo xjoa̱xín xi la̱jao̱ basénni kisikʼienni je Goliat. Tochale kʼia koanle kisichjén xjoa̱xín kʼianga kiskoʼnda je cho̱ (1 Samuel 17:40-50).

Je xjoa̱xín xi koa̱nchjén ngasʼa yaa faʼaitʼa je sén xi kisinda je chjota egipcio kao chjota asirio. Je xjoa̱xín jebi, ndichjon koanndani kʼoa tjín xi najño koanndani, jngó jngó nʼó kisʼetʼa nga jngó jngóngoa. Je xi kui kisichjén yaa ndichjon síkʼéjnaya jngo la̱jao̱ xi xjaʼai kji xi kʼoakjoan yʼai jokjoan loxa̱ xi ʼndí kjoan. Yaa tsoa je nʼóle xjoa̱xín jebi kʼoa síkʼotjí je xjoa̱xín ya sonjko̱ kʼoa xijema kʼiaa jngo nʼóle xjoa̱xín tsjion kʼianga basén. Je la̱jao̱ ñaki tje̱n xo̱nxoon nga fi kʼoa yakjoán bichósasén jñani kakonle xi kabasén.

Ya Oriente Medio nʼio nkjín la̱jao̱ xi xjoa̱xín kisatioya, xi kʼia koanchjén kʼianga kisatio kjoajchán, kjimasjaile chjota. Jngo chjota kjoajchán xi nʼio jenda male basén la̱jao̱ tsa 160 kʼoa tsa 240 kilómetro por hora kji nʼio fi je la̱jao̱ kʼianga basén. Alikui nanda ʼyale tsa kʼoati kji nʼio fi je flecha, tonga kʼoati síkʼien je chjota nga kui bʼakaole (Jueces 20:16).