Kʼianga je Jeobá * kisinda ngayeje jmeni xi tjín kʼoa nga nʼio tse nganʼio tjínle, nʼio nkjín chjota xi je bánele jmeni xi kjima i̱ Sonʼnde, saʼnda je xi chʼaotjín. Tonga ya Biblia kui jebi xi tso xi tʼatsʼe Niná:

•  “Je Jeobá ñaki kixiní ngayeje je ndiaale.” (Salmo 145:17.)

• “Ñaki kixi je ndiaale. Niná xi tsín bʼéndiso, xi tsínle kjoatsʼen; ñaki kixiní je.” (Deuteronomio 32:4.)

• “Je Nainá [Jeobá] kjaínga tjínle kjoamatakon, bema̱ní.” (Santiago 5:11.)

Tojo tso testo jebi, je Niná alikui kui kʼoasʼín jmeni xi chʼaotjín. Tonga tjín xi kʼoasʼin síkjaʼaitsjen nga je xosíkao je chjota nga kui kʼoasʼín xi chʼaotjín. A kʼoatjín. Majain. Ya Biblia itso: “Kʼia tsa jngo xi kjoatsʼen chʼao síkao, ali tsojin tsa je Niná xi chʼao síkao kao kjoatsʼen. Je Niná alikui male tjoé kjoatsʼen, kʼoa nijngojin xi je chʼao síkao kao kjoatsʼen” (Santiago 1:13). Je Niná alikui kotʼayakao je chjota, alikui je bʼétejin xi chʼaotjín. Alikui kui kʼoasʼín xi chʼaotjín. Tonga tsa tsín je Niná xosʼín, jméni axo ʼyáni xi kjoánelee jée.

Ya Biblia kʼoatso jñani nroa sakʼoani nga kʼoasʼin kjoañʼai faʼá chjota, itso: “Je nichxin kʼoa xi tsín choyalee faʼaine ngatsʼi chjota” (Eclesiastés 9:11). Kʼianga jme xi ma sakʼoaa biya chjota kʼoa sakʼoa mai. Kui xi tsoni jñani nga tijnaa kʼoa kʼiani kʼoakjima. Nichxin kjoan jao jmi nóján, je Jesús jngo torre kisikʼaxki̱ xi xjaʼaonjan chjota kisikʼien kʼianga ya kiskanele (Lucas 13:1-5). Je chjota jebi alikui kui kʼoakoanni tsa chʼaosʼin tjíofikao yaole, tokui kʼoakoanni nga ya tjíochrian kʼianga kiska torre jebi. Je nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, je cháonnʼio xi jaʼa ya Haití kʼianga sá enero nga nó 2010 janlaxó siento jmi chjota kisikʼien, kitso je xi ya tjíobatéxoma. Je cháon jebi, ñaki kisikje je naxinandá kʼoa aliʼya xi tsakjaʼájin. Kʼoati ma tsanda je chʼin faʼainele toʼya chjotani ninga nda tjío maná.

Tsakui nichxin tjín xi i̱ kuitso: “Ánni nga tsín tsakʼéchjoasíni Niná kʼianga kʼoakoan. Ánni nga tsín kisikuindasíni je chjota xi nda sʼín”. Kʼianga koa̱n sikuinda chjota je Niná, títjon kjoanla machjén nga skoe̱ kʼiáni kʼoakoa̱n. Kjoaixiní, je Niná male kʼoatso jmeni xi koa̱n nichxin xi nroaján, tonga machjénní nga chjónangilee yaoná: A kʼoasʼin síchjén je nganʼiole Niná nga tongini kʼoatso ngayeje jmeni xi koa̱n (Isaías 42:9).

Je Biblia itso: “Je Nináná yaa tíjna ngʼajmi; kʼoasʼín tojmeni xi nda sasénle” (Salmo 115:3). Je Jeobá kʼoasʼín jmeni xi machjén nga sʼin tonga likui kʼoasʼín ngayeje jmeni xi koa̱nle sʼin. Kʼoa kʼoasʼín tʼatsʼe nichxin xi nroa, alikui tongini kotsenle  jmeni xi koa̱n. Tobʼelañá, kʼianga nʼio tse kjoatsʼen kisʼe ya naxinandá Sodoma kao Gomorra, je Niná i kitsole je Abrahán: “Kʼoasʼin kuitjo̱je̱n ánni nga skoesíña kʼiatsa kui kʼoatjíosʼín jotso én xi tífaʼaikatʼana. Kʼoa tsa mai, kʼoasʼin skoeña” (Génesis 18:20, 21). Je Jeobá kitsjoa choatse nichxin kʼianga tsínkui kiskotsenle jokji kjoatsʼen kisʼe ya naxinandá jebi, kʼoa kui xi bakóná nga tsín kotsenyejele jmeni xi koa̱n (Génesis 22:12). Tonga jebi ali tsakuijin xi tsonile tsa tsín koa̱nle skoe̱ ngayeje je Niná. Je Biblia itso: “Ñaki kʼoatjín jme xi sʼín”. Kʼianga kotsenle jmeni xi koa̱n nichxin xi nroaján kui fini jmeni xi tjínndajinle. Kʼoa alikui kjoanʼio bʼénele chjota nga katasítjoson kjoatéxomale (Deuteronomio 32:4). * Tojosʼin tiʼyaa, jé Niná xi tsoni jméni xi mele tongini skoe̱ kʼoa jméni xi mai.

Jmeni xi kjima i̱ Sonʼnde kʼoati je tjín choale jée je chjotasonʼnde. Ya Biblia kʼoatso jomani kʼianga chʼao sʼín je chjota, itso: “Tonga jngójngó titsʼeni kjoachi̱nga̱le xi chʼao síkao nga je. Je kjoachi̱nga̱le nchja̱ndʼéle yaole. Kʼia nga jejitjoson kjoachi̱nga̱be bʼéjnantje kjoatsʼen. Kʼia nga jekoanjngo kjoatsʼenbe, sʼele kjoabiya” (Santiago 1:14, 15). Kʼianga jngo chjota xi kui kʼoasʼín jmeni xi mele, kjoa bʼejnajin (Romanos 7:21-23). Nichxin xi tínroa, nʼio chʼao tjíosʼín je chjota kʼoa nʼio tse kjoachjaʼatokon tjíosíkatíojin xi ngikʼa. Je chjotatsʼen kʼoati síkao xi kjaʼaí nga kʼoati katamakjoan kʼoa tokʼoa kjimaʼnde (Proverbios 1:10-16).

A koaan je Niná kjoájin. A koaan koatechjoa nga tsínkui xi chʼaotjín kʼoasʼiaan. Tokuila si̱kjaʼaitsjenjiaan josʼin koanndaa. Ya Biblia kʼoatso nga sénle Niná kichʼá, nga kʼoatisʼin kisindaná jokjoan. Xi totʼatsʼe jebi, koaan chjénngilee jokjoan je Niná (Génesis 1:26). Xi ijngosani, jngo kjoatjao kitsjoaná nga koa̱n ñá chjoéjiaan jmeni xi mená sʼiaan. Koaan ñá xi kuixónñá tsa mená nga tsjoacha koaan je Niná kʼoa tsa mená si̱tjosoán kjoatéxomale (Deuteronomio 30:19, 20). Kʼiatsa jmelani xi nʼio kʼoenená je Niná, alikuijinni títsjoáʼndená nga ñá chjoéjiaan jmeni xi mená sʼiaan. To yajin koa̱nngósoán je robot xi tokui kʼoasʼín jme xá kamandani. Tsa je Niná xi tongini kʼoakuitso jmeni xi sʼiaan kʼoa jmeni xi koa̱n yajin koa̱nngósoán jngo robot nga̱ tojeni ʼyale jmeni xi sʼiaan kʼoa jmeni xi koa̱nná. Nʼio bʼailee kjoanda je Niná kʼianga bexkónná kʼoa nga tsjoáʼndená nga ñá chjoejiaan je ndiaa xi mená kjuinyaa. Tonga ali tsakuijin xi tsonile jebi tsa kjoañʼai chjaʼá ngantsjai nichxin xi totʼatsʼe jmeni xi nʼia kʼoa jmeni xi chʼao sʼín xi ngikʼa.

Kʼiatsa kui kʼoakʼuínlee je chjota xi relijión hindú tjíojin kʼoa tsa jngo budista jmeni xi tso ya portadale rebista jebi tochale i̱ kuitso: “Totʼatsʼe karma nga kui kʼoamatʼainni xi chʼaotjín je chjota xi nda sʼín, xi tsonile, kui tjíobʼéchjí jmeni xi kisʼin nga sa tsakatio”. *

Kʼianga nda sa katamajinná xi tʼatsʼe jebi, kataʼyala jmeni xi tso Biblia xi tʼatsʼe kjoabiya. Ya ʼndenaxóle Edén, jñani kinikatío je chjota xi títjon koannda, je Niná i kitsole je Adán: “Koaan chi̱nai tole ngayeje yá xi tjín i̱ ʼndenaxó saʼnda nga koa̱nski. Tonga je tole yá xi tsʼe kjoankjíntokon xi ndatjín kao xi chʼaotjín, alikui koa̱n chi̱nai, nga̱ nichxin nga kui chi̱nai, kuiyání” (Génesis 2:16, 17). Kʼiatsa jelani Adán xi kisitjosonle je Niná kʼoa tsín tsakajngijée koanjin tsakʼejna ngantsjai nichxin. Je kjoabiya kuiní je kjoañʼai xi tsakʼaile nga kʼoasʼin tsín kisitjoson. Kʼianga jekisʼele xti, je kjoabiya “kitsaotʼale ngatsʼi” (Romanos 5:12). Kʼoa kuinga kʼoabixónsíñá nga kao kjoabiya machjíni je jée (Romanos 6:23). Xi ijngosani, je Biblia kʼoatso nga “je xi kʼen, jetʼa jéele” (Romanos 6:7). Xi tsonile, nga toya fetʼa je jéele chjota kʼianga biya.

Nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, miyón mani chjota xi kʼoatso nga tʼatsʼe karma nroani nga kʼoasʼin kjoañʼai tjíofaʼá je chjota. Je chjota xi kʼoasʼin makjainle tobʼéjngo kon nga kjoañʼai faʼá, je kʼoa kao chjota xi ngikʼa. Je karma alijme kjoachoya tsjoále je chjota tsa tjóxin je xi chʼaotjín. Kʼoasʼin síkjaʼaitsjen kʼianga tokʼia nda kʼoéjna jngo chjota kʼianga jetsín tixin jtsín ijngokʼani kʼoa tokʼiaa nga kʼoakoa̱n tsa nda koaikao je yaole kʼoa tsa jngo kjoankjíntokon sʼe̱le. Jmeni xi tso je chjota alikui mangóson jmeni xi tso je Biblia. *

Je xi ngisa tjínle jée anni nga kjoatsʼen tjínsíni ali tsa jejin chjota, jéní Na̱i. Je Na̱i ánkjení kʼoa kixi tífitʼale Niná tsakai tonga “likui tsakʼejnajinle xi kjoakixi” kʼoa jé xokisʼin nga jée kisʼeni i̱ Sonʼnde (Juan 8:44). Tʼatsʼe kinroani nga kʼoasʼin kjoa kisʼe ya ʼndenaxóle Edén (Génesis 3:1-5). Je Jesucristo, itsole ánkje tsʼen jebi: “Je na̱i xi batéxoma sonʼndebi” (Mateo 6:13; Juan 14:30). Me ngatsʼi je chjota nga kui kʼoatjíosʼín jmeni xi mele kʼoa tjíofaʼatone je kjoatéxomale Jeobá, kʼoa kʼoasʼin tjíofitjenngile je Na̱i (1 Juan 2:15, 16). Ya 1 Juan 5:19 itso: “Kʼoa i̱ ngakijnda sonʼndebi tíjnakao na̱i”. Tonga kʼoati tjíosa je ánkje tsʼen xi kjaʼaí xi kisikitsón kjoafaʼaitsjenle kʼoa yaa kisijngokao yaole je Na̱i. Ya Biblia kʼoatso nga je Na̱i kao na̱i xi ndajin tjíobʼanachale ngatsʼi je chjota. Kʼoa jéní xi kʼoasikji kjoañʼai tjíosíkjaʼáná ngatsʼiaa (Apocalipsis 12:9, 12). Tojosʼin tiʼyaa, je xi tjínle jée nga kʼoasʼin kjoatsʼen tjín jéní je Na̱i.

Tojosʼin tiʼyaa ali tsa jejin Niná tjínle jée jmeni xi chʼaotjín kjimatʼain je chjota. Kʼoa kʼoati tsín je xi kjoañʼai títsjoále chjota. Je Niná tosa kʼoatso nga kjoaʼaxin je kjoatsʼen, tojosʼin jchaa kjoaʼmiya xi fisani.