1, 2. 1) Jméni xi kisikʼantjaiya Jeobá nga sʼuí Pentecostés nga nó 33. 2) ʼYáni xi ya tsakatiojin je naxinandá chjotse xi tsakʼénda Jeobá. (Chótsenlai sén xi faʼaitʼa ibi.)

KʼIANGA sʼuí Pentecostés nga nó 33, jméni xi kisʼin je Jeobá. Nó jebi, jngo naxinandá chjotse tsakʼéjna xi “Israel xi tsʼe Niná” kitsole (Gál. 6:16). Kui nganʼiotsjele Jeobá kisichjén kʼianga kiskoejin nga jngó jngó je chjota xi koatiojin naxinandá jebi. Je pastro Pablo kʼoakitso nga tsín machjénle je naxinandá chjotse jebi nga katati je yaole jokoantʼain je ntje̱le Abrahán. Nga̱ “je xi ñaki kjoacircuncisión je xi ñaki tsʼe ni̱ma̱[le]” nga̱ kao nganʼiotsjele Niná kitjoejinni (Rom. 2:29).

² Je chjota xi títjon tsakatiojin je naxinandá chjotsele Niná jéní pastrole Jesús kʼoa kʼoati ya koanjngokao je chjotale Jesús xi tsʼato jngo siento mani xi tjíoxkó ya Jerusalén ya jngo kuarto xi tíjnasonngʼa (Hech. 1:12-15). Je Niná kitsjoale je nganʼiotsjele kʼoa xtile Niná koan (Rom. 8:15, 16; 2 Cor. 1:21). Jebi kui xi tsakakó kʼianga kisasenle Jeobá je kjoabʼechjíntjai xi kitsjoa Cristo kʼoa nga je kjoa xi kisʼendajin kao Kjoatéxoma kui kisʼejnangajaonile je kjoa xi kisʼendajin chjotse (Luc. 22:20; tʼexkiai Hebreos 9:15). Kʼianga kʼoasʼin xá kitjoejinni chjota jebi yaa tsakatiojin je naxinandá chjotse xi tsakʼénda Jeobá. Kui nganʼiotsjele Niná tsakʼaile nga koan kinchja̱ xi kjaʼaí én kʼoa nga  koanjinle ánni nga koan tsakakóyasínile chjota “je kjoaxkón xi tsʼe Niná” (Hech. 2:1-11).

3-5. 1) Jméni xi kitsole Pedro je chjota judío kʼianga sʼuí Pentecostés. 2) Jósʼin koannkjín je chjota xi tsakatiojin je naxinandá chjotse xi tsakʼénda Niná.

³ Je Jeobá jé pastro Pedro kisichjén nga kʼoakitsole chjota judío kao xi tsín judío nga ya koatiojin naxinandá chjotse jebi. Kʼianga sʼuí Pentecostés, je Pedro kʼoakitsokixile je chjota judío nga je kisikʼien je Jesús kʼoa nga machjénle nga “Nainá kʼoa Cristo” kuitsole. Kʼianga kiskonangi je chjotankjín jméni xi machjénle nga sʼin, je Pedro kʼoakitsole nga katasíkʼantjaiya kjoafaʼaitsjenle kʼoa nga katakanísʼenngindá yaole ngatsʼi nga chjotale Cristo katama, ánni nga cha̱tʼasíni jéele kʼoa kʼoaisínile je nganʼiotsjele Niná (Hech. 2:22, 23, 36-38). Kʼianga kui nichxin, janla jmi mani chjota xi ya koanjngokao naxinandá chjotse jebi, je Israel xi tsʼe Niná (Hech. 2:41). Xijekoan, je pastro tosi tonda nʼio kitsoyason kʼoa nkjín chjota xi koankjainsale (Hech. 6:7). Je naxinandá chjotse jebi sa koannkjín sa koannkjín je chjotale.

⁴ Xijekoan, je chjotale Jesús kʼoati kitsoyale je chjota samaritano. Nkjín koanni xi koankjainle kʼoa kiskanisʼenngindá yaole. Tonga chjota jebi alikui tsakʼaile je nganʼiotsje. Je cuerpo gobernante xi tjío ya Jerusalén jé Pedro kao Juan kisikasén nga kisíxatʼa je ndsʼee kao tichjaa jebi xi kʼoasʼin koankjainle xi ya Samaria tsʼe. Nga jao pastro jebi tsakáyosonle ntsja “kʼoa je kitjoéle je Espíritu Santo” (Hech. 8:5, 6, 14-17). Kʼoa kʼoasʼin kitjoejinni je chjota samaritano nga ya koai ngʼajmi kʼoa yaa koanjngokao je Israel xi tsʼe Niná.

⁵ Kʼianga nó 36, je Niná jé Pedro kisichjén nga kʼoakitsosale chjota xi ya koatiojin ya naxinandá chjotsele Niná. Jebi kʼiaa kʼoakoan kʼianga jetsakakóyale jngo chjota xi ngʼajko̱le sondado romano sʼin tíjna, xi Cornelio ʼmi kao xínkjín kʼoa kao miyole (Hech. 10:22, 24, 34, 35). Ya Biblia kʼoatso kʼianga tínchja̱ je Pedro, ngatsʼi je chjota xi tjíonrʼoéle Pedro je xi tsín judío kitjenni tsakʼaile je nganʼiotsje. Je Biblia itso: “Je chjota xi tjenkao Pedro, xi koankjainle, xi tijeni chjotale kjoacircuncisión koanxkónle nga je kjoatjao xi je Espíritu Santo kʼoati jaʼaijin ni̱ma̱le chjota xi li judíojin” (Hech. 10:44, 45). Saʼnda nga kʼia, kʼoasʼin kisʼexkó je chjota xi tsín judío kitjenni xi tsín tsakichandai je yaole kʼianga ya tsakatiojinle je Israel xi tsʼe Niná.

6, 7. Jméni xi kisʼin je chjota xi ya tsakatiojin je naxinandá chjotse xi jaʼaínle Jeobá tsakʼa.

⁶ Kʼianga nó 49, kʼianga tjíoxkó je cuerpo gobernante je Santiago i kitso: “Je Symeón [Pedro] kʼoasʼin kabʼéyanajmíyeje jósʼin kiskoejin títjon Niná ya jinle naxinandá jngo naxinandá xi jaʼaínle  kʼoa̱” (Hech. 15:14, TNM). Je naxinandá chjotse jebi je xi jaʼaínle kʼoa̱ yaa koanjngokao je chjota judío kʼoa kao xi tsín judío kitjenni nga jngo naxinandá kisikao je Niná (Rom. 11:25, 26a). Xijekoanni, je Pedro kitso: “Jon ngasʼa ali naxinandájion, tonga ndʼaibi Niná nokjoanio”. Je Pedro kʼoakitso jme xá kisʼendani naxinandá chjotse jebi, kitso: “Jon nío naxinandá xi kitjojion. Jon nío naʼmi xi ngʼa xále. Jon nío naxinandá xi tsje, naxinandá tʼatsʼe Niná, jméni nga kuinokjoayanio kjoanda xi tsʼe Niná xi kinchja̱no jña nga [isen], jitjoo jña nga njio” (1 Ped. 2:9, 10). Ngatsʼi chjota jebi machjénle nga nʼiojin koa̱n, kʼianga testigole Jeobá ma, kʼoa nga kʼoasjengʼa Jeobá jinle chjota nga toje batéxoma ngakjijnda.

⁷ Nga kui nichxin, je Jeobá jé tísíchjén naxinandá chjotse jebi, Israel xi tsʼe Niná kʼoa i kitso xi tʼatsʼe: “Je naxinandá xi an tsakʼendale yaona nga katabʼéyanajmí kjoajeyana” (Is. 43:21). Chjota jebi ñaki kʼoakitsole je xi kjaʼaí nga toje Jeobá xi ñaki Niná kʼoa nga to niná ndiso ngatsʼi xi ngikʼa (1 Tes. 1:9). Testigole koanni je Jeobá kao Jesús ya “Jerusalén, kao ngakijnda nangi Judea, kao ya Samaria, kao jña saʼnda nga fetʼa sonʼnde” (Hech. 1:8; Col. 1:23).

8. Jmé énni xi tongini tsakájinkon Pablo je naxinandále Niná kʼianga siglo 1.

⁸ Je Pablo kʼoati testigole Jeobá koan, kʼoa nʼio nda kisitoánntjai je Jeobá nga toje xi ñaki Niná ma, kʼoa saʼnda kʼoakitsole je chjotachjine xi tjío nga kʼia. Kʼoakitso kʼianga je Jeobá “kisinda sonʼnde, kao ngayije tsojmi xi tjín sonʼndebi, jé ní xi Naile ngʼajmi, kʼoa Naile sonʼnde” ma (Hech. 17:18, 23-25). Kʼoa je Pablo itso én xi tongini tsakájnale je jtín: “ʼBenía nga an nga koa̱nskanni nga kjuía, kjoaʼasʼenjinno joni tsa tseen xi nʼio toán, xi likui sichatʼale chjotale Cristo xi joni tsa barré tjíojtín. Xi tijonnio kuisótjenjinno chjota xi kuinchja̱ én xi chʼao tjín. Koa̱nmele koaikao chjota xi je koaitʼale” (Hech. 20:29, 30). Kʼianga jetífikjetʼa siglo 1, jenkjín chjota tjín xi kʼoasʼin yátsʼi̱n tsakinyále Niná (1 Juan 2:18, 19).

9. Jméni xi koan ya naxinandále Niná kʼianga jekʼien ngatsʼi je pastro.

⁹ Kʼianga jekʼien ngatsʼi je pastro, je chjota xi yátsʼi̱n tsakinyále Niná koannkjínya ngakjijnda ya jinjtín kʼoa tsakʼénda yo̱ngo̱le nga chjotale Cristo kitsole yaole. ʼNdele nga jngo naxinandá koa̱n xi jaʼaínle Jeobá kʼoa̱, chjotandiso jebi tjíofaʼáxin je jaʼaínle Niná ya Biblia. Kʼoa nkjínsa koya nga chʼaosʼin tjíobʼasje Niná. Tjíofijin je kjoajchán xi tsje tíjna tjíotsole kʼoa kʼoatjíotso nga tʼatsʼe Niná tjíokjánni. Tjíobʼanachaní kʼoa saʼnda kjoachajngi tjíosʼín. Kʼoa nga jesiento nó jaʼato, jeto jngo jaosa koanni xi ñaki je Jeobá tsakʼétsʼoale kʼoa likui tikisʼejnani jngo naxinandá xi jaʼaínle Niná tsakʼa.

10, 11. 1) Jméni xi tongini kitso Jesús tʼatsʼe “trigo” kao “jñá xi tsín nda”. 2) Jósʼin kitjoson je choa̱ xi kisikʼéjna Jesús kʼianga jejaʼato nó 1914.

¹⁰ Je Jesús jngo choa̱ kisichjén tʼatsʼe jngo trigo kao jñá xi tsín nda kʼianga je chjota xi yátsʼi̱n tsakinyále Niná ngisa nkjín koa̱n kʼoa nʼio ñʼai jchale je relijión xi ñaki kixi. Je Jesús kʼoakitso kʼianga “kjiofe chjota”, je Na̱i kui kʼoentjejin jñá xi tsín nda ya xjoe jñani na̱xi̱nle trigo tsakʼéntje je ʼNdíle chjota. Je trigo kao jñá xi tsín nda ñatjen koanngʼa saʼnda “nga kjoetʼani je nichxinbi”. Je Jesús kʼoakitso kʼianga je “na̱xi̱n” jé tsoyanile “chjota xi sʼe̱le kjoatéxomale ngʼajmi”, kʼoa “je jñá xi tsín nda” jé tsoyanile “chjotale na̱i”. Je nichxin xi totífikjetʼani je ʼNdíle chjota sikasén je ánkjele nga sikatío tʼaxinle  xínkjín jñá xi tsín nda kao je trigo (Mat. 13:24-30, 36-43). Kʼoa je ánkje kʼoexkó je chjota xi sʼe̱le kjoatéxomale ngʼajmi (Mat. 13:24-30, 36-43). Tonga jókoannile. Jméni xi kisʼin Niná kʼianga ijngo jtín kisʼejnale i̱ Sonʼnde xi je tsakʼétsʼoale.

¹¹ Je nichxin xi kjoetʼa kʼiaa kitsʼia nga nó 1914. Kʼianga kui nichxin, to jngo jao jmi mani je chjotale Cristo xi ya koai ngʼajmi xi tjío i̱ Sonʼnde. Kʼianga kisʼejna kjoajchán nó jebi, je chjota xi sʼe̱le kjoatéxomale ngʼajmi, yaa tjíonʼio ya Babilonia xi nʼioje. Tonga kʼianga nó 1919, jé Jeobá kisikatíondaí kʼoa kʼiaa tsaʼyale jokjoan xi ñaki chjotale Cristo ma kʼoa jokjoan xi mai. Jé tsakʼéxkó “je chjota xi sʼe̱le kjoatéxomale ngʼajmi” nga jngo naxinandá koa̱n tojo kitso je Isaías. Kitso: “A tojngo nichxin jtsínni je sonʼnde. Axo toʼi̱koa̱n jtsín jngo naxinandáje. Je Sión jekjimakjine tsʼoa̱ kʼoa jekisʼele xti” (Is. 66:8). Je xi Sión tsole testo jebi jéní ánkjele Jeobá josʼin nga tjíojtínle. Je Sión jngoyale kʼia kisʼele xti kʼianga jekisʼe je chjota xi ya koai ngʼajmi.

12. Jósʼin nga jaʼaínle Jeobá yʼa je xi ya koai ngʼajmi.

¹² Tojo koan nga siglo 1, je chjota xi ya koai ya ngʼajmi kʼoati testigole Jeobá ma ndʼaibi (tʼexkiai Isaías 43:1, 10, 11). * Alikui mangóson kao xi ngikʼa nga ñaki nda tjíofikao yaole kʼoa tjíotsoyason je énnda chjotse xi tʼatsʼe Chjotaxále Niná nga tjíosíkixiyandale “ngatsʼi naxinandá” (Mat. 24:14; Filip. 2:15). Kʼoa miyón mani chjota tjíobinyakao kʼianga kjimamiyole je Jeobá (tʼexkiai Daniel 12:3). *

13, 14. 1) Jméni xi tjínnele sʼin je xi tsín ya koai ya ngʼajmi nga katasasénle Jeobá josʼin tjíobʼétsʼoale. 2) Jméni xi tongini kitso je Biblia xi tʼatsʼe jebi.

¹³ Je kjoaʼmiya xi jaʼato kui tsakakóyaná tʼatsʼe naxinandá Israel, je Jeobá kisasenle kʼianga kʼoati tsakʼétsʼoale je chjota xi tsín israelita kitjenni (1 Rey. 8:41-43). Nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, je xi tsín ya koai ngʼajmi kʼoati ñatjen tjíobʼétsʼoale Jeobá tojo tjíosʼín je xi ya tjínle kjoachoya.

¹⁴ Nichxin kjoatse, je profeta jetongini kʼoakitso nga nʼio nkjín mani xi kʼoasʼin kʼoetsʼoale Jeobá kao naxinandále nichxin fetʼa xi tiyoaa ndʼaibi. Je Isaías kitso: “Nʼio nkjín naxinandá xi koaimi kʼoa kuitso: Nroáo, tangínmiaa ya nindole Jeobá, ya niʼyale je Ninále Jacob. Jé koakoyaná tʼatsʼe ndiaale, kʼoa yaa kuitsomayaa ndiaale. Nga̱ yaa Sión kuitjoni kjoatéxoma, kʼoa yaa Jerusalén kuitjoni énle Jeobá” (Is. 2:2, 3). Je Zacarías kʼoakitso nga “nkjín naxinandá kao naxinandáyʼai xi tjínle nganʼio xi kʼoasʼin kjoaʼaíkásjai i̱ Jerusalén je Jeobá xi tsʼe chjotakjoajchán kʼoa sijé kjoandale je Jeobá”. Chjota jebi yaa kjuinroani “ngayeje én xi nokjoa ngakjijnda naxinandá” kʼoa kʼoasʼin skoe̱xkón Niná kao je Israel xi tsʼe Niná kʼoa kuitso: “Menajin nga ya koanngínkaolaijin, nga̱ kinoʼyaníjin nga Niná tíjnakaono” (Zac. 8:20-23).

15. Je “xi kjaʼaí barré” jósʼin tjíobinyakao je Israel xi tsʼe Niná.

¹⁵ Je “xi kjaʼaí barré” tjíobinyakao je Israel xi tsʼe Niná nga tjíotsoyason je énnda chjotse xi tʼatsʼe Chjotaxále Niná (Mar. 13:10). Kʼoati ya majngokao je naxinandále Niná. Je xi kjaʼaí barré kao xi ya koai ngʼajmi tojngo nyʼoá mani kʼoa tojngo mani xi koʼnda, je Jesucristo (tʼexkiai Juan 10:14-16).

16. Jméni xi sʼin je Jeobá kʼianga katafaʼai je Armagedón.

¹⁶ Kʼianga jesi̱kjeson je Babilonia xi nʼioje, je Na̱i saje kʼoetʼangále je naxinandále Niná. Kʼianga koa̱n kuitjátojiaan machjén nga koasenkaoná je Jeobá. Kʼianga koa̱nmele Jeobá jé koandiaale jme xi koa̱n i̱ Sonʼnde. Kʼoa nga kʼoasʼin, je Na̱i kʼoetʼale je naxinandále. Kʼoa je kjoañʼai xi nʼio tse kui kjoetʼani nga kjoaʼaí Armagedón (Mat. 24:21; Ezeq. 38:2-4). Je Gog kʼoetʼale “je chjota xi nkjín naxinandáyʼai tísʼexkóni” (Ezeq. 38:10-12). Kʼianga kʼoakjima, je Jeobá kjoaʼasʼenjin kʼianga kʼoasjentjai naxinandále xi tʼatsʼe je Gog kao chjotakjoajchánle. Jchaale nga toje Jeobá batéxoma ngakjijnda kʼoa kʼoasjetsje jaʼaínle. Itso: “Kʼoasjejeyaña yaona kʼoa kʼoasjetsjeña yaona kʼoa nkjín naxinandá skoe̱na; kʼoa skoee nga anña Jeobá” (Ezeq. 38:18-23).

17, 18. 1) Kʼianga jekʼoetʼale je Gog je naxinandále Jeobá, jósʼin koandiaaná je Jeobá. 2) Jméni xi tjínnele sʼiaan kʼiatsa mená nga kʼoasjentjainá je Jeobá.

¹⁷ Kʼianga jekʼoetʼale naxinandále Niná je Gog, je Jeobá i kuitsole je choʼndale: “Tʼin, ji naxinandána, titjásʼain ya kuartoli ya yaniʼya kʼoa tʼechjoai xo̱ntjoali. Tijnaʼma ngotjui saʼnda nga jekjoaʼato je kjoajti” (Is. 26:20). Kʼianga kui nichxin, jé Jeobá kʼoakuitsoná jmeni xi sʼiaan kʼianga tsín jme xi katamaná. Je xi “kuartoli” tsole tochale kui je jtín xi tjío ngakjijnda.

¹⁸ Kʼiatsa mená nga kuitjo̱ntjailee yaoná kʼianga kjoaʼaí je kjoañʼai xi nʼio tse, machjénní nga ñaki katamakjainná nga jngo naxinandá tíjnale Niná i̱ Sonʼnde kʼoa xki̱ jtín tjíole. Ya kuiyojinlee je naxinandále Jeobá kʼoa kʼoati chrian kuiyolee je jtín jñani mangián. Kʼoati kuixoán jokitso je salmista kʼoa ñaki ni̱ma̱ná katanroajinni. I kitso: “Je kjoabitjontjai yaa nroani tʼatsʼe Jeobá. Je kjoanichikontʼainli yaa tíjnakao je naxinandáli” (Sal. 3:8).