Ir al contenido

Ir al índice

XI NGISA TÍNCHJA̱NI REBISTA JEBI:

Je kjoachʼanacha kijnajtsa ngakjijnda Sonʼnde

Je kjoachʼanacha kijnajtsa ngakjijnda Sonʼnde

Je chjota nʼio bʼanacha to tsʼee tsole tojmeni, kʼoa je xi ngisa bʼanacha jé gobierno. Ali tsa tosʼajin nga kʼoakjima. Nichxin kjoan jan jmi basen nó ján jenʼio tjín xi kjoachʼanacha ʼmi. Kuinga ʼyañá nga̱ je kjoatéxoma xi kitsjoale Niná je naxinandále kʼoatso nga tsín koa̱n ʼya xi kʼoechjíʼma kʼianga jngo kjoa sʼendajin (Éxodo 23:8). Tonga nkjínsa koya josʼin bʼanacha chjota, ali tokuijin nga bʼéchjíʼma. Je chjota xi síxákao gobierno tsʼee tsole tsojmi xi tsín je bʼakaole kʼoa toje kjoanla bitjosonle tojmeni. Kʼoati jekjoanla binyakao xi xínkjín mani kao xi miyole mani kʼoa saʼnda síché je tao̱n xi tsʼe naxinandá.

Ninga ñaki to kjoachʼanacha tjínle je jtín xi tjíole chjotasonʼnde, je xi ngisa tjínle kjoachʼanacha jé gobierno. Je Barómetro Global de la Corrupción 2013, xi tsakʼasje je jtín xi Transparencia Internacional ʼmi, kʼoatso nga je xi aon tjíotítjon xi ngisasa tjínle kjoachʼanacha nga síchéson jéní partido político, polisía, chjota xi xále gobierno tjínle, xi poder legislativo kao xi poder judicial ʼmi. Kataʼyala kʼa choa̱ xi bakó nga kʼoakjima.

  • ÁFRICA: Nga nó 2013, ya Sudáfrica, kanjaola jmi chjota xi xále gobierno kisʼele xi kʼoatsakʼinle nga kisiché.

  • SUDAMÉRICA: Nga nó 2012, ya Brasil, kan aon chjota xi ndoyá kichani kʼianga tao̱nle naxinandá kisichjén nga kisijéle nganʼio chjota polítiko. Kʼoa je xi ndoyá kichaní jngo xi jefe de Gabinete koanle presidente xi kʼia jele xá. Chjota jebi jé koanjaoni nga ngisasa nʼio tse nganʼio kisʼele ya naxinandá.

  • ASIA: Kʼianga nó 1995, ya Corea del Sur, aon siento kaoni jao chjota kʼien kʼianga kixojen jngo niʼya xi nʼio nkjín piso tjínle ya naxinandá Seúl. Je chjota xi tsakásjaiya anni kʼoakoanni kʼoakitso nga je chjota xi tsakʼénda niʼya jebi tsakʼéchjíʼmale je chjotaxá xi ya tsʼe tojoni nga kitsjoaʼndele nga kui material xi choa chjíle tsakʼéndani niʼya.

  • EUROPA: Je Cecilia Malmström, xi comisaria de Asuntos de Interior de la Comisión Europea sʼin tíjna, i kitso: “Tokʼoamaná jokji [kjoachʼanacha tjín ya Europa]”. Kʼoa kitsosa: “Kʼianga ñaki tjóxin je kjoachʼanacha machjénní nga tsjoá énle chjota polítiko kʼoa nga sitjoson tonga alikuijin kʼoasʼin”.

Nʼio ñʼai tjínle nga tjóxin kjoachʼanacha. Je xi Susan Rose-Ackerman ʼmi, jngo maestra xi kontra tíjnale kjoachʼanacha, kʼoakitso nga kui xi machjén nga kʼoantjaiya josʼin batéxoma gobierno. Ninga tsín kʼoakoa̱n maná, tonga je Biblia kʼoatso nga kʼoantjaiya jmeni xi kjima. Kʼoa ñaki kʼoakoa̱n.