1, 2. Jméni xi tjíosʼín ngantsjai je choʼndale Jeobá.

JOKJI nga tínroa nichxin, nkjín én xi tongini kʼoakitso je Jeobá nga sʼin. Kʼoa je choʼndale koyantsjaile saʼnda nga bitjoson. Tobʼelañá, je Jeremías tongini kʼoakitso nga je chjota babilonio sikjeson Judá. Kʼoa kʼiaa kitjoson nga nó 607 nga kjesa chʼajin nó 1 (Jeremías 25:8-11). Je Isaías tongini kʼoakitso nga je Jeobá koasenkao je chjota israelita nga kuitjo ijngokʼani ya Babilonia kʼoa nga koai ijngokʼani naxinandále. I kitso: “Nʼio tsjoa tjíole je xi je koyale” (Isaías 30:18). Je Miqueas kʼoati be nga kuitjoson je én xi tongini kitso Niná. I kitso: “Tjenyatokon koatejna” (Miqueas 7:7). Kʼoa je choʼndale Jeobá, nkjín siento nó kiskoyale saʼnda nga jaʼai je Mesías (Lucas 3:15; 1 Pedro 1:10-12). *

² Tikʼoasʼinni tsanda ñá, tichoyalee nga kuitjoson je én xi tongini kinokjoa xi tʼatsʼe Chjotaxále Niná. Jé Jesús xi rey sʼin tíjnale chjotaxá jebi kʼoa jeme kʼoasjentjainá tʼatsʼe jmeni xi chon sonʼnde jebi. Kʼianga kjoaʼaí kjoafetʼa, sikjeson ngatsʼi je chjotatsʼen  kʼoa kjoaʼaxin je kjoa xi síkjaʼákonná (1 Juan 5:19). Likui ñá tjínjinná kʼiani kjoaʼaí kjoafetʼa. Kuinga machjénsíni nga kuiyondaa.

3. Kʼiatsa jekjoatse tichoyalee nga katafaʼai je kjoafetʼa, jméni xi tsakui nichxin chjonangilee yaoná.

³ Ñaki jemená nga jekatabitjoson josʼin nga mele Niná i̱ Sonʼnde (Mateo 6:10). Kʼoa tsa jenkjín nó tichoyalee nga katafaʼai kjoafetʼa, tsakui nichxin tojo chjonangilee yaoná tsa tojo machjén nga tjenyatokon kuiyoaa kʼoa nga kuiyondaa.

4. Ánni nga tjenyatokon kuiyosíñá kʼoa nga kuiyondasíñá.

⁴ Ánni nga machjénsíni nga tosi tonda tjenyatokon kuiyoaa kʼoa nga kuiyondaa. Nkjín koya tjínni anni. Jngo koya kuinga kʼoakitso Jesús nga tjenyatokon kuiyoaa (Mateo 24:42; Lucas 21:34-36). Xi ijngosani, je naxinandále Jeobá kʼoatsoná nga tjenyatokon kuiyoaa kʼoa nga kuiyondalee kjoafetʼa kʼoa nga kuenta sʼiaan je ʼNdenaxó xi sʼa nroa (tʼexkiai 2 Pedro 3:11-13).

5. Ánni nga nʼio machjénsíni nga kuiyondalee je kjoafetʼa.

⁵ Je chjotale Cristo xi tsakatio nga siglo 1, tjenyatokon tsakatio kʼoa kiskoyale je nichxinle Jeobá. Tonga nichxin xi tiyoaa ndʼaibi ngisa tinʼio machjénngáni nga kuiyondaa. Ánni. Kuinga nó 1914 tsakʼétsʼiakaoni Jesús nga tíbatéxoma, kʼoa kʼiaa kitsʼiani nga nichxin fetʼa tiyoaa. Ánni kʼoabixónsíñá. Nga̱ jmeni xi kitso je Jesús tʼatsʼe nichxin fetʼa jetíbitjoson ndʼaibi. Tobʼelañá, je sonʼnde sa chʼao sa chʼao kjimachon kʼoa je énnda chjotse xi tʼatsʼe Chjotaxále Niná tíʼmiyason jngo tjíjtsa Sonʼnde (Mateo 24:3, 7-14). Je Jesús alikui kʼoakitso jokji tse sʼe̱jna je nichxin fetʼa. Kuinga machjénsíni nga kuiyondaa nga̱ tsín ñá tjínjinná kʼiani kjoaʼaí je kjoafetʼa.

6. Jósʼin ʼyañá nga sa chʼao sa chʼao koa̱nchon je sonʼnde.

⁶ Sa chʼao sa chʼao koa̱nkjoan je chjota. Jósʼin ʼyañá. Nga̱ je Biblia kʼoatso nga sa nʼio sa nʼio tsʼen koa̱n chjota nichxin fetʼa xi tiyoaa (2 Timoteo 3:1, 13; Mateo 24:21; Apocalipsis 12:12). Ninga jechʼao chon, ʼyañá nga ngisasa nʼio chʼao koa̱nchon. Tonga a kui xi tsonile nga nʼio chʼao koa̱nchon ngakjijnda naxinandá kʼoa kʼia kjoaʼaí kjoafetʼa.

7. Kʼianga nikjaʼaitsjenjiaan jmeni xi tso Mateo 24:37-39, jméni xi machoyaná.

⁷ Tsakui nichxin tjíokʼa xi kʼoasʼin síkjaʼaitsjen nga títjon kjoanla kjinrá sʼe̱, chʼin sʼe̱ kʼoa kjoajchán sʼe̱ ngakjijnda naxinandá kʼoa kʼia kjoaʼaí kjoañʼai xi nʼio tse (Apocalipsis 7:14). Tonga alikui kʼoakoa̱n. Ánni. Kʼiatsa kʼoalani koa̱n, ñaki skoe̱jinle kon ngatsʼi je chjota nga jetíbitjoson je én xi tongini kinokjoa. Saʼnda je chjota xi tsín makjainle xi tʼatsʼe Biblia skoe̱jinle kon. Tonga je Jesús kʼoakitso nga me ngatsʼi chjota tsín skoe̱le kon tsa jenichxin fetʼa tiyoaa. Kʼoakitso nga tokjoaʼaínenjio je kjoafetʼa (tʼexkiai Mateo 24:37-39). Kʼianga nikjaʼaitsjeen jmeni xi kitso je Jesús, jméni xi machoyaná. Kuinga tsín nʼio chʼao koa̱nchon ngakjijnda sonʼnde nga kjesa fitsʼiajin kjoañʼai xi nʼio tse, nga̱ tsa kʼoalani koa̱n skoe̱jinle kon ngatsʼi je chjota nga jekjoaʼaí kjoafetʼa (Lucas 17:20; 2 Pedro 3:3, 4).

8. Jméni xi ñaki tjíojngo tokoán ñá xi choʼndale Niná maa.

⁸ Je Jesús kui xá kʼoakitsoni jme choa̱ xi sʼe̱ nichxin fikjetʼa nga toje xi koa̱njinle xi tjenyatokon koatio. Ñá xi choʼndale Niná maa tjenyatokon tibiyoaa (Mateo 24:27, 42). Saʼnda tjen nó 1914, tiʼyañá nga jenkjín koya én tíbitjoson xi tongini kinokjoa. Ñaki kʼoatjío tokoán nga jenichxin fetʼa  tiyoaa ndʼaibi. Kʼoa je Jeobá jetjínndajinle kʼiani sikjeson.

9. Ánni nga machjénsíni nga tosi tonda tjenyatokon kuiyoaa kʼoa kuiyondaa.

⁹ Tojosʼin tiʼyaa, machjénní nga tosi tonda tjenyatokon kuiyoaa kʼoa kuiyondaa. Ánni. Kuinga mená si̱tjosonlee je Cristo. Kʼoa kʼoati kuinga jetíbitjoson je én xi tongini kinokjoa tʼatsʼe nichxin fetʼa. Ánni nga kʼoasʼin makjainsíniná. Ali tsakuijin nga tomakjainyejená jmeni xi ʼminá. Kuinga ñaki tjín choa̱ xi bakó nga jetíbitjoson jme xi tso Biblia.

10, 11. 1) Ánni kʼoakitsosínile chjotale Jesús nga tjenyatokon katabatio. 2) Jméni xi sʼiaan kʼiatsa tsín kʼia kjoaʼaí kjoafetʼa josʼin nga tichoyalee. (Chótsenlai sén xi fitsʼiani kjoaʼmiya jebi.)

¹⁰ Nʼio nkjín je testigole Jeobá xi jenkjín nó tjíokoya nga katafaʼai kjoafetʼa. Ninga jenʼio nkjín nó tinixálee je Niná, machjénní nga tosi tonda tjenyatokon kuiyoaa kʼoa kuiyondaa. Machjénní nga kuiyondaa kʼianga kjoaʼaísíkje Jesús je sonʼndele Na̱i. Si̱kjaʼaitsjeen nga kʼoakitsole je chjotale Jesús nga tjenyatokon katabatio nga̱ tsín be kʼiani kjoaʼaí kjoafetʼa. Kʼoa kʼoati i̱ kitsole: “Joni jngo chjota xi kjin ki. Tsakʼéjna niʼyale, tsakʼénele choʼndale nga jngójngó kitsjoale xále. Tsakatéxomale je xi síkuinda xo̱ntjoa. Tijnachonʼndai, kitsole. Tjenyatokon tiyo, nga̱ tsín ʼyao kʼia kjoaʼaí je naile ndʼia, tsa sʼaingixon, axo basennitje̱n, kʼia nga skíʼndía cháxichá, axo nga tanjioya, jméni nga tsín sayofesínio kʼia nga kjoaʼaí ndi̱to̱n. Je kjoa xi xinno nga jon, kʼoaxínle ngatsʼi: Tjenyatokon tiyo” (Marcos 13:33-37).

¹¹ Kʼianga koanjinle je chjotale Cristo nga kʼia tsakʼétsʼiakao Jesús nga tsakatéxoma nga nó 1914, koanchoyale nga jeme kjoaʼaí kjoafetʼa. Kuinga tsakationdasíni. Jméni xi kisʼin. Tosa kui xá kisʼin nga nʼio kitsoyason. Ya Marcos 13, je Jesús kʼoakitso nga tsakui nichxin kjaʼaí ora kjoaʼaí je nai josʼin tjíokoyale je choʼndale. Ninga tojochon kjoaʼaí naile, tjínnele nga tjenyatokon koatio. Choa̱ jebi kui bakóyaná nga ninga jenkjín nó tichoyá, alikui xi tsonile tsa sʼa nʼio tse chale nga kjoaʼaí kjoafetʼa kʼoa tsa tsín tijchañáje̱ nga kʼoakoa̱n. Machjénní nga tosi tonda tjenyatokon kuiyoaa.

12. 1) Jméni xi kiskonangile Habacuc je Jeobá. 2) Jméni xi kitso Jeobá.

¹² Si̱kjaʼaitsjenla je choa̱le profeta Habacuc. Jmé xi kisʼin jokji tse kiskoya. Kikájinkon chjota nga ni̱kjeson Jerusalén. Nga kjesa tsínjin Habacuc, tokʼoa jetsakatio profeta xi kʼoati kitso nga ni̱kjeson Jerusalén. Je Habacuc bení nga ngisa nʼio tsʼen chjota nga kui nichxin. Kuinga kisijésínile nganʼio je Jeobá. Kitsole: “Kʼiá saʼndani Jeobá, nga kʼoasʼin skiʼndáxá nga kuise̱nkaonái kʼoa nga tsín kuinóʼyai”. Ninga tsín kʼoakitsole Jeobá kʼiani sikjeson Jerusalén, kʼoakitsole nga  tjenyatokon katabʼejna, kitsole: “Likui sikʼachxin” (tʼexkiai Habacuc 1:2 * kao 2:3 *).

13. 1) Jméni xi kisikjaʼaitsjen Habacuc kʼiatsa chanlani kichobele nga tíkoya. 2) Kʼiatsa kʼoalani sʼin kisikjaʼaitsjen Habacuc, jméni xi koanle.

¹³ Cha̱niyalai jkui kʼiatsa chanlani kichobele je Habacuc nga tíkoya kʼoa tsa i̱ kitso: “Jenkjín nó tikoya nga si̱kjeson Jerusalén. Tsakui nichxin nʼio tsesa chale, likuila machjén nga kʼoasʼin nʼio xínyasoan, koaanla tosa kjaʼaí xokatasʼín”. Kʼiatsa kʼoalani sʼin kisikjaʼaitsjen je Habacuc, jméni xi koan. Likuijin tinda tsakʼejnani ngixko̱n Niná. Kʼoa tsa tsín tíjnanda nga kichonikje Jerusalén, yajin kʼien.

14. Jósa̱tío tokoán ya ʼNdenaxó.

¹⁴ Kʼianga jetiyoaa ya ʼNdenaxó kʼoa jekaʼyaa josʼin kisitjoson ngayeje jmeni xi kitso Jeobá nga koa̱n nichxin fikjetʼa. Ngisajin si̱nʼiotʼaa je Jeobá nga̱ ʼyañá nga sítjoson ngayeje én xi tongini tso (tʼexkiai Josué 23:14). * Nʼiojin kʼoailee kjoanda je Jeobá nga ñaki choa̱lekjoan jaʼaikao kjoafetʼa kʼoa nga kʼoakitsole je choʼndale nga tjenyatokon katabatio kʼoa nga katabationda (Hechos 1:7; 1 Pedro 4:7).

15, 16. Ánni nga kui xi ngisa nʼio machjénsíni nga kʼuínyasoán.

¹⁵ Je naxinandále Jeobá tosi tonda kʼoakuitsoná nga kui xi ngisa nʼio chjíle nga Niná si̱xálee. Kui xi koasenkaoná nga tosi tonda si̱xálee kʼoa nga tsín si̱chajiaan nga nʼio maxátíyale je én xi tiʼmiyasoán. Ñaki tjíojngo tokoán nga jetíbitjoson je én xi tongini kinchja̱ je Jesús kʼoa nga jenʼio tochoasa chale nga kjoaʼaí kjoafetʼa. Kuinga nʼio chjísínile nga je Jeobá si̱xálee kʼoa nga kʼuínyasoán xi tʼatsʼe chjotaxále (Mateo 6:33; Marcos 13:10).

¹⁶ Je sonʼndele Na̱i jeme si̱kjeson. Kʼianga ʼmiyasoán, tibinyakaoñá je chjota nga  katabitjontjai. Jngola choa̱ kataʼyaa xi bakó nga ngisa chjíle nga chjota chʼasjentjé. Kʼianga nó 1945, jngo chitso xi ya Alemania jaʼaini kiskangindá kʼoa jmi chjota kʼien. Jngo chjoón kao xʼinle xi testigole Jeobá koan nga koanskanni yaa tjíoya kʼoa kinjengile yaole. Je tichjaa kʼoatso nga kʼianga tíkangindá je chitso, jngo chjoón kinrʼoéle xi tíkjiʼndáxá nga je maletale kao tsojmichjí xi yʼa ya títsaongindákao je chitso. Tonga je chjota xi kʼoati ya tjíoya bení nga kui xi ngisa nʼio chjíle nga kuinyakao je xi ngikʼa nga katabitjontjai. Tikʼoasʼinni ndʼaibi, je chjota nʼio xkón tjíotsoma. Kuinga machjénsíni nga kʼuínyasoán nga̱ je én xi mangínkoaa kui xi kʼoasjentjai je chjota. Kʼoasʼiaan jokji kuicho nganʼioná nga kuinyakoaa je chjota nga kuitjontjai.

17. Jósʼin ʼyañá nga toxijña kjoaʼaí kjoafetʼa.

¹⁷ Alikui jao tjínná nga tíbitjoson je én xi faʼaitʼa Biblia kʼoa jenʼio tochoasa chale nga kjoaʼaí kjoafetʼa. Je Organización de las Naciones Unidas kao je chjotaxá xi ya tsjoánganʼiole jeme sikjeson ngatsʼi je relijión ndiso (Apocalipsis 17:16). A tsesa chale nga kʼoakoa̱n. Mai. Si̱kjaʼaitsjeen kʼianga je Niná xosʼin nga je chjotaxá sonʼnde kʼoetʼale je relijión. Je Niná koaanle sasa kʼoasʼinni (Apocalipsis 17:17). Jeme kjoaʼaínikjeson je sonʼndele Na̱i. Kuinga kjuintjenngisíñá je kjoafaʼaitsjen xi kitsjoa Jesús kʼianga kitso: “Tikuindao yaono nga tsín tsa kui ai ska̱le ni̱ma̱no kao kjoachi̱nga̱ kao kjoachʼi̱, kʼoa kao ngayije kjoa xi ai xi tsʼe i̱ sonʼndebi. Kʼia je nichxin kʼia nga tsín tsa kjiatokon, kjoaʼaíneno joni tsa che̱n” (Lucas 21:34; Apocalipsis 16:15). Tosi tonda tjenyatokon kuiyoaa kʼoa toje Jeobá si̱xálee. Ñaki kʼoakʼoé tokoán nga je kʼoasjentjai ʼyani xi tjenyatokon koatio kʼoa xi koationda (Isaías 64:4).

18. Jméni xi chótʼayá ya kjoaʼmiya xi ijngo.

¹⁸ Kʼianga tichoyalee nga kjoaʼaí je kjoafetʼa, kjuintjenngiaa je kjoafaʼaitsjen xi kitsjoa je Judas. Kitso: “Tonga jon, xi tsjoake̱no, ñaki tijchájion yaono xi kjaínga tsje xi makjainno, tʼetsʼoao kao je Espíritu Santo. Totʼatsʼe kjoatjaochale Niná chjoétjao yaono, nga tichoyalao kjoamatakonle Nainá Jesucristo jatʼatsʼe kjoabijnachon ngantsjai” (Judas 20, 21). Jósʼin koakoá nga ñaki mená ya kuiyoaa ya ʼNdenaxó. Yaa kjoaʼmiya xi ijngo chótʼayá xi tʼatsʼe jebi.