1, 2. 1) Jméni xi meli sʼiain ya ʼNdenaxó. (Chótsenlai sén xi faʼaitʼa ibi.) 2) Jméni xi ngisasa nʼio koayatsjoa tokoán ya ʼNdenaxó.

JE PASTRO Pablo kʼoakitso nga nʼio kʼoénelee yaoná nga tjoéná je kjoabijnachon xi tsínkʼia fetʼa (tʼexkiai 1 Timoteo 6:12, 19). Me ngatsʼi je choʼndale Niná nga i̱ Sonʼnde sʼe̱le kjoabijnachon xi tsínkʼia fetʼa. Kʼiatsa i̱ kuijnai, ñaki jejin tichoyalai je ʼNdenaxó. A fiya jkui jokji tsjoa sʼe̱ tokuin nga nyaon nyaon kʼianga kuisótjain, nga tsín jme chʼin tjínli kʼoa nga tsín jme xi si̱kjáojin (Isaías 35:5, 6). Cha̱niyalai jkui jokji tsjoa sʼe̱li nga ya kuijnai kao familiali kao miyoli, kʼoa kao je xi kjoaʼáyale (Juan 5:28, 29; Hechos 24:15). Xi ijngosani, nʼio tse nichxin sʼe̱li tsa jme xi meli chótʼayai. Tobʼelañá, koaan chótʼayai xi tʼatsʼe ciencia, tsa jme xi meli si̱kjanai kʼoa tsa melije̱ koaan jisoa kʼoéndai niʼyali.

² Tonga tjínsa jmeni xi ngisasa tsjoa koaya tokoán. Jméni. Kuiní kʼianga skoe̱xkón jaʼaínle Niná ngatsʼi je chjota kʼoa nga toje sitjosonle (Mateo 6:9, 10). Kʼoa xi ijngosani kuinga ñaki to chjotatsje sʼe̱ i̱ Sonʼnde. Tobijbi chjotatsje koaan kʼoa sa koa̱nmiyo sa koa̱nmiyoñá je Niná (Salmo 73:28; Santiago 4:8).

3. Ánni nga kuiyondasíñá ndʼaibi.

 ³ Alikui jao tjínná kʼianga sitjoson je Jeobá jmeni xi títso. Nga̱ ya Biblia kʼoatso nga “Niná koaanle ngayije kjoa” (Mateo 19:25, 26). Je Pablo kʼoakitso nga kʼoénelee yaoná jokji tjen kuicho nganʼioná nga tjoéná kjoabijnachon xi tsínkʼia fetʼa. Kuinga machjénsíni nga koakoá nga ñaki makjainná nga toxijña kjoaʼaí je kjoafetʼa. Kʼiatsa mená nga ya kuiyoaa ya ʼndenaxó, machjénní nga kuiyondaa ndʼaibi ánni nga koa̱n ya kuiyosíñá. Kataʼyala josʼin kuiyondaa.

4. Jngola choa̱ tʼejnai josʼin kuiyondalee nga kuiyoaa ya ʼNdenaxó.

⁴ Jósʼin tjen kuiyondaa ndʼaibi nga kuiyoaa ya ʼNdenaxó. Cha̱niyalai jkui choa̱ jebi. Kʼianga jngo chjota xi xin naxinandá fi, jósʼin bʼejnanda. Bʼénele yaole nga kʼoasʼin bʼejna joni tsa jeya tíjna ya naxinandá jñani koai. Tobʼelañá, kotʼaya je én xi ya nokjoa kʼoa básjaiyaa josʼin ngale je chjota xi ya tjín. Tsakui nichxin saʼnda ski̱ne je tsojmi xi ya chine. Tikʼoasʼinni, koaan tjen kuiyondaa ndʼaibi tsa mená nga ya kuiyoaa ya ʼNdenaxó nga kʼoasʼin kjuinkoaa yaoná joni tsa jeya tiyoaa. Kataʼyala kʼaa jmeni xi koa̱n sʼiaan.

5, 6. Ánni nga machjénsíni nga si̱tjosonlee ndʼaibi je naxinandále Jeobá.

⁵ Je chjota xi tjío ndʼaibi kui tjíofitjenngi je kjoafaʼaitsjenle je Na̱i. Tobʼelañá, nʼio nkjín chjota xi kʼoasʼin síkjaʼaitsjen nga tsín tjínnele Niná sitjosonle kʼoa nga koa̱n kʼoasʼin josʼin mele. Jósʼin tíbichómani. Nʼio tse kjoañʼai tjíojin je chjota kʼoa alikui tsjoa tjíole (Jeremías 10:23). Tonga ñá ʼyañá nga kao kjoatsjoacha batéxoma je Jeobá. Kuinga nitjosonnilee. Ya ʼNdenaxó, ngisa nʼio naskánakoa̱nchon nga̱ ngatsʼi je chjota sitjosonle je Niná.

⁶ Kʼiatsa mená nga ya kuiyoaa ya ʼNdenaxó, machjénní nga si̱tjosonlee ndʼaibi je naxinandále Jeobá. Ánni nga machjénsíni. Kuinga kʼoati sʼe̱ndiaaná ya ʼNdenaxó nga naskánasi̱choaan kʼoa nga kuinyakoaa je chjota xi kjoaʼáyale nga katabe xi tʼatsʼe Jeobá. Nʼio tse xá sʼe̱ nga kʼia. Kuinga chjónangisínilee yaoná: “Kʼiatsa je naxinandále Jeobá kʼoakuitsona nga jme xi sʼian xi tsín tsjoake̱, a sitjosonle kʼoa a ñaki kao kjoatsjoa kʼoasʼian je xá xi tíbánena”.

7, 8. 1) Ánni machjénsíni nga tjen si̱ngalee yaoná nga kao kjoatsjoa si̱tjosonlee je naxinandále Jeobá. 2) Jméni xi tjíoʼmi kʼale je ndsʼee. 3) Jósa̱tío tokoán ya ʼNdenaxó.

 ⁷ Kʼianga kuiyondaa nga kuiyoaa ya ʼNdenaxó, machjénní nga tsjoa katasatíoná jmeni xi tinʼia kʼoa nga kʼoainganʼioá. Tobʼelañá, kʼiatsa xin sikasénná je naxinandále Niná, bʼenelee yaoná nga nitjosoán kʼoa tsjoa bʼe tokoán. Kʼiatsa si̱ngalee yaoná nga kʼoainganʼioá ndʼaibi, ngisa choa ñʼai koa̱nná nga si̱tjosoán ya ʼNdenaxó (tʼexkiai Hebreos 13:17). Si̱kjaʼaitsjenla jmeni xi koanle je chjota israelita kʼianga jekicho ya ʼnde jña kitsole Jeobá nga tsjoále. Alikui je kiskoejin ya ʼnde jñani tsakatio. Tsen tsakʼaile nangi nga jngó jngó jñani tsakatio (Números 26:52-56; Josué 14:1, 2). Tsakui nichxin alikui ñá chjoéjiaan je ʼnde jñani kuiyoaa ya ʼNdenaxó. Tonga tsa nitjosonlee ndʼaibi je naxinandále Niná, tsjoa sʼe̱ná nga si̱xálee je Jeobá tojñani kʼoakaoná nga kuiyoaa.

⁸ Nʼio tse kjoanda tjenkao nga si̱xálee je Jeobá ya ʼNdenaxó kʼianga jekoatexoma chjotaxále. Kuinga machjénsíni nga kao kjoatsjoa kʼoainganʼiolee naxinandále ndʼaibi. Tsakui nichxin sakʼoa kʼoaʼminá nga xin ʼnde kjuinni̱xá. Tobʼelañá, tjínkʼa ndsʼee xi ya tjíosíxá tsakai ya sucursal xi tíjna ya Estados Unidos kʼoa kʼoatsakʼinle nga tsín tiya sixáni. Kʼoa tjínkʼa superintendente viajante, xi jejchínga kʼoa xi tsín tikʼoamanile, xi kʼoatsakʼinle nga precursor especial sixá. Ngatsʼi ndsʼee jebi ñaki tsjoa tjíole josʼin tjíosíxá ndʼaibi kʼoa nʼio tse kjoanichikontʼain tjíosʼele. Kʼiatsa mená nga kʼoati tsjoa sʼe̱ná tsanda ñá kʼoa nga sichikontʼainná je Jeobá, jméni xi tjínnená sʼiaan. Si̱jélee nganʼio je Jeobá, kʼoénelee yaoná jokji tjen kuicho nganʼioná nga si̱xálee kʼoa ñaki tsjoa kʼoé tokoán tojme xá xi tísʼenená (tʼexkiai Proverbios 10:22). * Kʼoa jósʼiaan tsa jngo ʼnde matsjoachaa jñani mená kuiyoaa ya ʼNdenaxó tonga tsa kʼoakuitsoná je naxinandále Niná nga xin kuiyoaa. Alikuijin kui kjuinñá jñani kuiyoaa kʼoa jme xá xi sʼe̱ná. Nʼiojin kʼoailee kjoanda je Jeobá nga tsjoáʼndená nga ya tiyoaa ya ʼNdenaxó (Nehemías 8:10).

9, 10. 1) Ánni nga kʼoati machjénsíni nga tsejta koaan ya ʼNdenaxó. 2) Jósʼin tibakoá ndʼaibi kʼianga tsejta kjimaa.

 ⁹ Tsakui nichxin kʼoati machjén nga tsejta koaan ya ʼNdenaxó. Tobʼelañá, tsakui nichxin jchaa nga nʼio tsjoa tjíole xíngiaa xi ngikʼa nga jejaʼáyale xínkjín kʼoa tsa miyole. Kʼoa ñá tsakui nichxin chóyala saʼnda nga kjoaʼáyale xíngiaa. Kʼiatsa kʼoakoa̱n, a tsjoa kjoáyaa tokoán kao xíngiaa kʼoa a tsejta koaan (Romanos 12:15). Kʼiatsa tsejta kjimaa ndʼaibi nga tichoyalee saʼnda nga sitjoson Jeobá jmeni xi kitso kʼoati tsejta koaan nichxin xi nroaján (Eclesiastés 7:8).

¹⁰ Kʼoati tibiyondalee je ʼNdenaxó kʼianga tsín jobixoán nga sakʼoa síkʼantjaiyajin je naxinandále Niná josʼin majinná tsakai je Biblia. A ñaki nda chotʼayá jmeni xi sʼa tjíotsoya chjotse. A tsejta maa kʼiatsa ñaki tsín majinná ngayeje. Kʼiatsa tsejtaa ndʼaibi, ngisa choa ñʼai koa̱nná ya ʼNdenaxó nga tsejta koaan kʼianga jmeni xi kuitsoya chjotse je Jeobá (Proverbios 4:18; Juan 16:12).

11. Ánni nga tjínnesínile si̱chatʼalee xíngiaa ndʼaibi.

¹¹ Nga nichatʼalee xíngiaa kʼoati tibiyondalee nga ya kuiyoaa ya ʼNdenaxó. Je xi jngo jmi nó koatexoma je Cristo, tobijbi chjotatsje koaan, ñá kʼoa kao je xi kjoaʼáyale (Hechos 24:15). A si̱chatʼalee xíngiaa kʼoa a koakolee kjoatsjoacha kʼianga jña sa̱téngi. Kʼiatsa maná nichatʼa ndʼaibi, ngisa choa ñʼai koa̱nná nga nda kjuinkoaa xíngiaa ya ʼNdenaxó (tʼexkiai Efesios 4:32).

12. Ánni machjénsíni ndʼaibi nga kʼoakoa̱nkjoaan josʼin tíbakóyaná je Jeobá.

¹² Ya ʼNdenaxó kʼoati koa̱nchjén nga kʼoakoa̱nkjoaan jotsoná je Jeobá ndʼaibi. Tsakui nichxin likui tosʼe̱yejená jmeni xi mená ya ʼNdenaxó. Tsakui nichxin chóyala nga sʼe̱ná jmeni xi mená. Tsjoajin kjoáyaa tokoán kʼoa kʼoaijinlee kjoanda je Jeobá josʼin nga kuijnaa. Kʼiatsa kʼoakjimakjoaan ndʼaibi jotsoná je Jeobá, tibakoñá nga tibiyondalee je ʼNdenaxó kʼoa nga mená ya kuiyoaa jñani sitjosonle Jeobá ngatsʼi je chjota (Hebreos 2:5; 11:1).

13. Jméni xi ngisa chjí jchatokoán ya ʼNdenaxó.

¹³ Ya ʼNdenaxó sʼeená ngayeje xi tsjoa kʼoe tokoán. Tonga je xi ngisa tsjoa kʼoe tokoán kuinga miyoná ma je Jeobá (Mateo 5:3, TNM). Je xi ngisa jchachjiá kʼoa xi ngisa tsjoa kʼoe tokoán kuinga Jeobá si̱xálee (Salmo 37:4). Tsa mená nga tjen kuiyondalee ʼNdenaxó, je xi ngisa títjon si̱kʼéjnaa ndʼaibi kuijin nga Jeobá si̱xálee (tʼexkiai Mateo 6:19-21).

14. Jméni xi koa̱n koaitjenngi je xi sʼa xti.

¹⁴ Jósʼin nga ngisasa nʼio kjoáyatsjoaa tokoán nga Jeobá si̱xálee. Kuinga si̱kjaʼaitsjeen josasʼin si̱xálee Niná. Kʼiatsa sʼa xti, tikjaʼaitsjain josʼin si̱xálai Niná. Tsakui nichxin kui chjoéjin nga to xále Niná sʼiain. Ya xo̱n xi nichjén nkjín koya koa̱nsjaitʼali josʼin koa̱n si̱xálai Niná. * Kʼoati koa̱n kuinókjoakoai je ndsʼee xi jenkjín nó nga to xále Niná tjíosʼín. Kʼiatsa kʼoasʼin si̱chjain kjoabijnachonli nga to Jeobá si̱xálai, nʼio tse xi koa̱nli xi koasenkaoli nga kuijnai ya ʼNdenaxó.

15. Jmésani xi koa̱n sʼiaan xi tʼatsʼe Niná.

¹⁵ Ngatsʼiñá nga koa̱n ngisasa nda si̱xálee je Niná. Tobʼelañá, koaan kjoásjailee josasʼin koa̱n kʼuínyasoán. Kʼoati koa̱n si̱chjén je kjoafaʼaitsjen xi tsjoá je Biblia josʼin si̱ndayasaa yaoná. Koaan chótʼayá nga ngisasa nda kʼoéxkiaa, josʼin ngisa nda kʼoee énná ya jinjtín kʼoa nga nda kʼoéndaa je kjoanokjoaya xi bʼakaoná. Kʼianga si̱kjaʼaitsjeen  josasʼin nga koa̱n si̱xálee Niná koasenkaoná nga ñaki kao kjoatsjoa si̱xálee kʼoa sikatíondaná nga kuiyoaa ya ʼNdenaxó.

16. Jósʼin ʼyañá nga tokui xi nʼio nda síkatíoná nga Jeobá nixálee.

¹⁶ Kʼiatsa kʼoasʼin si̱chjén je nichxinná nga kuiyondalee je ʼNdenaxó, a kui xi tsonile nga to nichxinná si̱chaa. Mai. Kʼianga Jeobá tinixálee kui xi nʼio ndasʼin tísíkatíoná. Ali tsakuijin nga Niná tinixánilee tsa tjín xi tíbʼénená kʼoa nga tokuije̱ nga tsín ya kjoejiaan nga kjoaʼaínikje sonʼnde jebi. Kʼianga miyole Niná kjimaa tísíndayaná kʼoa tsjoa bʼé tokoán. Jé Jeobá xi kʼoasʼin tsakʼéndaná. Josʼin bakóná kjoatsjoachale kʼoa josʼin bándiaaná kuisa xi ngisa nʼio nda tikʼoajinni tojmeni (tʼexkiai Salmo 63:1-3). * Kʼiatsa kao ngayeje ni̱ma̱ná jchaxkoán je Jeobá, nʼio tsjoa sa̱tío tokoán. Je xíngiaa xi jenkjín nó tjíosíxále je Jeobá bení nga tokui xi nʼio nda síkatíoná nga Jeobá nixálee (Salmo 1:1-3; Isaías 58:13, 14).

17. A koaan kʼoétsaojiaan kʼoa a koaan si̱kjáyaa ya ʼNdenaxó.

¹⁷ A koaan kʼoétsaojiaan kʼoa a koaan si̱kjáyaa ya ʼNdenaxó. Jaon. Je Jeobá kʼoasʼin kisindaná nga koa̱n kʼoétsaojiaan. Kʼoa kʼoatsoná nga tsjoáná jmeni xi mametokoán (Salmo 145:16; Eclesiastés 2:24). Tonga ali nichajinjin nga ngisa tsjoa sʼe tokoán kʼianga kui ngisa títjon nikʼéjnaa je kjoamiyo xi tjínná kao Jeobá. Ya ʼNdenaxó koaan si̱kjáyaa kʼoa koaan kʼoétsaojiaan, tonga je xi ngisa nʼio chjíle kuinga Jeobá si̱xálee. Kuinga kui títjon si̱kʼéjnasíñá ndʼaibi je xále Niná kʼoa kuenta sʼiaan jmeni xi títsjoáná nga tinixálee (Mateo 6:33).

18. Jósʼin tibakoá nga jetibiyondalee ʼNdenaxó.

¹⁸ Saʼnda tsínjin machoyaná jonaskásʼin kuiyoaa ya ʼNdenaxó. Tjen koakoá ndʼaibi nga mená ya kuiyoaa. Jméni xi sʼiaan. Kʼoasʼiaan jmeni xi tíbakóyaná je Jeobá kʼoa kao kjoatsjoa kʼuínyasoán. Kao ngayeje nganʼioná si̱xálee je Jeobá. Ñaki kʼoatjín tokoán nga sitjoson Jeobá ya ʼNdenaxó jmeni xi títso. Kʼoasʼin kjuinkoaa yaoná joni tsa jeya tiyoaa ya ʼndenaxó.