Ir al contenido

Ir al índice

XI NGISA TÍNCHJA̱NI REBISTA JEBI: JÓSʼIN SÍKJAʼAITSJEN NINÁ XI TʼATSʼE KJOAJCHÁN

Jósʼin kisikjaʼaitsjen Niná xi tʼatsʼe kjoajchán kʼianga siglo 1

Jósʼin kisikjaʼaitsjen Niná xi tʼatsʼe kjoajchán kʼianga siglo 1

Je chjota judío xi tsakatio nga siglo 1 kʼoati tse kjoañʼai tsakjaʼá tojo koantʼain je chjotajchíngale. Kʼoajin tinʼio tsakʼétsʼoale Niná nga katabʼasjentjai nga totaon tjíobe je chjota romano. Kʼoa xijekoan jaʼai je Jesús, kʼoa tjíokʼa xi kʼoasʼin kisikjaʼaitsjen tsa je Mesías xi tíchoyale. Kʼoa kʼoasʼin koankjainle nga je kʼoasjentjai je “chjota Israel” (Lucas 24:21). Tonga alikui kʼoakoan, tosa tokichonikjeson Jerusalén kʼoa kao yo̱ngo̱le kʼianga nó 70. Jé chjotakjoajchán romano kichosíkjeson.

Ánni nga tsín kisitoánntjaisíni Niná je chjota judío tojo kisikao ngasʼa. Ánni nga tsín kitsjoaʼndesínile tsa tosa kjoajchán tsakʼéjna nga kisitoánntjai yaole. A kisikʼantjaiya kjoafaʼaitsjenle Niná josʼin bekon je kjoajchán. Mai. Je xi tsʼantjaiya kuiní josʼin tsakatio ngixko̱n Niná, alikui koankjainle tsa je Mesías je Jesucristo (Hechos 2:36). Jósʼin kichotsjoá nga kʼoakisʼin. Je Niná tsakʼasjengi kʼoa alikui tinaxinandále kisikaoni (Mateo 23:37, 38).

Je naxinandá Israel kʼoa kao ʼNde jña tsakʼaile alikui tikisʼenile kjoanichikontʼainle Niná. Saʼnda nga kʼia, je chjota judío ninroajinla nichxin tikoa̱n kʼoakuitsoni tsa Niná tjíobinyakao nga batío kjoajchán. Tojo kitso Jesús, je naxinandá Israel alikui tinaxinandále Niná koanni kʼoa alikui titsakasenkaoni. Je xi sʼe̱le kjoanda jebi jéní “je chjota Israel xi tsʼe Niná” tsole ya Biblia (Gálatas 6:16; Mateo 21:43). Chjota jebi jé Niná kiskoejin kʼoa chjotale Cristo ma. Kuinga i̱ tsakʼinsínile kʼianga siglo 1: “Ndʼaibi Niná nokjoanio”, xi tsonile, naxinandále Niná mani (1 Pedro 2:9, 10).

Nga naxinandále Niná koanni je chjotale Cristo, a tsakʼasjentjai Niná nga totaon tjíobe je chjota romano kʼoa a kisitoánntjai. A kitsjoaʼndele nga kisitoánntjai yaole. Mai. Tojosʼin kaʼyaa kjoaʼmiya xi kabitjakoaa, jé Niná xotso kʼiáni nga sʼejna kjoajchán. Kʼoa nga siglo 1, je Niná alikui kisitoánntjai je chjotale Cristo kʼoa ni kʼoajinla kitsole nga kjoajchán katasʼín. Nga̱ alikui kʼia nichxinle nga kjoaʼaxin Niná je kjoatsʼen kʼoa kjoaʼaxin xi totaon be xínkjín.

Je chjotale Cristo xi kʼia tsakatio tjínnele nga kiskoya saʼnda nga kʼoakuitso je Niná, tojo kisʼin je choʼndale Niná xi tsakatio nichxin kjoatse. Alikui koa̱n nga jme xi sʼin saʼnda nga kʼoakuitsole je Niná nga kʼoejna kjoajchán. Je Jesucristo alikui kʼoakitsole je chjotale nga kjoajchán koaijin tosa kʼoakitsole nga tsjoake katama je chjotakontrale, kitsole: “Katamatsjoachao xi jtikeno, [...] tʼetsʼoantjao xi chʼao síkaono” (Mateo 5:44). Kʼianga tongini kʼoakitso Jesús nga kuichosíkje Jerusalén je chjota romano, kʼoakitso nga tosa katabitjo ya Jerusalén ʼndele nga skaan, kʼoa kʼoakisʼin je chjotale Cristo (Lucas 21:20, 21).

Kʼoa je pastro Pablo i kitso: “Ali nijndajinnio [...], nga kʼoasʼin tjítʼa: An xi sijndania, an kʼoechjínia, tso Nainá” (Romanos 12:19). Je Pablo kui kisikʼaxki̱ ijngokʼa jmeni xi kitso Niná ngasʼa tojosʼin faʼaitʼa ya Levítico 19:18 kao Deuteronomio 32:35. Jekaʼyaa kʼianga je Niná kisitoánntjai je naxinandále kʼianga tsakatío kjoajchán kao chjotakontrale. Kʼianga kʼoakitso én jebi je Pablo kʼianga siglo 1, kui xi bakóyaná nga tojo kʼoasʼin síkjaʼaitsjen Niná xi tʼatsʼe kjoajchán. Nga kuinga kjoajchán bʼéjnani nga sítoánntjai je choʼndale kʼoa nga faʼáxin je kjoatsʼen kʼoa nga tsín ʼya xi totaon kataʼya. Kʼoa tojo koan nichxin kjoatse, jé Jeobá xi kuitsoni kʼiáni sʼe̱jna kjoajchán kʼoa ʼyáni xi koaijin.

Je Niná alikui kʼoakitsole je chjotale Cristo tsa kjoajchán koaijin. Kʼoa nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, a tíjna jngo jtín i̱ Sonʼnde je xi Niná síchikontʼain nga fi kjoajchán. A jekichoka nichxin nga kʼoasjentjai Niná je choʼndale. Jósʼin síkjaʼaitsjen ndʼaibi Niná xi tʼatsʼe kjoajchán. Je kjoaʼmiya xi ijngo kuitsoyaná xi tʼatsʼe jebi.