“Je xi Jues tíjnale jngo tjíjtsa sonʼnde” kui xi kixi tíjna kʼoasʼín ngantsjai
“Je Na̱xi̱, ñaki nda tíjna je xále, nga̱ ñaki kixi je ndiaale” (DEUTERONOMIO 32:4).
KJOAJNDA 2, 11
1. Jókitso je Abrahán xi tʼatsʼe nga ñaki kixi jmeni xi sʼín je Jeobá (chótsenlai sén xi faʼaitʼa ibi).
ÑANDIA kʼianga i̱ kitso je Abrahán: “Je xi Jues tíjnale jngo tjíjtsa sonʼnde a tsíkui kʼoasʼin xi kixi tíjna” (Génesis 18:25). Kuinga kʼoakitsoni je Abrahán nga̱ tsín jao kisʼele nga je Jeobá ñaki kixi tíjna jmeni xi sikao je Sodoma kao Gomorra. Ñaki kʼoatsakʼé kon nga tsín ya sikjesonkao je chjota xi kixi kao xi tsʼen. Kʼoa saʼnda tsínkui kiya jko̱ je Abrahán xi tʼatsʼe jebi. Je Biblia itso xi tʼatsʼe Jeobá: “Je Na̱xi̱, ñaki nda tíjna je xále, nga̱ ñaki kixi je ndiaale. Niná xi tsín bʼéndiso, xi tsínle kjoatsʼen; ñaki kixiní je” (Deuteronomio 31:19; 32:4).
2. Ánni nga ñaki kixini jmeni xi sʼín je Jeobá ngantsjai.
2 Ánni nga tsín jao kisʼenile je Abrahán nga ñaki kixi jmeni sʼín ngantsjai je Jeobá. Kuinga je Jeobá xi ngisa nda choa̱ bʼéjnaná jósʼin tíjna xi kjoatéxomakixi ʼmi. Je kjoatéxomale ñaki kixi, kuinga ñaki kixini jmeni xi sʼín ngantsjai. Je Biblia kʼoatso nga je Jeobá “kui tsjoake xi kixi tíjna kao xi kjoakixi” (Salmo 33:5).
3. Jngo choa̱ tikʼaxki̱ nga tsín kixi tíjna jmeni xi matʼain sakʼoa je chjota.
3 Nʼio tsjoánganʼioná nga ʼyaa nga ñaki kixi jmeni xi sʼín ngantsjai je Jeobá. Tonga nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, alikui kui xi kixi tíjna kʼoasʼín je chjota (chótsenlai je rekuadro “Jósʼin tsoyanile”). Tobʼelañá, tjínkʼa xi kjoañʼai tjíobʼaile kʼoa xi ndoyá tjíonikatíoʼya, xi tsínni jme jée tsakajngi. Nga jefaʼato nichxin, tjínkʼa xi tjíonikatíondáini nga̱ skanni ʼyale nga tsínni jme jée tsakajngi, tonga jekjoanla nkjín nó nga ndoyá batioʼya. Nʼio nkjín chjota xi majtile kʼoa xi tsín nda satío kon. Tonga ñá xi chjotale Cristo maa, tsakui nichxin tjínsa jmeni xi ngisa aon maná tʼatsʼe jmeni xi matʼeen. Jmé tʼatsʼeni, kataʼyala.
KʼIANGA TSÍN KIXI TÍJNA JMENI XI MATʼEEN YA JINJTÍN
4. Jméni xi ma sakʼoa xi kotʼayakao kjoamakjainná.
4 Ñá xi choʼndale Niná maa, ʼyañá nga toxá tsín kixi tíjnani jmeni xi koa̱ntʼen sakʼoaa. Tonga kʼianga ya jinjtín jñani kʼoamatʼeen, kui kjoamakjainná chotʼayakao. Kʼiatsa kʼoakoa̱n, jósʼiaan. A sa̱téngiñá.
5. Ánni nga tsín tokʼoakatamaniná kʼiatsa tsín kixi tíjna jmeni xi koa̱ntʼeen ya jinjtín.
5 Nga chjotajée maa ngatsʼiaa kʼoa sakʼoa saténgiaa, sakʼoaa likui kixi tíjna jmeni xi síkaoná jngo ndsʼee, kʼoa tsa maije̱ ñá xonʼia (1 Juan 1:8). Nʼio tosakʼoa nga kui kjoa sʼe. Tonga kʼianga kʼoama, jngo chjotale Cristo xi kixi tífitʼale Niná alikui tokʼoamale kʼoa alikui kui síkaténgi. Je Jeobá tsjoáná kjoafaʼaitsjen xi ya Biblia nroatʼa, xi basenkaoná nga tosi tonda kixi maa xi kao Niná kʼiatsa tsín kixi tíjna jmeni xi síkaoná jngo ndsʼee kʼoa tsa jngo tichjaa (Salmo 55:12-14).
6, 7. 1) Jmé kjoani xi tsín kixi tíjna jaʼatojin jngo ndsʼee ya jinjtín. 2) Jméni xi tsakasenkao je ndsʼee jebi.
6 Kataʼyala choa̱le je ndsʼee Willi Diehl. Kʼianga nó 1931 yaa kisixá ya Betel xi tíjna ya Berna (Suiza). Kʼoa kʼianga nó 1946, kʼiaa ki je Skuela xi tsʼe Galaad jña nichjine misionero, ya Nueva York (Estados Unidos). Xijekoan, superintendente xi tsʼe circuito sʼin tsakʼejna ya Suiza. Ya biografíale je ndsʼee Willi Diehl, kʼoakitso nga kʼianga sá mayo nó 1949 tsakʼéjnaʼén ya sucursal xi tsʼe Suiza kʼianga jekuixan. Je ndsʼee xi kjinele ya sucursal jebi kʼoakitsole nga tjóʼale ngayeje je xá xi kjinele. Precursor koan, tonga alikui tijme xá xi kjaʼaí kisʼenile. Je ndsʼee Diehl itso: “Alikui kitjoʼndena nga kjoanokjoaya kitsjoa. Nʼio nkjín xi tsín tikisitiʼndaninajin, kʼoakinikaonajin jonikao jngo xi bichonsjejin naxinandále Niná”.
7 Jókisʼin je ndsʼee Diehl nga kʼoakoantʼain. Itso: “ʼYaníjin nga tsín kontra tíjnale jotso Biblia kʼianga bixaan, kuinga je Jeobá tsakʼetsʼoanilaijin kʼoa jé kininʼiotʼaijin”. Ninga tjínkʼa je ndsʼee xi tsín koanjinle nga títjon josʼin síkjaʼaitsjen je Jeobá xi tʼatsʼe kjoabixan, xi jeki nichxin koanjinle, kʼoa je ndsʼee Diehl kitsʼai ijngokʼale je xá xi tjínle tsakai ya jinnaxinandále Niná. Je Jeobá tsee kjoanda kitsjoale nga kixi koan. * Kʼoa ñá, jósʼiaan kʼiatsa kʼoalani koa̱ntʼeen jokoantʼain je ndsʼee jebi. A tsejtaa koaan kʼoa a jé Jeobá si̱nʼiotʼaa nga je kʼoendajin tojme kjoani. Axo toñá si̱nʼiotʼaa yaoná nga ñá kʼoéndajiaan (Proverbios 11:2; tʼexkiai Miqueas 7:7 *).
Nga chjotajée maa, tsakui nichxin likuini kʼoatjín josʼin tinikjaʼaitsjeen
8. Ánni nga sakʼoa toñá xomaniná tsa kʼoasʼin nikjaʼaitsjeen nga tsín kixi tíjna jmeni xi ma ya jinjtín.
8 Tsa kʼoasʼin nikjaʼaitsjeen nga tsín kixi tíjna jmeni xi kjima ya jinjtín, tsakui nichxin toñá xomaná. Nga chjotajée maa, tsakui nichxin likuini kʼoatjín josʼin tinikjaʼaitsjeen. Tsa tsín ʼyaaje̱ jokjoantjínni kjoa. Ni kʼoatjín kʼoa ninga mai josʼin tinikjaʼaitsjeen, tjínnele kʼoétsʼoalee je Jeobá xi tʼatsʼe jebi. Xi ijngosani, tjínnele je si̱nʼiotʼaa kʼoa tosi tonda kixi katamaa. Tsa kʼoasʼiaan alikui koa̱njtiná “xi kao Jeobá” (tʼexkiai Proverbios 19:3). *
9. Jméni xi chótʼayajiaan i̱ kjoaʼmiya jebi kʼoa kao xi ijngo.
9 Chótʼayajinla kʼaa choa̱ tʼatsʼe jmeni xi koan nichxin kjoatse ya jinnaxinandále Niná. I̱ kjoaʼmiya jebi, kui jchaa xi tʼatsʼe José, xi tindaile koanni je tile Abrahán. Kui jchaa jókji kjoañʼai tsakjaʼá xi totʼatsʼe xtindsʼe̱. Kʼoa ya kjoaʼmiya xi ijngo kui jchaa jókisikao Jeobá je rey Acab, kʼoa jméni xi kisʼin je pastro Pedro kʼianga ya tsakʼejna ya Antioquía. Kʼianga chótʼayajiaan choa̱ jebi, si̱kjaʼaitsjenjiaan jósʼiaan nga kʼoatisʼin si̱kjaʼaitsjeen josʼin síkjaʼaitsjeen je Jeobá tʼatsʼe je kjoa xi sʼe, kʼoa jósʼiaan nga tosi tonda miyoná koa̱nni. Nga kui jebi chótʼayajiaan nʼio koasenkaoná, ngisaa kʼiatsa kʼoasʼin tinikjaʼaitsjeen nga tsín kixi tíjna jmeni xi kjimatʼeen.
JE JOSÉ TSÍN KIXI TÍJNA JMENI XI KOANTʼAIN
10, 11. 1) Jmé kjoani xi tsín kixi tjín kichokjoajinle je José. 2) Jméni xi kisʼin je José kʼianga ndoyá tíjnaʼya.
10 Je José kixi kitʼale Jeobá. Tsee kjoañʼai jaʼatojin. Tonga je xi ngisasa aon koanle kui jmeni xi kisikao xtindsʼe̱. Kʼianga 17 nóle, kitsoaa je xtindsʼe̱ kʼoa jo choʼnda sʼin tsakaténale je chjota xi ya tsʼe Egipto (Génesis 37:23-28; 42:21). Kʼianga jeya tíjna ya Egipto, énndiso kisʼene, kʼoatsakʼinle nga jngo chjoón koanmele kisikaojée. Kʼoa tokjoan ndoyá kinikʼéjnaʼya (Génesis 39:17-20). Je José 13 nó nga choʼnda koan kʼoa nga ndoyá tsakʼejnaʼya. Jósʼin koasenkaoná je choa̱le José kʼiatsa tsín kixi tíjna jmeni xi sikaoná je ndsʼee.
11 Kʼianga ndoyá tsakʼejnaʼya je José kʼoati ya kichokʼejna je xi tsjoále bino je faraón. Ñandia kʼianga nijñá tsakʼaile je chjota jebi, kʼoa je José jé Jeobá tsakasenkao nga kitsoyale josʼin tsoyanile je nijñá xi tsakʼaile. Je José kʼoakitsole Génesis 40:5-13).
nga kʼoéjnandái ijngokʼani kʼoa nga ya sixá ijngokʼale je faraón. Tonga je José kʼoati tsakʼéyanajmíle je chjota jebi jme kjoa xi tífaʼatojin. Nʼio tse xi tsoyaná jmeni xi kitso je José kʼoa jmeni xi tsín jokitso (12, 13. 1) Jósʼin ʼyañá nga tsín totsakʼéjngo kon je José kʼianga kjoa jaʼatojin. 2) Jméni xi tsín tsakʼéyanajmíle José je chjota xi tsjoále bino je faraón.
12 (Tʼexkiai Génesis 40:14, 15). * Je José kʼoakitso nga kinikʼéjnanʼio. Kʼoa alikui kixi tíjna nga kʼoakinikao nga̱ tsín jme jée tsakajngi. Kʼoakitsokixi nga tsínkui kʼoakisʼin je jée xi kisʼene. Kuinga kʼoakitsonile je chjota xi tsjoále bino je faraón nga katabʼéyanajmíle je faraón xi tʼatsʼe ánni nga koa̱n kʼoéjnandáisíni.
13 A totsakʼéjngo kon je José nga kjoa tífaʼatojin. Mai. Be nga tsín kixi tíjna jmeni xi koantʼain. Kuinga tsakʼéyanajmínile je kjoa xi tífaʼatojin je chjota xi tsjoále bino je faraón ánni nga koa̱n koasenkaosíni. Tonga je Biblia alikui kʼoatso tsa kjaʼaísa xi tsakʼéyanajmíle je José nga je xtindsʼe̱ tsakaténa. Saʼnda tsínkui kʼoakitsole je faraón. Nga̱ je faraón Génesis 45:16-20).
nʼio ndasʼin kiskoeya je xtindsʼe̱ José kʼianga jenda tsakjáoni. Kʼoakitsole nga ya katabationi kʼoa nga kui tsjoále jmeni xi ngisasa nda xi tjín ya Egipto (14. Kʼiatsa jme kjoa xi tsín kixi tíjna kjimatʼeen ya jinjtín, jméni xi koasenkaoná nga tsín chʼaosʼin si̱kʼaxkiaa xi kjaʼaí.
14 Kʼiatsa kʼoasʼin nikjaʼaitsjeen nga tsín kixi tíjna jmeni xi kjimatʼeen ya jinjtín, alikui koa̱n nga kjaʼaí xi kʼoéyanajmílee. Tonga tsa jngo ndsʼee xi nʼio ai jée koa̱njngí, tjínnele kʼoakʼuínlee je xi chjotajchínga sʼin tjío kʼoa si̱jélee nganʼio (Levítico 5:1). Tonga kʼoati tjín kjoa xi tsín nʼio ai jée tjenkao. Kʼianga jme kjoa sʼená kao jngo ndsʼee koaan toñá kʼoéndajiaan kao je, kʼoa alikui ʼyasa xi kʼoéyanajmílee. Tsakui nichxin saʼnda tsín machjén nga je xi chjotajchínga sʼin tjío sʼe̱jinle (tʼexkiai Mateo 5:23, 24; * 18:15 *). Kixi katamaa kʼoa kjuintjenngiaa je kjoafaʼaitsjen xi tsjoáná je Énle Niná kʼiatsa jme kjoa sʼená kao ndsʼee. Tsakui nichxin tsínni kʼoatjín kjoa kʼoa tsa toñáni xi kʼoasʼin tinikjaʼaitsjeen nga tjín xi kjimatʼeen kjimaná. Tsa kʼoalani, ndajin sʼe̱ tokoán nga tsín chʼaosʼin kinikʼaxkiaa je ndsʼee. Ni kʼoatjín josʼin tinikjaʼaitsjeen kʼoa ninga mai, tsakui én xi síkiʼaonná kʼoakʼuínlee tsa ʼyani alikui kui kʼoendajin jngo kjoa. Tsa kixi kjimaa xi kao Jeobá kʼoa kao je ndsʼee kui xi koasenkaoná nga tsín kʼoakatamaa. Jngo xi kiski je Salmo kʼoakitso nga je chjota “xi tsín jme jée tíbajngi” alikui kʼoasʼin síchjén je ni̱je̱n nga énndiso báne xi kjaʼaí kʼoa alikui chʼao síkao (Salmo 15:2, 3; Santiago 3:5).
JE XI NGISASA CHJÍLE KUI JOSʼIN TIYOAA XI KAO JEOBÁ
15. Jósʼin tsakasenkao José je kjoamiyo xi kisʼele kao Jeobá.
15 Xi kʼoati tsoyaná je choa̱le José, kuinga je xi 13 nó nga kjoa jaʼatojin, tsakakó nga kʼoasʼin kisikjaʼaitsjen josʼin síkjaʼaitsjen je Jeobá (Génesis 45:5-8). Alikui je Jeobá tsakánele je kjoa xi jaʼatojin. Je José alikui kisichajin jmeni xi koantʼain, tonga kʼoati tsín tsakʼéngijti kon. Kʼoa xi ngisasa chjíle, kuinga tsín kitsjoaʼnde nga kui kisikjinnile je Jeobá jmeni xi kisʼin xi kjaʼaí. Nga kixi koan, je José tsabee josʼin tsakʼéndajin je Jeobá jmeni xi koantʼain, kʼoati tsabe josʼin kisichikontʼain je kʼoa kao familiale.
Je José tsín kitsjoaʼnde nga kui kisikjinnile je Jeobá jmeni xi kisʼin xi kjaʼaí
16. Ánni nga tjínnenile nga ngisasa si̱chriantʼalee je Jeobá kʼiatsa tsín kixi tíjna jmeni xi koa̱ntʼeen ya jinjtín.
16 Tojo kisʼin je José, ñá kʼoati tjínnele chjí jchatokoán kʼoa si̱kuindaa je kjoamiyo xi tjínná kao Jeobá. Alikuikʼia kʼoaiʼndee nga kui jñani saténgi je ndsʼee sikjinniná je Niná xi tsjoachaa Romanos 8:38, 39). Kʼiatsa tsín kixi tíjna jmeni xi koa̱ntʼeen ya jinjtín, kjuintjenngiaa je choa̱le José kʼoa ngisasa si̱chriantʼalee je Jeobá. Kʼoénelee yaoná nga kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjeen josʼin síkjaʼaitsjen Niná tʼatsʼe je kjoa xi sʼe. Kjuintjenngiaa jotso je kjoafaʼaitsjen xi tsjoáná je Énle Niná kʼianga kʼoéndajiaan tojme kjoani. Kʼoa xijekoa̱n, chóyaa nga je Jeobá katabʼéndajin. Alikui jao tjínná nga je Jeobá xi ngisa nda be kʼiáni kʼoa jósʼin kʼoendajin.
kʼoa xi ʼyaxkoán (SI̱NʼIOTʼAA “JE XI JUES TÍJNALE JNGO TJÍJTSA SONʼNDE”
17. Jósʼin koakoá nga je ninʼiotʼaa “je xi Jues tíjnale jngo tjíjtsa sonʼnde”.
17 Kʼianga i̱ Sonʼnde jebi tinijchá yaoná, toxá kjoa kuitjátojin sakʼoañá. Tsakui nichxin sakʼoa kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjeen nga tsín kixi tíjna jmeni xi kjimatʼeen ya jinjtín kʼoa tsa kjaʼaí xi kʼoakjimatʼain. Alikui kʼoaiʼndee nga kui sikaténginá (Salmo 119:165). Tosa tosi tonda kixi katamaa xi kao Jeobá, si̱jélee nganʼio kʼoa je si̱nʼiotʼaa. Nga chjotajée maa, sakʼoa likuini kʼoatjín josʼin nikjaʼaitsjeen tʼatsʼe jngo kjoa, kʼoa tsa tsínni nda ʼyaaje̱ jokjoantjínni. Kjuintjenngiaa je choa̱le José kʼoa tsín chʼaosʼin si̱kʼaxkiaa tsa ʼyani, nga̱ tsa kʼoasʼiaan ngisasa koa̱ntse je kjoa. ʼNdele nga toñá si̱nʼiotʼaa yaoná, tosa tosi tonda kixi kjuintʼalee je Jeobá kʼoa tsejta katamaa nga chóyaa nga je Jeobá katabʼéndajin. Tsa kʼoasʼiaan, ndasʼin skoe̱konná je Jeobá kʼoa sichikontʼainná, tojo kisikao je José. Alikui jao tjínná nga “je xi Jues tíjnale jngo tjíjtsa sonʼnde” kui xi kixi tíjna kʼoasʼin ngantsjai, “nga̱ ñaki kixi je ndiaale” (Génesis 18:25; Deuteronomio 32:4).
18. Jméni xi kuitsoyaná je kjoaʼmiya xi ijngo.
18 Ya kjoaʼmiya xi ijngo, ngi jao choa̱ jchaa tʼatsʼe jmeni xi koan nichxin kjoatse ya jinnaxinandále Niná. Kuitsoyaná nga kʼoasʼin jchaa je kjoatéxomakixi josʼin be je Jeobá kʼianga sʼená kjoanangitokon kʼoa nga maná nichatʼaa.
^ párr. 7 Chótʼai biografíale je ndsʼee Willi Diehl, je xi ʼmi “Jehová es mi Dios, en quien de veras confiaré”. Xi jaʼaitʼa ya rebista La Atalaya xi tsʼe 1 de noviembre de 1991.
^ párr. 7 Miqueas 7:7: “Tonga xi an, tjenyatokon koatejna xi kao Jeobá. Kao kjoatsejta skoyale je Niná xi kʼoasjentjaina. Je Ninána kjuinrʼoéna”.
^ párr. 8 Proverbios 19:3: “Tikui kjoachinile chjotasonʼnde síkitsónni je ndiaale, kʼoa je ni̱ma̱le majtile xi kao Jeobá”.
^ párr. 12 Génesis 40:14, 15: “Tonga ali nichajinjinnái kʼianga jenda kuijnai. Takonái kjoatsjoacha xi ñaki kixi kʼoa tʼinyalai je Faraón xi tʼatsʼan, ánni nga kʼaonsjenina i̱ ʼnde jebi. Nga̱ yaa ʼndele chjota hebreo kindoana, kʼoa ibi kʼoati likui jme xi kisʼian nga ndoyá kinikʼéjnaʼyanina”.
^ párr. 14 Mateo 5:23, 24: “Tokui, tsa kjoaʼaikoai kjoatjaoli ya sonxta, kʼoa tsa ya kjoaʼaítsjenli nga ndsʼai tjínʼi̱tséle kjoakontra tʼatsi, tʼejnai kjoatjaoli yatʼa sonxta, kʼoa tʼin títjonkjoanla timiyo ngijngokʼai ndsʼai, kʼoa kʼia nroai, kʼoa tʼaitʼai kjoatjaoliʼni”.
^ párr. 14 Mateo 18:15: “Kʼoa tsa ndsʼai koa̱jngi jée xi tʼatsi, tʼinchónlai, kʼoa tikixiyalai nga toji nga toje tojngo. Tsa kjuinrʼoéli, jekinikinjain ndsʼai”.