KJOAʼMIYA XI CHOTʼAYA 18
Si̱nʼiojinngañá xíngiaa kʼianga satíoná kjoajtín
“Si̱kjaʼaitsjenjinnía xíngiaa nga jngójngoá, nga si̱nʼiojiaan xíngiaa” (HEB. 10:24, 25).
KJOAJNDA 88 Takonái je ndiaali
XI TÍNCHJA̱NI a
1. Ánni nga bʼaiñá comentario nga satíoná kjoajtín.
JE XI ngisa chjíle nga mangían kjoajtín kuinga je Jeobá chʼasjengʼaa (Sal. 26:12; 111:1). Nga ñʼai chon nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, kʼoati bʼainganʼiongañálee xíngiaa nga mangían kjoajtín (1 Tes. 5:11). Chʼasjengʼañá Jeobá kʼoa bʼainganʼiolee xíngiaa kʼianga bʼé comentarioná.
2. Kʼiáni nga koa̱n kʼoee comentario.
2 Koaan kʼoee comentarioná kʼianga satíoná kjoajtín, jolani nga chotʼayá Xo̱n xi Bájinkonná kʼoa nga satíoná kjoajtín nga jinle xomana kʼianga chotʼayá jñani “Kjoásjaiyaa én xi nʼio chjíle xi nya Biblia” tso kao Nga chotʼaya Biblia kʼoa tsa kʼiaje̱ nga kʼoakʼuínná nga kʼoee comentarioná.
3. 1) Jóma sakʼoa kʼianga bʼé comentarioná. 2) Jósʼin basenkaoná Hebreos 10:24, 25.
3 Kui xi mená nga chʼa̱sjengʼaa je Jeobá kʼoa nga kʼoainganʼiolee je ndsʼee kʼianga bʼé comentarioná. Tonga tjín jmeni xi ñʼai ma sakʼoaná. Jolani nga nokjoaan kʼoa nga tsín tso tokoán nga bʼé comentarioná. Kʼoa ninga nkjín kʼa kjoénngʼa ndsaa tonga tsín bʼainá comentario. Koasenkaoná jmeni xi kitsole pastro Pablo je chjotale Cristo xi chjota hebreo. Je Pablo kui kinchja̱ni jméni xi kuenta sʼiaan kʼianga biyojtián. I kitso: “Si̱nʼiojiaan xíngiaa” (tʼexkiai Hebreos 10:24, 25). b Kuitso tokoán nga kʼoee comentarioná tsakui si̱kjaʼaitsjeen nga kʼoasʼin kʼoainganʼiolee je ndsʼee. Kʼoa tsa tsín ñá kʼoainá comentario nga kjoénngʼa ndsaa tojo tsjoa kʼoé tokoán nga kjaʼaí xi tjíotsjoá comentariole (1 Ped. 3:8).
4. Jñánile xi jan koya chótʼayajiaan i̱ kjoaʼmiya jebi.
4 I̱ kjoaʼmiya jebi kui jchaa jósʼiaan nga kʼoee comentarioná kʼianga tochoa mañá nga biyojtián ya jtín jñani mangián. Nga tochoa mañá ngisaa tjoʼndená nga bʼé comentarioná. Xijekoa̱n, kui jchaa jósʼiaan nga kʼoee comentarioná jñani nʼio nkjín mañá nga biyojtián, nga̱ nkjín mani je ndsʼee xi mele tsjoá comentario. Kʼoa jchañá jósʼin kʼoee comentarioná nga kuinyakao xi ngikʼa.
JÓSʼIN KʼOAINGANʼIOLEE XÍNGIAA YA JTÍN JÑANI TOCHOA MAÑÁ
5. Jósʼiaan nga kʼoainganʼiolee xíngiaa tsa tochoa mañá nga biyojtián.
5 Tsa tochoa mañá nga biyojtián tochoaa comentario sʼe. Je ndsʼee xi tíbándiaa sakʼoa tse koya nga tsín ʼya xi mjénngʼa ntsja nga tsjoá comentario, kʼoa nga kʼoama alikui josʼin bʼainganʼiolee xíngiaa. Jméni xi koa̱n sʼiaan. Nkjín comentario koationda ánni nga chjómingʼañá ndsaa. Tsa kʼoasʼiaan kʼoati skénnginá xi ngikʼa.
6, 7. Jméni xi sʼiain nga tsín nʼio kuinókjuin.
6 Tsokjón kʼa kʼianga kui síkjaʼaitsjen nga comentario tsjoá kʼianga satíoná kjoajtín. Jmé xi sʼiain kʼiatsa kʼoamai. Kui tikjaʼaitsjain jmeni xi koasenkaoli nga tsín nʼio kuinókjuin nga kʼoai comentarioli.
7 Koasenkaoli je kjoafaʼaitsjen xi tsjoá Xo̱n xi Bájinkonná xi sa jekitjo. c Jngo koya kjoafaʼaitsjen xi tsjoá kuinga tongini nda chótʼayajiaan jmeni xi faʼa ya kjoajtín (Prov. 21:5). Kʼianga nda jchai jme xi tínchja̱ni xi faʼa ya kjoajtín ngisaa choa ñʼai koa̱nli nga kʼoai comentarioli. Ijngo koya xi koasenkaoná kuinga tochoakjoan én kuinókjoaa nga kʼoee comentarioná (Prov. 15:23; 17:27). Alikui nʼio kuikjoán tsa tochoa én kuinókjoaa nga kʼoee comentario. Ngisaa nda koa̱njinle je xi kjuinrʼoéná tsa tochoakjoan én kuinókjoaa ʼndele nga tse kuinókjoaa kʼoa tsa nkjín koya jme xi si̱kʼaxkiaa. Tsa tochoakjoan én si̱chjáin kʼoa tsa ñaki tsi én si̱chjain nga kʼoai comentarioli skoee xi ngikʼa nga majinli jmeni xi tíchotʼayajin kʼoa nga nda tsakijnandai.
8. Jósʼe kon Jeobá nga kʼoakji bʼé comentarioná jokji tjen kʼoamaná.
8 Tsa jekʼoatinʼiai jotso kjoafaʼaitsjen xi faʼaitʼa xo̱n jebi, tonga tsa tojo nokjuin kʼoa tsa tojngo jao kʼa bʼai comentarioli, kuenta tʼiain nga chjí be Jeobá nga tibʼenelai yaoli nga bʼai comentario (Luc. 21:1-4). Tonga alikui kui koyale Jeobá nga tsʼatone kʼoakji kʼoasʼiain jokji tjen kʼoakoa̱nli (Filip. 4:5). Tikjaʼaitsjain jótjín comentario koa̱n kʼoai kʼoa tijélai Jeobá nga katabasenkaoli nga tsín nʼio kuinókjuin. Je xi títjon koa̱n sʼiain kuinga tochoakjoan én kuinókjoai nga kʼoai comentarioli.
JÓSʼIN KʼOAINGANʼIOLEE XÍNGIAA YA JTÍN JÑANI NKJÍN MAÑÁ
9. Jméni xi ma ya jtín jñani nʼio nkjín mani je ndsʼee.
9 Tsa nkjín mani publicador ya jtín jñani ʼmi, tsakui nichxin likui nʼio nkjín kʼa kʼoaili je comentario nga̱ nkjín mani xi mjénngʼa ntsja. Jngo tichjaa xi Daniela ʼmi, xi nʼio tsjoake nga tsjoá comentario. d Nʼio chjí be nga kʼoasʼín nga̱ kʼoasʼin bʼasjengʼani je Jeobá, kʼoasʼin tsjoánganʼionile xi ngikʼa kʼoa kʼoasʼin sʼejinkonni jmeni xi tso Énle Niná. Tonga kʼianga ya kitsjoánganʼio jngo jtín jñani nkjín mani je ndsʼee alikui tinkjín comentario tsakʼainile kʼoa sakʼoa nijngojin bʼaile. Itso: “Tsín nda kisʼe tokoan. Nʼio tse kjoanda tisicha koanna. Kʼianga tsín bʼainá comentario kʼoasʼin nikjaʼaitsjeen nga toxá tsín tíbʼaininá”.
10. Jméni xi koa̱n sʼiain nga kʼoaili comentario.
10 A kʼoama sakʼoai joma je Daniela. Tsakui nichxin kʼoasʼin nikjaʼaitsjain nga tongisa nda nga tsín tikjoénngʼani ndsai kʼoa nga tokuinóʼyai. Ali nikʼajenjinlai tokuin. Jméni xi koa̱n sʼiain nga kʼoai comentarioli. Ali tojngojin comentario bʼejnandai. Kʼiatsa tsín kʼoaili comentario xi tjíotítjon koaan kjoénngʼai ndsai ya párrafo xi fisani. Kʼianga chótʼayajin je Xo̱n xi Bájinkonná kuenta tʼiain jósʼin mangóson nga jngó jngó párrafo kao jme xi tínchja̱ni je kjoaʼmiya xi tichotʼayai. Tsa kʼoasʼiain, ngisaa jchai jmeni xi sí nga kʼoai comentarioli. Je xi kʼoati koa̱n sʼiain kuinga kui comentario tationdai ya párrafo xi kui tínchja̱ni je xi ñʼai tjín tsoya Énle Niná (1 Cor. 2:10). Nga ngisa ñʼai tso jme xi tínchja̱ni je párrafo tochoaa mani je xi mjénngʼa ntsja. Tsa jenkjín kʼa nga kʼoasʼin tibijnandai kʼoa tsa tojo tsín bʼaili comentario, jméni xi koa̱n sʼiain. Kʼianga kjesa fitsʼiajin kjoajtín koaan kʼoatʼinlai je xi koandiaa nga chótʼaya je Xo̱n xi Bájinkonná jmé párrafoni kʼoai comentarioli.
11. Tojo tso Filipenses 2:4, jméni xi sʼiaan.
11 (Tʼexkiai Filipenses 2:4). e Jé Niná xi kʼoasʼin koanmele nga kʼoakitsole Pablo je chjotale Cristo nga kuenta katasʼín xi ngikʼa. Jósʼin kjuintjenngiaa kjoafaʼaitsjen jebi nga satíoná kjoajtín. Kuinga kuenta sʼiaan nga kʼoati mele xi ngikʼa tsjoá comentariole.
Kʼianga chobanajmiá alikui toñá nokjoaa, kʼoati bʼaiʼndelee xikʼa nga nchja̱. Machjén nga kʼoasʼiaan nga satíoná kjoajtín (Chótsenlai párrafo 12)
12. Jósʼin koa̱n kʼoainganʼiolee je ndsʼee kʼianga satíoná kjoajtín (kʼoati chótsenlai sén xi faʼaitʼa).
12 Jngola choa̱ si̱kʼéjnaa. Kʼianga chjakaonajmiá je miyoná alikui tsa toñá nokjoa ʼndeʼndee, kʼoati bʼaiʼndelee nga nchja̱. Kʼoatisʼinni kʼianga mangián kjoajtín, kui xi mená nga nkjín ndsʼee katatsjoá comentariole. Bʼainganʼiolee je ndsʼee kʼianga bʼaiʼndelee nga tsjoá comentariole (1 Cor. 10:24). Jméni xi koa̱n sʼiaan nga nkjín ndsʼee katatsjoá comentario.
13. Jméni xi koa̱n sʼiaan nga nkjín ndsʼee katatsjoá comentariole.
13 Kʼianga tochoakjoan én kuinókjoaa nga kʼoee comentarioná ngisaa nkjín koa̱nni je ndsʼee xi tsjoá comentariole. Nda choa̱ koatio tsa kʼoasʼin je xi chjotajchínga sʼin tjío kao ndsʼee xi jekjoatsele tjíokotʼaya Énle Niná. Tochoakjoan kuinókjoaa kʼoa tsín nkjín koya jmeni xi si̱kʼaxkiaa. Kʼiatsa kui si̱kʼaxkiaa ngayeje jme xi tínchja̱ni párrafo alikuijin tijme xi kuitsoni xi ngikʼa. Tobʼelañá, i̱ párrafo jebi jao koya kjoafaʼaitsjen tíbʼainá, nga tochoa én kuinókjoaa kʼoa nga tsín nkjín koya jme xi si̱kʼaxkiaa. Tsa ji títjon kʼoaili comentario xi tsʼe párrafo jebi koaan tojngo koya kjoafaʼaitsjen xi faʼaitʼa tikʼaxki̱.
Kʼiáni nga ngisa nda nga tsín kjoénngʼa ndsaa kʼianga satíoná kjoajtín (Chótsenlai párrafo 14) j
14. Jméni xi kuenta sʼiaan kʼianga kʼoee comentarioná (kʼoati chótsenlai sén xi faʼaitʼa).
14 Chósonnilai jótjín kʼa chjómingʼai ndsai nga kʼoai comentarioli. Tsa toñá kjoénmingʼa ʼndeʼndee je ndsaa tsakui nichxin toñá tsjoáná comentario je ndsʼee xi tíbándiaa ninga tjíosa kʼa je ndsʼee xi kje tsjoájin comentariole. Kʼoa tsakui nichxin tjínkʼa xi kʼoakuitso nga tosa tsín tsjoá comentariole (Ecl. 3:7).
15. 1) Jósʼiaan tsa nijngokʼajin kʼoainá comentario. 2) Jméni xi kuenta sʼin je ndsʼee xi tíbándiaa (chótsenlai je recuadro “ Nga ñá kʼoakaoná kjoándiaa”).
15 Kʼianga nkjín mani ndsʼee xi mjénngʼa ntsja, sakʼoajin tsín ñá kʼoainá comentario kʼoa sakʼoajin nijngokʼajin kʼoakaoná. Tsa kʼoalani, alikui koa̱n nga yaoná si̱jtilee (Ecl. 7:9).
16. Jméni xi koa̱n sʼiaan nga kʼoainganʼiolee je xi katsjoá comentariole.
16 Ningalani likui nkjín kʼa kʼoakaoná nga kʼoee comentarioná, koaan nda kuinóʼyalee xi ngikʼa nga tsjoá comentariole, kʼoa nga jekjoetʼa kjoajtín kʼoakʼuínlee nga nda tso comentario katsjoá. Kʼoajin titsjoánganʼiole je ndsʼee jmeni xi kʼuínlee (Prov. 10:21). Bʼainganʼiolee je ndsʼee kʼianga kʼoaʼmilee nga nda tso comentario katsjoá.
JÓSASʼIN KʼOAINGANʼIOLEE XÍNGIAA
17. 1) Jmé xi koa̱n sʼin je xi xijchá ma. 2) Tojo tso je video, jñánile xi ño koya xi kuenta sʼiaan nga kʼoéndaa comentarioná (kʼoati chótsenlai nota).
17 Jmésa xi koa̱n sʼiaan nga kʼoainganʼiolee xíngiaa nga satíoná kjoajtín. Tsa xtiʼndí tjínli kʼoati koa̱n kuisenkoai nga katatsjoá comentariole (Mat. 21:16). Kʼianga satíoná kjoajtín sakʼoa kui chotʼayajiaan je kjoa xi sʼele xi jechixan kʼoa tsakui tʼatsʼe nga tsje kjuinkoaa yaoná. Ninga kʼoalani, tjíojin tsa jngo kʼoa tsa jao párrafo jñani koa̱n tsjoá comentariole je xtiʼndí. Kʼoati koa̱n kʼoakʼuínlao je xtiʼndíno nga tsín tongantsjai nga je kʼoaile comentario. Tsa kʼoakʼuínlao je ʼndíxtino alikui chʼao sa̱tío kon nga kjaʼaí xi kʼoaile comentario (1 Tim. 6:18). f
18. Jméni xi sʼiaan nga tsín to yaoná kjuinñá kʼianga kʼoee comentarioná (Proverbios 27:2).
18 Ngatsʼiñá nga koa̱n koationda comentarioná nga chʼa̱sjengʼaa je Jeobá kʼoa nga kʼoainganʼiole je ndsʼee (Prov. 25:11). Ningalani koa̱n kʼoéyanajmí sakʼoa xi tʼatsaan, tonga alikui koa̱n to yaoná nʼio si̱kʼaxkiaa (tʼexkiai Proverbios 27:2; g 2 Cor. 10:18). Je Jeobá kuenta sʼiaan, je Énle kao naxinandále (Apoc. 4:11). Tonga tsakui kjonangi je párrafo nga kʼoéyanajmiá xi tʼatsaan koaan kʼoakuixoán. Je párrafo xi fisani jngo choa̱ jchaa.
19. 1) Tojo tso Romanos 1:11, 12, jósʼin kuichomani tsa kuenta sʼiaan xi ngikʼa nga satíoná kjoajtín. 2) Ánni nga bʼaini comentarioli nga satío kjoajtín.
19 Ninga tsínkjoan kʼoaʼminá josʼin tjínnele kʼoee comentarioná tonga koaan kʼoasʼin kʼoee josʼin tsjoánganʼiole xi ngikʼa. Jñani nga tochoa mañá nga biyojtián koaan nkjín kʼa kʼoee comentarioná. Kʼoa jñani nkjín mañá, ninga tsín nkjín kʼa kʼoakaoná nga kʼoee comentarioná tsjoa kʼoé tokoán nga tsjoá comentariole xi kjaʼaí. Tsa kuenta sʼiaan xi ngikʼa nga satíoná kjoajtín kʼoainganʼiongañálee xíngiaa (tʼexkiai Romanos 1:11, 12). h
KJOAJNDA 93 Tichikontʼain nga biyojtínjin
a Ninʼiojinñá xíngiaa kʼianga bʼé comentarioná nga satíoná kjoajtín. Tjínkʼa xi ñʼai male nga tsjoá comentario kʼoa tjínkʼa xi nʼio tsjoake nga tsjoá kʼoa mele nkjínsa kʼa tsjoá comentariole. Tonga jméni xi sʼiaan nga koakoá nga kuenta nʼia xi ngikʼa kʼoa nga mená kuinyakaoná ngatsʼiaa jmeni xi sakóya nga satíoná kjoajtín. Kʼoa jósʼin tjínnele kʼoee comentarioná nga kuinyakao je ndsʼee nga kui xi ndatjín kʼoasʼin kʼoa nga koako kjoatsjoacha. Kui chótʼayajiaan xi tʼatsʼe jebi.
b Hebreos 10:24, 25: “Kʼoa si̱kjaʼaitsjenjinnía xíngiaa nga jngójngoá, nga si̱nʼiojiaan xíngiaa, nga sʼe̱ná kjoatjaocha, kʼoa nga kʼoasʼiaan xá xi nda. 25 Likui si̱kʼéjnaa nga koa̱nñaa, josʼin nga tjín kʼa xi kʼoasʼin mangale, tonga kʼoénelee xíngiaa, tongisa kʼoasʼiaon josʼin nga jchao nga je nichxinbe nroachrian”.
c Koa̱nsjaitʼasali kjoafaʼaitsjen ya Xo̱n xi Bájinkonná xi tsʼe enero 2019 página 8 saʼnda 13, kao revista La Atalaya xi tsʼe 1 de septiembre de 2003, página 19 saʼnda 22.
d Alikui tsa ñaki kʼoaʼmi.
e Filipenses 2:4: “Ali kuindajin nʼiao xi totsaon kjoa, tonga kʼoati tʼiaon kuinda tsʼe xi kjaʼaí chjota”.
f Chótsenlai ya jw.org je video Miyole Jeobá katamai: Tʼendai comentarioli.
g Proverbios 27:2: “Kjaʼaí xi katabʼasjengʼali, ali ndsoʼbaijin bʼasjengʼali; kjaʼaí xi kʼoakatasʼín, ali tijejin ndsoʼbai bʼasjengʼanili”.
h Romanos 1:11, 12: “Kjaínga mena nga skoeno, jméni nga tsjoasínino jngo kjoatjao xi tsʼe Espíritu Santo, kʼoa jméni nga sʼe̱sínino nganʼio. 12 Kui xi tsole nga tojngo si̱jetakoán xíngiaa kao josʼin makjainná kao jon kao an”.
i Chótʼai je revista La Atalaya xi tsʼe 15 de julio de 2013, página 32, kao xi tsʼe 1 de septiembre de 2003, página 21 kao 22.
j XI TÍNCHJA̱NI SÉN XI FAʼAITʼA: Jngo jtín jñani nkjín mani ndsʼee, je ndsʼee xi jekatsjoá comentariole alikui timjénngʼani ntsja nga katatsjoá comentariole xi ngikʼa.
