NDʼAIBI nga jeñokan kaoni ñajan nóna, tsjoa mana nga “pa”, “ʼndípa”, “tsini” tsona je xti xi ya Betel tjíosíxá. Kao én jebi bakónina Jeobá nga tísíchikontʼainna je xi 72 nó nga ñaki to xále tisʼian. ʼBeña nga tse “kjoanda” so̱kole xti jebi tʼatsʼe xá xi tjíosʼín tsa tsín sikinroajen kon (2 Crón. 15:7).

Je xijchána yaa Ucrania tsʼe kʼoa yaa Canadá kikatio. Yaa Rossburn tsakatio ya ʼnde xi nchja̱ni Manitoba. Je mana 16 xti kisʼele, jin koanni xi xʼin kʼoa jin koanni xi yánchjín kʼoa nijngojin xi ngʼion koan. An koanteñoña. Je pana nʼio tsjoake koan je Énle Niná kʼoa nga taingo tanjio bʼéxkianajin je Biblia. Tonga kʼoakitso nga je xi nyatítjonle relijión nga totao̱n ngisa mandosinle tikʼoajinni nga kuinyakao je chjota. Nkjín kʼa nga i̱ kitso: “ʼYáni xi tsakʼéchjíle Jesús nga kitsoyason”.

Ño xtindsʼe kʼoa ño tichja xi koankjainle je Énle Niná. Je tichja Rose precursora sʼin kisixá josaʼnda nga kʼien. Nga tojeme kuiyá kʼoakitsole ngatsʼi nga katanrʼoé je Énle Niná, i kitsole: “Mena nga ya skoele ya sonʼnde chjotse”. Nga títjon, je ndsʼe xi majchínga xi Ted ʼmi, kui kitsoya xi tʼatsʼe infierno. Kʼianga taingo tanjio yaa radio kinchja̱ya nga kʼoakitso nga je xi chjotajée nga ya kjoaʼa kjoañʼai ya infierno. Tonga nga koanskanni, choʼndale Jeobá koan.

Kʼianga sá junio nó 1944, nga jejaʼaiña skuela jngo foyeto tsaʼbe xi ya yámixa̱ kijnason xi La regeneración venidera del mundo ʼmi. * Tsakʼexkiaña xi títjon pájina kao xi majaoni, xijekoan tosi tonda tsakʼexkia. Kʼianga jekoan tsakʼexkia ngakjijngo foyeto kʼoatsakʼe tokoan nga je Jeobá sixále tojo kisʼin Jesús.

Jókoanni nga ya yámixa̱ kichosʼejnasonni je foyeto jebi. Je ndsʼe Steve kʼoakitsona nga jao chjota jaʼa xi foyeto kʼoa xi libro baténa. I kitsona: “Kabatseña nga̱ to aon sentao chjíle”. Chjota jebi kicho ijngokʼa nga taingo, kʼoakitsonajin nga testigole Jeobá ma kʼoa nga kui Biblia síchjén nga tsoyale chjota tʼatsʼe jme xi kjonangi.  Jebi kisasennajin nga̱ je xijchánajin kʼoasʼin kitsoyanajin nga tjínnele jchaxkoán je Énle Niná. Nga jao chjota jebi kʼoati kitsonajin nga jngo kjoajtíntse sʼe̱jnale ya naxinandá Winnipeg, jñani tsakʼejna je tichja Elsie. Kʼoasʼin tsakʼendajian nga kjuía je kjoajtíntse.

Bicicletana kikoa nga kia kʼoa 320 kilómetro kjin kiña saʼnda nga kichoa ya Winnipeg. Kʼianga tjenyandiaa yaa tsakatejna ya ʼnde xi Kelwood ʼmi, ya jña tsʼe nga jao testigo xi kichosíxatʼanajin. Kʼianga ya tijna, kiña kjoajtín kʼoa koanjinna josʼin tjío je jtín. Kʼoati koanjinna nga je xi xʼin, xi yánchjín kʼoa kao xi xti nga tjínnele xki̱ ndʼia kuitsoyason, tojo kisʼin je Jesús.

Ya Winnipeg, kʼoati kicho kjoajtíntse jngo ndsʼe xi majchínga xi Jack ʼmi xi ya kinroani ya ʼnde xi Ontario ʼmi. Kʼianga kitsʼia kjoajtíntse, jngo ndsʼee xi kʼoakitso nga koa̱n koaisʼenngindá chjota. Je Jack kao an kʼoasʼin tsakʼendajinjin nga koanngínsʼenngindáijin. Kʼoati tsakixuínjin nga precursor sʼin si̱xáijin nga jekoanngínsʼenngindáijin. Je Jack precursor koan nga jejetʼa je kjoajtíntse. Kʼiaa 16 nóna kʼoa skuela tsoʼba nga kʼia kʼoa nga koanñanóni kʼiaa precursor sʼin kisixá.

Kao je ndsʼee Stan Nicolson xi ñatjen precursor sʼin kinixáijin ya Souris, jngo ʼnde xi tíjna ya Manitoba. Koanjinna nga tsín choa ñʼai tíjna nga precursor sʼin nixá. Koantsínnajin tao̱n tonga tosi tonda tsakʼinyasuinjin. Ñandia nga jekichonijin ya niʼyanajin, nʼio baonajin tonga tsín jme xi tjínnajin kʼoa tokʼoakoannajin nga ya jchxo xo̱ntjoa jngo xo̱n tsojmi xi ma chine tíjna kʼoa tsínkʼia kisʼejinnajin ʼyáni xi kichosíkʼéjna. Síxkón sʼin tsakichijin nga kʼia. Nʼio tse kjoanda kisokonajin nga tsín kinikinroajainjin tokuinjin. Kʼoa ngisaa jenchjá kjiʼe̱ nga jejetʼa sá.

Nga jenkjín sá jaʼato, yaa Gilbert Plains kinikasénnajin xi 240 kilómetro kjin tíjnale Souris. Nga kui nichxin, nga jngó jngó jtín, tsen tsen kjiotʼale tablero ya chrian plataforma jñani bʼétʼa jotjín ora tsoyason nga xki̱ sá. Kʼianga jngo sá nga tsín tinda kinixánijin, jngo kjoanokjoaya kitsjoa nga kʼoakixinle je ndsʼee nga machjén nga katabʼénele yaole. Kʼianga jejetʼa je kjoajtín, jngo precursora xi jejchínga xi tsín kotʼaya xʼinle, tíkjiʼndá nga i̱ kitsona: “Tsakʼenele yaona tonga tsín kʼoakoanna”. Kʼoati kiskiʼnda tsanda an kʼoa kʼoakixinle nga katasíchatʼana.

Je ndsʼee xi sʼa xti, xi sʼa tjínle nganʼio sakʼoaa kʼoasʼin síkjaʼaitsjen nga choa ñʼai tíjna jmeni xi nʼia. Tonga skaanni be nga tsínni kʼoatjín. Kʼoakoan an. Sʼani tiʼbe nga tsín koa̱n si̱kinroajeen tokoán tsa jñani tsín nda nʼia, nga tosa nda nga kʼoénelee yaoná. Kʼiatsa tosi tonda kixi kjuintʼalee Niná nʼio tse kjoanichikontʼain so̱koná.

Nga 21 nóna, kʼiaa kia je Skuela xi tsʼe Galaad xi mani 14, kʼoa kʼiaa jetʼa nga sá febrero nó 1950. Je xi 103 koannijin xi tsangínjin skuela, 25 xi ya kinikasén ya Quebec, jñani én francés nokjoa. Ya ʼnde jebi nʼio kitjenngike chjota je testigole Jeobá. Kʼoa an yaa Val-d’Or kinikasénna. Ñandia nga ya tsangínkʼinyasuinjin kao je ndsʼee ya chrian jña Val-Senneville ʼmi. Je naʼmi xi ya tíjna kʼoakitsonajin nga kʼoenajin tsa tsín ndi̱to̱n koanngínjin. Tsakjajéetʼainñá kʼoa tsakʼéchjíntjai yaole nga tsín ndoyá chani. *

Je kjoa xi kisʼe ya Quebec kʼoa jmesani xi koan, kui bakó josʼin kisitoánntjai yaole je testigole Jeobá. Tsʼato 300 nó nga je relijión Católica tsakánentsja je ʼnde xi tjín ya Quebec, kʼoa kuinga je naʼmi kao chjota polítiko tojngo kisʼinni yaole nga kitjenngike je testigole Jeobá. Nga kui nichxin ñʼai koanchon. Ninga tochoa koannijin alikui kinikinroajainjin tokuinjin. Je chjota xi ndʼé tjío ni̱ma̱le nda kinrʼoé nga tsakʼinyale je Énle Niná, kʼoa nkjín xi an kixinyale Biblia.  Tobʼelañá, jngo familia xi te mani kiskotʼaya, kʼoa jé Jeobá kisixále ngatsʼi. Je choa̱ xi tsakatío tsakinyakao xi ngikʼa nga kitjojin je relijión Católica. Tosi tonda tsakʼinyasuinjin kʼoa chan nda tsakiyonijin.

Kʼianga nó 1956, yaa Haití kinikasénna. Me ngatsʼi je misionero xi ya tjíotsjoánganʼio xi ñʼai koanle nga én francés nokjoa. Ninga kʼoalani, tsakinyáño je chjota. Je ndsʼee Stanley Boggus xi misionero sʼin tísíxá, i kitso: “Tokʼoakoannajin nga tsakinyakaonajin je chjota nga nda koannajin kinokjoaijin je én xi nchja̱”. Nga títjon, choa ñʼai koanna, nga̱ yaa Quebec koanna je én francés. Tonga tsaʼyaníjin nga me ngatsʼi je ndsʼee nga én criollo haitiano nchja̱. Kʼiatsa menajin nga nda kuichotsjoá je xá xi tinʼiaijin, machjén nga koa̱nnajin je én xi ya nokjoa. Nga kʼoakinʼiaijin, ndasʼin kichomani.

Nga ngisa nda kʼoainganʼiole je ndsʼee, je Cuerpo Gobernante kitsjoaʼnde nga kinikʼatoyaijin je Xo̱n xi Bájinkonná nga én criollo haitiano kʼoa kao xi kjaʼaísa xo̱n. Nga kʼoakoan, sasa koannkjínni xi kicho kjoajtín. Kʼianga nó 1950, ya Haití to 99 mani je publicador, tonga nga nó 1960 jetsʼato 800 koanni. Xijekoan, yaa Betel kinokjoana. Kʼianga nó 1961, an kixinya je Skuela jña nichjine je ndsʼee xi xá kjinele. Je xi tsakʼinyalaijin 40 koanni, xi chjotajchínga sʼin tjío kao xi precursor especial sʼin tjíosíxá. Nga kisʼejna je kjoajtíntse nga sá enero nó 1962, kʼoatsakʼinlaijin je ndsʼee xi nda tjíosíxá nga ngisa tse katasíxá kʼoa tjínkʼa xi precursor especial sʼin kisixá. Jebi nʼio tsakinyakao, nga̱ to jemachrianle nga chjota koaitjenngike nga kui nichxin.

Nga 23 sá enero nó 1962, kʼianga jekisʼejna je kjoajtíntse, kicho policía ya sucursal. Je ndsʼee Andrew D’Amico kao an kindoanajin kʼoa ngayeje rebista Despertad! xi tsʼe 8 de enero de 1962 (xi én francés kitjo) kitjoʼanajin. Jngo kjoaʼmiya jaʼaitʼa rebista jebi xi ya kitjoénile jotso je periódico xi én francés bitjo xi kʼoakitso nga  kjoabʼenda (vudú) síchjén je chjota xi Haití tsʼe. Tjínkʼa xi tsín kisasenle kʼoa kʼoakitso nga ya sucursal kichji én jebi. Tochoa xomana jaʼato, ngatsʼi xi misionero sʼin tinixáijin tsakichonsjenajin ya naxinandá jebi. * Tonga je ndsʼee xi ya tsʼe tosi tonda kitsoyason kʼoa kui tsakinyakao jmeni xi tsakʼinyale. Nʼio tsjoa mana nga sikjaʼaitsjenjian nga kiskale je ndsʼee kʼoa nga nʼio kisatio je kjoamakjainle. Ndʼaibi jekitjo je Biblia Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras nga én criollo haitiano.

Kʼianga jekitsjoanganʼioa ya Haití, misionero sʼin kinikasénna ya República Centroafricana. Xijekoanni, superintendente viajante sʼin kisixá kʼoa nga koanskanni, superintendente xi tsʼe sucursal koan.

Kʼianga kui nichxin, nkjín Ndʼia jña chotʼayá xi tsín síxkónkjoan. Koanna tsakʼexkoa li̱ji̱ kʼoa kui tsakatenijin ndʼia. Je xi tsabe nga kui xá tisʼian tokʼoakoanle, kʼoa tsakinyakao ndsʼee nga ngisa kitsjoanganʼio nga kisʼenda Ndʼia jña chotʼayá kʼoa nga kisisinle jñani batiojtín. Je chjota xi nyatítjonle relijión tsabesinnajin nga̱ yo̱ngo̱le lámina kisateni. Ninga kʼoalani, alikui kinikinroajainjin tokuijin, tosi tonda kui kinichjáinjin ndʼia jebi ninga to li̱ji̱ kisateni. Tonga tsín tikʼoakisʼinni chjota jebi nga jejaʼa jngo ntjao̱nʼio ya Bangui, nga̱ ntjao̱nʼio jebi ñaki kikao jngo tsjájko̱ yo̱ngo̱ kʼoa yaa kichosʼejnaya ya yandiaa tonga tsainjin tsín jme xi koanle. Tonga kʼianga ngisa nda koa̱nxá, jngo sucursal tsakʼendaijin kao jngo niʼya jña bationi je misionero kʼoa to aon sá koanjngoni. *

Kʼiaa nga nó 1976 kisatechjoale je testigole Jeobá ya República Centroafricana, kʼoa yaa Yamena kinikasénna, jngo ʼnde xi ya tíjnachrian ya naxinandá xi Chad ʼmi. Yaa kiskajian je Happy, jngo precursora especial xi Camerún tsʼe. Kʼiaa chixainjin nga 1 sá abril nó 1978. Nga tikuini sá, kjoajchán tsakatío je chjota xi ya tsʼe, kʼoa nkjín xi xin tsangínkiyuijin. Kʼianga jejetʼa je kjoajchán tsangín ijngokʼaijin ya niʼyanajin kʼoa tsaʼyaníjin nga ya tsakationi je chjota xi kjoajchán tsakatío. Nga kichuijin jetsín je xo̱n xi Énle Niná yʼangini kʼoati kicha je chʼótjibixanle chjoónna kʼoa kao tsojmi xi tsakʼainajin nga chixainjin. Alikui kinikinroajainjin tokuijin, nga̱ tojo tiyokaoníjin xíngijin kʼoa kui ngisa koanndosinnajin nga tosi tonda je Jeobá si̱xálaijin.

Xi jejaʼato jngo jao nó, kitjoʼnde ijngokʼale je testigole Jeobá ya República Centroafricana. Yaa tsangín ijngokʼaijin kʼoa superintendente xi tsʼe circuito koan. Jngo karro tsakiyoʼyaijin, jngo nachan xi sʼekjaoya kisʼejnanajin, jngo xjoa̱nandá xi 200 litro nandá jchóya, jngo refrigerador xi gas sʼetʼale kao jngo estufa kisʼejnanajin. Ñʼai koannajin nga xin tsangínjin. Ñandia nga 117 kʼa kitjaijin jña batio policía.

Sakʼoaa nʼio sjeya ma kʼoa 50 grado (122 ^oF) bʼejna je ndoá. Kʼoa ñʼai ma nandá nga sʼejna kjoajtíntse nga fisʼenngindá je ndsʼee. Je ndsʼee yaa bʼáya nandá ya xo̱ngá kʼoa jngo barril nandá maxkó kʼoa masonni nga fisʼenngindá je ndsʼee.

Nga nó 1980, yaa Nigeria kinikasénnajin kʼoa jao nó basen tsakʼainganʼiuijin nga kisʼenda je sucursal. Je ndsʼee jngo ndʼia tsakatse xi jao piso tjínle xi ma nikixoya kʼoa ma sʼekjaoya ijngokʼani. Ñandia nga tanjio yaa kikian ya sonngʼale nga kisindachoan. Nga jekicho nyisen tiyaa kitjoje̱nña kʼoa nga jekichʼasjekjao, alikui tinʼio tjínni jñani tsakase̱nne kʼoa tokiskajinsénña.  Nʼio tsakiʼoan koanna tonga nga jetsakʼasjena radiografía je chjinexki, kʼoakitsole je chjoónna nga tsín nʼio katasíkjáojin nga koannda ndi̱to̱nña.

Kʼianga nó 1986, yaa Costa de Marfil kinikasénnajin nga si̱xatʼaijin je jtín xi ya tjío. Je jtín xi kisixatʼa yaa chrian tjío kʼa ya Burkina Faso. Alikui ʼbe tsa yani ʼnde jebi kuiyo choatsaijin nga koa̱nskanni.

Nga nó 2003, kʼianga jeñachanñato nó jaʼato, kʼiaa tsangín ijngokʼaijin ya Canadá kao je Happy, kʼoa yaa Betel kinixáijin. Je xo̱nnajin kʼoatso nga ya Canadá tsainjin tonga África tsainjin manajin.

Kʼianga nó 2007 nga jejankan kao xjaʼaonño nóna, yaa África tsangín ijngokʼaijin. Yaa kinikasénnajin ya Burkina kʼoa Comité de País sʼin tsakatejna. Xijekoanni, yaa oficina jebi jaʼatoya je xo̱n xi Énle Niná nroatʼa kʼoa jé sucursal xi Benín tíjna tsakánentsja. Nga sá agosto nó 2013, yaa kinokjoanajin ya Betel jebi.

Ninga tsín tinanda chókjoanina, tonga tojo tsjoa tjínna nga xinyasoan. Je xi jan nó tífaʼato, xi chjotajchínga sʼin tjío kʼoa kao ʼndíchjoónna tjíotsjoánganʼiona kʼoa jejao mani xi tibakoyale Biblia xi jekisʼenngindá, jé Gédéon kao Frégis. Ndʼaibi, jé Jeobá tjíosíxále.

Xijekoan, je Happy kao an yaa kinikasénnajin ya sucursal xi tíjna Sudáfrica. Kʼoa je ndsʼee xi ya tjío nda síkuindana. I mañatoni naxinandá jñani tisixále Niná. Nga sá octubre nó 2017, tsangínníjin je kjoajtín xi kisʼejna nga jekoanjngo je oficina xi tíjnatítjon xi tsʼe testigole Jeobá ya Warwick (Nueva York). Tsínkʼia cha̱jinnajin kjoanda jebi.

Je Anuario 1994, ya pájina 255 itso: “Ngatsʼi xi jenʼio nkjín nó nga tjíochókjoakaole xá jebi, kui kjoafaʼaitsjen jebi bʼailaijin: Tajajin katamao kʼoa ali nikinroajenjion tokon, nga̱ tsee kjoanda sʼe̱no tʼatsʼe xáno” (2 Crón. 15:7). An kao ʼndíchjoónna ñaki kʼoatjío tokuijin nga si̱tjosuinjin én jebi kʼoa kʼoati ʼmilaijin xi kjaʼaí nga kʼoati katasʼín.