Ir al contenido

Ir al índice

Je én xi kichjitʼa la̱jao̱ itso: “Kjoañʼai katatsjoále Yahweh Sabaot je Hagaf tile Hagav”

A ʼyaní

A ʼyaní

Jngo la̱jao̱ jñani faʼaitʼa nga kʼoatjín jme xi tso Biblia

YA Museo de las Tierras de la Biblia, xi ya Jerusalén tíjna, jngo la̱jao̱ tíjna xi kʼia kichjitʼa jngo én nga nó 700 kʼoa tsa nó 600 tongini nga nó 1. Je la̱jao̱ jebi yaa koansjai ya ngijao jñani kisʼeñe je chjota, ya chrian naxinandá Hebrón (Israel). Je én xi kichjitʼa itso: “Kjoañʼai katatsjoále Yahweh Sabaot je Hagaf tile Hagav”. Jebi kui bakóná nga nʼio tsaʼyale nichxin kjoatse nga Jeobá ʼmi je jaʼaínle Niná kʼoa tsa Yahweh sʼin tsaʼyaleje̱, kʼoa nʼio kisichjén je chjota. Kʼianga én hebreo, je jaʼaínle Jeobá isʼin chji: YHWH. Kʼoati nkjínsa ngijao kjimasjai jñani kisʼeñe chjota nichxin kjoatse, xi kʼoasʼin kisichjén je chjota nga tsakatíojtín kʼoa tsa ya tsakatioʼmaje̱. Kʼoati kisichjén jaʼaínle Niná jotsakʼin je chjota nichxin kjoatse kʼoa me tongantsjai nga ya kiskitʼa ngijao je jaʼaínle kʼoa kao tsʼe Niná.

Je Rachel Nabulsi, xi ya Universidad de Georgia síxá, i kitso tʼatsʼe jmeni xi kiskitʼa ngijao je chjota nichxin kjoatse: “Nʼio tjínle kjoandosin nga nʼio nkjín kʼa faʼaitʼa je YHWH [...]. Jmeni xi tso [Biblia] kʼoa jmeni xi kichjitʼa ngijao kui bakó nga nʼio chjí tsabekon je YHWH je chjota xi Israel kao Judá tsʼe”. Kui jebi xi bakó nga kʼoatjín jmeni xi tso Biblia, jñani jmi kʼa faʼaitʼa je jaʼaínle Niná, kʼoa kui letra jebi machjénle nga én hebreo: YHWH. Kʼoati kisichjén jaʼaínle Niná jotsakʼin je chjota nichxin kjoatse.

Je én xi Yahweh Sabaot tso, xi faʼaitʼa la̱jao̱ xi saje kanikʼaxkiaa, “Jeobá xi tsʼe chjotakjoajchán” sʼin tsoyanile. Kʼoa jebi kui bakóná nga nʼio kisichjén chjota nichxin kjoatse je jaʼaínle Niná kʼoa kao je én xi “Jeobá xi tsʼe chjotakjoajchán” tso. Kʼoati bakó nga kʼoatjín jmeni xi tso Biblia, nga “Jeobá xi tsʼe chjotakjoajchán” tso én xi faʼaitʼa, kʼoa tsʼato 250 kʼa faʼaitʼa ya Escrituras Hebreas, kʼoa yaa libro xi tsʼe Isaías, Jeremías kao Zacarías jñani ngisa nkjín kʼa faʼaitʼa je én xi kʼoatso.