1. Jósʼin nikʼayalee nichxin je Jeobá.

 NIKʼAYALEE nichxin je chjota xi tsjoachaa kʼoa nda satío tokoán nga ya biyokoaa. Jolani xi jechixan síkʼayale nichxin xínkjín. Je xi sʼa xti síkʼayale nichxin je miyole kʼoa nʼio tsjoa satío tokoán nga ya biyokoaa je ndsʼee. Tonga xi ngisa tsjoachaa kuinga nikʼayalee nichxinná je Niná. Tobʼelañá, nga bʼetsʼoaa, nga chotʼayá Biblia, nga nikjaʼaitsjenjiaan jme xi tjínndajinle Niná kʼoa kao jokjoan. Nʼio chjí ʼyatokoán nga nikʼayalee nichxin je Jeobá (Sal. 139:17).

2. Ánni ñʼai maniná nga nikʼayalee nichxin je Jeobá.

² Ningalani kao kjoatsjoa nikʼayalee nichxinná je Jeobá sakʼoa ñʼai maná. Nga tsín maʼaná sakʼoa ñʼai maná nga kui xále Niná kʼoanʼia. Nga nixá, nga familianá nikʼayalee nichxin, tsakui nichxin tsín koa̱nʼaná nga kʼoétsʼoaa, nga chótʼayá kʼoa nga si̱kjaʼaitsjenjiaan jmeni tso Énle Niná.

3. Jméni xi kʼoati si̱kuindalee yaoná.

³ Tjínsa jmeni xi kʼoati nʼio si̱kuindalee yaoná. Tjín jmeni xi kʼoati tse nichxin fáʼaná kʼoa tsín timaʼaniná nga nikʼayalee nichxin je Jeobá kʼianga ngisa koa̱nchriantʼalee. Tobʼelañá, nda sʼe tokoán nga sakʼoa bʼetsaojiaan, tonga tsa tokʼoasʼianntsjé alikuijin tikoa̱nʼaniná nga xále Niná sʼiaan. Kuenta sʼiaan nga tsín tsakuijin xi nʼio chjíle nga bʼetsaojiaan (Prov. 25:27; 1 Tim. 4:8).

4. Jmé xi chótʼayajiaan i̱ kjoaʼmiya jebi.

 ⁴ I̱ kjoaʼmiya jebi kui chótʼayajiaan jméni xi ngisa nʼio chjíle. Kʼoati kui chótʼayajiaan jósʼiaan nga si̱kʼayalee nichxin je Jeobá kʼoa jósʼin koasenkaoná nga kʼoasʼiaan.

5. Jósʼin kuinyakao Efesios 5:15-17 je xi sʼa xti nga nda skoéjin jmeni xi sʼin.

⁵ Kui xi ndatjín kʼoasʼiaan. Ñʼai male nga kjoéjin je xi sʼa xti jmeni xi sʼin, nga̱ je maestro kao je xínkjín xi tsín kotʼaya Énle Niná kʼoatsole nga skuelangʼa katakotʼaya ánni nga nda koationi. Tonga tsa kʼoalani sʼin xti jebi ñaki tokuijin sikʼayale nichxinle. Tonga tsakui nichxin je xijchále kao je ndsʼee xi tjío ya jinjtín kʼoakuitsole nga ñaki to xále Niná katasʼín. Jméni xi kuinyakao je xi sʼa xti nga nda skoéjin jmeni xi sʼin. Koaan kʼoexkia Efesios 5:15-17 * (tʼexkiai). Kʼianga jekʼoexkia texto jebi, koaan i̱ tso xi sikjaʼaitsjenjin: “Jméni xi mele Jeobá nga sʼian. Jméni xi tsjoa koaya kon. Jméni xi sʼian nga ndasʼin sichjén nichxinna”. Kuenta sʼiaan nga sa ñʼai sa ñʼai kjimachon nga je Na̱i tíbatéxoma sonʼnde kʼoa nga jeme tjóxin jmeni xi chon. Xi ngisa ndatjín kuinga kʼoasʼin si̱chjén nichxinná nga kjoáyatsjoaa ni̱ma̱le Jeobá.

6. Jméni xi kisʼin je María, kʼoa ánni nga kui xi ngisa ndatjín kiskoejinni.

⁶ Si̱kjaʼaitsjenjiaan jmeni xi ngisa chjíle. Nga nkjín koya jmeni xi nʼia, machjén nga si̱kjaʼaitsjenjiaan jméni xi ngisa chjíle nga kʼoasʼiaan ánni nga nda si̱chjénñá je nichxinná. Kʼoakoan kʼianga kichosíxatʼa Jesús je María kao Marta. Nga nda chjota koan kʼoa nga tsjoa kisʼe kon nga ya kichosíxatʼa Jesús, nʼio nkjín koya tsojmi tsakʼénda je Marta. Tonga je María yaa tsakʼejnangi ndso̱ko̱ Jesús nga kinrʼoéle jmeni xi kitsoya. Alikui chʼaotjín jmeni xi kisʼin je Marta, tonga je Jesús kʼoakitso nga kui xi ngisa ndatjín kiskoejin je María (Luc. 10:38-42). Tsakui nichxin kichajinle María jmeni xi tsakjenni nga kui nichxin, tonga tsínjinkʼia kichajinle jmeni xi kitsoya Jesús. Je María nʼio chjí tsabe jokji nichxin kisikʼaya nga kinrʼoéle je Jesús, kʼoa ñá kʼoati chjí ʼyatokoán jokji nichxin nikʼayalee Jeobá. Jósʼiaan nga nda si̱chjén je nichxin xi nikʼayalee Jeobá.

7. Ánni nga nʼio chjínile nga kʼoétsʼoaa, nga chótʼayá je Biblia kʼoa nga si̱kjaʼaitsjenjiaan jmeni xi tso.

⁷ Kuenta sʼiaan nga je Niná ʼyaxkoán nga bʼetsʼoaa, nga chotʼayá Biblia kʼoa nga nikjaʼaitsjenjiaan jmeni xi tso. Kʼianga bʼetsʼoaa jé Jeobá chjakaonajmiá, je xi nʼio tsjoakená (Sal. 5:7). Kʼianga chotʼayá Biblia kui kjoankjíntokon xi tsʼe Niná sʼená, kʼoa jé Niná xi ngisasa nʼio chjine (Prov. 2:1-5). Kʼoa nga nikjaʼaitsjenjiaan jmeni xi tso je Biblia, kui nikjaʼaitsjenjiaan jokjoan je Jeobá kʼoa jmeni xi tjínndajinle xi tʼatsaan kao tʼatsʼe ngatsʼi chjota. Tsa kʼoasʼiaan, nʼio ndasʼin si̱chjén nichxinná. Nga tsín masonniná je nichxin, jósʼiaan nga ndasʼin si̱chjén je nichxinná.

8. Jmé xi bakóyaná jokisʼin Jesús nga ya ʼndekixí ki.

⁸ Ya kuiyoaa jñani tsín ʼya xi sisiná.  Si̱kjaʼaitsjenjiaan jokisʼin je Jesús. Kʼianga tosʼa tsakʼétsʼiakao nga kitsoyason 40 nichxin kikʼejna ya ʼndekixí (Luc. 4:1, 2). Nga ya kikʼejna tsakʼétsʼoale Niná kʼoa kui kisikjaʼaitsjenjin jmeni xi mele Niná nga sʼin. Nga kʼoakisʼin, kui xi tsakasenkao nga kichokjoajinle je kjoa xi jaʼatojin nga koanskanni. Jmé xi bakóyaná jokisʼin Jesús. Tsa nkjín mañá ya yaniʼya, tsakui nichxin ñʼai koa̱nná nga ñaki toñá tojngo kuiyoaa nga chótʼayá. Tsa kʼoalani, koaan ya nditsin kuitjoaa. Kʼoasʼín je Julie kʼianga bʼétsʼoale Jeobá. Yaa Francia tsʼe kʼoa to ʼndínakji je ndʼia xi tjíoʼya kao xʼinle. Kuinga ñʼai manile, kʼoa itso: “Nyaon nyaon fia ya parque, kʼoa yaa bʼetsʼoale Jeobá nga fakaojnamía”.

9. Ningalani nʼio tse xá kisʼele je Jesús, jósʼin tsakakó nga nʼio tsabechjí josʼin tíjna xi kao Jeobá.

⁹ Nʼio tse xá kisʼele je Jesús nga jaʼai i̱ Sonʼnde. Tojñani nga tsakʼamje, nʼio nkjín chjota kichonrʼoe xi koanmele nga kisikʼayale nichxin. Je Biblia kʼoatso jokoan ñandia kʼianga jngo naxinandá kicho je Jesús. Kʼoatso nga ngatsʼi je chjota xi ya tsʼe naxinandá jebi nga ya kichokonle je Jesús ya ndʼia jñani tíjna kʼianga koanmele tsabe. Ninga kʼoalani, je Jesús kisikʼaya nichxin ngantsjai nga tsakʼétsʼoale je Jeobá. Kʼianga kjesa maʼisenjin yaa ki jngo ʼnde jñani koa̱n nga toje kʼoéjna nga tsakʼétsʼoale je Nʼaile (Mar. 1:32-35).

10, 11. Tojo tso Mateo 26:40, 41, jmé kjoafaʼaitsjen xi nʼio chjíle kitsjoale Jesús je chjotatjenngile, tonga jókisʼin je chjotatjenngile.

¹⁰ Nitje̱n nga tokʼoatjínsa tsakʼejna Jesús i̱ Sonʼnde, yaa ʼnde jña Getsemaní ʼmi kikʼétsʼoa kʼoa kisikjaʼaitsjenjin (Mat. 26:36). Nʼio tjínle kjoandosin jmeni xi kitsole chjotatjenngile nga tjínnele kʼoetsʼoa.

¹¹ Kataʼyala jmeni xi koan. Tsakui nichxin jetsʼato basenya nitje̱n nga kicho Jesús kao chjotatjenngile ya ʼnde jña Getsemaní ʼmi. Kʼoakitsole je chjotatjenngile nga tjenyatokon katabatio kʼoa kʼiaa kikʼétsʼoa (Mat. 26:37-39). Kjiofe je chjotatjenngile kʼianga jaʼainrʼoe kʼoa kʼoakitso ijngokʼale nga tjenyatokon katabatio kʼoa nga katabʼétsʼoa (tʼexkiai Mateo 26:40, 41). * Je Jesús koanjinle nga nʼio tjíosíkjáojin chjotatjenngile kʼoa nga nʼio aonyale, kʼoa nga tsínle nganʼio je yaoná. Ngi jao kʼa kikʼétsʼoa je Jesús, kʼoa nga jaʼainrʼoe ijngokʼa chjotatjenngile nga jao  kʼa alikuini tjíobʼétsʼoa, tokjiofeni (Mat. 26:42-45).

12. Jmé xi sʼiaan tsa nʼio kijtaná, tsa nʼio tinikjáojiaan kʼoa tsa tsín titsoni tokoán nga bʼetsʼoaa.

¹² Kjoásjeʼnde kʼiani kʼoétsʼoaa. Tsakui nichxin sakʼoa nʼio aonya maná kʼoa nʼio nikjáojiaan tsa jmeni kʼoa tsín titsoni tokoán nga bʼetsʼoaa. Jméni xi koa̱n sʼiaan. Tjínkʼa ndsʼee xi kʼia nga jemanjio bʼétsʼoa tsakai, tonga tjíobe nga ngisani nda nga xátí bʼétsʼoa. Tjínkʼa xi ngisa kjenndiaale kʼianga batio kʼoa tsa binyaxkónyʼin nga bʼétsʼoa. Kʼoa tsa nʼio tinikjáojiaan kʼoa tsín tso tokoán kʼianga kʼoétsʼoaa, kʼoéyanajmílee je Jeobá jotjín tokoán kʼoa jé koasenkaoná, nga̱ bakóná kjoamatokon kʼoa majinle josʼe tokoán (Sal. 139:4).

13. Jósʼin sisiná je teléfononá kʼoa tsa jmesani kʼianga tibʼetsʼoaa, nga tichotʼayá kʼoa nga tiyoaa kjoajtín.

¹³ Alikui koa̱n nkjín koya jmeni xi si̱kjaʼaitsjeen nga tichotʼayá. Kʼianga bʼetsʼoaa machriantʼalee je Jeobá. Kʼoa xi kʼoati koasenkaoná kʼiaa nga kʼoéxkiaa je Biblia kʼoa nga kjuian kjoajtín. Jméni xi sʼiaan nga ngisa nda chótʼayá kʼoa nga ngisa nda koa̱njinná jmeni xi faʼa ya kjoajtín. Si̱kjaʼaitsjenjiaan jméni xi bʼéchjoaná nga tsín nda chotʼayá kʼoa nga tsín nda binyañoaa nga satíoná kjoajtín. A kuinga teléfono nokjoaná, tsa correo kjoaʼaíná kʼoa tsa mensaje kjoaʼaíná ya teléfono kʼoa tsa xinsa. Nʼio machjénná je teléfono kʼoa tsa jmesani xi nichjén, kʼoa nʼio nkjín chjota xi kui síchjén. Tonga je chjota xi kui kotʼayason tʼatsʼe jebi kʼoatso nga tsínni nda sʼejinkoaan tsa jmeni xi tichotʼayá kʼiatsa kuila kuenta tinʼia je teléfononá kʼoa tsa jmesani. Jngo chjotachjine xi i̱ tso: “Likuini sʼejinkoaan jmeni xi tinʼia. Toxínla tinikjaʼaitsjeen”. Nga kjesa fitsʼiajin je kjoajtíntse, kʼoaʼminá nga kʼoasʼin si̱kʼéjnalee je teléfononá nga tsín katafane, ánni nga tsín xíngiaa si̱sinilee. Kʼoati koa̱n kʼoasʼin si̱kʼéjnalee je teléfononá kʼianga tibʼetsʼoalee Jeobá ánni nga tsínla kui sisininá.

14. Tojo tso Filipenses 4:6, 7, jósʼin koasenkaoná je Jeobá.

¹⁴ Si̱jéle Jeobá nga katabasenkaoná. Tsa xin koai kjoafaʼaitsjenná nga tichotʼayá kʼoa nga tiyoaa kjoajtín, kʼoakʼuínlee  je Jeobá nga katabasenkaoná. Kʼiatsa jmeni xi tinikjáojiaan ñʼaijin koa̱nná nga sʼe̱jinkoaan je Énle Niná, tonga nʼio chjíle nga tsínla kui si̱kjaʼaitsjeen jmeni xi makjáojinná. Kʼoétsʼoalee je Jeobá kʼoa kui kjoanyʼántokonle sikuinda ni̱ma̱ná kao kjoafaʼaitsjenná (tʼexkiai Filipenses 4:6, 7). *

15. Jósʼin basenkaoná nga nikʼayalee nichxin je Jeobá.

¹⁵ Nʼio koasenkaoná tsa si̱kʼayaa nichxin nga kʼoétsʼoalee Jeobá, nga kuinóʼyalee kʼoa nga si̱kjaʼaitsjenjiaan xi tʼatsʼe. Jósʼin koasenkaoná. Xi títjon, nda chjoéjiaan jmeni xi sʼiaan. Je Biblia kʼoatso nga “je xi chjotachjine bʼamjekao chjinee koa̱n” (Prov. 13:20). Jé Jeobá xi ngisasa nʼio chjine, kʼoa tsa si̱kʼayalee nichxin nga chja̱kaonajmiá sa chjine sa chjinee koaan. Jchañá jósʼiaan nga tsjoa kjoáyaa kon kʼoa tsínjin kui kʼoasʼiaan jmeni xi ba kʼoe kon.

16. Ánni nga ngisa ndasʼin bakoyañá kʼianga nikʼayalee nichxin je Jeobá.

¹⁶ Xi majaoni, ngisaa nda koa̱nná koakoyaa. Kʼianga Biblia ʼmiyalee je chjota kui xi mená nga je Jeobá katasíchriantʼale. Kʼianga ntsjaintsjai chja̱kaonajmiá je Jeobá ngisaa tsjoacha koaan kʼoa ngisaa koa̱nná josʼin kʼuínyalee chjota nga kʼoati tsjoake katama tsanda je. Kʼoakisʼin je Jesús, tsakakó nga nʼio tsjoake je Nʼaile kʼianga kinchja̱ni xi tʼatsʼe. Kʼoa nga kʼoakisʼin, je chjotatjenngile kʼoati tsjoake koan je Jeobá (Juan 17:25, 26).

17. Ánni nga nʼio sʼejnani kjoamakjainná kʼianga bʼetsʼoaa kʼoa nga chotʼayá.

¹⁷ Xi majanni, ngisaa nʼio sʼe̱jna kjoamakjainná. Si̱kjaʼaitsjenla josʼin basenkaoná je Jeobá kʼianga nganʼio nijélee, nga kʼoaʼmilee nga je katabándiaaná kʼoa nga katasínʼio tokoán. Nga ʼyaa josʼin basenkaoná Jeobá, sa nʼio sa nʼio sʼejna je kjoamakjainná (1 Juan 5:15). Kʼianga chotʼayá nga toñá, kʼoati basenkaoná nga nʼio sʼejna je kjoamakjainná, nga̱ je Biblia kʼoatso nga “kʼoasʼin makjainná xi totʼatsʼe nga noʼya” (Rom. 10:17). Kʼianga nʼio sʼe̱jna je kjoamakjainná ali tsa tokuijin xi machjén nga sʼe̱jinkoaan tsa jmeni. Jmésani xi machjén nga sʼiaan.

18. Jngo choa̱ tikʼéjnai ánni machjénsíni nga si̱kjaʼaitsjenjiaan jmeni xi sʼín je Jeobá.

¹⁸ Si̱kjaʼaitsjenjiaan jmeni xi tichotʼayá.  Si̱kjaʼaitsjenla jokisʼe kon je xi kiski Salmo 77. Kui xi ba tsakʼé kon nga kʼoasʼin kisikjaʼaitsjen nga tsín tinda tjíoni ngixko̱n Jeobá je kʼoa kao chjota israelita. Nga nʼio kisikjáojin saʼnda tsín tikisʼefeni (versículo 2-8). Jmé xi kisʼin. I kitsole je Jeobá: “Sikjaʼaitsjenjinña ngayeje xáli, kʼoa sikjaʼaitsjenjinña jonʼiai” (versículo 12). Ningalani be josʼin tsakasenkao Jeobá je naxinandále nichxin kjoatse, i kitso: “A jekisichajin Niná nga koakoná kjoandale, axo kuinga jtile nga tsín titíbakóni kjoamatokon” (versículo 9). Je xi kiski salmo jebi kui kisikjaʼaitsjenjin josʼin tsakasenkao Jeobá naxinandále nichxin kjoatse nga tsakakóle kjoamatokon (versículo 11). Nga kʼoakisʼin, ñaki kisʼejngo kon nga tsín tsjiónkon Jeobá je naxinandále (versículo 15). Tikʼoasʼinni tsanda ñá, nga si̱kjaʼaitsjenjiaan josʼin basenkao Jeobá je naxinandále kʼoa josʼin basenkaoná nga jngó jngoá ngisaa nʼio sʼe̱jna kjoamakjainná.

19. Jmésa kjoanda xi sokóná nga nikʼayalee nichxin je Jeobá.

¹⁹ Xi mañoni, ngisaa tsjoacha koaan je Jeobá. Kui xi ngisa nʼio basenkaoná nga kʼoanʼia. Ánni. Nga tsjoachaa je Jeobá kuinga nitjosonnilee, nga bʼenelee yaoná nga kʼoanʼia josʼin mele kʼoa nga chókjoajinná je kjoa xi bitjatojiaan (Mat. 22:37-39; 1 Cor. 13:4, 7; 1 Juan 5:3). Kui xi ngisasa chjíle nga miyoná mani je Jeobá (Sal. 63:1-8).

20. Jméni xi sʼiain nga sʼe̱li nichxin nga kʼoétsʼoalai Jeobá, nga chótʼayai kʼoa nga si̱kjaʼaitsjenjin.

²⁰ Kʼoasʼin ʼyaxkónñá je Jeobá nga bʼetsʼoalee, nga chotʼayá kʼoa nga nikjaʼaitsjenjiaan jmeni xi tso Énle. Chjénngilee jokisʼin je Jesús, kʼoa kjoásjeʼnde nga chja̱kaonajmiá je Jeobá. Alikui kʼoaiʼndee nga jme xi katasísiná. Kʼoa nga kui xále Niná kʼoatinʼia kʼoakʼuínlee je Jeobá nga katabasenkaoná nga tsín jme xi katasísiná. Tsa ndasʼin si̱chjén je nichxinná ndʼaibi, sichikontʼainná je Jeobá kʼoa kuiyoñá ngantsjai nichxin kʼianga jeʼndenaxó koa̱n Sonʼnde (Mar. 4:24).